Araştırma Makalesi
Yıl 2024,
Sayı: 31, 171 - 182, 14.01.2025
Öz
Urartu had significant rock-carving works, including a series of carvings on massive rock formations in various V-shaped, U-shaped, sickle-shaped, circular, and channel forms. Research has shown that these “signs” were not made randomly, but within a standard framework and according to certain measurements. These carvings were initially called “Monumental Rock Signs.” Although there are some other signs dated to the Hittite and Late Hittite periods that have been called rock signs in the literature, these more identifiable signs—which fit certain standards and consist of geometric shapes—appeared only in the first millennium. These signs are observed predominantly in the areas around the Lake Van basin; in other words, at sites within the Urartian region. On the one hand, this distribution suggests that almost all such rock signs emerged from Urartu; however, this type of rock carving also appears in certain areas within the land of the Phrygians (the western neighbors of Urartu), raising the question of the exact origins and interactions of these signs. This essay will discuss the interaction between these two regions within the framework of the rock signs found in the Urartian region and data from Hamamkaya and Zey Necropolis in the Phrygian region.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alp, E. (2023). Arkeolojik Veriler Işığında Urartu-Batı Etkileşimi. (Unpublished PhD. Thesis). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. google scholar
- Bahşeliyev, E. & Bahşeliyev, V. (2019). Urartu Devletinin Güney Kafkasya Politikasında Nahçıvan’ın Yeri (Nahçıvan, Azerbaycan). Amisos, 4/6, 15-34. google scholar
- Başgelen, N. (1988). Kars ve Ağrı İllerinden Bazı Kaleler Hakkında Gözlemler. Arkeoloji ve Sanat, 40-41, 14-17. google scholar
- Belli, O. (1989). Urartu Kalelerindeki Anıtsal Kaya İşaretleri. Anadolu Araştırmaları, 11, 65-121. google scholar
- Belli, O. (2000). Doğu Anadolu’da Urartu Krallığına Ait Anıtsal Kaya İşaretlerinin Araştırılması. In O. Belli (ed), Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (pp. 403-408). Ankara. google scholar
- Ceylan, A. (2015). Doğu Anadolu Araştırmaları II (Erzurum-Erzincan- Kars-Iğdır, 2008-2014), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. google scholar
- Ceylan, A. (2019). Urartu’da Kaya İşaretli Kalelerden Çadırkaya Kalesi, Uluslararası Erzincan Tarihi Sempozyumu, 26-28 Eylül 2019 Bildiriler Vol. 1, (pp. 28-54), Erzincan. google scholar
- Danışmaz, H. (2018). Palu Kalesi’ndeki Urartu Kaya İşaretleri. In E. Çakır, K. Çelik & Y. Kısa (eds.), Uluslararası Palu Sempozyumu Bildiriler Kitabı Vol. 1 (pp. 198-200). Elazığ. google scholar
- Erdoğan, S. (2017). Doğu Anadolu Bölgesi Tek Odalı Kaya Mezarları: Kökeni, Gelişimi ve Tipolojisi. (Unpublished PhD. Thesis). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi. google scholar
- Hellenkemper, H. & Wagner, J. R. (1977). The God on the Stag: A Late Hittite Rock-Relief on the River Karasu, Anatolian Studies, 27, 167-173. google scholar
- Işık, F. (1995). Die offenen Felsheiligtümer Urartus und ihre Beziehungen zu denen der Hethiter und Phryger, Roma. google scholar
- Kleiss, W. (1968). Urartaische Plâtze in Iranisch-Azerbaidjnn, Istanbuler Mitteilungen, 18, 1-44. google scholar
- Kleiss, W. (1975). Planaufnahmen Urartaischer Burgen und Urartaische Neufunde in Iranish Azerbaidjan im Jahre, ArchaologischeMitteilungen ausIran, 8, 51-70. google scholar
- Kleiss, W. (1981). Felszeichen im Bereich Urartaischer Anlagen, Archaologische Mitteilungen aus Iran, 14, 23-26. google scholar
