Öz
Son yılların en büyük sorunlarından biri; atmosfere salınan karbondioksit, metan, kloroflour karbon, ozon ve azot oksitleri gibi sera gazlarının iklim değişikliğine yol açması ve küresel ısınmaya neden olmasıdır. İklim değişikliği ile su ve kara ekosistemlerinde meydana gelen değişim, ekosistemlerin biyolojik dengesinin bozulmasına neden olmaktadır. Küresel ısınmaya bağlı olarak dünyanın bazı bölgelerinde kuraklık, çölleşme, yağışlardaki dengesizlik ve sapmalar, su baskınları, tayfun, fırtına, hortum vb. meteorolojik olaylarda artışlar meydana gelmektedir. Küresel ısınma ile yaşanan iklim değişiklerinde; karbon salınımı ve karbon emisyonu çok önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, öncelikle karbon ayak izi ve karbon emisyonunun ülkeler bazında değerlendirmesi yapılmış olup, sektörel bir analiz gerçekleştirilmiştir. Türkiye, su kaynaklarının azalması, orman yangınlarının artması, kuraklık ve çölleşme vb. gibi küresel ısınmanın potansiyel etkileri açısından risk grubunda olan ülkeler arasındadır. Bu çalışmada; dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de önemli miktarda karbon emisyonu oluşturan havacılık sektöründe; karbon salınımı ve karbon emisyonun değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu amaçla, Türkiye’de faaliyet gösteren iki havayolu şirketinin (Türk hava yolları ve Pegasus) uçuş kaynaklı karbon salınımı hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar, havayolu şirketlerinin iç hat ve dış hat uçuşları için, küresel ısınma riski açısından karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- [1] Föster Bellamy, "Savunmasız Gezegen: Çevrenin Kısa Ekonomik Tarihi", Epos Yayınları, Cilt 1, An-kara, 2002.
- [2] Köse, D. (2018). İklim Değişikliği ve Küresel Isın-manın Ekosistem Üzerine Etkileri. İstanbul Üniversi-tesi Yayınları.
- [3] Koçak, T. (2021). Çevre ve İklim Krizleri: İnsan Faaliyetlerinin Küresel Isınma Üzerindeki Rolü. Doğa ve Çevre Dergisi, 12(3), 45-62.
- [4] Özleyen, F. (2022). Atmosferdeki Karbon ve Sera Gazlarının Kaynakları. Ankara Üniversitesi Yayın-ları.
- [5] Aksay, M. (2023). Fosil Yakıtların Atmosfere Etkileri. Doğa Bilimleri Dergisi, 14(1), 101-119.
- [6] Intergovernmental Panel on Climate Change. (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Retrieved from https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/
- [7] Cline, W. R. (1992). The Economics of Global Warming. Institute for International Economics.
- [8] Greenpeace. (2021, Mart 14). Küresel Isınma ve Buzul Erimeleri. https://www.greenpeace.org.tr/kuresel-isinma-buzul-erimeleri
- [9] Kaplan, A. (1999). İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler. Dünya Çevre Bilimleri Dergisi, 9(2), 123-137.
- [10] Pearce, F. (1991). Küresel İklim Değişikliklerinin Sosyoekonomik Sonuçları. Ekonomi ve Çevre Dergisi, 18(1), 56-78.
- [11] Hekimoğlu, B., & Altındeğer, M. (2008). Küresel Isınma, Tarımsal Kuraklık ve Samsun Tarımına Etkileri.
- [12] Birleşmiş Milletler (1992). İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı. Rio de Janeiro, Brezilya.
- [13] T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2021). Türki-ye sera gazı emisyon envanteri, 1990-2020. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
- [14] Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (2019). Havacılık ve çevre: Küresel havacılık emisyonları raporu. Montreal: ICAO Yayınları.
