Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 55 - 101, 30.06.2025

Öz

Müziğimizin gelenekselliğinde meşk ve nota farklı faydalar sunması açısından önemlidir. Meşk, müziğin geleneksel kurallar çerçevesinde ustadan çırağa sözlü olarak aktarılmasını öngörür. Bu yöntem, müziğin işitsel olarak öğretilmesine büyük katkı sağlasa da, birçok kıymetli bestecinin eserlerinin günümüze ulaşmaması gibi olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Eserlerin yazılı olarak kayda geçmemesi, meşkin olumsuz yanlarından biri olarak gözlemlenebilir. Kayıt altına alınarak günümüze ulaşan notaların icralara ait ayrıntıları (üslup, tavır vb.) yeterince yansıtamaması ise notanın eksiklikleri arasında sayılabilir. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de bir eserin notaya alınması yeterli olmamakta; eksik kalan kısımlar için meşke ihtiyaç duyulmaktadır. Fakat icraların farklı sebeplerden dolayı form tanımına göre icra edilmemesi formun ortaya çıkmasını engellemektedir. Geleneksel müziğimizde farklı dönemlerde farklı nazari sistemlere göre yazılan notalar ise karmaşıklığa sebep olmuştur. Bu durumun aynı esere ait farklı notaların birbirine ve meşk sistemine uygun bir icraya uygunluk göstermemesine sebep olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada sazkâr murabba besteye ait 10 farklı nota zaman, zemin, terennüm, meyan, meyan terennümü ve karar olarak bölümlere ayrılmış ve usul, form ve sazkâr makamı dizisi perdelerine uygunluk yönünden incelenmiştir. Eserin usulünün ağır remel olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Notasyonlardan sadece bir tanesinin ağır remel usulüne uygun yazıldığı görülmüştür. Ayrıca notasyonların beste formu akış sırasına göre yazılmadığı ve sazkâr makamı dizisi seslerine kısmen uygunluk gösterdiği görülmüştür. Sazkâr murabba beste notasyonu usul, form ve makam tanımları dikkate alınarak yeniden yazılmış ve bu yazıma ekler kısmında yer verilmiştir.

Kaynakça

  • Aksın Çevik, A. E., & Türkel Oter, S. (2021). Dârü’l-Elhân Külliyâtı’nda bulunan ağır çenber usûlündeki bestelerin söz-usûl-vezin bağlamında restorasyonu. International Social Sciences Studies Journal, 7(91), 5252–5274. https://doi.org/10.26449/sssj.3674
  • Altınel Çoban N. Y., & Karadeniz Güney, Ş. (2020) Hamâmîzâde İsmâil Dede Efendi’nin 25 murabba bestesinin biçim analizi. İdil, 75, 1715–1737. https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1608839374.pdf
  • Arel, H. S. (1968). Türk musikisi nazariyati dersleri. Hüsnütabiat Matbaası.
  • Aydemir, M. (2020). Makam rehberi. Pan.
  • Bol, Y., & Düzbaş M. (2024) Zencir usulünde ve beste formundaki eserlerin inşa rükünleri. Yegâh Musicology Journal, 7(3), 369-392. https://doi.org/10.51576/ymd.1539546
  • Karaman, S., & Yılmaz, N. (2020) Beste formunda çember usûlünde bestelenmiş eserlerin usûl-aruz-ezgi ilişkisi üzerine bir inceleme. Ejmd, 17, 355-379. https://doi.org/10.31722/ejmd.844785
  • Kutlu, H. U., & Kopar, S. V. (2021). Uygulama örnekleriyle Türk Musikisi usûlleri. Nobel.
  • Kutluğ, Y. F. (2000). Türk musikisinde makamlar. Yapı Kredi.
  • Öney, A. F. (1989). Remel bestelerde usul-güfte uyuşumu [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Polen Kurumsal Akademik Arşiv. https://hdl.handle.net/11527/17919
  • Özkan, İ. H. (2006). Türk mûsikîsi nazariyati ve usûlleri kudüm velveleleri. Ötüken.
  • Salgar, M. F. (2021). Türk musikisinde makamlar, usûller ve seyir örnekleri. Ötüken.
  • Ungay, M. H. (1981). Türk mûsikîsinde usûller ve kudûm. Türk Musikisi Vakfi Yayınları.
  • Yahya Kaçar, G. (2023). Türk mûsikîsi rehberi. Eğitim Yayınevi.
  • Yavaşça, A. (2002). Türk mûsikîsi’nde kompozisyon ve beste biçimleri. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
  • Yıldırım, A. V., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin. İnternet Kaynakları
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol (meh-i / şeh-i) hüsnün divanesi [Sazkar Beste] (Arşiv No: 1884-Dârülelhân Külliyâtı 210, V2). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v2-pdf.9747/
  • İlya. (1799) Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste) (Arşiv No: 1884- Emin Ongan Üsküdar Mûsiki Cemiyeti Neşriyâtı) https://www.uskudarmusikicemiyeti.com/wpcontent/uploads/2024/04/birdilolacakeh-ihsn-divanesi_lyaefendi_beste_kexv.pdf
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V1). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v1-pdf.9746/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V3). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v3-pdf.9748/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V4). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v4-pdf.9749/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V5). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v5-pdf.9750/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V6). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v6-pdf.9751/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V7). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v7-pdf.9752/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (V1). Neyzen Forumu. https://neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/081_sazkar/bir_dil_olacak_ney.pdf
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (V2). Neyzen Forumu. https://neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/081_sazkar/bir_dil_olacak_v2.pdf
  • Klasik Türk Musikisi. (2016, Ekim 2). Bekir Sıdkı Sezgin - Bir dil olacak ol meh-i hüsnün dîvânesi [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=r_SpLnwiqFE

