Araştırma Makalesi
Self-Narrative of Bosnia-Aqhisar Judge Hasan Kāfī al-Aqhisārī on the Axis of His Autobiographical Work Named Nizām al-Ulamā ilā Khātam al-Anbiyā
Öz
Hasan Kāfī al-Aqhisārī was born in Bosnia-Aqhisar, during the reign of Sultan Suleiman the Magnificent, in the month of Ramadan, 951 Hijri (November/ December 1544). After completing his education in Istanbul and Chatalca, he returned to his hometown and spent the rest of his life engaging in judicial and teaching activities in Aqhisar and its surrounding areas. He wrote texts and commentaries on logic, rhetoric, principles of jurisprudence and creed, some of which are still being taught today as introductory materials. He gained a well-deserved reputation among the ulema with these texts and commentaries in accordance with the madrasa curriculum, and among the umāra with his famous work Usūl al-hikam fī nizām al-ālam on the order of state and society, which he presented to Mehmed III. During the 13-year Ottoman-Austrian wars (1593-1606), Aqhisārī served as a qādī in the region and established close relations with the mighty pashas of the Ottoman Empire who came to the region during this turbulent period. In this paper, we focus on the self-narrative of Hasan Kāfī al-Aqhisārī, the most renowned scholar of Bosnia-Aqhisar. The subject revolves around his work titled Nizām al-ulamā ilā khātam al-anbiyā, which is dedicated to Damat Ibrahim Pasha. The paper attempts to convey his life, teachers, authored works, important events he witnessed, relationships with the state dignitaries, and his feelings and thoughts about them in his own words. Aqhisārī died in 1024 (1615). In addition to this work, which contains the narrative of his life up to 1009 (1600), an attempt has been made to create a complete chronology of his life and works by considering the information he gave at the beginning and end of his other works regarding the rest of his life.
Anahtar Kelimeler
Ottaman Scholars Statesmen Ego-Document Self-Narrative Hasan Kāfī al-Aqhisārī
Kaynakça
- Ak, Mahmut. “Lala Mehmed Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/71-73. Ankara: TDV Yayınları, 2003. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Âlemin Nizamı İçin Hikmetli Yöntemler (Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-âlem). çev. Asım Cüneyd Köksal. İstanbul: İlke Yayıncılık, 2018. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Ezhârü’r-ravzât fî şerhi Ravzâti’l-cennât. thk. Yusuf Bedir. İstanbul-Ankara: İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM)-Türkiye Diyanet Vakfı, 1445/2024. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Hadîkatü ’s-salât elletî hiye reîsü’l-'ibâdât. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Beyazıt, 1851, 80b-110b; Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 2946. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Kâfî. Adana İl Halk Kütüphanesi, 914, 310b-320a. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Nizâmü’l-'ulemâ' ilâ hâtemi’l-enbiyâ'. thk. Hassân Muhammed Saîd Şiblî. Kahire: Ma’hedü’l-mahtûtâti’l-Arabiyye, 1441/2020; Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 3673, 85b-88a; 946, 31b-49a; Kudüs: Dâru İs'âf en-Neşâşibî Kütüphanesi, 0076-141, 94b-97b; İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Kılıç Ali Paşa, 753. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Nûrü’l-yakmfî usûli’d-dîn. thk. Zühdî Adilovic. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1418/1997. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Risâle fî hâşiyeti kitâbi’d-da‘vâ li-Sadrişşerîa. Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 946, 49b-51a. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Risâle fi’t-ta‘zîr. Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 946, 52b-53a. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Semtü’l-vüsûl ilâ ‘ilmi’--uûûl. Şerhu Semti’l-vüsûlilâ ‘ilmi’-ussûl içinde. 103-144. thk. Orhan Ençakar. Ankara: TDV Yayınları. 1446/2024. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. ŞerhuSemti’l-vüsûlilâ 'ilmi’--usûl. thk. Orhan Ençakar. Ankara: TDV Yayınları. 1446/2024. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Şerhu Temhîsi’t-Telhîs. thk. Rıfat Işık - Ahmed Halil- Mesut Köksoy. Konya: Eğitim Yayınevi, 2020. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Temhîsü’t-Telhîs. thk. Rıfat Işık - Ahmed Halil - Mesut Köksoy. Konya: Eğitim Yayınevi, 2020. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Tercüme-i Usûlü’l-hikemfînizâmi’l-'âlem. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Düğümlü Baba, 438. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Usûlü’l-hikemfî nizâmi’l-'âlem. Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 1928, 31b-49a. google scholar
- Akyıldız, Ali. Tarihçilik ve Yöntem Üzerine. İstanbul: Timaş Akademi, 2021. google scholar
- Akyıldız, Ali. “Teracim-i Ahval Literatürünün Otobiyografik Değeri”. Osmanlı Araştırmaları 64 (2024), 45-68. google scholar
- Akyıldız, Ali. “Yakıncağ Osmanlı Sosyo-Ekonomik Tarihi Araştırmalarında Kaynak Sorunları: Arşiv ve Arşiv-Dışı Malzemenin Önemi”. İslam Araştırmaları Dergisi 2 (1988), 165-170. google scholar
- Alak, Musa. Kemalpaşazâde’nin Şerhu Tağyîri’l-Miftâh Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2009. google scholar
- Alper, Ömer Mahir. “Giriş”. Nizâm-ı Âlemi Sağlayan Sebeplerin Temelleri (Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-âlem). 7-48. İstanbul: Klasik, 2020. google scholar
- Aruçi, Muhammed. “Hasan Kâfî Akhisârî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 16/326-329. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
- Atâî, Nev‘îzâde. Hadâiku’l-hakaik fî tekmileti’ş-Şekaik. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017. google scholar
- Aykut, Nezihi. “Damad İbrâhim Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8/440-441. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. google scholar
- Ayten, İbrahim Halil. “Geçmiş ve Gelecek Arasında ‘Ben’: Abdullah el-Ahıskavî’nin Otobiyografisi”. Ceride 1/1 (2023), 64-128. google scholar
- Carr, Edward Hallett- Fontana, Jose. Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık. çev. Özer Ozankaya. Ankara: İmge Kitabevi, 1992. google scholar
- Carr, Edward Hallett. Tarih Nedir?. çev. Mistek Gizem Gürtürk. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011. google scholar
- Danişmend, İsmail Hâmi. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971. google scholar
- Dâvid, Geza. “Eğri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/489-491. İstanbul: TDV Yayınları, 1994. google scholar
- Dâvid, Geza. “Estergon”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/438-440. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. google scholar
- Dedeyev - Küçükdağ, Bilal - Yusuf. “Osmanlı Devleti’nde Azerbaycanlı Bir Âlim: Molla Şemseddin Ahmed Karabaği”. Belleten 83/296 (2019), 71-94. google scholar
- Emecen, Feridun. “Haçova Meydan Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14/546-547. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. google scholar
- Ençakar, Orhan. “Akhisârî ve Şerhu Semti’l-Vüsûl ilâ İlmi’l-Usûl’ü”. Şerhu Semti’l-vüsûl ilâ 'ilmi’l-usûl. 17-72. Ankara: TDV Yayınları, 1446/2024. google scholar
- Ençakar, Orhan. “Ulema için Kullanılan “Çelebi” Unvanındaki Anlam Genişlemesi ve Hasan Kâfî Akhisârî’nin Konuya Dair Eleştirel Risalesi: Risâle fî Tahkîki Lafzı Çelebî.” Zemin, 8 (2024), 196-221. google scholar
- Ençakar, Orhan. “Klasik Usûl-i Fıkıh Eğitiminde Kolaylık Arayışları: Menârü’l-Envâr Muhtasarları ve Akhisârî’nin Semtü’l-Vüsûl ilâ İlmi’l-Usûl İsimli Eseri”. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi Ö1: İslamî İlimler Özel Sayısı (Ekim 2023), 571-603. google scholar
