Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

Onkolojik Rehabilitasyona Hemşirelik Perspektifinden Bakış

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 163 - 175, 25.04.2025

Müge Çakır , Özgül Erol

Öz

Dünya’da ve ülkemizde kanser görülme sıklığı her geçen gün artmaktadır. Bu durum kanserle ilişkili fonksiyonel bozuklukların çeşitliliğinin ve sıklığının artmasına neden olmaktadır. Kanser görülme sıklığının artışına paralel olarak, onkolojik kanser türlerinin hastalarda neden olduğu fonksiyonel yetersizliklerde artış ve çeşitlilik göstermiştir. Günümüzde kanser tedavi sürecinde birçok yeni gelişme yaşanmaktadır.Kanser tedavisinde meydana gelen gelişmeler sonucunda kanser hastalarının sağ kalım oranını arttırmış, bu durum hasta ve bakım vericicileri açısından yaşam kalitesi kavramının ön plana çıkmasına neden olmuştur. Kanser hastalarının yaşam kalitelerindeki iyileşme fiziksel alanda sağlanan konforun yanı sıra sosyal ve emosyonel alanda sağlanan konfor ile gerçekleşmektedir. Onkoloji hastalarının yaşam uyumu, problem çözme becerisi, semptom yönetimi, hastalık kontrolü gibi öz yönetim stratejilerinin geliştirilmesinde ise hemşire anahtar role sahiptir. Kanser hastalarının maksimum kapasitelerine ulaşmalarına yardımcı olmak için, hemşirelik bakımı kanser rehabilitasyonunun her evresinde (önleyici, onarıcı, destekleyici ve palyatif) belirli konuları ele almalıdır. Bu evreler kanser hastalarının fonksiyonel yetersizliklerinin yönetiminde ve genel iyi oluş halinin arttırılmasında önemlidir.Bu noktada onkoloji hastalarının fonksiyonel durumlarının hemşireler tarafından düzenli olarak değerlendirilmesi, hastaların bireysel özellikleri, tercihleri, hastalığın seyri gibi değişkenlerinin göz önüne alınması çok önemlidir. Bu derlemenin amacı; hemşirelik bakımını onkoloji hastalarında kanser rehabilitasyonunun dört temel evresine (koruyucu, onarıcı, destekleyici ve palyatif) entegre etmek ve bu alanda çalışan klinik hemşirelerin bakım uygulamalarına ilişkin farkındalıklarını arttırmaktır.

Anahtar Kelimeler

Kanser Onkolojik Rehabilitasyon Hemşirelik.