- Konyar, E. (2006). An Ethno-Archaeological Approach to the “Monumental Rock Signs” in Eastern Anatolia, Colloquium Anatolicum V, 113-126. google scholar
- Konyar, E. (2008). Urartu coğrafyasında ‘anıtsal kaya işaretleri’: İşlevleri üzerine etno-arkeolojik bir yaklaşım, In T. M. Tarhan, A. Tibet & E. Konyar (eds.), Muhibbe Darga Armağanı (pp. 331-320). İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yayını. google scholar
- Konyar, E. (2013). Urartu Kaya Kalıpları: Araba Tekerlekleri, In O. Tekin, M. H. Sayar & E. Konyar (eds), Tarhan Armağanı, M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler (pp. 239-245). İstanbul: Ege Yayınları. google scholar
- Köroğlu, K. (2011). Urartu: Krallık ve Aşiretler. In K. Köroğlu & E. Konyar (eds.), Urartu Doğu’da Değişim-Transformation in the East (pp. 12-51) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
- Lehman-Haupt, C. F. (1926). Armenien Einst und Jetzt (Vol. II/1). Berlin. google scholar
- Özfırat, A. (2002). Van Gölü’nün Batı Kıyısında İki Urartu Merkezi, Arkeoloji ve Sanat, 108, 21-26. google scholar
- Özkaya, V. (2014). Erzurum/Horasan Aliçeyrek Köyü Arkeolojik Kalıntıları. In H. Kasapoğlu & M. A. Yılmaz (eds.), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı (pp. 403-418). Ankara. google scholar
- Payne, M. R. & Sevin, V. (2001). A New Urartian Inscription from Elazığ/Bahçecik, Eastern Turkey. Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, 43/1, 111-119. google scholar
- Sivas, H. (2012). Frig Kaya Mezarları. In T. T. Sivas & H. Sivas (eds.), Frigler: Midas’ın Ülkesinde, Anıtların Gölgesinde (pp. 260-285). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
- Sivas, T. T. (2005). Phrygian Rock-Cut Monuments from Western Phrygia, with Observations on Their Cult Functions. In A. Çilingiroğlu & G. Darbyshire (eds.), Anatolian Iron Ages 5, Proceedings of the Fifth Iron Ages Colloquium held at Van, 6-10 August 2001 (pp. 217-226). Ankara: British Institute of Archaeology at Ankara. google scholar
- Sivas, T. T. (2007). Batı Phrygia’da Frig Yerleşmeleri ve Kaya Anıtlarının Araştırılması. In H. Sivas & T. T. Sivas (eds.), Friglerin Gizemli Uygarlığı (pp. 77-92). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
- Ussishkin, D. (1975). Hollows, ‘Cup-Marks’ and Hittite Stone Monuments. Anatolian Studies, 25: 85-103. google scholar
Yıl 2024,
Sayı: 31, 171 - 182, 14.01.2025
Öz
Kaynakça
- Alp, E. (2023). Arkeolojik Veriler Işığında Urartu-Batı Etkileşimi. (Unpublished PhD. Thesis). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. google scholar
- Bahşeliyev, E. & Bahşeliyev, V. (2019). Urartu Devletinin Güney Kafkasya Politikasında Nahçıvan’ın Yeri (Nahçıvan, Azerbaycan). Amisos, 4/6, 15-34. google scholar
- Başgelen, N. (1988). Kars ve Ağrı İllerinden Bazı Kaleler Hakkında Gözlemler. Arkeoloji ve Sanat, 40-41, 14-17. google scholar
- Belli, O. (1989). Urartu Kalelerindeki Anıtsal Kaya İşaretleri. Anadolu Araştırmaları, 11, 65-121. google scholar
- Belli, O. (2000). Doğu Anadolu’da Urartu Krallığına Ait Anıtsal Kaya İşaretlerinin Araştırılması. In O. Belli (ed), Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (pp. 403-408). Ankara. google scholar
- Ceylan, A. (2015). Doğu Anadolu Araştırmaları II (Erzurum-Erzincan- Kars-Iğdır, 2008-2014), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. google scholar
- Ceylan, A. (2019). Urartu’da Kaya İşaretli Kalelerden Çadırkaya Kalesi, Uluslararası Erzincan Tarihi Sempozyumu, 26-28 Eylül 2019 Bildiriler Vol. 1, (pp. 28-54), Erzincan. google scholar