- Eyice, Semavi. “Hâfız Ahmed Paşa Camii ve Külliyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/85-87. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
- Faruqhi, Suraiya. Yeni Bir Hükümdar Aynası: Osmanlı Padişahlarının Kamusal İmgesi ve Bu İmgenin Algılanması. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Alfa Yayınları, 2011. google scholar
- Gazzâlî. İhyâ'ü ‘ulûmu’d-tfin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts. google scholar
- Güvenç, Lütfü. Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri Osmanlı-Avusturya Harbi 1593-1606. Ankara: Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 1985. google scholar
- Hancî, Muhammed. el-Cevherü’l-esnâ fî terâcimi ulemâ’ve şuarâ’Bosna. Kahire: el-Matba'atü’l-'Alemiyye, 1349. google scholar
- İpşirli, Mehmet. “Hasan Kâfî el-Akhisarî ve Devlet Düzenine Ait Eseri: Usûlü’l-Hikem fî Nizâmi’l-Âlem”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 10-11 (1979-1980), 239-278. google scholar
- Kaçan Erdoğan, Meryem - Bayrak Ferlibaş, Meral. “Hadım Hafız Ahmed Paşa’nın Mısır’daki Evkafı (XVII ve XVIII. Yüzyıldaki Durumu)”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 32 (2015), 1-30. google scholar
- Karahasanoğlu, Selim. “Ben-Anlatıları”. Tarih Bilimi ve Metodolojisi. ed. Mehmet Yaşar Ertaş. 280-284. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, 2019. google scholar
- Karahasanoğlu, Selim. “Ben-Anlatıları: Tarihsel Kaynak Olarak İmkânları, Sınırları”. Turkish History Education Journal 8/1 (2019), 211-230. google scholar
- Karahasanoğlu, Selim. “Niçin Çıkıyoruz?” Ceride 1/1 (2023), 18-23. google scholar
- Karcic, Fikret. “Hanefi Mezhebi Bosna’ya Nasıl Geldi?: Hasan Kafi Akhisari’nin Silsilesi Üzerine Bir Yorum”. Sahn-ı Semândan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVI. Yüzyıl. ed. Ekrem Demirli vd. 105-113. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2017. google scholar
- Karpat, Kemal. “Erdel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/280-283. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. google scholar
- Kayacı, Sait. Selâvî Efendi’nin El Yazması Bir Şiir Divânında Sultan Tasavvuru. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2022. google scholar
- Koca, Ferhat. “Mezhep (Fıkıh)”. TDV İslam Ansiklopedisi. 29/537-542. Ankara: TDV Yayınları, 2004. google scholar
- Köksal, Asım Cüneyd. “Giriş”. Hasan Kâfî Akhisârî. Âlemin Nizamı İçin Hikmetli Yöntemler (Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-âlem). İstanbul: İlke Yayıncılık, 2018., 7-34. google scholar
- Kütükoğlu, Bekir. “Vak'anüvis”. TDV İslam Ansiklopedisi. 42/457-461. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. google scholar
- Moacanin, Nenad. “Srem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37/423-424. İstanbul: TDV Yayınları, 2009. google scholar
- Oktay, Ayşe Sıdıka. Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005. google scholar
- Özcan, Abdülkadir. “İvaz Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/490. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. google scholar
- Sakal, Fahri. “Tarihyazımında Temel Kavramlar”. Tarih Nasıl Yazılır?. ed. Ahmet Şimşek. 67-62. İstanbul: Tarihçi Kitabevi, 2011. google scholar
- Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2017. google scholar
- Varlık, Nükhet. Akdeniz Dünyasında ve Osmanlılarda Veba 1347-1600. çev. Hazal Yalın. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2017. google scholar
- Yakar, Gülşen. “‘Osmanlı Literatüründe Ben-Anlatıları: Envanter-Analiz (1500-1800)’ Başlıklı TÜBİTAK Projesi ve İstanbul Grubunun Çalışmaları II”. Ceride 1/2 (2023), 158-163. google scholar
- “BAMER”. Erişim 12 Ağustos 2024. https://benanlatilari.medeniyet.edu.tr/tr/tamamlanmis-etkinlikler/calistay/ calistay-ana-sayfa google scholar
