Öz
Paleoseismology helps assess future earthquake risk by obtaining data on prehistoric earthquakes. This branch of science determines the magnitude and ranges of past earthquakes, especially by examining the location and geologic effects of seismogenic faults. Within the scope of paleoseismological studies on the Yalakdere Fault, trenches were opened at six different locations on the NE-SW trending fault north of the Armutlu Peninsula. Observations made in the trenches revealed different deformation zones and traces of faulting. The fault is identified as a right-lateral strike-slip Holocene age fault on the Bursa map of Turkey. However, observations made in the trenches and outcrops opened for paleoseismological purposes in this study yielded findings reflecting the normal fault character. In the study, faulting traces associated with seismic activity were detected in five trenches, while no deformation data were found only in Yalakdere-2 trench. The trenches revealed the faulting features on the surface and contributed to the study of the geometrical structure and direction of movement of the fault. The data obtained show that the Yalakdere Fault has normal faulting characteristics, not strike-slip. Such paleoseismological studies are critical for understanding the earthquake risk of the region.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akyüz, H.S., Karabacak, V., Zabcı, C., (2015). Paleoseismic Trenching. In: Beer, M., Kougioumtzoglou, I.A., Patelli, E., Au, SK. (eds) Encyclopedia of Earthquake Engineering. Springer, Berlin, Heidelberg.
- Akartuna, M., (1968). Armutlu yarımadasının jeolojisi. İstanbul Üniv. Fen. Fak. Monog. 20, 1 – 105.
- Bargu, S. Sakınç, M., (1989), İznik körfezi-İznik gölü arasında kalan bölgenin jeolojisi ve yapısal özellikleri, İÜ Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 6, 45-76.
- Barka, A.A.; Kadinsky-Cade, K. (1988). Strike-slip fault geometry in Turkey and its influence on earthqauake activity. Tectonis, 7 (3), 663-684.
- Barka, A., Akyüz, H. S., Altunel, E., Sunal, G., Çakır, Z., Dikbas, A., Yerli, B., Armijo, R., Meyer, B., Bernard de Chabalier, J. B., Rockwell, T., Dolan, J. R., Hartleb, R., Dawson, T., Christofferson, S., Tucker, A., Fumal, T., Langridge, R., Stenner, H., Lettis, W., Bachhuber, J., and Page, W., (2002). The surface rupture and slip distribution of the 17 August 1999 Izmit earthquake (M 7.4), North Anatolian fault, Bulletin of the Seismological Society of America, 92, 1, 43-60
- Boulton, S.J., (2015). 'Paleoseismology' Encyclopedia of Earthquake Engineering Springer Berlin Heidelberg 1792-1799
- Dikbaş A., (2009). Kuzey Anadolu Fay Zonunun İzmit-Gölyaka (Düzce) arasındaki segmentlerinin paleosismolojisi ve morfolojik özellikleri, doktora tezi, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, 287 sf.
- Emre, Ö., Erkal, T., Tchepalyga, A., Kazancı, N., Keçer, M. & Ünay, E. (1998). Neogene–Quaternary evolution of the eastern Marmara region, northwest Turkey. Mineral Research and Exploration (MTA) Bulletin 120, 119–145.
- Emre, Ö., N. Kazancı, Erkal, T., (1998). Güney Marmara Bölgesi Kuvaterner olayları ve muhtemel tarihçesi, TÜBİTAK-Üniversite-MTA Ulusal Deniz Araştırmaları Programı WORKSHOP IV (14-15 Mayıs 1998), Bildiri Özleri Kitabı, s. 4, İstanbul
- Emre, Ö., Doğan, A., Duman, T. Y, , Özalp, (2011) 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Bursa (NK 35-12) Paftası, Seri No:9, Maden Tetkik veArama Genel Müdürlüğü, Ankara- Türkiye
- Göncüoğlu, M.C.; Erendil, M.; Tekeli, O.; Ürgün, B.M.; Aksay, A. ve Kuşçu, İ., (1986), Armutlu Yarımadasının doğu kesiminin jeolojisi : MTA Rap. 7786 (yayımlanmamış), Ankara.
