Muhammed b. Ebî Bekir’in Hayatı ve Hz. Osman’ın Katlindeki Rolüne Dair Rivayetlerin Değerlendirilmesi
Öz
Hz. Peygamber’in kendisine dua ettiği Muhammed b. Ebî Bekir çok küçük yaşlarda yetim kalmıştır. Babası Hz. Ebû Bekir’in İslâm toplumundaki tanınırlığı Muhammed b. Ebî Bekir’i toplum nazarında dikkat çeken bir isim haline getirmiştir. Her ne kadar hem babası hem de sonraki halife Hz. Ömer döneminde küçük yaşta olması hasebiyle adı önemli olaylarda zikredilmese de Hz. Osman dönemi fitne olaylarında görünmeye başlamıştır. Bahis mevzu dönemin kaotik siyasi ve toplumsal olayları esnasındaki konumu, rolü ve tutumu dikkate şayandır. Küçük yaşta bakımını üstlenen, üvey babası ve mürebbisi konumunda olan Hz. Ali’nin iktidar mücadelelerindeki önemli adamlarından biri olan Muhammed b. Ebî Bekir, kısa süren hayatı boyunca pek çok kritik olayda yer almış, daha çok siyasi alanda iz bırakmıştır. Yaşadığı dönemde halifeye karşı yürütülen muhalif hareketler içinde başat konumda değerlendirilebilecek tutumlar izlemiştir. Bu çalışma, Muhammed b. Ebî Bekir’in hayatının önemli dönemlerini ve siyasi faaliyetlerini kapsamlı bir şekilde ele almayı amaçlamaktadır. Onun özellikle Hz. Osman’ın katline giden süreçteki rolü ve Hz. Ali’nin hilafeti altındaki Cemel Vakası gibi mücadeleleri, dönemin siyasi konjonktürünü anlamak açısından önemlidir. Araştırmada öncelikle Muhammed b. Ebî Bekir’in hayatının temel dönemleri ele alınacak, ardından onun İslâm toplumundaki konumu klasik kaynaklarda yer alan farklı rivayetler çerçevesinde detaylı bir biçimde incelenecektir. Bu yapılırken rivayetler sened ve metin tenkidine tabi tutulacak, zayıf ve sağlam olup olmamaları yönünde değerlendirilecek, bu noktada tarihsel bağlam da göz önünde bulundurulacaktır. Çalışmanın amacı hakkında şayia bulunan Muhammed b. Ebî Bekir’in katledmedeki durumuna dair doğru ve sağlam bir görüş beyan edebilmektir.
Anahtar Kelimeler
İslâm Tarihi Hulefâ-yi Râşidîn Hz. Osman Hz. Ali Muhammed b. Ebî Bekir
Kaynakça
- Azimli, Mehmet. Dört Halifeyi Farklı Okumak-3 Hz. Osman. Ankara Okulu Yayınları, 2013.
- Bağdâdî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî. Kitâbü’l-Muhabber. thk. İlze Lihten Şetitr. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
- Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbu’l-eşrâf. thk. Suheyl Zekkâr - Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
- Bıyıklı, Murat. Abbâsî İhtilalinin Mimarları (Muhammed b. Ali ve İbrâhim b. Muhammed). Konya: Hikmetevi Yayınları, 2023.
- Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebû Abdillâh. Târîhu’l-kebîr. ed. Muhammed Abdulmuîd Han. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Maârifi’l- Osmaniyye, ts.
- Devâdârî, Ebû Bekr b. Abdullah b. Aybek. Kenzü’d-dürer ve câmiü’l- gurer: el-fâ’ik sıhâhü’l-cevherî min kısmeti feleki’l-Müşterî: ed- dürretü’s-seniyye (mudıyye) fî ahbâri’d-devleti’l-Fâtımiyye. thk. Birend Ratika, Edvard Bedin, Muhammed Said Cemaleddin, Jonhild Ceraf, Durutiya Kitafolseki. 9 Cilt. İsa el-Bâbî el-Halebî, 1413/1992.