- [15] Başar, A. (2020). Havacılık sektöründe karbon emisyonları ve yakıt tüketimi arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Havacılık ve Çevre Dergisi, 8(1), 55-65.
- [16] Loğoğlu, Z. (2017). Karbon emisyonu ve uluslararası ticaret ilişkisi: OECD ülkeleri üzerine dinamik panel veri analizi. Ekonomi ve Çevre Dergisi, 12(4), 99-120.
- [17] Ahmetoğlu, M. (2018). Fosil yakıt tüketimi ve karbon ayak izi hesaplamaları: Türkiye örneği. Ener-ji ve Çevre Bilimleri Dergisi, 5(2), 87-105.
- [18] Özcan, T. (2019). Asfalt üretimi kaynaklı karbon ayak izi hesaplamaları. İnşaat ve Çevre Mühendisliği Dergisi, 11(3), 245-257.
- [19] Okan, B. (2020). Atık su arıtma sistemleri: Simülasyon ve karşılaştırmalı modelleme. Çevresel Teknoloji Araştırmaları Dergisi, 9(1), 35-50.
- [20] Yavuz, H. (2017). Otellerde karbon ayak izi hesaplamaları: Vaka incelemesi. Turizm ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 6(4), 102-115.
- [21] Shaikh, M. (2020). Türkiye elektrik endüstrisinde karbon emisyon senaryoları: Yenilenebilir enerji odaklı bir inceleme. Enerji ve İklim Politikaları Dergisi, 14(3), 78-92.
- [22] Dumanlı, K. (2021). Karbon emisyonlarının ekonomik etkileri ve emisyon ticareti sistemleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Ekonomi ve Çevre Politikaları Dergisi, 10(2), 150-173.
- [23] International Civil Aviation Organization. (2021). Environmental report. Retrieved from https://www.icao.int/
- [24] «Türk Hava Yolları,» 2020. [Çevrimiçi]. Available: https://investor.turkishairlines.com/tr/kurumsal-yonetim/surdurulebilirlik.
- [25] P. H. A. Ş. «Sürdürebilirlik Raporu,» 2020. [26] «EuroNews,» 3 Ağustos 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://tr.euronews.com/.
Öz
One of the biggest problems of recent years; greenhouse gases such as carbon dioxide, methane, chlorofluorocarbon, ozone and nitrogen oxides released into the atmosphere cause climate change and global warming. The change in aquatic and terrestrial ecosystems due to climate change causes the biological balance of ecosystems the deteriorate. In some parts of the world, depending on global warming, drought, desertification, imbalances and deviations in precipitation, floods, typhoons, storms, tornadoes, etc. İncreases in meteorological events. In climate changes with global warming, carbon emission carbon and emission have a very important place. In this study, first of all, the carbon footprint and carbon emission were evaluated on the basis of countries, and a sectoral analysis was carried out. Turkey is among the countries that are in the risk group in terms of the potential effects of global warming such as decrease in water resources, increase in forest fires, drought, and desertification. In this study, in the aviation sector which causes a significant amount of carbon emissions in our country, as in many countries in the world; carbon release and carbon emissions have been evaluated. For this purpose, carbon emissions from flights of two airline companies operating in Turkey have been calculated. It has been analyzed comparatively in terms of domestic and international flights.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- [1] Föster Bellamy, "Savunmasız Gezegen: Çevrenin Kısa Ekonomik Tarihi", Epos Yayınları, Cilt 1, An-kara, 2002.
- [2] Köse, D. (2018). İklim Değişikliği ve Küresel Isın-manın Ekosistem Üzerine Etkileri. İstanbul Üniversi-tesi Yayınları.
- [3] Koçak, T. (2021). Çevre ve İklim Krizleri: İnsan Faaliyetlerinin Küresel Isınma Üzerindeki Rolü. Doğa ve Çevre Dergisi, 12(3), 45-62.
- [4] Özleyen, F. (2022). Atmosferdeki Karbon ve Sera Gazlarının Kaynakları. Ankara Üniversitesi Yayın-ları.