- Göncüoğlu, M.C., Erendil, M., Tekeli, O., Aksay, A., Kuşçu, and A., Ürgün, B., (1992). Introduction to the geology of the Armutlu Peninsula. ISGB-92, Guide Book, pp. 26–36.
- Gürbüz, A. ve Gürer, Ö.F., (2009) Middle Pleistocene extinction process of pull-apart basins along the North Anatolian Fault Zone, Physics of the Earth and Planetary Interiors, 173, 177-180.
- Gürer, Ö. F., Kaymakcı, N., Çakır, Ş., & Özburan, M., (2003). Neotectonics of the southeast Marmara region, NW Anatolia, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences , vol.21, 1041-1051.
- Gurer, O. F., Sangu, E., & ÖZBURAN, M., (2006). Neotectonics of the SW Marmara region, NW Anatolia, Turkey. GEOLOGICAL MAGAZINE , vol.143, no.2, 229-241.
- Hartleb, R.D., Dolan, J.F., Akyüz, H.S., Dawson, T.E., Tucker, A.Z., Yerlİ, B., Rockwell, T.K., Toraman, E., Çakir, Z., Dİkbaş, A. & Altunel, E. (2002). Surface rupture and slip distribution along the Karadere segment of the 17 August 1999 İzmit and the western section of the 12 November 1999 Düzce, Turkey, earthquakes. Bulletin of the Seismological Society of America 92, 67–78
- Herece, A., & Akay, E. (2003). Atlas of North Anatolian Fault (NAF). Mineral Research and Exploration (MTA) Special Publications
- Hitchcock, C., Altunel, E., Barka, A.A., Bachhuber, J., Lettis, W., Kozacı, Ö., Helms, J. & Lindvall, S. (2003). Timing of Late Holocene earthquakes on the eastern Düzce fault and implications for slip transfer between the southern and northern strands of the North Anatolian Fault system, Bolu, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 12, 119–136.
- Langridge, R.M., Stenner, H.D., Fumal, T.E., Christofferson, S.A., Rockwell, T.K., Hartleb, R.D., Bachhuber, J. & Barka, A.A. (2002). Geometry, slip distribution and kinematics of the surface rupture on the Sakarya fault segment during the 17 August 1999 İzmit, Turkey, Earthquake. Bulletin of the Seismological Society of America 92, 107–125
- Lettis, W., Bachhuber, J., Witter, R., Brankman, C., Randolph, C. E., Barka, A., Page, W. D., and Kaya, A., (2002). Influence of releasing step-overs on surface fault rupture and fault segmentation: Examples from the 17 August 1999 Izmit earthquake on the North Anatolian Fault, Turkey, Bulletin of the Seismological Society of America, 92, 1, 19-42
- Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., (1981). Tethyan evolution of Turkey : A plate tectonic approach: Tectonophysics, 75,181 - 241.
