Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Two Women, Two Cities: Flâneuse In The Artificial Silk Girl And Fosforlu Cevriye

Yıl 2025, Sayı: 53, 53 - 83, 25.06.2025
https://doi.org/10.26650/sdsl2024-1604205

Öz

In this study, the novels The Artificial Silk Girl by the German writer Irmgard Keun and Fosforlu Cevriye by the Turkish writer Suat Derviş will be compared in the context of women and urban experience, and within the framework of the flâneuse type. The study will employ a sociological critique method, and the findings will be evaluated according to the Variation Theory, the most current approach in comparative literature. The existence of the flâneuse, its emergence process, and characteristics will be discussed, and the relationship between the prostitute and literature will be presented as an example of the flâneuse type. The type of prostitute, one of the first representatives of visibility in the public sphere, is found in both novels examined in this study, making the relationship between the f lâneuse and the life of a sex worker crucial to the study. Living in Weimar Germany, Keun presents the positive and negative aspects of the era through the eyes of Doris, who uses her sexuality for luxury and material gain. In 1932, when Keun wrote her novel, Derviş was working in newspapers and magazines while also studying in Berlin, and it is likely that she was aware of Keun's work. Although Derviş's work was written later, the fact that it takes place in 1930s Istanbul, its main character is a sex worker, and the significant emphasis on the relationship between women and the city, suggests the possibility of a comparative study between the two authors.