- Danışmaz, H. (2018). Palu Kalesi’ndeki Urartu Kaya İşaretleri. In E. Çakır, K. Çelik & Y. Kısa (eds.), Uluslararası Palu Sempozyumu Bildiriler Kitabı Vol. 1 (pp. 198-200). Elazığ. google scholar
- Erdoğan, S. (2017). Doğu Anadolu Bölgesi Tek Odalı Kaya Mezarları: Kökeni, Gelişimi ve Tipolojisi. (Unpublished PhD. Thesis). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi. google scholar
- Hellenkemper, H. & Wagner, J. R. (1977). The God on the Stag: A Late Hittite Rock-Relief on the River Karasu, Anatolian Studies, 27, 167-173. google scholar
- Işık, F. (1995). Die offenen Felsheiligtümer Urartus und ihre Beziehungen zu denen der Hethiter und Phryger, Roma. google scholar
- Kleiss, W. (1968). Urartaische Plâtze in Iranisch-Azerbaidjnn, Istanbuler Mitteilungen, 18, 1-44. google scholar
- Kleiss, W. (1975). Planaufnahmen Urartaischer Burgen und Urartaische Neufunde in Iranish Azerbaidjan im Jahre, ArchaologischeMitteilungen ausIran, 8, 51-70. google scholar
- Kleiss, W. (1981). Felszeichen im Bereich Urartaischer Anlagen, Archaologische Mitteilungen aus Iran, 14, 23-26. google scholar
- Konyar, E. (2006). An Ethno-Archaeological Approach to the “Monumental Rock Signs” in Eastern Anatolia, Colloquium Anatolicum V, 113-126. google scholar
- Konyar, E. (2008). Urartu coğrafyasında ‘anıtsal kaya işaretleri’: İşlevleri üzerine etno-arkeolojik bir yaklaşım, In T. M. Tarhan, A. Tibet & E. Konyar (eds.), Muhibbe Darga Armağanı (pp. 331-320). İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Yayını. google scholar
- Konyar, E. (2013). Urartu Kaya Kalıpları: Araba Tekerlekleri, In O. Tekin, M. H. Sayar & E. Konyar (eds), Tarhan Armağanı, M. Taner Tarhan’a Sunulan Makaleler (pp. 239-245). İstanbul: Ege Yayınları. google scholar
- Köroğlu, K. (2011). Urartu: Krallık ve Aşiretler. In K. Köroğlu & E. Konyar (eds.), Urartu Doğu’da Değişim-Transformation in the East (pp. 12-51) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
- Lehman-Haupt, C. F. (1926). Armenien Einst und Jetzt (Vol. II/1). Berlin. google scholar
- Özfırat, A. (2002). Van Gölü’nün Batı Kıyısında İki Urartu Merkezi, Arkeoloji ve Sanat, 108, 21-26. google scholar
- Özkaya, V. (2014). Erzurum/Horasan Aliçeyrek Köyü Arkeolojik Kalıntıları. In H. Kasapoğlu & M. A. Yılmaz (eds.), Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı (pp. 403-418). Ankara. google scholar
- Payne, M. R. & Sevin, V. (2001). A New Urartian Inscription from Elazığ/Bahçecik, Eastern Turkey. Studi Micenei ed Egeo-Anatolici, 43/1, 111-119. google scholar
- Sivas, H. (2012). Frig Kaya Mezarları. In T. T. Sivas & H. Sivas (eds.), Frigler: Midas’ın Ülkesinde, Anıtların Gölgesinde (pp. 260-285). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
- Sivas, T. T. (2005). Phrygian Rock-Cut Monuments from Western Phrygia, with Observations on Their Cult Functions. In A. Çilingiroğlu & G. Darbyshire (eds.), Anatolian Iron Ages 5, Proceedings of the Fifth Iron Ages Colloquium held at Van, 6-10 August 2001 (pp. 217-226). Ankara: British Institute of Archaeology at Ankara. google scholar
- Sivas, T. T. (2007). Batı Phrygia’da Frig Yerleşmeleri ve Kaya Anıtlarının Araştırılması. In H. Sivas & T. T. Sivas (eds.), Friglerin Gizemli Uygarlığı (pp. 77-92). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
- Ussishkin, D. (1975). Hollows, ‘Cup-Marks’ and Hittite Stone Monuments. Anatolian Studies, 25: 85-103. google scholar
Toplam 26 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Arkeoloji Bilimi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 14 Ocak 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Temmuz 2024 |
| Kabul Tarihi | 27 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 31 |
- Makale Dosyaları