Reklamlarda Hipnotik Öğelere Yönelik Bir Araştırma
Yıl 2025,
Sayı: 27, 80 - 101, 24.06.2025
Gülşah Sarıyıldız
,
Aşina Gülerarslan Özdengül
Öz
Zihinde kalıcı etkiler yaratmanın imkansız olduğu dijital geç modern çağda, ikna ve karar bilimini ilgilendiren her alanda farklı stratejilere ihtiyaç duyulmaktadır. Giderek karmaşıklaşan bu kozmosta kıt bir kaynak haline gelen dikkatin yakalanması, reklam sektörü açısından aşılması gereken büyük engellerden biridir. Markalar lehine karar verme işini kolaylaştıran reklam endüstrisi, insanın telkinlere nasıl açık hale gelebileceği sorundan hareketle tüketicinin bilişsel direncini kırmak ve mesajını iletebilmek için bilinçdışı yeni stratejilere ihtiyaç duymakta nöropazarlamanın yanı sıra “bilişsel psikoloji” gibi çalışma alanlarına yönelmektedir. Bu çalışma, bilişsel psikolojinin önemli uygulamalarından reklam ve hipnoz ilişkiselliğini tartışmaya açarak reklamlarda kullanılan hipnotik dil ve unsurların reklam anlatılarına kattığı etkileri göstergebilimsel açıdan analiz etmeyi amaçlamaktadır. Sonuç olarak çalışmanın analizi hipnotik unsurlardan yararlanan reklamların dikkat çekme ve etki yaratmaya olumlu yönde katkıları bulunmaktadır.
Etik Beyan
Gönderdiğimiz çalışma “Reklamlarda Hipnotik Öğelere Yönelik Bir Araştırma” araştırma makalesi çalışmasıdır. Bu nedenle etik kurul onayı gerektirecek şekilde insan faktörü içeren bir çalışma olmadığını ve etik kurul onayı olmadığını beyan eder, saygılar sunarız.
Destekleyen Kurum
Adı geçen makaleyi destekleyen hiç bir özel/resmi kurum kuruluş bulunmamaktadır.
Kaynakça
- Aktaş, Ö. (2020). Hipnotik iletişim. https://www.akademiplena.com/blog
- Arçelik Marka Ekibi (t.y.). Her nefeste umut var. https://www.rvd.org.tr/ayinkampanyasi/
arcelik-ile-her-nefeste-umut-var.
- Bauera, P. R. Sabourdyc, C. Chatard, B., Rheims, S., Lachaux, J.-P., Vidal, J.
R. & Lutz, A. (2022). Neural dynamics of mindfulness meditation and hypnosis
explored with intracranial EEG: A feasibility study. Neuroscience Letters, 1; 766.
doi: 10.1016/j.neulet.2021.
- Bayram, A. (2021). Anlambilimsel yaklaşımlarla Yunus Emre’de aşk ve ölüm
kavramları. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 149-163.
- Breen, R. (t.y.). Bella Hadid lights up the Swarovski holiday campaign. Https://
www.crash.fr/bella-hadid-lights-up-the-swarovski-holiday-campaign/.
- Eagleman, D. (2013). Incognito-beynin gizli hayatı ( Z. Arık Tozar, Çev.).
Domingo Yayınevi.
- Escalas, J. E. & Stern, B. B. (2003). Sympathy and empathy: emotional
responses to advertising dramas. Journal of Consumer Research, 29(4), 566-578.
- Favre, J. P. & November, A. (1979). Color and communication. ABC Zurich.
- Freud, S. & Breuer J. (1895). Histeri üzerine çalışmalar (E. Kapkın, Çev.). Payel
Yayınları.
- Fromm, E. (1976). Altered states of consciousness and ego psychology.
Social Service Review, 50, 557-569.
- Glaser, M. A. & Reisinger, H. (2021). Don’t lose your product in story
translation: how product–story link in narrative advertisements increases
persuasion. Journal of Advertising, 1-18. doi: 10.1080/00913367.2021.1973623.
- Gottschall, J. (2012). The storytelling animal: how stories make us human.
Mifflin Harcourt.
- Gould, S. J. (1992). Parallels between hypnotic suggestion and persuasive
marketing communications: Insights for new directions in consumer
communications research. Advances in Consumer Research, 19(2), 56.
- Gökçü l, B. (2005). Gözler üzerinizdeyken başarmak. Sunum Kapital Medya
Hizmetleri.
- Green, M. C. & Brock, T. C. (2000). The role of transportation in the
persuasiveness of public narratives. Journal of Personality and Social Psychology,
79(5), 701-721.
- Guido, G., Prete, M. I., Pichierri, M. & Bleve, B. (2013). A model for hypnotic
communication in consumption experiences 2013 research associate of marketing
at the university of Salento. Lecce, Italy.
- Gülerarslan-Özdengül, A. & Çam, M. S. (2017). Reklamcılık ve spiritüalite
kavramı: Televizyon reklamları üzerine bir inceleme. Selçuk İletişim Dergisi, 10(1),
399-432.
- Hançerlioğlu, O. (1988). Ruh bilim sözlüğü. Remzi Kitabevi.