Kaynakça

  • Aksoy, N. (2015). Suat Derviş Muhalif Bir Yazar Mıdır? G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (ss. 51-66). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Alver, K. (2006). Sosyolojik Eleştiri: Sosyolojik Okumaya Giriş. K. Alver (Edt.), Edebiyat Sosyolojisi (ss. 277-288). Ankara: Hece Yayınları. google scholar
  • Baudelaire, C. (1967). The Painter of Modern Life and Other Essays. (2.Baskı). (J. Mayne, Trans. – Eds.) Connecticut: Phaidon Publishers. google scholar
  • Baudelaire, C. (2014). Modern Hayatın Ressamı. (8.Baskı), (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Bauman, Z. (2015). Desert Spectecular, K. Tester (Der.) The Flâneur (pp.138-157). Londra: Routledge Publishing. google scholar
  • Benjamin, W. (2014). Pasajlar, (11. Baskı), (A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Buck-Morss, S. (1986). The Flaneur, The Sandwichmen and the Whore: The Politics of Loitering. New German Critique, 39, 99-140. google scholar
  • Cao, S. (2013). The Variation Theory of Comparative Literature. Berlin: Springer Verlag. google scholar
  • Cao, S. & Han, Z. (2017). The Theoretical Basis and Framework of Variation Theory. CLCWeb: Comparative Literature and Culture. 19(5), 1-11. https://doi.org/10.7771/1481-4374.3108 google scholar
  • Derviş, S. (2016). Fosforlu Cevriye (2. Baskı). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Felski, R. (2020). Modernitenin Cinsiyeti. (1. Baskı), (A. Gündüz, Çev.). İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
  • Friedberg, A. (2001). The Mobilized and Virtual Gaze in Modernity. N. Mirzoeff (Edt.) The Visual Culture Reader (pp. 253-262). USA: Routledge. google scholar
  • Gleber, A. (1999). The Art of Taking a Walk: Flanerie, Literature, and Film in Weimar Culture. Princeton: Princeton University Press. google scholar
  • Gökşen, E. (2021). Gazeteci Suat Derviş’ten Romancı Suat Derviş’e: Fosforlu Cevriye’yi Röportajlar Üzerinden Okumak. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 13(25), s. 231-252. http://dx.doi.org/10. 26517/ytea.482 google scholar
  • Günay Erkol, Ç. (2015). Cemiyet Hayatı ve Muhayyile: Suat Derviş’in Gazetecilik Destekli Edebiyat Anlayışı. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 67-78). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Häntzschel, H. (2001). Irmgard Keun. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch. google scholar
  • Hongyan C. (2014). Die Selbstinszenierung im Glanzlicht der Groβstadt Zu Imgard Keuns Das kunstseidene Mädchen. F. Yalin, W. Maoping, Z. Jianhua, G. Braungart, G. Lauer (Eds). Literaturstraβe Chinesisch-deutsches Jahrbuch für Sprache, Literatur und Kultur (pp.181-194). Würzburg: Verlag Königshausen & Neumann GmbH. google scholar
  • Kara, E. (2023). Dişil Kent Bilinci ve Bir Flanöz Olarak Fosforlu Cevriye. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 326-337. https://doi.org/10.32600/huefd.1169166 google scholar
  • Kennedy, B. (2014). Irmgard Keun: Zeit und Zitat Narrative Verfahren und literarische Autorschaft im Gesamtwerk. Berlin: De Gruyter. google scholar
  • Keun, I. (2004). Das kunstseidene Mädchen. Leipzig: Ernst Klett Schullbuchverlag. google scholar
  • Lidar, V. & Lidar, H.A. (2020). Karşılaştırmalı Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım: Varyasyon Kuramı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 21(8), 298-314. https://doi.org/10.33692/avrasyad. 656079 google scholar
  • Martin, A. (2008). Kultur der Oberfläche, Glanz der Moderne. M. Luserke-Jaqui (Edt.) Deutschsprachige Romane der klassischen Moderne (s. 349-367). Berlin: De Gruyter. google scholar
  • McBride, P. (2011). Learning to See in Irmgard Keun’s Das kunstseidene Mädchen. The German Quarterly, 84(2), 220-238. google scholar
  • Moran, B. (2004). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. (13. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Nava, M. (1997). Modernity’s Disavowal: Women, The City and The Department Store, M. Nava & A. O’Shea (Eds.) Modern Times: Reflections on a Century of English Modernity (pp. 38-76). USA: Routledge. google scholar
  • Özsoy, D. (2012). Bir Flȃneuseün Portresi: George Sand. H. Köse (Ed.), Flanör Düşünce Arkaik Dönemde ve Dijital Medya Çağında Aylaklık (s.303-320). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. google scholar
  • Parsons, D.L. (2003). Streetwalking the Metropolis Women, the City, and Modernity. (2.baskı). New York: Oxford University Press. google scholar
  • Sabancı Uzun, G. (2015). “Gözlerinden Bellidir Cevriyem”: O’nun Sessizliğinde Var-olan Fosforlu/ Cevriye. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 129-144). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Saraç, T. (1990). Büyük Fransızca-Türkçe Sözlük. Adam Yayınları, İstanbul. google scholar
  • Shafi, M. (1988). ‘Aber das ist es ja eben, ich habe keine Meinesgleichen’: Identitätprozeβ und Zeitgeschichte in dem Roman ‘Das kunstseidene Mädchen’ von Irmgard Keun. Colloquia Germanica, 21(4), 314-325. google scholar
  • Sönmez İşçi, G. (2015). Giriş. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 13-28). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Tseng, C. (2006). The Flaneur, The Flaneuse, and the Hostess: Virginia Woolf’s (Un)Domesticating Flanerie in Mrs. Dalloway. Concentric: Literary and Cultural Studies 32(1), 219-258. google scholar
  • Von Ankum, K. (1994a). “Ich liebe Berlin mit einer Angst in den Knien”: Weibliche Stadterfahrung in Irmgard Keun Das kunstseidene Mädchen. The German Quarterly, 67(3), 369-388. google scholar
  • Von Ankum, K. (1994b). Material Girls: Consumer Culture and the ‘New Woman’ in Anita Loss’ ‘Gentlemen Prefer Blondes’ and Irmgard Keun’s ‘Das kunstseidene Mädchen’. Colloquia Germanica, 27(2), 159-172. google scholar
  • Wellek, R. & Warren, A. (1993). Edebiyat Teorisi. (1. Baskı), (Ö.F. Huyugüzel, Çev.). İzmir: Akademi Yayınları. google scholar
  • Wilson, E. (1992, Kasım). Görünmez Flȃneur (F. Çulha ve A. Bora, Çev.), Birikim Dergisi 43, 54-65. google scholar
  • Wolff, J. (1985). The Invisible Flȃneuse: Women and the Literature of Modernity. Theory, Culture & Society, 2(3), 37-46. https://doi.org/10.1177/02632764850020030 google scholar
  • Wolff, J. (1989). The Invisible Flâneuse Women and the Literature of Modernity. (A. Benjamin, Der.), The Problems of Modernity Adorno and Benjamin içinde, (s.141-156). Coventry: Warwick University Press. google scholar
  • Wolff, J. (2008). Gender and the haunting of cities. A. D’ Souza & T. Mcdonough (Yay. haz.), The invisible flaneuse (ss. 18-31). Manchester: Manchester University Press. google scholar
  • Yücel, T. (2009). Eleştiri Kuramları. (11. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar

İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük

Yıl 2025, Sayı: 53, 53 - 83, 25.06.2025
https://doi.org/10.26650/sdsl2024-1604205

Öz

Bu çalışmada Alman edebiyatından yazar Irmgard Keun’un Das kunstseidene Mädchen ve Türk edebiyatından yazar Suat Derviş’in Fosforlu Cevriye romanları, kadın ve kent deneyimi izleğinde ve flanöz tipi kapsamında karşılaştırılacaktır. Çalışmada sosyolojik eleştiri yöntemi kullanılacak ve karşılaştırmalı edebiyatın en güncel yaklaşımı olan Varyasyon Kuramı uyarınca bulgular değerlendirilecektir. Çalışmada Varyasyon Kuramına genel hatlarıyla değinildikten sonra, flanöz kavramı üzerinde durulacaktır. Flanözün var olup olmadığı, varsa ortaya çıkış süreci ve özellikleri hakkında tartışmalardan bahsedilerek, flanöz tipinin bir temsilcisi olarak sunulan hayat kadını ve edebiyat ilişkisine yer verilecektir. Kadının kamusal alandaki görünürlüğünün ilk temsilcilerinden olan hayat kadını tipi, çalışmada incelenen her iki romanda da görüldüğünden, flanöz – hayat kadını ilişkisi, çalışma açısından önemlidir. Ele alınan her iki eserin de 1930’lu yıllarda geçmesi çalışma açısından belirleyici unsurlardır. Weimar dönemi Almanya’sında yaşayan Keun, eserinde dönemin olumlu ve olumsuz yönlerini lüks ve maddi kazanç için cinselliğini kullanan Doris’in gözünden okurlara sunmaktadır. Suat Derviş ise, Keun’un eserini yazdığı ve romanının çok satanlar listesine girdiği 1932 yılında, Berlin’de öğrenciliğinin yanında gazete ve dergilerde çalışmakta ve muhtemeldir ki Keun’un eserini bilmektedir. Derviş’in eserinin her ne kadar sonraki yıllarda yazılmış olsa da 1930’ların İstanbul’unda geçmesi, ana karakterinin bir hayat kadını olması ve kadın ve kent ilişkisine önemli ölçüde yer vermesi, iki yazar arasında karşılaştırmalı bir çalışma yapılabileceği düşüncesini doğurmuştur. Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye romanlarındaki ana karakterler Doris ve Cevriye, flanözlük kapsamında okunarak, sırasıyla Berlin ve İstanbul’a, kalabalıklara, vitrinlere olan ilgileri açısından değerlendirilecektir. Ayrıca flanözün flanörden ne gibi açılardan farklı olduğu da yine kuramsal bilgilerin ışığında ve eserlerden hareketle açıklanmaya çalışılacaktır.