- Ünay, E., Emre, Ö., Erkal, T., and Keçer, M., (2001). The rodent fauna from the Adapazari pull-apart basin (NW Anatolia): Its bearings on the age of the North Anatolian Fault, Geodinamica Acta, 14, 169-175
- Yılmaz, Y., Genç, Ş. C., Yiğitbaş, E., Bozcu, M. and Yılmaz, K., (1995). Geological evolution of the Late Mesozoic continental margin of nortwestern Anatolia, Tectonophysics, 243, 155-172
Öz
Paleosismoloji, tarih öncesi depremlerle ilgili veri elde ederek gelecekteki deprem riskini değerlendirmeye yardımcı olur. Bu bilim dalı, özellikle sismojenik fayların yerini ve jeolojik etkilerini inceleyerek geçmiş depremlerin büyüklüğü ve aralıklarını belirler. Yalakdere Fayı’nda yapılan paleosismolojik çalışmalar kapsamında, Armutlu Yarımadası'nın kuzeyindeki KD-GB yönelimli fay üzerinde altı farklı lokasyonda hendekler açılmıştır. Hendeklerde yapılan gözlemlerde, farklı deformasyon bölgeleri ve faylanma izleri tespit edilmiştir. Türkiye Diri Fay Haritası Bursa paftasında yer alan Yalakdere Fayı sağ yanal atımlı Holosen fayı olarak tanımlanmıştır. Ancak, fay hattına dik açılan hendeklerde ve mostralarda normal faylanma belirtileri gözlenmiştir. Çalışmada, beş hendekte sismik aktiviteyle ilişkili faylanma izleri tespit edilirken, yalnızca Yalakdere-2 hendeğinde herhangi bir deformasyon verisine rastlanmamıştır. Hendekler, yüzeydeki faylanma özelliklerini açığa çıkararak fayın geometrik yapısını ve hareket yönünü incelemeye katkı sağlamıştır. Elde edilen veriler, Yalakdere Fayı'nın doğrultu atımlı değil, normal faylanma özelliklerine sahip olduğunu göstermektedir. Bu tür paleosismolojik çalışmalar, bölgenin deprem riskini anlamak için kritik öneme sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Teşekkür
Bu çalışma Kocaeli İli, Karmürsel İlçesi sınırları içerisinde İmar Planı çalışmalarına esas olarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda saha ve ofis çalışmalarındaki katkılardan dolayı Prof. Dr. Ö. Feyzi GÜRER’e teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca bu çalışmayı yapma imkanını sunan Jeofizik Müh. Ergün HANE’ye de teşekkür ederim.
Kaynakça
- Akyüz, H.S., Karabacak, V., Zabcı, C., (2015). Paleoseismic Trenching. In: Beer, M., Kougioumtzoglou, I.A., Patelli, E., Au, SK. (eds) Encyclopedia of Earthquake Engineering. Springer, Berlin, Heidelberg.
- Akartuna, M., (1968). Armutlu yarımadasının jeolojisi. İstanbul Üniv. Fen. Fak. Monog. 20, 1 – 105.
- Bargu, S. Sakınç, M., (1989), İznik körfezi-İznik gölü arasında kalan bölgenin jeolojisi ve yapısal özellikleri, İÜ Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 6, 45-76.
- Barka, A.A.; Kadinsky-Cade, K. (1988). Strike-slip fault geometry in Turkey and its influence on earthqauake activity. Tectonis, 7 (3), 663-684.
- Barka, A., Akyüz, H. S., Altunel, E., Sunal, G., Çakır, Z., Dikbas, A., Yerli, B., Armijo, R., Meyer, B., Bernard de Chabalier, J. B., Rockwell, T., Dolan, J. R., Hartleb, R., Dawson, T., Christofferson, S., Tucker, A., Fumal, T., Langridge, R., Stenner, H., Lettis, W., Bachhuber, J., and Page, W., (2002). The surface rupture and slip distribution of the 17 August 1999 Izmit earthquake (M 7.4), North Anatolian fault, Bulletin of the Seismological Society of America, 92, 1, 43-60
- Boulton, S.J., (2015). 'Paleoseismology' Encyclopedia of Earthquake Engineering Springer Berlin Heidelberg 1792-1799
- Dikbaş A., (2009). Kuzey Anadolu Fay Zonunun İzmit-Gölyaka (Düzce) arasındaki segmentlerinin paleosismolojisi ve morfolojik özellikleri, doktora tezi, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, 287 sf.
- Emre, Ö., Erkal, T., Tchepalyga, A., Kazancı, N., Keçer, M. & Ünay, E. (1998). Neogene–Quaternary evolution of the eastern Marmara region, northwest Turkey. Mineral Research and Exploration (MTA) Bulletin 120, 119–145.
