Araştırma Makalesi
Öğretmenlerin Sanal Kaytarma Davranışlarına İlişkin Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi
Öz
Bu araştırmanın amacı, Balıkesir ili merkezi ve ilçelerinde görev yapan öğretmenlerin sanal kaytarma davranışlarına ilişkin algılarını belirlemek ve çeşitli demografik değişkenler açısından incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu uygun örnekleme yöntemiyle belirlenen ve gönüllülük esasına dayalı olarak araştırmaya katılan Balıkesir ilinde çeşitli okullarda görev yapan 400 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden biri olan nedensel karşılaştırma modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu ve Örücü & Yıldız’ın (2014) geliştirdiği Sanal Kaytarma Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler betimsel istatistik, bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü ANOVA testi ve LSD testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, öğretmenlerin sanal kaytarma davranışlarını sergileme sıklıkları düşük düzeydedir. Sanal kaytarmanın alt boyutları incelendiğinde; öğretmenlerin önemli sanal kaytarma davranışını düşük düzeyde, önemsiz sanal kaytarma davranışını ise orta düzeyde sergiledikleri tespit edilmiştir. Öğretmenlerin genel sanal kaytarma davranışlarının görev yapılan kademe değişkenine göre; önemsiz sanal kaytarma davranışlarının, cinsiyet ve görev yapılan kademe değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ulaşılan sonuçlar doğrultusunda uygulayıcılara ve araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akca, A. (2013). Okul yöneticilerinin iş dışı internet kullanım (siber aylaklık) davranışlarının incelenmesi. (Yayın No. 333847) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Anandarajan, M. ve Simmers, C. A. (2004). Constructive and dysfunctional personal web usage in the workplace: Mapping employee attitudes, M. Anandarajan and C. A. Simmers (Eds.), Personal web usage in the workplace: A guide to effective human resources management (s. 1-27) içinde. IGI Global, USA. https://doi.org/10.4018/978-1-59140-148-3
- Arık, M. (2016). Eğitim fakültelerinde çalışan öğretim elemanlarının sanal kaytarma düzeylerinin yordayıcısı olarak örgüt iklimi: İstanbul ili örneği. (Yayın No. 440723) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Askew, K. L., Buckner, J. E., Taing, M. U., Ilie, A., Bauer, J. A. ve Coovert, M. D. (2014). Explaining cyberloafing: The role of the theory of planned behavior. Computers in Human Behavior, 36, 510-519.
- Ataş, M. (2017). Öğretmenlerin sanal kaytarma davranışları ile zaman yönetimi becerileri arasındaki ilişki. (Yayın No. 472244) [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Ataş, M. ve Yirci, R. (2018). İşkoliklikle sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişki: Öğretmenler üzerine bir uygulama. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 86, 428-443. https://doi.org/10.16992/ASOS.14595
- Bağrıacık-Yılmaz, A. (2017). Lisansüstü öğrencilerinin siber aylaklık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Karma bir çalışma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 113-134.
- Bayram, A. (2020). Öğretmenlerde sanal kaytarma davranışının demografik değişkenlere göre incelenmesi. ECONDER 2020 II. Uluslararası İktisat, İşletme ve Sosyal Bilimler Kongresinde Sunulan Bildiri, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
- Blanchard, A. L. ve Henle, C. A. (2008). Correlates of different forms of cyberloafing: The role of norms and external locus of control. Computers in Human Behavior, 24(3), 1067–1084. https://doi.org/10.1016/j.chb.2007.03.008
- Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
- Candan, H. ve İnce, M. (2016). Siber kaytarma ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik emniyet çalışanları üzerine bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 229-235.
- Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112, 155–159. https://doi.org/10.1037/0033-2909.112.1.155
- Çavuşoğlu, S., Palamutçuoğlu, A. ve Palamutçuoğlu, B. T. (2014). Çalışanların demografik özelliklerinin sanal kaytarma (cyberloafing) üzerindeki etkisi: Üniversite çalışanları üzerinde ampirik bir araştırma. Research Journal of Busines & Management, 1(3), 149-168.
- Datareportal (2024). Digital around the world. https://datareportal.com/global-digital-overview (Erişim Tarihi:15/05/2024).
- Doğusoy, B., Sevinç, M. ve Ergün, H. (2020). Öğretmen adaylarının siber aylaklık davranışlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(3), 1321-1332. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3898
- Erkoç, B., Ismayılov, S. ve Mutlu-Bayraktar, D. (2024). Öğretmen adaylarının siber aylaklık ve bilişsel kapılma düzeylerinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(2), 676-690. https://doi.org/10.24315/tred.1370800
- Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. (2023). How to design and evaluate research in education (11th Ed.). McGraw-Hill Publishing Company.
