Öz
Giriş: İlaçların akılcı kullanılması toplum sağlığı açısından önemlidir.
Amaç: Bu çalışma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan araştırma Mart-Nisan 2023 tarihleri arasında bir Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini çalışmaya katılmayı kabul eden 400 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler “Kişisel Bilgi Formu” ve “Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği” kullanılarak çevrim içi olarak toplanmıştır. Veriler SPSS 20.0 paket programında değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde sayı, yüzde, Kruskal Wallis ve Mann-Whitney U testleri kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan öğrencilerin %86.3’ü normal öğretim, kalanı ikinci öğretim görmekte ve yaş ortalamaları 20.74 ± 2.89 olup %81.8’i kadındır. %93.0’ünün kronik bir hastalığının olmadığı, %16.3’ünün sürekli bir ilaç kullandığı ve %47.0’sinin soğuk algınlığı-grip durumunda ilaç kullandığı belirlenmiştir. Katılımcıların akılcı ilaç kullanımı ölçeğinden aldıkları ortalama puan 36.54 ± 4.90 ’dır. Kadınların akılcı ilaç kullanma düzeyleri erkeklere göre anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur (p < .05). Benzer şekilde normal öğretimde öğrenim gören katılımcıların ikinci öğretimdekilere göre akılcı ilaç kullanma düzeyleri daha yüksek bulunmuştur (p < .001). Sürekli ilaç kullanan öğrencilerin puan ortalaması ağrı yaşama veya soğuk algınlığı-grip sebebi ile ilaç kullananlara göre anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p < .05). Katılımcılardan tavsiyeye göre herhangi bir ilaç alanların akılcı ilaç kullanma düzeyleri almayanlara göre daha düşük olduğu belirlenmiştir (p < .001).
Sonuç: Araştırmada katılımcıların akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi eksikliklerinin ve ilaç kullanımına yönelik hatalı davranışlarının olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar doğrultusunda, akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve davranış değişikliğini artırmaya yönelik konferans, kurs ve seçmeli ders gibi eğitim programlarının düzenlenmesinin etkili girişimler olacağı düşülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Akılcı ilaç kullanımı öğrenci bilgi sağlık davranışı hemşire
Kaynakça
- Akkaya, A., & Koçaşlı, S. (2022). Sağlık bilimleri fakültesinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı ile ilgili bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 246–256. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.751195
- Aslan, R., Ilıman, E., & Arslan, A. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanım düzeylerinin belirlenmesi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 5(21), 1117–1134. http://dx.doi.org/10.31576/smryj.323
- Demiroğlu, T., Polat, Y. ve Doğan, U. (2017). Kilis devlet hastanesinde yatan yetişkin hastaların ilaç kullanımına yönelik davranış ve alışkanlıklarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 60(1), 93–98. https://dergipark.org. tr/tr/pub/gumussagbil/issue/32271/358539
- Demirtaş, Z., Dağtekin, G., Sağlan, R., Aaiye, M., Önsüz, M. F., Işıklı, B., Kılıç, F. S. ve Metintaş, S. (2018). Akılcı ilaç kullanımı ölçeği geçerlilik ve güvenirliliği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 3(3), 37–46. https://dergipark.org.tr/tr/pub/estudamhsd/ issue/40372/482730
- Ekenler, Ş., ve Koçoğlu, D. (2016). Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(3), 44–45. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ hunhemsire/issue/27605/331964
- Hızal, Ö. H., Özçelik, M. A., & İlhan, M. N. (2021). Gazi üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi, 2(3), 156–162. https://doi.org/10.54247/ SOYD.2021.37
- Karaman, A., Ayoğlu, T., Aydoğan, M. N., & Kuğu, E. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma durumları. Florence Nightingale Journal of Nursing Florence, 27(2), 143–156. https://doi. org/10.26650/FNJN18021
- Kaya, H., Turan, N., Keskin, Ö., Tencere, Z., Uzun, E., Demir, G., & Yılmaz, T. (2015). Üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18(1), 35–42. https://doi.org/10.17049/ahsbd.67643
- Kayaalp, S. (2009). Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. Pelikan Yayıncılık.