- Dineverî, Ebû Hanife Ahmed b. Dâvud. Ahbârü’t-tıvâl. thk. Abdülmünim Âmir. Kahire: Dâru İhyai Kütübü’l-Arabiyye, 1960.
- Duykât, Nidâl Abbâs. Muhammed b. Ebî Bekir es-Sıddîk hayâtuhû ve ahvâluhû zamane’l-fitneti. b.y.: y.y., 1433/2012.
- Ebû’l-ʿArab et-Temîmî, Muhammed b. Ahmed el-İfrîkî. el-Mihen. thk. Ömer Süleymân el-ʿUkaylî. Riyad: y.y., 1404/1984.
- Ebü’l-Fidâ, İmadüddîn el-Melikü’l-Müeyyed İsmail b. Ali. el-Muhtasâr fî ahbâri’l-beşer (Târîhu Ebi’l-Fidâ). 4 Cilt. Mısır: el-Matbaatü’l- Hüseyniyyetü’l-Mısrıyyetü, ts.
- Evcim, Muhammed Şerif. Muhammed b. Ebu Bekir’in hayatı ve siyasi faaliyetleri. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
- Gabbân, Muhammed b. Abdillâh b. Abdilkâdir. Fitnetü makteli Osman b. Affân. 2 Cilt. Medine: İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmiyyi, 1424/2003.
- Halîfe b. Hayyât, Ebû ʿAmr Halîfe b. Hayyât el-ʿUsfurî. Tabakâtu Halîfe b. Hayyât. thk. Suheyl Zekkâr. b.y.: y.y., 1414/1993.
- İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Sikatüddîn Ali b. Hasan b. Hibetullâh. Târîhu Dımaşk. thk. Amr b. Garâme el-Amrî. 80 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Tehzîbü’t-tehzîb. 12 Cilt. Hindistan: Matbaatü Dâiretü’l- Meʻarif’in-Nizâmiyye, 1326.
- İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. ʿAlî b. Muhammed el-ʿAskalânî. el-İsâbe fî temyîzsi’-Sahâbe. thk. ʿÂdil Ahmed ʿAbdulmevcûd - ʿAlî Muhammed Muʿavvad. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415/1994.
- İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Hasen el-Hadramî el-Mağribî. Târîhu İbn Haldûn = Kitâbü’l-ʻİber ve dîvânü’l-mübtedeʾ ve’l-haber fî eyyâmi’l-ʻArab ve’l-ʻAcem ve’l-Berber ve men âsârahüm min zevi’s-sultâni’l-ekber. thk. Halîl Şehâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1408/1988.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 15 Cilt. Dâru’l-Fikr, 1407/1986.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. el- İmâme ve’s-siyâse. thk. Ali Şîrî. Beyrût: Dâru’l-Ezvâ’, 1410/1990.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. el- Maârif. Kahire: el-Heyetü’l-Mısriyyetü’l-Ammetü lilküttâb, 2. Basım, 1992.
- İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Dâru İhyâ’il- Kütübi’l-Arabiyye, 2. Basım, ts.
- İbn Miskeveyh, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed. Tecâribü’l-ümem ve teʿâkibü’l-himem. thk. Ebu’l-Kâsım İmâmî. Tahran: Seruş, 2000.
- İbn Nukta, Ebû Bekir Muhammed b. ʿAbdilğanî b. Ebî Bekir b. Şucâʿ Maʿînuddîn b. Nukta el-Bağdâdî. ʾİkmâlu’l-ʾİkmâl - İbn Nukta. thk. ʿAbdulḳayyûm ʿAbdu Rabbinnebî. 5 Cilt. Mekke: Câmiʿatu Ummi’l-Kurâ, 1410/1989.
- İbn Saʻd, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Tabakâtü’l- kübrâ. thk. Ziyâd Muhammed Muhammed Abdulkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410.
- İbn Saʿd, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Tabakâtu’l- kübrâ - mutemmimu’t-tâbiʿîn. thk. Ziyâd Muhammed Mansûr. Medine: Mektebetü’l-ʿUlûm ve’l-Hikem, 2. Basım, 1408/1987.