- Güllü, B. F. (2020). Öğretmenlerin gelişmeleri kaçırma korku düzeyleri ile sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 639488) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Hanaylı, B. (2020). Örgütsel bağlılığın sanal kaytarma davranışı üzerindeki etkisi. (Yayın No. 636291) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Kaplan, M. ve Çetinkaya, A. Ş. (2014). Sanal kaytarma ve demografik özellikler açısından farklılıklar: Otel işletmelerinde bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 26–34. https://doi.org/10.17123/atad.vol25iss114726
- Kılıç, G. N. (2017). Öğretmenlerin okulda internet ve teknoloji kullanımına ilişkin sanal kaytarma davranışlarının incelenmesi. (Yayın No. 504424) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Kılıç, G. N. ve Kocabaş, İ. (2017). Öğretmenlerin okulda internet ve teknoloji kullanımına ilişkin sanal kaytarma davranışlarının incelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, 3(10), 715-731. https://doi.org/10.18020/kesit.1236
- Kirk, R. E. (1996). Practical significance: A concept whose time has come. Educational and Psychological Measurement, 56(5), 746–759. https://doi.org/10.1177/0013164496056005002
- Kurun, M. (2019). Okul yöneticilerinin yönetsel davranışları ile sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 562157) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Lawrence, B. S. (1997). Perspective - The black box of organizational demography. Organization Science, 8(1), 1-22. https://doi.org/10.1287/orsc.8.1.1
- Lim, V. K. G. (2002). The IT way of loafing on the job: Cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behavior, 23(5), 675-694. https://doi.org/10.1002/job.161
- Lim, V. K. G. ve Chen, D. J. (2012). Cyberloafing at the workplace: Gain or drain on work? Behaviour and Information Technology, 31(4), 343-353. https://doi.org/10.1080/01449290903353054
- Örücü, E. ve Yıldız, H. (2014). İşyerinde kişisel internet ve teknoloji kullanımı: Sanal kaytarma, Ege Akademik Bakış, 14(1), 99-114. https://doi.org/10.21121/eab.2014118071
- Özdem, G. ve Demir, A. (2015). Okul yöneticilerinde sanal kaytarma davranışı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1029-1042. https://doi.org/10.17860/efd.46151
- Özdemir, H. Ö. (2017). Yöneticilerin otantik liderlik tarzlarının çalışanların sanal kaytarma ve sinizm davranışları üzerine etkileri. (Yayın No. 483420) [Doktora tezi, Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Özkalp, E., Aydın, U. ve Tekeli, S. (2012). Sapkın örgütsel davranışlar ve çalışma yaşamında yeni bir olgu: Sanal kaytarma (cyberloafıng) ve iş ilişkilerine etkileri. Çimento İşveren Dergisi, 26(2), 18-33.
- Özkalp, E. ve Yıldız, H. (2018). Olumlu ve olumsuz sanal kaytarma davranışlarının işteki stres üzerindeki etkisi. İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(1), 57-74. https://doi.org/10.4026/isguc.422382
- Page, D. (2014). Teachers’ personal web use at work. Behaviour & Information Technology, 34(5), 443–453. https://doi.org/10.1080/0144929X.2014.928744
- Pfeffer, J. (1985). Organizational demography: Implications for management. California Management Review, 28(1), 67-81. https://doi.org/10.2307/41165170
- Sarıca, H. (2019). Öğretmenlerin siber kaytarma davranışları ile işe tutkunluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayın No. 559283) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Seçkin, Z. ve Kerse, G. (2017). Üniversite öğrencilerinin sanal kaytarma davranışları ve bu davranışların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Ampirik bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 89-110.
- Serttaş, O. ve Şimşek, G. (2017). Konaklama işletmelerinde siber aylaklık: Çalışanların demografik özellikleri ile siber aylaklıkları üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Özel Sayı 1, 20-34.
- Tsui, A. S., Egan, T. D. ve O’Reilly, C. A. (1992). Being different: Relational demography and organizational attachment. Administrative Science Quarterly, 37, 549–579. https://doi.org/10.2307/2393472
- Türkiye İstatistik Kurumu, (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. TÜİK haber bülteni, Ağustos. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 (Erişim Tarihi:15/09/2023)
- Tüzer, A. C. (2022). Ortaokul ve lise öğretmenlerinin siber aylaklık düzeyleri ile öz-kontrol ve öz-yönetim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayın No. 765683) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Vitak, J., Crouse, J. ve La Rose, R. (2011). Personal internet use at work: Understanding cyberslacking. Computers in Human Behavior, 27(5), 1751-1759. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.03.002
- Weatherbee, T. G. (2010). Counterproductive use of technology at work: Information & communications technologies and cyberdeviancy. Human Resource Management Review, 20(1), 35–44. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2009.03.012
- Yaldız, M. (2021). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile sanal kaytarma davranışlarının incelenmesi. (Yayın No. 671219) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Yıldız, H. ve Yıldız, B. (2016). Sanal kaytarma yapmak kötü bir şey değildir ama?, Harvard Business Review Türkiye, Eylül, 108-115.
Toplam 44 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eğitim Yönetimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 27 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 26 Sayı: 1 |