Kaynakça

  • Akkuş Yıldırım, B. (2020). Kanser hastalarının günlük besin ihtiyaçları. Turkısh Journal of Oncology, 35(1), 36–41. https://doi.org/10.5505/tjo.2020.2622
  • Aydın, T., Gürcan Atçı, A., & Kekin, Y. (2019). Fizik tedavinin palyatif bakımdaki yeri. İçinde A. Akçakaya, (Ed.), Palyatif bakım ve tıp (1st ed., pp.503-519). İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi. https://www.researchgate.net/publication/333802559
  • Bahar, A., Ovayolu, Ö., & Ovayolu, N. (2019). Onkolji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 42-58. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/763928
  • Brown, J., Damjanov, N., Courneya, K., Troxel, A., Zemel, B., Rickels, M., Ky, B., D. Rhim, A., Rustgi, A., & Schmitz, K. (2018). A randomized dose-response trial of aerobic exercise and health-related quality of life in colon cancer survivors. Psycho Oncology Journal, 27(4), 1221–1228. https://doi.org/10.1002/pon.4655
  • Burucu, R., & Durmaz, M. (2020). Total kalça protezi operasyonu uygulanan hastaya roy uyum modeli kullanılarak hemşirelik bakımının verilmesi: Bir olgu sunumu ve örnek bakım planı. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 3(1), 36–43. http://dergipark.gov.tr/hbd
  • Carpenito Moyet L, J. (2012). Fiziksel mobilitede bozulma. İçinde F. Erdemir, (Trans. Ed.), Hemşirelik tanıları el kitabı. (13th ed., pp. 224-234). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi. (Original work published 1996)
  • Crevenna, R. (2019). Physical medicine in cancer rehabilitation: A narrative review. Hamdan Medical Journal, 12(3), 91-95. https://doi.org/0.4103/HMJ.HMJ3819
  • Cuthbert, C., Farragher, J., Hemmelgarn, B., Ding, Q., McKinnon, G., & Cheung, W. (2019). Self‐management interventions for cancer survivors: A systematic review and evaluation of intervention content and theories. Psycho Oncology Journal, (28), 2119–2140. https://doi.org/10.1002/pon.5215
  • Çetinkaya, M., & Şahin, S. (2020). Kanser ve ergoterapi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 14-24. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1170867 Çınar, D., Karadakovan, A., & Erdoğan, A.P. (2021). Effect of mobile phone app-based training on the quality of life for women with breast cancer. European Journal of Oncology Nursing, 52, 101960, 1-9. https://doi.org10.1016/j.ejon.2021.101960
  • Çorum, M. (2021). Palyatif bakımda egzersiz ve fizyoterapi uygulamaları. Journal of Health Professıonals Research, 3(2), 97-102. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1598644
  • Çömlekçi, N., & Can, G. (2021). Onkoloji hastalarında beslenme sorunlarının yönetimi ve hemşirenin rolü. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15, 681-691. https://doi.org/10.38079/igusabder.981033
  • Dirette D, P. (2020). Occupational therapy in the time of Covıd-19. The Open Journal of Occupational Therapy, 8(4), 1-4. https://doi.org/10.15453/2168-6408.1794
  • Dongen, S., Nooijer, K., Cramm, J., Francke, A., Oldenmenger, W., Korfage, I., E Witkamp , F., Stoevelaar , R., Van Der Heide, A., & Ac Rietjens, J. (2020). Self-management of patients with advanced cancer: A systematic review of experiences and attitudes. Palliative Medicine, 34(2), 160–17. https://doi.org/10.1177/0269216319883976
  • Düger, T., Atasavun Uysal, S., & Yıldız Kabak, V. (2019). Onkolojik fizyoterapi ve rehabilitasyonda egzersizin kanıt düzeyi. Türkiye Klinikleri, 1, 71-78. https://l24.im/SLKE4k
  • Düzgün, G., & Karadakovan, A. (2018). Palyatif bakımda kanser rehabilitasyonu ve hemşirelik bakımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 34(3), 103-118. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/602453
  • Efteli E. (2020). An important problem in nursing care; pressure sores. Current Perspectives on Health Sciences, 1(1), 1-10. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2553291
  • Erdem, H., Sayan, M., Gökgöz, Z., & Ege, M. (2021). Yaşlılarda fiziksel aktivite: Derleme. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 16-22. https://doi.org/10.51261/yiu.2021.00029
  • Fleischer, A., & Struhar, J. (2022). Commentary: Compassionately balancing hope with patients who have stage ıv cancer in ınpatient rehabilitation. Rehabilitation Oncology, 41(1), 55-58. https://doi.org/10.1097/01.REO.0000000000000317