- Emre, Ö., N. Kazancı, Erkal, T., (1998). Güney Marmara Bölgesi Kuvaterner olayları ve muhtemel tarihçesi, TÜBİTAK-Üniversite-MTA Ulusal Deniz Araştırmaları Programı WORKSHOP IV (14-15 Mayıs 1998), Bildiri Özleri Kitabı, s. 4, İstanbul
- Emre, Ö., Doğan, A., Duman, T. Y, , Özalp, (2011) 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Bursa (NK 35-12) Paftası, Seri No:9, Maden Tetkik veArama Genel Müdürlüğü, Ankara- Türkiye
- Göncüoğlu, M.C.; Erendil, M.; Tekeli, O.; Ürgün, B.M.; Aksay, A. ve Kuşçu, İ., (1986), Armutlu Yarımadasının doğu kesiminin jeolojisi : MTA Rap. 7786 (yayımlanmamış), Ankara.
- Göncüoğlu, M.C., Erendil, M., Tekeli, O., Aksay, A., Kuşçu, and A., Ürgün, B., (1992). Introduction to the geology of the Armutlu Peninsula. ISGB-92, Guide Book, pp. 26–36.
- Gürbüz, A. ve Gürer, Ö.F., (2009) Middle Pleistocene extinction process of pull-apart basins along the North Anatolian Fault Zone, Physics of the Earth and Planetary Interiors, 173, 177-180.
- Gürer, Ö. F., Kaymakcı, N., Çakır, Ş., & Özburan, M., (2003). Neotectonics of the southeast Marmara region, NW Anatolia, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences , vol.21, 1041-1051.
- Gurer, O. F., Sangu, E., & ÖZBURAN, M., (2006). Neotectonics of the SW Marmara region, NW Anatolia, Turkey. GEOLOGICAL MAGAZINE , vol.143, no.2, 229-241.
- Hartleb, R.D., Dolan, J.F., Akyüz, H.S., Dawson, T.E., Tucker, A.Z., Yerlİ, B., Rockwell, T.K., Toraman, E., Çakir, Z., Dİkbaş, A. & Altunel, E. (2002). Surface rupture and slip distribution along the Karadere segment of the 17 August 1999 İzmit and the western section of the 12 November 1999 Düzce, Turkey, earthquakes. Bulletin of the Seismological Society of America 92, 67–78
- Herece, A., & Akay, E. (2003). Atlas of North Anatolian Fault (NAF). Mineral Research and Exploration (MTA) Special Publications
- Hitchcock, C., Altunel, E., Barka, A.A., Bachhuber, J., Lettis, W., Kozacı, Ö., Helms, J. & Lindvall, S. (2003). Timing of Late Holocene earthquakes on the eastern Düzce fault and implications for slip transfer between the southern and northern strands of the North Anatolian Fault system, Bolu, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 12, 119–136.
- Langridge, R.M., Stenner, H.D., Fumal, T.E., Christofferson, S.A., Rockwell, T.K., Hartleb, R.D., Bachhuber, J. & Barka, A.A. (2002). Geometry, slip distribution and kinematics of the surface rupture on the Sakarya fault segment during the 17 August 1999 İzmit, Turkey, Earthquake. Bulletin of the Seismological Society of America 92, 107–125
- Lettis, W., Bachhuber, J., Witter, R., Brankman, C., Randolph, C. E., Barka, A., Page, W. D., and Kaya, A., (2002). Influence of releasing step-overs on surface fault rupture and fault segmentation: Examples from the 17 August 1999 Izmit earthquake on the North Anatolian Fault, Turkey, Bulletin of the Seismological Society of America, 92, 1, 19-42
- Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., (1981). Tethyan evolution of Turkey : A plate tectonic approach: Tectonophysics, 75,181 - 241.
- Ünay, E., Emre, Ö., Erkal, T., and Keçer, M., (2001). The rodent fauna from the Adapazari pull-apart basin (NW Anatolia): Its bearings on the age of the North Anatolian Fault, Geodinamica Acta, 14, 169-175
- Yılmaz, Y., Genç, Ş. C., Yiğitbaş, E., Bozcu, M. and Yılmaz, K., (1995). Geological evolution of the Late Mesozoic continental margin of nortwestern Anatolia, Tectonophysics, 243, 155-172
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Genel Jeoloji |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri \ Research Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 20 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 2 |