Analysis of Notations of Sazkâr Murabba Composition in terms of Different Variables

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 55 - 101, 30.06.2025

Öz

In the traditional nature of our music, meşk and notes are important in terms of offering different benefits. Meşk envisages the oral transmission of music from master to apprentice within the framework of traditional rules. Although this method greatly contributes to the teaching of music aurally, it has also brought with it negativities such as the fact that the works of many valuable composers have not survived to the present day. The fact that the works are not recorded in written form can be observed as one of the negative aspects of meşk. The fact that the notes that have been recorded and survived to the present day do not sufficiently reflect the details of the performances (style, attitude, etc.) can be counted among the deficiencies of the note. As in the past, it is not enough to notate a work today; meşk is needed for the missing parts. However, the fact that the performances are not performed according to the definition of form for various reasons prevents the emergence of the form. In our traditional music, the notes written according to different theoretical systems in different periods have caused complexity. It is thought that this situation causes different notes belonging to the same work not to be compatible with each other and with a performance that is suitable for the meşk system. In this study, 10 different notes belonging to the sazkâr murabba beste were divided into sections as zaman, zemin, terennüm, meyan, meyan terennüm and karar and were examined in terms of compliance with the usul, form and sazkar maqam scale. It was concluded that the usul of the work was ağır remel. It was seen that only one of the notations was written in accordance with the usul of ağır remel. It was also seen that the notations were not written according to the flow order of the beste form and were partially compatible with the sounds of the sazkâr maqam scale. The sazkâr murabba beste notation was rewritten by taking into account the usul, form and maqam definitions and this writing was included in the appendix section.