Kaynakça

  • Aksoy, N. (2015). Suat Derviş Muhalif Bir Yazar Mıdır? G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (ss. 51-66). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Alver, K. (2006). Sosyolojik Eleştiri: Sosyolojik Okumaya Giriş. K. Alver (Edt.), Edebiyat Sosyolojisi (ss. 277-288). Ankara: Hece Yayınları. google scholar
  • Baudelaire, C. (1967). The Painter of Modern Life and Other Essays. (2.Baskı). (J. Mayne, Trans. – Eds.) Connecticut: Phaidon Publishers. google scholar
  • Baudelaire, C. (2014). Modern Hayatın Ressamı. (8.Baskı), (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Bauman, Z. (2015). Desert Spectecular, K. Tester (Der.) The Flâneur (pp.138-157). Londra: Routledge Publishing. google scholar
  • Benjamin, W. (2014). Pasajlar, (11. Baskı), (A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
  • Buck-Morss, S. (1986). The Flaneur, The Sandwichmen and the Whore: The Politics of Loitering. New German Critique, 39, 99-140. google scholar
  • Cao, S. (2013). The Variation Theory of Comparative Literature. Berlin: Springer Verlag. google scholar
  • Cao, S. & Han, Z. (2017). The Theoretical Basis and Framework of Variation Theory. CLCWeb: Comparative Literature and Culture. 19(5), 1-11. https://doi.org/10.7771/1481-4374.3108 google scholar
  • Derviş, S. (2016). Fosforlu Cevriye (2. Baskı). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Felski, R. (2020). Modernitenin Cinsiyeti. (1. Baskı), (A. Gündüz, Çev.). İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
  • Friedberg, A. (2001). The Mobilized and Virtual Gaze in Modernity. N. Mirzoeff (Edt.) The Visual Culture Reader (pp. 253-262). USA: Routledge. google scholar
  • Gleber, A. (1999). The Art of Taking a Walk: Flanerie, Literature, and Film in Weimar Culture. Princeton: Princeton University Press. google scholar
  • Gökşen, E. (2021). Gazeteci Suat Derviş’ten Romancı Suat Derviş’e: Fosforlu Cevriye’yi Röportajlar Üzerinden Okumak. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 13(25), s. 231-252. http://dx.doi.org/10. 26517/ytea.482 google scholar
  • Günay Erkol, Ç. (2015). Cemiyet Hayatı ve Muhayyile: Suat Derviş’in Gazetecilik Destekli Edebiyat Anlayışı. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 67-78). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Häntzschel, H. (2001). Irmgard Keun. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch. google scholar
  • Hongyan C. (2014). Die Selbstinszenierung im Glanzlicht der Groβstadt Zu Imgard Keuns Das kunstseidene Mädchen. F. Yalin, W. Maoping, Z. Jianhua, G. Braungart, G. Lauer (Eds). Literaturstraβe Chinesisch-deutsches Jahrbuch für Sprache, Literatur und Kultur (pp.181-194). Würzburg: Verlag Königshausen & Neumann GmbH. google scholar
  • Kara, E. (2023). Dişil Kent Bilinci ve Bir Flanöz Olarak Fosforlu Cevriye. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 326-337. https://doi.org/10.32600/huefd.1169166 google scholar
  • Kennedy, B. (2014). Irmgard Keun: Zeit und Zitat Narrative Verfahren und literarische Autorschaft im Gesamtwerk. Berlin: De Gruyter. google scholar
  • Keun, I. (2004). Das kunstseidene Mädchen. Leipzig: Ernst Klett Schullbuchverlag. google scholar
  • Lidar, V. & Lidar, H.A. (2020). Karşılaştırmalı Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım: Varyasyon Kuramı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 21(8), 298-314. https://doi.org/10.33692/avrasyad. 656079 google scholar
  • Martin, A. (2008). Kultur der Oberfläche, Glanz der Moderne. M. Luserke-Jaqui (Edt.) Deutschsprachige Romane der klassischen Moderne (s. 349-367). Berlin: De Gruyter. google scholar
  • McBride, P. (2011). Learning to See in Irmgard Keun’s Das kunstseidene Mädchen. The German Quarterly, 84(2), 220-238. google scholar
  • Moran, B. (2004). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. (13. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
  • Nava, M. (1997). Modernity’s Disavowal: Women, The City and The Department Store, M. Nava & A. O’Shea (Eds.) Modern Times: Reflections on a Century of English Modernity (pp. 38-76). USA: Routledge. google scholar
  • Özsoy, D. (2012). Bir Flȃneuseün Portresi: George Sand. H. Köse (Ed.), Flanör Düşünce Arkaik Dönemde ve Dijital Medya Çağında Aylaklık (s.303-320). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. google scholar
  • Parsons, D.L. (2003). Streetwalking the Metropolis Women, the City, and Modernity. (2.baskı). New York: Oxford University Press. google scholar
  • Sabancı Uzun, G. (2015). “Gözlerinden Bellidir Cevriyem”: O’nun Sessizliğinde Var-olan Fosforlu/ Cevriye. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 129-144). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Saraç, T. (1990). Büyük Fransızca-Türkçe Sözlük. Adam Yayınları, İstanbul. google scholar
  • Shafi, M. (1988). ‘Aber das ist es ja eben, ich habe keine Meinesgleichen’: Identitätprozeβ und Zeitgeschichte in dem Roman ‘Das kunstseidene Mädchen’ von Irmgard Keun. Colloquia Germanica, 21(4), 314-325. google scholar
  • Sönmez İşçi, G. (2015). Giriş. G. Sönmez İşçi (Haz.), Yıldızları Seyreden Kadın Suat Derviş Edebiyatı (s. 13-28). İstanbul: İthaki Yayınları. google scholar
  • Tseng, C. (2006). The Flaneur, The Flaneuse, and the Hostess: Virginia Woolf’s (Un)Domesticating Flanerie in Mrs. Dalloway. Concentric: Literary and Cultural Studies 32(1), 219-258. google scholar
  • Von Ankum, K. (1994a). “Ich liebe Berlin mit einer Angst in den Knien”: Weibliche Stadterfahrung in Irmgard Keun Das kunstseidene Mädchen. The German Quarterly, 67(3), 369-388. google scholar
  • Von Ankum, K. (1994b). Material Girls: Consumer Culture and the ‘New Woman’ in Anita Loss’ ‘Gentlemen Prefer Blondes’ and Irmgard Keun’s ‘Das kunstseidene Mädchen’. Colloquia Germanica, 27(2), 159-172. google scholar
  • Wellek, R. & Warren, A. (1993). Edebiyat Teorisi. (1. Baskı), (Ö.F. Huyugüzel, Çev.). İzmir: Akademi Yayınları. google scholar
  • Wilson, E. (1992, Kasım). Görünmez Flȃneur (F. Çulha ve A. Bora, Çev.), Birikim Dergisi 43, 54-65. google scholar
  • Wolff, J. (1985). The Invisible Flȃneuse: Women and the Literature of Modernity. Theory, Culture & Society, 2(3), 37-46. https://doi.org/10.1177/02632764850020030 google scholar
  • Wolff, J. (1989). The Invisible Flâneuse Women and the Literature of Modernity. (A. Benjamin, Der.), The Problems of Modernity Adorno and Benjamin içinde, (s.141-156). Coventry: Warwick University Press. google scholar
  • Wolff, J. (2008). Gender and the haunting of cities. A. D’ Souza & T. Mcdonough (Yay. haz.), The invisible flaneuse (ss. 18-31). Manchester: Manchester University Press. google scholar
  • Yücel, T. (2009). Eleştiri Kuramları. (11. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
Toplam 40 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dünya Dilleri, Edebiyatı ve Kültürü (Diğer)
Bölüm Research Article
Yazarlar