- İbn Tagrîberdî, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf. en-Nücûmü’z-zâhire fî mülûki Mısr ve’l-Kahire. 16 Cilt. Mısır: Vizâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâdu’l- Kavmiyye, Dâru’l-Kütüb, ts.
- İbn Teymiyye, Ebü’l-ʿAbbâs Takiyyüddîn Ahmed b. ʿAbdilhalîm b. Mecdiddîn ʿAbdisselâm el-Harrânî. Minhâcu’s-Sunneti’n-Nebeviyye fî nakdi kelâmi’ş-Şîʿa el-Kaderiyye. thk. Muhammed Reşâd Sâlim. b.y.: y.y., 1406/1986.
- İbn Yûnus, Ebû Saʿîd ʿAbdurrahman b. ʾAhmed b. Yûnus es-Sadefî. Târîhu İbn Yûnus el-Mısrî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
- İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muhammed. el-ʾİstîʿâb fî maʿrifeti’l-ʾAshâb. thk. ʿAlî Muhammed el- Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1413/1992.
- İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b Alî b Muhammed Bağdâdî. el-Muntazam fî tarihi’l-mülûk ve’l-ümem. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ, Mustafa Abdülkâdir Atâ. 19 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
- İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan İzzeddîn Ali b. Muhammed b. Abdülkerîm. el- Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmûrî. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l- Kitâbi’l-Arabiyye, 1417/1997.
- İbnü’l-Verdî, Ebû Hafs Zeynüddîn Ömer b. el-Muzaffer el-Bekrî el-Kureşî el-Maarrî. Târîhu İbni’l-Verdî=Tetimmetü’l-muhtasar fî ahbâri’l-beşer. 2 Cilt. Beytrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.
- İmam Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvattaʾ. thk. Muhammed Mustafa el-Azamî. 8 Cilt. Abu Dabi: Müessesetü Zayid b. Sultân Âli Nihyân li’l-Amâli’l-Hayriyyeti ve’l-İnsâniyye, 1425/2004.
- İsfahânî, Ebu Abdullah İmadüddin Katib Muhammed b. Muhammed b. Hamid İmadüddin. el-Bustânü’l-câmi’ li-cemi’i tevârihi ehli’z-zamân. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1423/2002.
- Makdisî, Mutahhar b. Tâhir. el-Bed’ ve’t-târîh. 6 Cilt. b.y.: Mektebetü’s- Sekâfeti’d-Diniyyeti, ts.
- Makrîzî, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Ali b. Abdülkâdir . Kitâbü’l- Mukaffa’l-kebîr. thk. Muhammed el-Ya‘lâvî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Garbi’l-İslâmî, 2. Basım, 1427/2006.
- Mesʻûdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali. Mürûcü’z-zeheb ve meʻâdinü’l-cevher. thk. Kemal Hasan Merî. 4 Cilt. Beyrut: el- Mektebetü’l-Asriyye, 1425/2005.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahihi Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, ts.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Tehzîbü’l-esmâ’ ve’l-lugât. nşr. Şeriketü’l-Ulemâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
- Seyf b. Ömer. el-Fitnetü ve vakʻatü’l-Cemel. Darun-Nefais, 1993.
- Sıbt İbnü’l-Cevzî, Şemseddin Ebu’l-Muzaffer Yûsuf b. Kızoğli b. Abdillah. Mirâtü’z-zamân fî tevârîhi’l-aʻyân. 23 Cilt. Dımeşk: Dâru’r-Risâleti’l- ʻÂlemiyyeti, 1434/2013.
- Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celalüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Târîhu’l-hulefâʾ. thk. Hamdî ed-Demirdâş. y.y.: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1425/2004.
- Taberî, Ebû Caʻfer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid. Târîhu’t- Taberî: Târîhu’r-rusul ve’l-müluk. thk. Arîb b. Saʻd el-Kurtubî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 2. Basım, 1387.