  • Frontera, W., De Lisa, J., Gans, B.M., Robinson, L.R., Bockenek, W., & Chae J. (2019). Treatment methods. İçinde W. Frontera & J. De Lisa (Eds.), DeLisa's Physical Medicine and Rehabilitation. (6th ed., pp. 1101-1179). İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi
  • Güçlüel, Y., & Can, G. (2022). Kanser sonrası yaşamın yönetimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 363-370. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1669919
  • Gültop, F., & Özkan, S. (2021). Kanser farkındalığında sağlık okuryazarlığının önemi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 79(3), 579 – 586. https://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2022.02779
  • Gürsan, K., & Erdoğan, B. (2022). Farklı kronik hastalıklarda palyatif bakım rehabilitasyonu. İçinde. Palyatif bakımda temel uygulamalar ve rehabilitasyon. (1st ed., pp. 64-66). Ankara: İksad Yayınevi.
  • Hou, I., Lin, H., Shen, S., Chang, K., Tai, H., Tsai, A., &C Dykes, P. (2020). Quality of life of women after a first diagnosis of breast cancer using a self-management support mhealth app in taiwan: Randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research Mhealth and Uhealth, 8(3), 1-13. https://doi.org/10.2196/17084
  • Internatıonal Agency for Research on Cancer (IARC). (2023). Global cancer observatory tomorrow. Retrieved March 07, 2023, https://gco.iarc.fr/tomorrow/en/dataviz/isotype
  • Karaca Sivrikaya, S., Sarıkaya, S. (2020). Yoğun bakım hastalarında bası ülseri, önleme ve hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(2), 139-149. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1156666
  • Karakuş, Z., & Özer, Z. (2022). Kanserle ilişkili yorgunluk yönetiminde güncel stratejiler ve hemşirelik girişimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(3), 376-386, https://doi.org/10.46483/deuhfed.970397
  • Kıyak, M., & Özkaraman, A. (2021). Kanser sonrası yaşam: Sağ kalanların gereksinimleri. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 99-104. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1366799
  • Kocamaz, D., Tuncer, A., Yamak, D., Sever, Ö., & Yıldırım, M. (2019). Kanser ve onkolojik rehabilitasyon. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi, 1(1), 24-29. https://sbf.hku.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/Kanser-ve-Onkolojik-Rehabilitasyon.pdf
  • Köprülüoğlu, N., & Naz, İ. (2022). Palyatif bakımda fizyoterapistin rolü ve kanıta dayalı uygulamalar. İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 9-19. https://doi.org/10.52538/iduhes.1003853 Kurhan, İ., & Ekici, H. (2021). Tamamlayıcı-geleneksel tıp kapsamında fitoterapi ve kanser yaklaşımı. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni, e-ISSN 2667-8381, 12 (1), 15-20. https://doi.org/10.38137/vftd.900797
  • Loh, K., Kleckner, I., Lin, P., Mohile, S., Canin, B., Flannery, M., Fung , C., F Dunne , R., Bautista , J., Culakova , E., S Kleckner, A., J Peppone , L., Janelsins , M., McHugh , C., Conlin , A., K Cho, J., Kasbari , S., T Esparaz , B., Kuebler, J., & M Mustian, K. (2019). Effects of a home-based exercise program on anxiety and mood disturbances in older adults with cancer receiving chemotherapy. Journal of the American Geriatrics Society, 67(5), 1005–1011. https://doi.org/10.1111/jgs.15951
  • Maldonado, E., Thalla, N., Nepaul, S., & Wisotzky, E. (2021). Outcome measures in cancer rehabilitation: Pain, function, and symptom assessment. Frontiers in Pain Research, (2), 1-9. https://doi.org/10.3389/fpain.2021.692237
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012). Ortopedik protez ve ortez. Protez hastalarının rehabilitasyonu. (pp. 81-83), Ankara. Erişim Tarihi: 09.10.2023. https://l24.im/i82TD
  • Natıonal Cancer Instıtute (NIH). (2023). Cancer statistics explorer network. All cancer sites combined recent trends in seer relative survival rates, 2000-2020. Retrieved October 07, 2023, https://l24.im/GmQZ
  • National Cancer Instıtute (NCI). (2021). What is cancer?. Retrieved March 15, 2023, from https://www.cancer.gov/about-cancer/understanding/what-is-cancer
  • Nevo, E., Alkebro, I., & Ahlgren, J. (2019). Cancer patients interest in participating in cancer rehabilitation. ACTA Oncologıca, 58(12), 1676–1683. https://doi.org/10.1080/0284186X.2019.1633017
  • Ölçer, Z., & Oskay, Ü. (2020). Kanser hastalarına yönelik BETTER modeline dayalı cinsel danışmanlık. Androloji Bülteni, 22, 177−182. https://doi.org/10.24898/tandro.2020.14622