Nizâmü’l-ʿUlemâʾ ilâ Hâtemi’l-Enbiyâʾ İsimli Otobiyografik Eseri Ekseninde Bosna-Akhisar Kadısı Hasan Kâfî Akhisârî’nin Ben-Anlatısı
Öz
Hasan Kâfî Akhisârî, Kanuni Sultan Süleyman devrine denk gelen Ramazan 951’de (Kasım/Aralık 1544) Bosna-Akhisar’da doğmuş, İstanbul ve Çatalca’da eğitimini tamamladıktan sonra memleketine dönerek ömrünün sonuna kadar Akhisar ve çevresinde kadılık ve müderrislik faaliyetlerinde bulunmuş bir Osmanlı alimidir. Kendisi mantık, belagat, usûl-i fıkıh ve akaide dair bir kısmı bugün dahi okutulmakta olan başlangıç seviyesinde metin ve şerhler telif etmiştir. O, medrese müfredatına uygun olarak telif ettiği bu metin ve şerhlerle ulema arasında, III. Mehmed’e arz ettiği devlet ve toplum düzenine dair yazdığı Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-ʿâlem isimli ünlü eseri ile de ümera arasında haklı bir itibar edinmiştir. 13 yıl süren (1593-1606) OsmanlıAvusturya savaşlarında bölgede kadılık yapan Akhisârî bu çalkantılı süreçte bölgeye gelen Osmanlı Devleti’nin kudretli paşaları ile de görevi gereği yakın ilişkiler kurmuştur. Damat İbrahim Paşa’ya ithaf ettiği Nizâmü’l-ʿulemâʿ ilâ hâtemi’l-enbiyâʿ isimli eseri ekseninde Bosna-Akhisar’ın en meşhur alimi Hasan Kâfî Akhisârî’nin ben-anlatısını konu edindiğimiz bu makalede onun hayatı ve eserleri yanında hocaları, şahit olduğu önemli olaylar, devlet ricaliyle olan ilişkileri ve onlar hakkındaki duygu ve düşünceleri de kendi dilinden aktarılmaya çalışılmıştır. 1024’te (1615) vefat eden Akhisârî’nin 1009’a (1600) kadar olan ben-anlatısını içeren bu eseri yanında hayatının geri kalan kısmına dair diğer eserlerinin baş ve son taraflarında verdiği bilgiler de dikkate alınarak hayatı ve eserlerinin tam bir kronolojisi oluşturulmaya gayret edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ak, Mahmut. “Lala Mehmed Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/71-73. Ankara: TDV Yayınları, 2003. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Âlemin Nizamı İçin Hikmetli Yöntemler (Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-âlem). çev. Asım Cüneyd Köksal. İstanbul: İlke Yayıncılık, 2018. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Ezhârü’r-ravzât fî şerhi Ravzâti’l-cennât. thk. Yusuf Bedir. İstanbul-Ankara: İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM)-Türkiye Diyanet Vakfı, 1445/2024. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Hadîkatü ’s-salât elletî hiye reîsü’l-'ibâdât. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Beyazıt, 1851, 80b-110b; Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 2946. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Kâfî. Adana İl Halk Kütüphanesi, 914, 310b-320a. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Nizâmü’l-'ulemâ' ilâ hâtemi’l-enbiyâ'. thk. Hassân Muhammed Saîd Şiblî. Kahire: Ma’hedü’l-mahtûtâti’l-Arabiyye, 1441/2020; Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 3673, 85b-88a; 946, 31b-49a; Kudüs: Dâru İs'âf en-Neşâşibî Kütüphanesi, 0076-141, 94b-97b; İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Kılıç Ali Paşa, 753. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Nûrü’l-yakmfî usûli’d-dîn. thk. Zühdî Adilovic. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1418/1997. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Risâle fî hâşiyeti kitâbi’d-da‘vâ li-Sadrişşerîa. Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 946, 49b-51a. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Risâle fi’t-ta‘zîr. Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 946, 52b-53a. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Semtü’l-vüsûl ilâ ‘ilmi’--uûûl. Şerhu Semti’l-vüsûlilâ ‘ilmi’-ussûl içinde. 103-144. thk. Orhan Ençakar. Ankara: TDV Yayınları. 1446/2024. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. ŞerhuSemti’l-vüsûlilâ 'ilmi’--usûl. thk. Orhan Ençakar. Ankara: TDV Yayınları. 1446/2024. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Şerhu Temhîsi’t-Telhîs. thk. Rıfat Işık - Ahmed Halil- Mesut Köksoy. Konya: Eğitim Yayınevi, 2020. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Temhîsü’t-Telhîs. thk. Rıfat Işık - Ahmed Halil - Mesut Köksoy. Konya: Eğitim Yayınevi, 2020. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Tercüme-i Usûlü’l-hikemfînizâmi’l-'âlem. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Düğümlü Baba, 438. google scholar
