Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

THE GADAMERIAN ORIGINS OF DWORKIN’S LEGAL THEORY A HERMENEUTIC CRITIQUE OF THE SUPREME COURT DECISION

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 194 - 206, 30.06.2025
https://doi.org/10.21492/inuhfd.1677706

Öz

This article examines Ronald Dworkin’s legal theory through the lens of Hans-Georg Gadamer’s “philosophical hermeneutics.” Hermeneutic foundations are crucial for a proper understanding of Dworkin’s theory. The main aim of the article is to explore how Gadamer’s philosophical hermeneutics influenced Dworkin’s legal theory and interpretive practice, and to evaluate the practical outcomes of this theoretical relationship by analyzing a specific court decision. According to Gadamer, meaning emerges under the influence of language, history, and tradition. In interpretation, the historical horizon of the interpreter—shaped by tradition—merges with the horizon of the text. Therefore, interpretation goes beyond discovering a hidden meaning in the text; it involves a dialogue between the interpreter and the text. Influenced by Gadamer, Dworkin presents law as an evolving hermeneutic activity and reconstructs legal theory as a “constructive” interpretation of a community’s legal practice. Understanding law as a hermeneutic activity allows for a reformulation of major legal issues—such as the role of the creative judge and the relationship between law and morality—from a hermeneutic perspective. After laying out the theoretical background, the article analyzes the decision of the Turkish Supreme Court to show how hermeneutic elements may be reflected in legal reasoning. The focus of the analysis is whether the Court’s decision aligns with Dworkin’s practice of “constructive interpretation” and Gadamer’s hermeneutic approach of “fusion of horizons.” The conclusion is that, although the majority opinion of the Court appears to include elements of hermeneutic reasoning, it ultimately repeats the legislator’s intent and the dogmatic meaning of the legal text. The Court did not offer a new approach that integrates the historical meaning of law as a text with the current needs and horizon of society, nor did it address the issue on the basis of moral and political principles aimed at achieving gender equality.