  • Özbudak, G., & Özer, S. (2021). Disfaji rehabilitasyonunda hemşirenin rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 30(2),86-93. https://doi.org/10.17827/aktd.817362
  • Satar, S. (2019). Akciğer kanserinde pulmoner rehabilitasyon. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 7 (1), 120-125, https://doi.org/10.5152/gghs.2019.013
  • Sato, D (2020). Effectiveness of telenursing for postoperative complications in patients with prostate cancer. Asia Pacific Journal of Oncology Nursing, 7, 396-403. https://doi.org/10.4103/apjon.apjon2820
  • Savcı, C. (2020). Disfaji gelişen akut inmeli hastalarda bireyselleştirilmiş hemşirelik bakımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(3), 423-429. https://doi.org/10.17049/ataunihem.478025
  • Silver, J., Stout, N., Fu, J., Chapman, M., Haylock, P., & Sharma, R. (2018). The state of cancer rehabilitation in the united states. Journal Cancer Rehabilitation, (1), 1–8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30882090/
  • Soyanıt, Ş., & Mumcu, N. (2023). Palyatif bakımda iyi ölüm ve yas sürecinde hemşirelik. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 77-87. https://doi.org/10.51123/jgehes.2023.76
  • Şahin, H., Kocamaz, D., & Yıldırım, M. (2020). Kanser sürecinde psikolojik sorunlar ve psiko-onkoloji. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi, 2(3), 136-141. https://l24.im/eih
  • Şentürk, S. (2021). The ımportance of self-management strategies and the role of nurses in the management of chronic diseases. Eurasıan Journal of Health Scıences, 4(1), 9-13. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1476455
  • Tanık, F., & Naz, İ. (2022). Kanserde Fiziksel Aktivite ve Egzersiz - Koruyucu ve Tedavi Edici Etki. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 129-132. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1911648
  • Tuncay, F. (2021). Pulmoner rehabilitasyon. Journal of Physical Medicine and Rehabilitation Sciences, 24(2), 169-79. https://doi.org/10.31609/jpmrs.2020-80524
  • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Ölüm nedeni istatistikleri 2018. Erişim Tarihi: 23. 03. 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-Nedeni-Istatistikleri-2018-30626
  • Uyar, H., & Vardar Yağlı, N. (2022). Palyatif bakımda fizyoterapi ve rehabilitasyonun yeri, kanser hastalarında uygulamaları. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 191-206. https://doi.org/10.21020/husbfd.824319
  • Uysal, E., & Akbörü, M. H. (2020). Kanser hastalarında görülen malnütrisyon, sarkopeni ve kaşeksi nedenleri. Turkısh Journal of Oncology, 35(1), 17–21. https://doi.org/10.5505/tjo.2021.2733
  • Watson, L., Lambert, L., Chapman, K., & Fitch, M. (2020). Improving the outcomes for cancer survivors in Canada: An interactive approach to competency development using the newly released cano/ acıo survivorship manual. Canadian Oncology Nursing Journal, 30(4), 321-326. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7597778/
  • Wirawati, M., & Widyaningsih, T. (2022). The role of telenursing in ıncreasing knowledge and physical activity of breast cancer patients. Indonesian Journal of Global Health Research, 4(2), 361-366. https://doi.org/10.37287/ijghr.v4i2.1171
  • World Health Organization (WHO). (2023). World Health Statistics. Retrieved November 11, 2023, from https://l24.im/lBpP
  • Yelen Akpınar, Y., & Aşti, N. (2021). Maneviyat, manevi bakım, manevi bakımın hemşirelikte önemi. Yozgat Bozok Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(3), 127-140. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2272198
  • Yılmaz, R., Kocamaz, D., Fidancıoğlu, N., & Yıldırım, M. (2022). Kanser hastalarında egzersize dayalı onkolojik rehabilitasyon. Journal of Medical Topics & Updates. 1(2), 85-92. https://doi.org/10.5281/zenodo.6989657 Yorulmaz, S.D., & Karadeniz, H. (2020). Terminal dönem ve iyi ölüm sürecinde hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(2), 134-138. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1122372 Zehirlioğlu, M., & Mert, H. (2019). Kronik hastalıklara yeni yaklaşım: Yaşam tarzı tıbbı. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi, 12(2), 341-350. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.507496