- Akhisârî, Hasan Kâfî. Usûlü’l-hikemfî nizâmi’l-'âlem. Saraybosna: Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, 1928, 31b-49a. google scholar
- Akyıldız, Ali. Tarihçilik ve Yöntem Üzerine. İstanbul: Timaş Akademi, 2021. google scholar
- Akyıldız, Ali. “Teracim-i Ahval Literatürünün Otobiyografik Değeri”. Osmanlı Araştırmaları 64 (2024), 45-68. google scholar
- Akyıldız, Ali. “Yakıncağ Osmanlı Sosyo-Ekonomik Tarihi Araştırmalarında Kaynak Sorunları: Arşiv ve Arşiv-Dışı Malzemenin Önemi”. İslam Araştırmaları Dergisi 2 (1988), 165-170. google scholar
- Alak, Musa. Kemalpaşazâde’nin Şerhu Tağyîri’l-Miftâh Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2009. google scholar
- Alper, Ömer Mahir. “Giriş”. Nizâm-ı Âlemi Sağlayan Sebeplerin Temelleri (Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-âlem). 7-48. İstanbul: Klasik, 2020. google scholar
- Aruçi, Muhammed. “Hasan Kâfî Akhisârî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 16/326-329. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
- Atâî, Nev‘îzâde. Hadâiku’l-hakaik fî tekmileti’ş-Şekaik. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2017. google scholar
- Aykut, Nezihi. “Damad İbrâhim Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8/440-441. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. google scholar
- Ayten, İbrahim Halil. “Geçmiş ve Gelecek Arasında ‘Ben’: Abdullah el-Ahıskavî’nin Otobiyografisi”. Ceride 1/1 (2023), 64-128. google scholar
- Carr, Edward Hallett- Fontana, Jose. Tarih Yazımında Nesnellik ve Yanlılık. çev. Özer Ozankaya. Ankara: İmge Kitabevi, 1992. google scholar
- Carr, Edward Hallett. Tarih Nedir?. çev. Mistek Gizem Gürtürk. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011. google scholar
- Danişmend, İsmail Hâmi. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971. google scholar
- Dâvid, Geza. “Eğri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/489-491. İstanbul: TDV Yayınları, 1994. google scholar
- Dâvid, Geza. “Estergon”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/438-440. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. google scholar
- Dedeyev - Küçükdağ, Bilal - Yusuf. “Osmanlı Devleti’nde Azerbaycanlı Bir Âlim: Molla Şemseddin Ahmed Karabaği”. Belleten 83/296 (2019), 71-94. google scholar
- Emecen, Feridun. “Haçova Meydan Savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14/546-547. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. google scholar
- Ençakar, Orhan. “Akhisârî ve Şerhu Semti’l-Vüsûl ilâ İlmi’l-Usûl’ü”. Şerhu Semti’l-vüsûl ilâ 'ilmi’l-usûl. 17-72. Ankara: TDV Yayınları, 1446/2024. google scholar
- Ençakar, Orhan. “Ulema için Kullanılan “Çelebi” Unvanındaki Anlam Genişlemesi ve Hasan Kâfî Akhisârî’nin Konuya Dair Eleştirel Risalesi: Risâle fî Tahkîki Lafzı Çelebî.” Zemin, 8 (2024), 196-221. google scholar
- Ençakar, Orhan. “Klasik Usûl-i Fıkıh Eğitiminde Kolaylık Arayışları: Menârü’l-Envâr Muhtasarları ve Akhisârî’nin Semtü’l-Vüsûl ilâ İlmi’l-Usûl İsimli Eseri”. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi Ö1: İslamî İlimler Özel Sayısı (Ekim 2023), 571-603. google scholar
- Eyice, Semavi. “Hâfız Ahmed Paşa Camii ve Külliyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/85-87. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. google scholar