- Temir, Hakan. “Abdurrahman b. Ebî Bekir’in Hayatı ve Erken Dönem İslam Tarihindeki Faaliyetleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (Haziran 2020), 129-154. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.669558
- Zehebî, Şemseddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kaymaz. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuayb el-Arnût, Hüseyin el-Esed. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405.
- Zehebî, Şemseddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kaymaz. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-(tabakâtü’l-) meşâhîr ve’l-aʿlâm. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmûrî. 52 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabi, 2. Basım, 1413.
The Life of Muḥammad b. Abū Bakr and the Evaluation of Narrations Regarding His Role in the Assassination of Othmān
Öz
Muḥammad b. Abī Bakr, for whom the Prophet prayed, was orphaned at a very young age. The recognition of his father Abū Bakr in the Islamic community has made Muḥammad b. Abī Bakr a remarkable name in the eyes of society. Although his name was not mentioned in important events due to his young age during both his father and the subsequent caliph ʿUmar, he began to appear in the chaos events of the Othmān period. His position, role and attitude during the chaotic political and social events of the relevant period are noteworthy. Muḥammad b. Abī Bakr, one of the important men in ʿAlī’s power struggles, grew up next to ʿAlī as his stepfather from an early age. During his short life, he took part in many critical events and left his mark in the political field. During the period he lived, he followed attitudes that can be evaluated in a leading position among the opposition movements carried out against the caliph. This study aims to cover the important periods of Muḥammad b. Abī Bakr’s life and his political activities in a comprehensive manner. His struggles, especially his role in the process leading to Othmān’s murder and the Battle of the Camel under ʿAlī’s caliphate, are important for understanding the political conjuncture of the period. In the research, first of all, the basic periods of Muḥammad b. Abī Bakr’s life will be discussed, and then his position in the Islamic society will be examined in detail within the framework of different narrates contained in classical works. In this process, the narrations will be subjected to isnād criticism and matn criticism, evaluated in terms of their authenticity or weakness, with consideration given to their historical context. The aim of the study is to be able to express a correct and reliable opinion about the situation of Muḥammad b. Abī Bakr, about whom there are rumors about killing.
Anahtar Kelimeler
History of Islam The Four Caliphs Othmān ʿAlī Muḥammad b. Abī Bakr.
Kaynakça
- Azimli, Mehmet. Dört Halifeyi Farklı Okumak-3 Hz. Osman. Ankara Okulu Yayınları, 2013.
- Bağdâdî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî. Kitâbü’l-Muhabber. thk. İlze Lihten Şetitr. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
- Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbu’l-eşrâf. thk. Suheyl Zekkâr - Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
- Bıyıklı, Murat. Abbâsî İhtilalinin Mimarları (Muhammed b. Ali ve İbrâhim b. Muhammed). Konya: Hikmetevi Yayınları, 2023.
- Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebû Abdillâh. Târîhu’l-kebîr. ed. Muhammed Abdulmuîd Han. Haydarâbâd: Dâiretü’l-Maârifi’l- Osmaniyye, ts.
- Devâdârî, Ebû Bekr b. Abdullah b. Aybek. Kenzü’d-dürer ve câmiü’l- gurer: el-fâ’ik sıhâhü’l-cevherî min kısmeti feleki’l-Müşterî: ed- dürretü’s-seniyye (mudıyye) fî ahbâri’d-devleti’l-Fâtımiyye. thk. Birend Ratika, Edvard Bedin, Muhammed Said Cemaleddin, Jonhild Ceraf, Durutiya Kitafolseki. 9 Cilt. İsa el-Bâbî el-Halebî, 1413/1992.
- Dineverî, Ebû Hanife Ahmed b. Dâvud. Ahbârü’t-tıvâl. thk. Abdülmünim Âmir. Kahire: Dâru İhyai Kütübü’l-Arabiyye, 1960.
- Duykât, Nidâl Abbâs. Muhammed b. Ebî Bekir es-Sıddîk hayâtuhû ve ahvâluhû zamane’l-fitneti. b.y.: y.y., 1433/2012.