A View of Oncological Rehabilitation from the Nursing Perspective

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 163 - 175, 25.04.2025

Müge Çakır , Özgül Erol

Öz

The global incidence of cancer is steadily increasing, resulting in a growing diversity and frequency of cancer-related functional impairments. Parallel to the rise in cancer incidence, the functional impairments caused by oncological cancer types in patients have increased and diversified.Today, there are many new developments in the cancer treatment process.Advances in cancer treatments have improved survival rates of cancer patients emphasizing the importance of quality of life for both patients and caregivers. Enhancing the quality of life involves not only addressing physical comfort but also providing support in social and emotional domains. Nurses have a key role in the development of self-management strategies such as life adaptation, problem-solving skills, symptom management, and disease control in oncology patients.To help cancer patients achieve their maximum capabilities, nursing care should address specific issues at each stage of cancer rehabilitation: preventive, restorative, supportive, and palliative. These stages are crucial for managing functional disabilities and enhancing overall well-being in cancer patients.At this point, it is crucial that the functional status of oncology patients be regularly assessed by nurses, taking into account variables such as the patients' individual characteristics, preferences, and the course of the disease. The goal of this review is to integrate nursing care into the four fundamental stages —protective, restorative, supportive, and palliative— of cancer rehabilitation in oncology patients and to raise awareness of these care practices among clinical nurses working in this field.

Anahtar Kelimeler

Cancer Oncological Rehabilitation Nursing.