Kaynakça

  • AKKAYA, Rukiye: “Türk Anayasa Mahkemesi’nin Aynı Kelimeler İçine Sığdırdığı Sosyal Hukuk Devleti Yorumlarına Analitik Bir Yaklaşım”, İş Dünyası ve Hukuk: Prof. Dr. Tankut Centel’e Armağan, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2011, s. 752-64.
  • AKTAŞ, Sururi: “Hukukta Yorum Çabaları”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XV(3,4), 2011, s. 1-33.
  • ALLAN, T. R. S.: “Justice and Fairness in Law’s Empire”, The Cambridge Law Journal, 52(1), 1993, s. 64-88.
  • AYDIN, Melike Belkıs: Hukuka Hermeneutik Yaklaşım: Hans-Georg Gadamer’in Felsefi Hermeneutiği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, 2019.
  • DILTHEY, Wilhelm: Hermeneutik ve Tin Bilimleri, (çev. Özlem, Doğan), İstanbul, Notos Kitap Yayınevi, 2012.
  • DONATO, James: “Dworkin and Subjectivity in Legal Interpretation”, Stanford Law Review, 40(6), 1988, s. 1517-41.
  • DWORKIN, Ronald: Hukukun Hükümranlığı, (çev. Uzun, Ertuğrul), 1. Baskı., İstanbul: Nora Kitap, 2018.
  • ———, “Law as Interpretation”, Critical Inquiry, 9(1), 1982, s. 179-200.
  • ———, “‘Natural’ Law Revisited”, Florida Law Review, 34(2), 1982, s. 165-188.
  • ———, Taking Rights Seriously, 2nd. edition., Cambridge, Mass, Harvard University Press, 1977.
  • GADAMER, Hans-Georg: Hakikat ve Yöntem 1. Cilt, (çev. Yavuzcan, İsmail/Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2008.
  • ———, Hakikat ve Yöntem 2. Cilt, (çev. Yavuzcan, İsmail/Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2009.
  • GOODRICH, Peter: “Historical Aspects of Legal Interpretation”, Indiana Law Journal, 61(3), 1986. s. 331-354.
  • HENLEY, Kenneth: “Protestant Hermeneutics and the Rule of Law: Gadamer and Dworkin”, Ratio Juris, 3(1), 1990, s. 14-28.
  • KISIEL, Theodor: “Geleneğin Vukubulması: Gadamer ve Heidegger’in Hermenötiği”, İnsan Bilimlerine Prolegomena: Dil, Gelenek ve Yorum, (çev. Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2002, s. 181-207.
  • LEYH, Gregory: “Dworkin’s Hermeneutics”, Mercer Law Review, 39(3), 1988, s. 851-866.
  • MAHONEY, Jon: “Objectivity, Interpretation, and Rights: A Critique of Dworkin”, Law and Philosophy, 23(2), 2004, s. 187-222.
  • MARMOR, Andrei: Interpretation and Legal Theory, Oxford, Clarendon Press, 1992.
  • METİN, Sevtap: “Ronald Dworkin’in Hukuk Teorisinde Yorum Yaklaşımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, LXI(1-2), 2003, s. 35-83.
  • O’HAGAN, Timothy: “Gadamer, Hermeneutics and the Law”, ARSP: Archiv Für Rechts- Und Sozialphilosophie /Archives for Philosophy of Law and Social Philosophy, 76(2), 1990, s. 197-202. [Türkçesi: O’HAGAN, Timothy: “Gadamer, Hermenötik ve Hukuk”, çev. Kılıç, Muharrem, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 3, 2001, s. 425-434].
  • O’NEILL, Shane, Impartiality in Context: Grounding Justice in a Pluralist World, Illustrated edition., Albany, State University of New York Press, 1997.
  • ÖZLEM, Doğan: Metinlerle Hermeneutik (Yorumbilgisi) Dersleri Cilt I-II, İnkılap Kitabevi, 1996.
  • ÖZTÜRK, Emre: Hermeneutiğin Öyküsü: Gadamer Odaklı Bir Analiz, 1. Baskı., Ankara, Anı Yayıncılık, 2020.
  • PALMER, Richard E.: Hermenötik, (çev. Görener, İbrahim), 1. Baskı., İstanbul, Düşün Yayıncılık, 2015.
  • POSCHER, Ralph: “Hermeneutics, Jurisprudence and Law”, in Malpas, Jeff/Gander, Hans-Helmuth (ed.) Routledge Companion to Philosophical Hermeneutics, Routledge, 2017, s. 451-65.
  • RAZ, Joseph: Otorite ile Yorum Arasında Hukukun Doğası, (çev. Uzun, Ertuğrul), Ankara, Fol Kitap, 2022.
  • SAĞLAM, Rabia: “Derrida ve Dworkin Arasındaki İlişki: Yapıbozum ve Yargıç Herkül”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(1), 2012, s. 275-320.
  • STRECK, Lenio Luiz: “Deconstructing The Models Of Judges: Legal Hermeneutics And Beyond The Subject-Object Paradigm”, Nevada Law Journal, 10, 2010, s. 683-699.
  • ŞENER, Müslüm: Dworkin’in Yorum Teorisi ve Hüküm Kurmadaki Önemi, Adalet Yayınevi, 2022.
  • TATAR, Burhanettin: 3 Derste Hermenötik, 2. Basım., İstanbul, Vadi Yayınları, 2018.
  • ———, Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti, 3. Basım., İstanbul, Vadi Yayınları, 2018.
  • TÜRK, Rıdvan: “Sosyal Hakları Yeniden Düşünmek: Costas Douzinas’ın İnsan Hakları Öznesine Yönelik Eleştirileri Işığında Bir Deneme”, Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(21-22), 2020, s. 45-80.
  • TÜRKBAĞ, Ahmet Ulvi: Kanıtlanamayanı Kanıtlamak: Ronald Dworkin’in Hukuk Kuramı, 2. Basım., İstanbul, Derin Yayınları, 2010.
  • TÜRKMEN BİRLİK, Pınar: “Dil Felsefesinden Hukuk Felsefesine Açılan Bir Kapı: Gadamer’den Dworkin’e Hermeneutik Yöntem”, Temaşa Felsefe Dergisi, 15, 2021, s. 98-114.
  • UYGUR, Gülriz: “Hukuki Pozitivizmin Değişen Yüzü mü?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(3), 2003, s. 145-176.
  • VINX, Lars: “Some Untidy Reflections on the Betti–Gadamer Debate”, in Betti, Emilio (ed.) Hermeneutics as a General Methodology of the Sciences of the Spirit, Routledge, 2022.
  • WACHTERHAUSER, Brice R., “Anlamada Tarih ve Dil”, İnsan Bilimlerine Prolegomena: Dil, Gelenek ve Yorum, (çev. Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2002, s. 209-249.
  • WEST, David, Kıta Avrupası Felsefesine Giriş: Rousseau, Kant ve Hegel’den Foucault ve Derrida’ya, (çev. Cevizci, Ahmet), 5. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2020.

DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 194 - 206, 30.06.2025
https://doi.org/10.21492/inuhfd.1677706

Öz

Makale, Ronald Dworkin’in hukuk kuramını Hans Georg Gadamer’in ‘felsefi hermenötiği’ odağında inceliyor. Hermenötik kökenler Dworkin’in kuramının doğru bir şekilde anlaşılması için önemlidir. Bu çerçevede makalenin amacı, Gadamer’in felsefi hermenötiğinin Dworkin’in hukuk kuramına ve yorum pratiğine etkisini incelemek ve sözkonusu teorik tartışmanın pratik sonuçlarını örnek bir mahkeme kararı ışığında irdelemektir. Gadamer hermenötiğine göre anlam, dilin, tarihin ve geleneğin etkisi altına ortaya çıkar. Yorumda, yorumcunun geleneğin etkisi altında gelişen tarihsel ufku ile metnin kendi ufku kaynaşır. Dolayısıyla yorum, metinde saklı anlamın keşfinin ötesinde, yorumcu ile metin arasındaki bir diyaloğu içerir. Gadamer’in etkisiyle Dworkin, hukuku gelişen bir hermenötik faaliyet olarak kavrar ve hukuk kuramını topluluğun hukuk pratiğinin “kurucu” yorumu olarak yeniden yapılandırır. Hukuku hermenötik bir faaliyet olarak kurmak, yaratıcı yargıç sorunu ve hukuk-ahlak ilişkisi gibi hukukbilimin önemli çağdaş sorunlarını yeniden formüle etme, bu sorunlara hermenötik yorum çerçevesinden bakarak çözüm önerme imkânı sağlar. Çalışmada, teorik açıklamaların ardından hermenötik bileşenlerin hukuki muhakemeye nasıl yansıtılabileceğini göstermesi açısından Anayasa Mahkemesinin bir kararı irdelenmektedir. Karar incelemesinin odağı, Anayasa Mahkemesinin kararının Dworkin’in “kurucu yorum” pratiğine ve Gadamer’in “ufukları kaynaştıran” hermenötik yaklaşımına uygun olup olmadığıdır. Varılan sonuç, Anayasa Mahkemesinin çoğunluk kararının, her ne kadar hermenötik muhakemenin unsurlarını içeriyor gözükse de nihayetinde yasa koyucu otoritenin niyetini ve hukuki metnin dogmatik anlamını yineliyor olduğudur. Mahkeme, bir metin olarak hukukun tarihsel anlamını toplumun çağdaş ufku ve ihtiyaçlarıyla bütünleştirebilecek yeni bir yaklaşım geliştirmemiş; sorunu, toplumsal cinsiyet eşitliğini hedefleyen ahlaki ve siyasi ilkeler temelinde ele almamıştır.