Kaynakça

  • Aksın Çevik, A. E., & Türkel Oter, S. (2021). Dârü’l-Elhân Külliyâtı’nda bulunan ağır çenber usûlündeki bestelerin söz-usûl-vezin bağlamında restorasyonu. International Social Sciences Studies Journal, 7(91), 5252–5274. https://doi.org/10.26449/sssj.3674
  • Altınel Çoban N. Y., & Karadeniz Güney, Ş. (2020) Hamâmîzâde İsmâil Dede Efendi’nin 25 murabba bestesinin biçim analizi. İdil, 75, 1715–1737. https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1608839374.pdf
  • Arel, H. S. (1968). Türk musikisi nazariyati dersleri. Hüsnütabiat Matbaası.
  • Aydemir, M. (2020). Makam rehberi. Pan.
  • Bol, Y., & Düzbaş M. (2024) Zencir usulünde ve beste formundaki eserlerin inşa rükünleri. Yegâh Musicology Journal, 7(3), 369-392. https://doi.org/10.51576/ymd.1539546
  • Karaman, S., & Yılmaz, N. (2020) Beste formunda çember usûlünde bestelenmiş eserlerin usûl-aruz-ezgi ilişkisi üzerine bir inceleme. Ejmd, 17, 355-379. https://doi.org/10.31722/ejmd.844785
  • Kutlu, H. U., & Kopar, S. V. (2021). Uygulama örnekleriyle Türk Musikisi usûlleri. Nobel.
  • Kutluğ, Y. F. (2000). Türk musikisinde makamlar. Yapı Kredi.
  • Öney, A. F. (1989). Remel bestelerde usul-güfte uyuşumu [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Polen Kurumsal Akademik Arşiv. https://hdl.handle.net/11527/17919
  • Özkan, İ. H. (2006). Türk mûsikîsi nazariyati ve usûlleri kudüm velveleleri. Ötüken.
  • Salgar, M. F. (2021). Türk musikisinde makamlar, usûller ve seyir örnekleri. Ötüken.
  • Ungay, M. H. (1981). Türk mûsikîsinde usûller ve kudûm. Türk Musikisi Vakfi Yayınları.
  • Yahya Kaçar, G. (2023). Türk mûsikîsi rehberi. Eğitim Yayınevi.
  • Yavaşça, A. (2002). Türk mûsikîsi’nde kompozisyon ve beste biçimleri. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
  • Yıldırım, A. V., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin. İnternet Kaynakları
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol (meh-i / şeh-i) hüsnün divanesi [Sazkar Beste] (Arşiv No: 1884-Dârülelhân Külliyâtı 210, V2). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v2-pdf.9747/
  • İlya. (1799) Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste) (Arşiv No: 1884- Emin Ongan Üsküdar Mûsiki Cemiyeti Neşriyâtı) https://www.uskudarmusikicemiyeti.com/wpcontent/uploads/2024/04/birdilolacakeh-ihsn-divanesi_lyaefendi_beste_kexv.pdf
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V1). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v1-pdf.9746/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V3). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v3-pdf.9748/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V4). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v4-pdf.9749/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V5). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v5-pdf.9750/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V6). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v6-pdf.9751/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (Arşiv No: 1884–Dârü’l-Elhân Külliyâtı 210, V7). Divan Makam Forumu. https://divanmakam.com/attachments/bir-dil-olicak-ol-meh-i-seh-i-husnun-divanesi-ilya-sazkar-v7-pdf.9752/
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (V1). Neyzen Forumu. https://neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/081_sazkar/bir_dil_olacak_ney.pdf
  • İlya. (1799). Bir dil olıcak ol şeh-i hüsnün dîvânesi [Sazkâr Beste] (V2). Neyzen Forumu. https://neyzen.com/nota_arsivi/02_klasik_eserler/081_sazkar/bir_dil_olacak_v2.pdf
  • Klasik Türk Musikisi. (2016, Ekim 2). Bekir Sıdkı Sezgin - Bir dil olacak ol meh-i hüsnün dîvânesi [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=r_SpLnwiqFE
Toplam 26 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Türk Sanat Müziğinde Kompozisyon
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Abidin Özpek 0000-0001-8675-6869

Erken Görünüm Tarihi 4 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 24 Nisan 2025
Kabul Tarihi 27 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 2 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Özpek, A. (2025). Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi. Journal of Music and Folklore Studies, 2(1), 55-101.
AMA Özpek A. Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi. JMFS. Haziran 2025;2(1):55-101.
Chicago Özpek, Abidin. “Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi”. Journal of Music and Folklore Studies 2, sy. 1 (Haziran 2025): 55-101.
EndNote Özpek A (01 Haziran 2025) Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi. Journal of Music and Folklore Studies 2 1 55–101.
IEEE A. Özpek, “Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi”, JMFS, c. 2, sy. 1, ss. 55–101, 2025.
ISNAD Özpek, Abidin. “Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi”. Journal of Music and Folklore Studies 2/1 (Haziran 2025), 55-101.
JAMA Özpek A. Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi. JMFS. 2025;2:55–101.
MLA Özpek, Abidin. “Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi”. Journal of Music and Folklore Studies, c. 2, sy. 1, 2025, ss. 55-101.
Vancouver Özpek A. Sazkâr Murabba Besteye Ait Notasyonların Farklı Değişkenler Açısından Analizi. JMFS. 2025;2(1):55-101.

DİZİNLEME & ÖZETLEME & ARŞİVLEME


  32155  32156  30990  30994 34277


33309 JMFS'de yayınlanan makaleler, bir lisans altında lisanslanmıştır. Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 Uluslararası Lisansı