- Ebû’l-ʿArab et-Temîmî, Muhammed b. Ahmed el-İfrîkî. el-Mihen. thk. Ömer Süleymân el-ʿUkaylî. Riyad: y.y., 1404/1984.
- Ebü’l-Fidâ, İmadüddîn el-Melikü’l-Müeyyed İsmail b. Ali. el-Muhtasâr fî ahbâri’l-beşer (Târîhu Ebi’l-Fidâ). 4 Cilt. Mısır: el-Matbaatü’l- Hüseyniyyetü’l-Mısrıyyetü, ts.
- Evcim, Muhammed Şerif. Muhammed b. Ebu Bekir’in hayatı ve siyasi faaliyetleri. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
- Gabbân, Muhammed b. Abdillâh b. Abdilkâdir. Fitnetü makteli Osman b. Affân. 2 Cilt. Medine: İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmiyyi, 1424/2003.
- Halîfe b. Hayyât, Ebû ʿAmr Halîfe b. Hayyât el-ʿUsfurî. Tabakâtu Halîfe b. Hayyât. thk. Suheyl Zekkâr. b.y.: y.y., 1414/1993.
- İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Sikatüddîn Ali b. Hasan b. Hibetullâh. Târîhu Dımaşk. thk. Amr b. Garâme el-Amrî. 80 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
- İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Tehzîbü’t-tehzîb. 12 Cilt. Hindistan: Matbaatü Dâiretü’l- Meʻarif’in-Nizâmiyye, 1326.
- İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. ʿAlî b. Muhammed el-ʿAskalânî. el-İsâbe fî temyîzsi’-Sahâbe. thk. ʿÂdil Ahmed ʿAbdulmevcûd - ʿAlî Muhammed Muʿavvad. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415/1994.
- İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Hasen el-Hadramî el-Mağribî. Târîhu İbn Haldûn = Kitâbü’l-ʻİber ve dîvânü’l-mübtedeʾ ve’l-haber fî eyyâmi’l-ʻArab ve’l-ʻAcem ve’l-Berber ve men âsârahüm min zevi’s-sultâni’l-ekber. thk. Halîl Şehâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1408/1988.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 15 Cilt. Dâru’l-Fikr, 1407/1986.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. el- İmâme ve’s-siyâse. thk. Ali Şîrî. Beyrût: Dâru’l-Ezvâ’, 1410/1990.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. el- Maârif. Kahire: el-Heyetü’l-Mısriyyetü’l-Ammetü lilküttâb, 2. Basım, 1992.
- İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Dâru İhyâ’il- Kütübi’l-Arabiyye, 2. Basım, ts.
- İbn Miskeveyh, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed. Tecâribü’l-ümem ve teʿâkibü’l-himem. thk. Ebu’l-Kâsım İmâmî. Tahran: Seruş, 2000.
- İbn Nukta, Ebû Bekir Muhammed b. ʿAbdilğanî b. Ebî Bekir b. Şucâʿ Maʿînuddîn b. Nukta el-Bağdâdî. ʾİkmâlu’l-ʾİkmâl - İbn Nukta. thk. ʿAbdulḳayyûm ʿAbdu Rabbinnebî. 5 Cilt. Mekke: Câmiʿatu Ummi’l-Kurâ, 1410/1989.
- İbn Saʻd, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Tabakâtü’l- kübrâ. thk. Ziyâd Muhammed Muhammed Abdulkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410.
- İbn Saʿd, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Tabakâtu’l- kübrâ - mutemmimu’t-tâbiʿîn. thk. Ziyâd Muhammed Mansûr. Medine: Mektebetü’l-ʿUlûm ve’l-Hikem, 2. Basım, 1408/1987.
- İbn Tagrîberdî, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf. en-Nücûmü’z-zâhire fî mülûki Mısr ve’l-Kahire. 16 Cilt. Mısır: Vizâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâdu’l- Kavmiyye, Dâru’l-Kütüb, ts.