- [5] Aksay, M. (2023). Fosil Yakıtların Atmosfere Etkileri. Doğa Bilimleri Dergisi, 14(1), 101-119.
- [6] Intergovernmental Panel on Climate Change. (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Retrieved from https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/
- [7] Cline, W. R. (1992). The Economics of Global Warming. Institute for International Economics.
- [8] Greenpeace. (2021, Mart 14). Küresel Isınma ve Buzul Erimeleri. https://www.greenpeace.org.tr/kuresel-isinma-buzul-erimeleri
- [9] Kaplan, A. (1999). İklim Değişikliği ve Çevresel Etkiler. Dünya Çevre Bilimleri Dergisi, 9(2), 123-137.
- [10] Pearce, F. (1991). Küresel İklim Değişikliklerinin Sosyoekonomik Sonuçları. Ekonomi ve Çevre Dergisi, 18(1), 56-78.
- [11] Hekimoğlu, B., & Altındeğer, M. (2008). Küresel Isınma, Tarımsal Kuraklık ve Samsun Tarımına Etkileri.
- [12] Birleşmiş Milletler (1992). İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı. Rio de Janeiro, Brezilya.
- [13] T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2021). Türki-ye sera gazı emisyon envanteri, 1990-2020. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
- [14] Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (2019). Havacılık ve çevre: Küresel havacılık emisyonları raporu. Montreal: ICAO Yayınları.
- [15] Başar, A. (2020). Havacılık sektöründe karbon emisyonları ve yakıt tüketimi arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Havacılık ve Çevre Dergisi, 8(1), 55-65.
- [16] Loğoğlu, Z. (2017). Karbon emisyonu ve uluslararası ticaret ilişkisi: OECD ülkeleri üzerine dinamik panel veri analizi. Ekonomi ve Çevre Dergisi, 12(4), 99-120.
- [17] Ahmetoğlu, M. (2018). Fosil yakıt tüketimi ve karbon ayak izi hesaplamaları: Türkiye örneği. Ener-ji ve Çevre Bilimleri Dergisi, 5(2), 87-105.
- [18] Özcan, T. (2019). Asfalt üretimi kaynaklı karbon ayak izi hesaplamaları. İnşaat ve Çevre Mühendisliği Dergisi, 11(3), 245-257.
- [19] Okan, B. (2020). Atık su arıtma sistemleri: Simülasyon ve karşılaştırmalı modelleme. Çevresel Teknoloji Araştırmaları Dergisi, 9(1), 35-50.
- [20] Yavuz, H. (2017). Otellerde karbon ayak izi hesaplamaları: Vaka incelemesi. Turizm ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 6(4), 102-115.
- [21] Shaikh, M. (2020). Türkiye elektrik endüstrisinde karbon emisyon senaryoları: Yenilenebilir enerji odaklı bir inceleme. Enerji ve İklim Politikaları Dergisi, 14(3), 78-92.
- [22] Dumanlı, K. (2021). Karbon emisyonlarının ekonomik etkileri ve emisyon ticareti sistemleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Ekonomi ve Çevre Politikaları Dergisi, 10(2), 150-173.
- [23] International Civil Aviation Organization. (2021). Environmental report. Retrieved from https://www.icao.int/
- [24] «Türk Hava Yolları,» 2020. [Çevrimiçi]. Available: https://investor.turkishairlines.com/tr/kurumsal-yonetim/surdurulebilirlik.
- [25] P. H. A. Ş. «Sürdürebilirlik Raporu,» 2020. [26] «EuroNews,» 3 Ağustos 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://tr.euronews.com/.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Küresel Çevre Mühendisliği, Karbon Yakalama Mühendisliği (Sekestrasyon/Ayırma) Hariç) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 12 Kasım 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Mart 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Haziran 2024 |
| Kabul Tarihi | 26 Eylül 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 03 |