Kaynakça

  • AKKAYA, Rukiye: “Türk Anayasa Mahkemesi’nin Aynı Kelimeler İçine Sığdırdığı Sosyal Hukuk Devleti Yorumlarına Analitik Bir Yaklaşım”, İş Dünyası ve Hukuk: Prof. Dr. Tankut Centel’e Armağan, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 2011, s. 752-64.
  • AKTAŞ, Sururi: “Hukukta Yorum Çabaları”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XV(3,4), 2011, s. 1-33.
  • ALLAN, T. R. S.: “Justice and Fairness in Law’s Empire”, The Cambridge Law Journal, 52(1), 1993, s. 64-88.
  • AYDIN, Melike Belkıs: Hukuka Hermeneutik Yaklaşım: Hans-Georg Gadamer’in Felsefi Hermeneutiği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, 2019.
  • DILTHEY, Wilhelm: Hermeneutik ve Tin Bilimleri, (çev. Özlem, Doğan), İstanbul, Notos Kitap Yayınevi, 2012.
  • DONATO, James: “Dworkin and Subjectivity in Legal Interpretation”, Stanford Law Review, 40(6), 1988, s. 1517-41.
  • DWORKIN, Ronald: Hukukun Hükümranlığı, (çev. Uzun, Ertuğrul), 1. Baskı., İstanbul: Nora Kitap, 2018.
  • ———, “Law as Interpretation”, Critical Inquiry, 9(1), 1982, s. 179-200.
  • ———, “‘Natural’ Law Revisited”, Florida Law Review, 34(2), 1982, s. 165-188.
  • ———, Taking Rights Seriously, 2nd. edition., Cambridge, Mass, Harvard University Press, 1977.
  • GADAMER, Hans-Georg: Hakikat ve Yöntem 1. Cilt, (çev. Yavuzcan, İsmail/Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2008.
  • ———, Hakikat ve Yöntem 2. Cilt, (çev. Yavuzcan, İsmail/Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2009.
  • GOODRICH, Peter: “Historical Aspects of Legal Interpretation”, Indiana Law Journal, 61(3), 1986. s. 331-354.
  • HENLEY, Kenneth: “Protestant Hermeneutics and the Rule of Law: Gadamer and Dworkin”, Ratio Juris, 3(1), 1990, s. 14-28.
  • KISIEL, Theodor: “Geleneğin Vukubulması: Gadamer ve Heidegger’in Hermenötiği”, İnsan Bilimlerine Prolegomena: Dil, Gelenek ve Yorum, (çev. Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2002, s. 181-207.
  • LEYH, Gregory: “Dworkin’s Hermeneutics”, Mercer Law Review, 39(3), 1988, s. 851-866.
  • MAHONEY, Jon: “Objectivity, Interpretation, and Rights: A Critique of Dworkin”, Law and Philosophy, 23(2), 2004, s. 187-222.
  • MARMOR, Andrei: Interpretation and Legal Theory, Oxford, Clarendon Press, 1992.
  • METİN, Sevtap: “Ronald Dworkin’in Hukuk Teorisinde Yorum Yaklaşımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, LXI(1-2), 2003, s. 35-83.
  • O’HAGAN, Timothy: “Gadamer, Hermeneutics and the Law”, ARSP: Archiv Für Rechts- Und Sozialphilosophie /Archives for Philosophy of Law and Social Philosophy, 76(2), 1990, s. 197-202. [Türkçesi: O’HAGAN, Timothy: “Gadamer, Hermenötik ve Hukuk”, çev. Kılıç, Muharrem, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 3, 2001, s. 425-434].
  • O’NEILL, Shane, Impartiality in Context: Grounding Justice in a Pluralist World, Illustrated edition., Albany, State University of New York Press, 1997.
  • ÖZLEM, Doğan: Metinlerle Hermeneutik (Yorumbilgisi) Dersleri Cilt I-II, İnkılap Kitabevi, 1996.
  • ÖZTÜRK, Emre: Hermeneutiğin Öyküsü: Gadamer Odaklı Bir Analiz, 1. Baskı., Ankara, Anı Yayıncılık, 2020.
  • PALMER, Richard E.: Hermenötik, (çev. Görener, İbrahim), 1. Baskı., İstanbul, Düşün Yayıncılık, 2015.
  • POSCHER, Ralph: “Hermeneutics, Jurisprudence and Law”, in Malpas, Jeff/Gander, Hans-Helmuth (ed.) Routledge Companion to Philosophical Hermeneutics, Routledge, 2017, s. 451-65.
  • RAZ, Joseph: Otorite ile Yorum Arasında Hukukun Doğası, (çev. Uzun, Ertuğrul), Ankara, Fol Kitap, 2022.
  • SAĞLAM, Rabia: “Derrida ve Dworkin Arasındaki İlişki: Yapıbozum ve Yargıç Herkül”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(1), 2012, s. 275-320.
  • STRECK, Lenio Luiz: “Deconstructing The Models Of Judges: Legal Hermeneutics And Beyond The Subject-Object Paradigm”, Nevada Law Journal, 10, 2010, s. 683-699.
  • ŞENER, Müslüm: Dworkin’in Yorum Teorisi ve Hüküm Kurmadaki Önemi, Adalet Yayınevi, 2022.
  • TATAR, Burhanettin: 3 Derste Hermenötik, 2. Basım., İstanbul, Vadi Yayınları, 2018.
  • ———, Felsefi Hermenötik ve Yazarın Niyeti, 3. Basım., İstanbul, Vadi Yayınları, 2018.
  • TÜRK, Rıdvan: “Sosyal Hakları Yeniden Düşünmek: Costas Douzinas’ın İnsan Hakları Öznesine Yönelik Eleştirileri Işığında Bir Deneme”, Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(21-22), 2020, s. 45-80.
  • TÜRKBAĞ, Ahmet Ulvi: Kanıtlanamayanı Kanıtlamak: Ronald Dworkin’in Hukuk Kuramı, 2. Basım., İstanbul, Derin Yayınları, 2010.
  • TÜRKMEN BİRLİK, Pınar: “Dil Felsefesinden Hukuk Felsefesine Açılan Bir Kapı: Gadamer’den Dworkin’e Hermeneutik Yöntem”, Temaşa Felsefe Dergisi, 15, 2021, s. 98-114.
  • UYGUR, Gülriz: “Hukuki Pozitivizmin Değişen Yüzü mü?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(3), 2003, s. 145-176.
  • VINX, Lars: “Some Untidy Reflections on the Betti–Gadamer Debate”, in Betti, Emilio (ed.) Hermeneutics as a General Methodology of the Sciences of the Spirit, Routledge, 2022.
  • WACHTERHAUSER, Brice R., “Anlamada Tarih ve Dil”, İnsan Bilimlerine Prolegomena: Dil, Gelenek ve Yorum, (çev. Arslan, Hüsamettin), 1. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2002, s. 209-249.
  • WEST, David, Kıta Avrupası Felsefesine Giriş: Rousseau, Kant ve Hegel’den Foucault ve Derrida’ya, (çev. Cevizci, Ahmet), 5. Baskı., İstanbul, Paradigma Yayınları, 2020.
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Hukuk Teorisi, İçtihat ve Hukuki Yorum, Hukuki Cinsiyet ve Cinsellik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Rabia Sağlam 0000-0002-3774-4332