- Faruqhi, Suraiya. Yeni Bir Hükümdar Aynası: Osmanlı Padişahlarının Kamusal İmgesi ve Bu İmgenin Algılanması. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Alfa Yayınları, 2011. google scholar
- Gazzâlî. İhyâ'ü ‘ulûmu’d-tfin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts. google scholar
- Güvenç, Lütfü. Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri Osmanlı-Avusturya Harbi 1593-1606. Ankara: Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 1985. google scholar
- Hancî, Muhammed. el-Cevherü’l-esnâ fî terâcimi ulemâ’ve şuarâ’Bosna. Kahire: el-Matba'atü’l-'Alemiyye, 1349. google scholar
- İpşirli, Mehmet. “Hasan Kâfî el-Akhisarî ve Devlet Düzenine Ait Eseri: Usûlü’l-Hikem fî Nizâmi’l-Âlem”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 10-11 (1979-1980), 239-278. google scholar
- Kaçan Erdoğan, Meryem - Bayrak Ferlibaş, Meral. “Hadım Hafız Ahmed Paşa’nın Mısır’daki Evkafı (XVII ve XVIII. Yüzyıldaki Durumu)”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 32 (2015), 1-30. google scholar
- Karahasanoğlu, Selim. “Ben-Anlatıları”. Tarih Bilimi ve Metodolojisi. ed. Mehmet Yaşar Ertaş. 280-284. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, 2019. google scholar
- Karahasanoğlu, Selim. “Ben-Anlatıları: Tarihsel Kaynak Olarak İmkânları, Sınırları”. Turkish History Education Journal 8/1 (2019), 211-230. google scholar
- Karahasanoğlu, Selim. “Niçin Çıkıyoruz?” Ceride 1/1 (2023), 18-23. google scholar
- Karcic, Fikret. “Hanefi Mezhebi Bosna’ya Nasıl Geldi?: Hasan Kafi Akhisari’nin Silsilesi Üzerine Bir Yorum”. Sahn-ı Semândan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVI. Yüzyıl. ed. Ekrem Demirli vd. 105-113. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2017. google scholar
- Karpat, Kemal. “Erdel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11/280-283. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. google scholar
- Kayacı, Sait. Selâvî Efendi’nin El Yazması Bir Şiir Divânında Sultan Tasavvuru. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2022. google scholar
- Koca, Ferhat. “Mezhep (Fıkıh)”. TDV İslam Ansiklopedisi. 29/537-542. Ankara: TDV Yayınları, 2004. google scholar
- Köksal, Asım Cüneyd. “Giriş”. Hasan Kâfî Akhisârî. Âlemin Nizamı İçin Hikmetli Yöntemler (Usûlü’l-hikem fî nizâmi’l-âlem). İstanbul: İlke Yayıncılık, 2018., 7-34. google scholar
- Kütükoğlu, Bekir. “Vak'anüvis”. TDV İslam Ansiklopedisi. 42/457-461. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. google scholar
- Moacanin, Nenad. “Srem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37/423-424. İstanbul: TDV Yayınları, 2009. google scholar
- Oktay, Ayşe Sıdıka. Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005. google scholar
- Özcan, Abdülkadir. “İvaz Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/490. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. google scholar
- Sakal, Fahri. “Tarihyazımında Temel Kavramlar”. Tarih Nasıl Yazılır?. ed. Ahmet Şimşek. 67-62. İstanbul: Tarihçi Kitabevi, 2011. google scholar
- Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2017. google scholar
- Varlık, Nükhet. Akdeniz Dünyasında ve Osmanlılarda Veba 1347-1600. çev. Hazal Yalın. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2017. google scholar
- Yakar, Gülşen. “‘Osmanlı Literatüründe Ben-Anlatıları: Envanter-Analiz (1500-1800)’ Başlıklı TÜBİTAK Projesi ve İstanbul Grubunun Çalışmaları II”. Ceride 1/2 (2023), 158-163. google scholar
- “BAMER”. Erişim 12 Ağustos 2024. https://benanlatilari.medeniyet.edu.tr/tr/tamamlanmis-etkinlikler/calistay/ calistay-ana-sayfa google scholar
Toplam 58 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İslam Araştırmaları (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 16 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 15 Sayı: 1 |