Kaynakça

  • Akkuş Yıldırım, B. (2020). Kanser hastalarının günlük besin ihtiyaçları. Turkısh Journal of Oncology, 35(1), 36–41. https://doi.org/10.5505/tjo.2020.2622
  • Aydın, T., Gürcan Atçı, A., & Kekin, Y. (2019). Fizik tedavinin palyatif bakımdaki yeri. İçinde A. Akçakaya, (Ed.), Palyatif bakım ve tıp (1st ed., pp.503-519). İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi. https://www.researchgate.net/publication/333802559
  • Bahar, A., Ovayolu, Ö., & Ovayolu, N. (2019). Onkolji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 42-58. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/763928
  • Brown, J., Damjanov, N., Courneya, K., Troxel, A., Zemel, B., Rickels, M., Ky, B., D. Rhim, A., Rustgi, A., & Schmitz, K. (2018). A randomized dose-response trial of aerobic exercise and health-related quality of life in colon cancer survivors. Psycho Oncology Journal, 27(4), 1221–1228. https://doi.org/10.1002/pon.4655
  • Burucu, R., & Durmaz, M. (2020). Total kalça protezi operasyonu uygulanan hastaya roy uyum modeli kullanılarak hemşirelik bakımının verilmesi: Bir olgu sunumu ve örnek bakım planı. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 3(1), 36–43. http://dergipark.gov.tr/hbd
  • Carpenito Moyet L, J. (2012). Fiziksel mobilitede bozulma. İçinde F. Erdemir, (Trans. Ed.), Hemşirelik tanıları el kitabı. (13th ed., pp. 224-234). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi. (Original work published 1996)
  • Crevenna, R. (2019). Physical medicine in cancer rehabilitation: A narrative review. Hamdan Medical Journal, 12(3), 91-95. https://doi.org/0.4103/HMJ.HMJ3819
  • Cuthbert, C., Farragher, J., Hemmelgarn, B., Ding, Q., McKinnon, G., & Cheung, W. (2019). Self‐management interventions for cancer survivors: A systematic review and evaluation of intervention content and theories. Psycho Oncology Journal, (28), 2119–2140. https://doi.org/10.1002/pon.5215
  • Çetinkaya, M., & Şahin, S. (2020). Kanser ve ergoterapi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 14-24. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1170867 Çınar, D., Karadakovan, A., & Erdoğan, A.P. (2021). Effect of mobile phone app-based training on the quality of life for women with breast cancer. European Journal of Oncology Nursing, 52, 101960, 1-9. https://doi.org10.1016/j.ejon.2021.101960
  • Çorum, M. (2021). Palyatif bakımda egzersiz ve fizyoterapi uygulamaları. Journal of Health Professıonals Research, 3(2), 97-102. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1598644
  • Çömlekçi, N., & Can, G. (2021). Onkoloji hastalarında beslenme sorunlarının yönetimi ve hemşirenin rolü. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15, 681-691. https://doi.org/10.38079/igusabder.981033
  • Dirette D, P. (2020). Occupational therapy in the time of Covıd-19. The Open Journal of Occupational Therapy, 8(4), 1-4. https://doi.org/10.15453/2168-6408.1794
  • Dongen, S., Nooijer, K., Cramm, J., Francke, A., Oldenmenger, W., Korfage, I., E Witkamp , F., Stoevelaar , R., Van Der Heide, A., & Ac Rietjens, J. (2020). Self-management of patients with advanced cancer: A systematic review of experiences and attitudes. Palliative Medicine, 34(2), 160–17. https://doi.org/10.1177/0269216319883976
  • Düger, T., Atasavun Uysal, S., & Yıldız Kabak, V. (2019). Onkolojik fizyoterapi ve rehabilitasyonda egzersizin kanıt düzeyi. Türkiye Klinikleri, 1, 71-78. https://l24.im/SLKE4k
  • Düzgün, G., & Karadakovan, A. (2018). Palyatif bakımda kanser rehabilitasyonu ve hemşirelik bakımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 34(3), 103-118. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/602453
  • Efteli E. (2020). An important problem in nursing care; pressure sores. Current Perspectives on Health Sciences, 1(1), 1-10. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2553291
  • Erdem, H., Sayan, M., Gökgöz, Z., & Ege, M. (2021). Yaşlılarda fiziksel aktivite: Derleme. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 16-22. https://doi.org/10.51261/yiu.2021.00029
  • Fleischer, A., & Struhar, J. (2022). Commentary: Compassionately balancing hope with patients who have stage ıv cancer in ınpatient rehabilitation. Rehabilitation Oncology, 41(1), 55-58. https://doi.org/10.1097/01.REO.0000000000000317
  • Frontera, W., De Lisa, J., Gans, B.M., Robinson, L.R., Bockenek, W., & Chae J. (2019). Treatment methods. İçinde W. Frontera & J. De Lisa (Eds.), DeLisa's Physical Medicine and Rehabilitation. (6th ed., pp. 1101-1179). İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi
  • Güçlüel, Y., & Can, G. (2022). Kanser sonrası yaşamın yönetimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 363-370. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1669919
  • Gültop, F., & Özkan, S. (2021). Kanser farkındalığında sağlık okuryazarlığının önemi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 79(3), 579 – 586. https://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2022.02779
  • Gürsan, K., & Erdoğan, B. (2022). Farklı kronik hastalıklarda palyatif bakım rehabilitasyonu. İçinde. Palyatif bakımda temel uygulamalar ve rehabilitasyon. (1st ed., pp. 64-66). Ankara: İksad Yayınevi.
  • Hou, I., Lin, H., Shen, S., Chang, K., Tai, H., Tsai, A., &C Dykes, P. (2020). Quality of life of women after a first diagnosis of breast cancer using a self-management support mhealth app in taiwan: Randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research Mhealth and Uhealth, 8(3), 1-13. https://doi.org/10.2196/17084
  • Internatıonal Agency for Research on Cancer (IARC). (2023). Global cancer observatory tomorrow. Retrieved March 07, 2023, https://gco.iarc.fr/tomorrow/en/dataviz/isotype
  • Karaca Sivrikaya, S., Sarıkaya, S. (2020). Yoğun bakım hastalarında bası ülseri, önleme ve hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(2), 139-149. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1156666
  • Karakuş, Z., & Özer, Z. (2022). Kanserle ilişkili yorgunluk yönetiminde güncel stratejiler ve hemşirelik girişimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(3), 376-386, https://doi.org/10.46483/deuhfed.970397
  • Kıyak, M., & Özkaraman, A. (2021). Kanser sonrası yaşam: Sağ kalanların gereksinimleri. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 99-104. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1366799
  • Kocamaz, D., Tuncer, A., Yamak, D., Sever, Ö., & Yıldırım, M. (2019). Kanser ve onkolojik rehabilitasyon. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi, 1(1), 24-29. https://sbf.hku.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/Kanser-ve-Onkolojik-Rehabilitasyon.pdf
  • Köprülüoğlu, N., & Naz, İ. (2022). Palyatif bakımda fizyoterapistin rolü ve kanıta dayalı uygulamalar. İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 9-19. https://doi.org/10.52538/iduhes.1003853 Kurhan, İ., & Ekici, H. (2021). Tamamlayıcı-geleneksel tıp kapsamında fitoterapi ve kanser yaklaşımı. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni, e-ISSN 2667-8381, 12 (1), 15-20. https://doi.org/10.38137/vftd.900797
  • Loh, K., Kleckner, I., Lin, P., Mohile, S., Canin, B., Flannery, M., Fung , C., F Dunne , R., Bautista , J., Culakova , E., S Kleckner, A., J Peppone , L., Janelsins , M., McHugh , C., Conlin , A., K Cho, J., Kasbari , S., T Esparaz , B., Kuebler, J., & M Mustian, K. (2019). Effects of a home-based exercise program on anxiety and mood disturbances in older adults with cancer receiving chemotherapy. Journal of the American Geriatrics Society, 67(5), 1005–1011. https://doi.org/10.1111/jgs.15951
  • Maldonado, E., Thalla, N., Nepaul, S., & Wisotzky, E. (2021). Outcome measures in cancer rehabilitation: Pain, function, and symptom assessment. Frontiers in Pain Research, (2), 1-9. https://doi.org/10.3389/fpain.2021.692237
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2012). Ortopedik protez ve ortez. Protez hastalarının rehabilitasyonu. (pp. 81-83), Ankara. Erişim Tarihi: 09.10.2023. https://l24.im/i82TD
  • Natıonal Cancer Instıtute (NIH). (2023). Cancer statistics explorer network. All cancer sites combined recent trends in seer relative survival rates, 2000-2020. Retrieved October 07, 2023, https://l24.im/GmQZ
  • National Cancer Instıtute (NCI). (2021). What is cancer?. Retrieved March 15, 2023, from https://www.cancer.gov/about-cancer/understanding/what-is-cancer
  • Nevo, E., Alkebro, I., & Ahlgren, J. (2019). Cancer patients interest in participating in cancer rehabilitation. ACTA Oncologıca, 58(12), 1676–1683. https://doi.org/10.1080/0284186X.2019.1633017
  • Ölçer, Z., & Oskay, Ü. (2020). Kanser hastalarına yönelik BETTER modeline dayalı cinsel danışmanlık. Androloji Bülteni, 22, 177−182. https://doi.org/10.24898/tandro.2020.14622
  • Özbudak, G., & Özer, S. (2021). Disfaji rehabilitasyonunda hemşirenin rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 30(2),86-93. https://doi.org/10.17827/aktd.817362
  • Satar, S. (2019). Akciğer kanserinde pulmoner rehabilitasyon. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 7 (1), 120-125, https://doi.org/10.5152/gghs.2019.013