Veysel Lidar 0000-0002-5279-7440

Yayımlanma Tarihi 25 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 19 Aralık 2024
Kabul Tarihi 24 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 53

Kaynak Göster

APA Lidar, V. (2025). İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük. Studien Zur Deutschen Sprache Und Literatur(53), 53-83. https://doi.org/10.26650/sdsl2024-1604205
AMA Lidar V. İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük. Studien zur deutschen Sprache und Literatur. Haziran 2025;(53):53-83. doi:10.26650/sdsl2024-1604205
Chicago Lidar, Veysel. “İki Kadın, İki Kent: Das Kunstseidene Mädchen Ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük”. Studien Zur Deutschen Sprache Und Literatur, sy. 53 (Haziran 2025): 53-83. https://doi.org/10.26650/sdsl2024-1604205.
EndNote Lidar V (01 Haziran 2025) İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük. Studien zur deutschen Sprache und Literatur 53 53–83.
IEEE V. Lidar, “İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük”, Studien zur deutschen Sprache und Literatur, sy. 53, ss. 53–83, Haziran 2025, doi: 10.26650/sdsl2024-1604205.
ISNAD Lidar, Veysel. “İki Kadın, İki Kent: Das Kunstseidene Mädchen Ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük”. Studien zur deutschen Sprache und Literatur 53 (Haziran 2025), 53-83. https://doi.org/10.26650/sdsl2024-1604205.
JAMA Lidar V. İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük. Studien zur deutschen Sprache und Literatur. 2025;:53–83.
MLA Lidar, Veysel. “İki Kadın, İki Kent: Das Kunstseidene Mädchen Ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük”. Studien Zur Deutschen Sprache Und Literatur, sy. 53, 2025, ss. 53-83, doi:10.26650/sdsl2024-1604205.
Vancouver Lidar V. İki Kadın, İki Kent: Das kunstseidene Mädchen ve Fosforlu Cevriye Romanlarında Flanözlük. Studien zur deutschen Sprache und Literatur. 2025(53):53-8.