Rıdvan Türk 0000-0002-6416-8764

Erken Görünüm Tarihi 27 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 16 Nisan 2025
Kabul Tarihi 17 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 16 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Sağlam, R., & Türk, R. (2025). DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(1), 194-206. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1677706
AMA Sağlam R, Türk R. DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ. İnÜHFD. Haziran 2025;16(1):194-206. doi:10.21492/inuhfd.1677706
Chicago Sağlam, Rabia, ve Rıdvan Türk. “DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, sy. 1 (Haziran 2025): 194-206. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1677706.
EndNote Sağlam R, Türk R (01 Haziran 2025) DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16 1 194–206.
IEEE R. Sağlam ve R. Türk, “DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ”, İnÜHFD, c. 16, sy. 1, ss. 194–206, 2025, doi: 10.21492/inuhfd.1677706.
ISNAD Sağlam, Rabia - Türk, Rıdvan. “DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16/1 (Haziran 2025), 194-206. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1677706.
JAMA Sağlam R, Türk R. DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ. İnÜHFD. 2025;16:194–206.
MLA Sağlam, Rabia ve Rıdvan Türk. “DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 16, sy. 1, 2025, ss. 194-06, doi:10.21492/inuhfd.1677706.
Vancouver Sağlam R, Türk R. DWORKİN’İN HUKUK KURAMININ GADAMERCİ KÖKENLERİ BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARININ HERMENÖTİK ELEŞTİRİSİ. İnÜHFD. 2025;16(1):194-206.