  • Sato, D (2020). Effectiveness of telenursing for postoperative complications in patients with prostate cancer. Asia Pacific Journal of Oncology Nursing, 7, 396-403. https://doi.org/10.4103/apjon.apjon2820
  • Savcı, C. (2020). Disfaji gelişen akut inmeli hastalarda bireyselleştirilmiş hemşirelik bakımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(3), 423-429. https://doi.org/10.17049/ataunihem.478025
  • Silver, J., Stout, N., Fu, J., Chapman, M., Haylock, P., & Sharma, R. (2018). The state of cancer rehabilitation in the united states. Journal Cancer Rehabilitation, (1), 1–8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30882090/
  • Soyanıt, Ş., & Mumcu, N. (2023). Palyatif bakımda iyi ölüm ve yas sürecinde hemşirelik. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 77-87. https://doi.org/10.51123/jgehes.2023.76
  • Şahin, H., Kocamaz, D., & Yıldırım, M. (2020). Kanser sürecinde psikolojik sorunlar ve psiko-onkoloji. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi, 2(3), 136-141. https://l24.im/eih
  • Şentürk, S. (2021). The ımportance of self-management strategies and the role of nurses in the management of chronic diseases. Eurasıan Journal of Health Scıences, 4(1), 9-13. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1476455
  • Tanık, F., & Naz, İ. (2022). Kanserde Fiziksel Aktivite ve Egzersiz - Koruyucu ve Tedavi Edici Etki. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 129-132. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1911648
  • Tuncay, F. (2021). Pulmoner rehabilitasyon. Journal of Physical Medicine and Rehabilitation Sciences, 24(2), 169-79. https://doi.org/10.31609/jpmrs.2020-80524
  • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Ölüm nedeni istatistikleri 2018. Erişim Tarihi: 23. 03. 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-Nedeni-Istatistikleri-2018-30626
  • Uyar, H., & Vardar Yağlı, N. (2022). Palyatif bakımda fizyoterapi ve rehabilitasyonun yeri, kanser hastalarında uygulamaları. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 191-206. https://doi.org/10.21020/husbfd.824319
  • Uysal, E., & Akbörü, M. H. (2020). Kanser hastalarında görülen malnütrisyon, sarkopeni ve kaşeksi nedenleri. Turkısh Journal of Oncology, 35(1), 17–21. https://doi.org/10.5505/tjo.2021.2733
  • Watson, L., Lambert, L., Chapman, K., & Fitch, M. (2020). Improving the outcomes for cancer survivors in Canada: An interactive approach to competency development using the newly released cano/ acıo survivorship manual. Canadian Oncology Nursing Journal, 30(4), 321-326. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7597778/
  • Wirawati, M., & Widyaningsih, T. (2022). The role of telenursing in ıncreasing knowledge and physical activity of breast cancer patients. Indonesian Journal of Global Health Research, 4(2), 361-366. https://doi.org/10.37287/ijghr.v4i2.1171
  • World Health Organization (WHO). (2023). World Health Statistics. Retrieved November 11, 2023, from https://l24.im/lBpP
  • Yelen Akpınar, Y., & Aşti, N. (2021). Maneviyat, manevi bakım, manevi bakımın hemşirelikte önemi. Yozgat Bozok Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(3), 127-140. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2272198
  • Yılmaz, R., Kocamaz, D., Fidancıoğlu, N., & Yıldırım, M. (2022). Kanser hastalarında egzersize dayalı onkolojik rehabilitasyon. Journal of Medical Topics & Updates. 1(2), 85-92. https://doi.org/10.5281/zenodo.6989657 Yorulmaz, S.D., & Karadeniz, H. (2020). Terminal dönem ve iyi ölüm sürecinde hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(2), 134-138. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1122372 Zehirlioğlu, M., & Mert, H. (2019). Kronik hastalıklara yeni yaklaşım: Yaşam tarzı tıbbı. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi, 12(2), 341-350. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.507496
Toplam 54 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sağlık Hizmetleri ve Sistemleri (Diğer)
Bölüm Derlemeler
Yazarlar

Müge Çakır 0009-0001-0126-8653

Özgül Erol 0000-0001-9676-7115

Yayımlanma Tarihi 25 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 8 Ağustos 2023
Kabul Tarihi 5 Şubat 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Çakır, M., & Erol, Ö. (2025). Onkolojik Rehabilitasyona Hemşirelik Perspektifinden Bakış. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 163-175.
 Kapak Resmi İndir

                                                                  Genel Sağlık Bilimleri Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.