- Kurt, O., Oğuzöncül, A. F., Deveci, S. E., & Pirinçci, E. (2020). Bir sosyal bi̇li̇mler meslek yüksekoku öğrenci̇leri̇ni̇n akılcı ı̇laç kullanımı konusunda bi̇lgi̇ ve davranişlarının değerlendi̇ri̇lmesi̇. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5(1), 62–72. https://doi. org/10.35232/estudamhsd.553156
- Mannasaheb, B. A., Al-Yamani, M. J., Alajlan, S. A., Alqahtani, L. M., Alsuhimi, S. E., Almuzaini, R. I., Albaqawi, A. F., & Alshareef, Z. M. (2021). Knowledge, attitude, practices and viewpoints of undergraduate university students towards self- medication: An institution-based study in Riyadh. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(16), 8545. https://doi.org/10.3390/ ijerph18168545
- Mutlu, G., Güngör, A., & Bayındır Çevik, A. (2023). Online Akran eğitiminin hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımına etkisi. Journal of Academic Research in Nursing, 9(2), 98–107. https://doi. org/10.55646/jaren.2023.68736
- Özkan, Ş., & Aca, Z. (2020). Akılcı ilaç kullanımında sağlıklı yaşam becerilerinin etkisi. Sosyal Gücenlik Dergisi, 10(2), 273–288. https://doi.org/10.32331/ sgd.840669
- Reppe, L. A., Spigset, O., & Schjøtt, J. (2016). Drug information services today: current role and future perspectives in rational drug therapy. Clinical Therapeutics, 38(2), 414–421. https://doi. org/10.1016/j.clinthera.2015.12.019
- Sahin, E., Dayioglu, N., Okmen, B., Korkmaz, E., Baykara, S., & Baktir, G. (2019). Sağlık alanı ve sağlık alanı dışında eğitim alan üniversite öğrencilerinde akılcı ilaç kullanımı farkındalığı. Experimed, 9(1), 32–38. https://doi.org/10.26650/ experimed.2019.19004 363
- Şantaş, F., & Demirgil, B. (2017). Akılcı ilaç kullanımına ilişkin bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 5(1), 35–35. https://doi.org/10.22139/ jobs.286671
- Şantaş, F., & Uğurluoğlu, Ö. (2018). Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin davranışlarının değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(4), 264–270. https://dergipark. org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/41815/392088
- Seğmenoğlu, M. S. (2022). Hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı ve antibiyotik kullanım duyarlılığı. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 958–963. https:// orcid.org/0000-0003-2743-6245
- Taş, A. (2021). Üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımının istatistiksel değerlendirmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 714–723.
- Ulusoy, H. B. (2015). Probleme dayalı öğrenim ile akılcı ilaç kullanımı eğitimleri. Tıp Eğitim Dünyası, 14(42), 43–48. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ted/ article/view/5000147235
- Yıldırım, Ö. Ö., Korkmaz, M., & İlknur, A. A. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımına yönelik farkındalıkları ile sağlık algılarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 251–260. https:// doi.org/10.46237/amusbfd.762631
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Halk Sağlığı Hemşireliği |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 15 Temmuz 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 18 Sayı: 3 |
Etkili Hemşirelik Dergisi ULAKBİM Türk Tıp Dizini, Türk Medline, Türkiye Atıf Dizini, Şubat 2021 tarihinden beri EBSCO Host ve 26 Ekim 2021 tarihinden itibaren DOAJ 14 Kasım 2022 tarihinden beri SCOPUS tarafından indekslenmektedir.
Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınevi Web Sitesi
https://kutuphane.deu.edu.tr/yayinevi/
Dergi İletişim Bilgileri Sayfası
https://dergipark.org.tr/tr/pub/jnef/contacts
Etkili Hemşirelik DergisiDergisi Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.