- Hirschman, E. C. (1985). Primitive aspects of consumption in modern
American society. Journal of Consumer Research, 12, 142-154. https://doi.
org/10.1086/208503
- Jensen MP & Patterson DR. (2014). Hypnotic approaches for chronic pain
management: clinical implications of recent research findings. Am Psychol.
69(2), 167-77. doi: 10.1037/a0035644
- Jung, C. J. (1959). Arketipler ve kolektif bilinçaltı. Routledge and Kegan Paul
Ltd.
- Kapıcıoğlu, B. (2017). Okuyanların saplanıp kaldığı hipnotik metin nasıl
yazılır? https://www.hizliadam.com/okuyanlarin-saplanip-kaldigi-hipnotikmetin-
nasil-yazilir.html
- Karrasch, S., Jung, J. A., Varadarajan, S., Kolassa, İ. T. & Bongartz, W. (2022).
Modern and traditional trance language: a comparison. American Journal of
Clinical Hypnosis, 65(2), 146-159.
- Kişin, S. (2022). Şişecam, 10 Kasım’da Atatürk’ü çok özel bir filmle anıyor.
https://www.adjustbrand.com/haberler/sisecam-10-kasimda
- Koçak, K. (2024). Hipnoz nedir?. www.korzaykocak.com/hipnoz nedir
- Kovalevska, T., Kovalevska, A., Kutuza, N. & Lakomska, I. (2021). Suggestion
algorithm in advertisement megadiscourse: Hypnotic inductors systematics.
Journal of Language and Linguistic Studies, 17(2), 1294-1307.
- Kvale, S. (1994). Interviews: An introduction to qualitative research
interviewing. Sage Publications, Inc.
- Levent, A. (2013). Reklamlarda hı̇pnotı̇k dı̇l kullanımı [Yüksek lisans tezi
Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
- Mercedes-Benz Türkiye (2023). Avatar: suyun yolu ve Mercedes-Benz. https://
www.youtube.com/watch?v=eZiONWrJo4Q
- Mutlu Yaşam Psikoloji (t.y.). Renk psikolojisi: renklerin ruh halimiz üzerine
etkileri. https://www.mutluyasam.com.tr/renk-psikolojisi
- Nouvart (t.y). Şişecamdan paramparça 10 Kasım filmi. https://www.nouvart.
net/sisecamdan-paramparca-10-kasim-filmi
- Olson, J. & Ray, W. (1989). Exploring the usefulness of brain waves as measures
of advertising response. Marketing Science Institute.
- Oohashi, T., Kawai, N., Honda, M., Nakamura, S., Morimoto, M., Nishina, E.
& Maekewa, T. (2002). Electroencephalographic measurement of possession
trance in the field. Clinical Neurophysiology. Clinical Neurophysiology, 113(3),
435-445. doi: 10.1016/s1388-2457(02)00002-0.
- Packard, V. (1989). I Persuasori Occulti, Trad. C. Fruttero, Einaudi, Torino.
- Pollay, R. W. (1986). The distorted mirror: reflections on the unintended
consequences of advertising. Journal of Marketing, 50 (2), 18-36. https://doi.
org/10.2307/1251597
- Sabourin, M. E., Cutcomb, S. D., Crawford, H. J. & Pribram, K. (1990). EEG
correlates of hypnotic susceptibility andhypnotic trance: spectral analysis and
coherence. International Journal of Psychophysiology, 10(2), 125-142.
- Sarıyıldız, G. (2024). Reklamlarda hı̇kâye anlatısına yönelı̇k nörofı̇zyolojı̇k
ı̇nceleme, [Doktora Tezı̇, Selçuk Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
- Shah, N. (2021). Make them buy: hypnosis in advertising. https://
instituteofclinicalhypnosis.com/hypnosis/hypnosis-in-advertising/
- Shapiro, S., MacInnis, D. J. & Heckler, S. E. (1997). The effects of incidental ad
exposure on the formation of consideration sets. Journal of Consumer Research,
24(1), 94-104.
- Shor, R. E. (1960). The frequency of naturally occurring 'hypnotic-like'
experiences in the normal college population. International Journal of Clinical
and Experimental Hypnosis, 8, 151-163.
- Short, D. (2022). Beyond words: Conceptual framework for the study and
practice of hypnotherapeutic imagery. American Journal of Clinical Hypnosis,
64(4), 316-338.
- Swarovski (2023). Swarovski holiday | open the wonder. https://www.youtube.
com/watch?v=pZVXuPSGcmo
- Şişecam (2023). Şişecam | 10 Kasım #Paramparça. https://www.youtube.
com/watch?v=Yz8ExW3imhs
- Tutar, H. ve Yılmaz M. K. (2005). Genel ı̇letişim kavramlar ve modeller. Seçkin
Yayıncılık.
- Vı̇tale, J. (2009). Kelimelerle ı̇kna etmenin yolları. MediaCat.
- Yapko, M. D. (1983). A comparative analysis of direct and indirect hypnotic
communication styles. American Journal of Clinical Hypnosis, 25(4), 270-276.
- Yarapsanlı-Zayim, B. (2020). Renk psikolojisi. https://www.mutluyasam.
com.tr/renk-psikolojisi/
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.
Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, T. E. (2013). Klı̇nı̇k reklamcılık , reklam sürecı̇nde psı̇kodı̇namı̇k ve
psı̇kolojı̇k rahatsızlıkların kullanımı. Yıldız Teknik Üniversitesi.