- İbn Teymiyye, Ebü’l-ʿAbbâs Takiyyüddîn Ahmed b. ʿAbdilhalîm b. Mecdiddîn ʿAbdisselâm el-Harrânî. Minhâcu’s-Sunneti’n-Nebeviyye fî nakdi kelâmi’ş-Şîʿa el-Kaderiyye. thk. Muhammed Reşâd Sâlim. b.y.: y.y., 1406/1986.
- İbn Yûnus, Ebû Saʿîd ʿAbdurrahman b. ʾAhmed b. Yûnus es-Sadefî. Târîhu İbn Yûnus el-Mısrî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
- İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muhammed. el-ʾİstîʿâb fî maʿrifeti’l-ʾAshâb. thk. ʿAlî Muhammed el- Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1413/1992.
- İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b Alî b Muhammed Bağdâdî. el-Muntazam fî tarihi’l-mülûk ve’l-ümem. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ, Mustafa Abdülkâdir Atâ. 19 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
- İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan İzzeddîn Ali b. Muhammed b. Abdülkerîm. el- Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmûrî. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l- Kitâbi’l-Arabiyye, 1417/1997.
- İbnü’l-Verdî, Ebû Hafs Zeynüddîn Ömer b. el-Muzaffer el-Bekrî el-Kureşî el-Maarrî. Târîhu İbni’l-Verdî=Tetimmetü’l-muhtasar fî ahbâri’l-beşer. 2 Cilt. Beytrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.
- İmam Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvattaʾ. thk. Muhammed Mustafa el-Azamî. 8 Cilt. Abu Dabi: Müessesetü Zayid b. Sultân Âli Nihyân li’l-Amâli’l-Hayriyyeti ve’l-İnsâniyye, 1425/2004.
- İsfahânî, Ebu Abdullah İmadüddin Katib Muhammed b. Muhammed b. Hamid İmadüddin. el-Bustânü’l-câmi’ li-cemi’i tevârihi ehli’z-zamân. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1423/2002.
- Makdisî, Mutahhar b. Tâhir. el-Bed’ ve’t-târîh. 6 Cilt. b.y.: Mektebetü’s- Sekâfeti’d-Diniyyeti, ts.
- Makrîzî, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Ali b. Abdülkâdir . Kitâbü’l- Mukaffa’l-kebîr. thk. Muhammed el-Ya‘lâvî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Garbi’l-İslâmî, 2. Basım, 1427/2006.
- Mesʻûdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali. Mürûcü’z-zeheb ve meʻâdinü’l-cevher. thk. Kemal Hasan Merî. 4 Cilt. Beyrut: el- Mektebetü’l-Asriyye, 1425/2005.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahihi Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, ts.
- Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Tehzîbü’l-esmâ’ ve’l-lugât. nşr. Şeriketü’l-Ulemâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
- Seyf b. Ömer. el-Fitnetü ve vakʻatü’l-Cemel. Darun-Nefais, 1993.
- Sıbt İbnü’l-Cevzî, Şemseddin Ebu’l-Muzaffer Yûsuf b. Kızoğli b. Abdillah. Mirâtü’z-zamân fî tevârîhi’l-aʻyân. 23 Cilt. Dımeşk: Dâru’r-Risâleti’l- ʻÂlemiyyeti, 1434/2013.
- Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celalüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Târîhu’l-hulefâʾ. thk. Hamdî ed-Demirdâş. y.y.: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1425/2004.
- Taberî, Ebû Caʻfer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid. Târîhu’t- Taberî: Târîhu’r-rusul ve’l-müluk. thk. Arîb b. Saʻd el-Kurtubî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 2. Basım, 1387.
- Temir, Hakan. “Abdurrahman b. Ebî Bekir’in Hayatı ve Erken Dönem İslam Tarihindeki Faaliyetleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (Haziran 2020), 129-154. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.669558
- Zehebî, Şemseddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kaymaz. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. thk. Şuayb el-Arnût, Hüseyin el-Esed. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405.
- Zehebî, Şemseddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kaymaz. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-(tabakâtü’l-) meşâhîr ve’l-aʿlâm. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmûrî. 52 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabi, 2. Basım, 1413.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İslam Tarihi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 27 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 45 |
