Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Kadınların Sağlık Okuryazarlık Düzeyi ile Meme Kanseri Farkındalığı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 31 - 37, 29.04.2025

İbrahim Kiyat , Nuray Akyüz

https://doi.org/10.54061/jphn.1590730

Öz

Amaç: Kadınların sağlık okuryazarlığı ile meme kanseri farkındalığı arasındaki ilişkiyi araştırmaktır.
Yöntem: Bu çalışma, Haziran-Aralık 2023 tarihleri arasında kesitsel ve tanımlayıcı olarak yürütülmüştür. Örneklem, en az ilkokul mezunu, internet erişimi olan ve 18 yaş ve üzeri 354 sağlıklı kadından oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Microsoft Forms üzerinden çevrimiçi olarak Tanıtıcı Bilgi Formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Meme Kanseri Farkındalık Ölçeği kullanıldı. Verilerin analizi için tanımlayıcı istatistikler, Ki-kare testi, Spearman Korelasyon Analizi ve bağımsız gruplarda t testleri kullanılmıştır.
Bulgular: Kadınların sağlık okuryazarlık düzeyi ile meme kanseri farkındalığı arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r=.560, p<.001). Erken tanı ve tarama yöntemlerini bilen kadınların sağlık okuryazarlığı puanları anlamlı derecede daha yüksektir (p<.001).
Sonuç: Kadınların sağlık okuryazarlığı arttıkça meme kanseri farkındalığı ve tarama davranışları artmaktadır. Sağlık okuryazarlığını artırmaya yönelik çalışmaların, özellikle düşük eğitim düzeyine sahip kadınlarda tarama oranlarını yükseltebileceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Meme kanseri Sağlık okuryazarlığı

Etik Beyan

Bu çalışma Kırklareli Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar ve Yayın etik kurulu tarafından onaylanmıştır (Tarih: 13/03/2023, Karar no: E-35523585-302.99-80856).

Teşekkür

Araştırmaya katılan tüm kadınlara teşekkür ederiz.

Kaynakça

  • Açıkgöz, A., Cehreli, R., & Ellidokuz, H. (2015). Determination of knowledge and behavior of women working at a hospital on breast cancer early detection methods and investigation of efficiency of planned education. The Journal of Breast Health, 11(1), 31–38. https://doi.org/10.5152/tjbh.2014.2322
  • Almoajel, A., Samar, A., & Mesnad, A. (2022). The relationship between e-health literacy and breast cancer literacy among Saudi women. Frontiers in Public Health, 10, 1–8. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.841102
  • Çelikkalp, Ü., & Yalçın Irmak, A. (2024). Cancer screening behaviors and health literacy levels of women aged 30 and over in the northwest Turkey. European Journal of Gynaecological Oncology, 45(1), 96-105. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-2508078/v1
  • Demirhan, İ., Gökşin, İ., & Yavuz Yaşar, B. (2023). The relationship between women’s health literacy and breast cancer concern levels. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(4), 1904–1912. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1367407
  • Ektir, B., & Yılmaz, M. (2017). Breast cancer-related knowledge levels and health literacy in working women. International Journal of Caring Sciences, 10(3), 1658–1668. https://internationaljournalofcaringsciences.org/docs/61_4_medineyilmaz_original_10_3.pdf
  • Erol Ursavaş, F., & Baş, S. (2023). Transcultural adaptation and validation of the Turkish version of the Breast Cancer Awareness Measure (BCAM) questionnaire. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 7(3), 85-94. https://doi.org/10.30621/jbachs.1213402
  • Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: a flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior research methods, 39(2), 175–191. https://doi.org/10.3758/bf03193146
  • Gøtzsche, P. C., & Jørgensen, K. J. (2013). Screening for breast cancer with mammography. The Cochrane Database of Systematic Reviews, 2013(6), 1–73. https://doi.org/10.1002/14651858.CD001877.pub5
  • International Agency for Research on Cancer (IARC). (2022a). Türkiye statistics at a glance, 2022. Erişim tarihi:20.03.2023, https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/792-turkiye-fact-sheet.pdf
  • International Agency for Research on Cancer (IARC). (2022b). World statistics at a glance, 2022. Erişim tarihi:20.03.2023, https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/900-world-fact-sheet.pdf
  • Kendir, C., & Kartal, M. (2019). Health literacy levels affect breast cancer knowledge and screening attitudes of women in Turkey: A descriptive study. Turkish Journal of Public Health, 17(2), 183–194. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/797862
  • Linsell, L., Lindsay, J. L., Burgess, F. C., Kapari, M., Thurnham, A., & Ramirez, A. J. (2010). Validation of a measurement tool to assess awareness of breast cancer. European Journal of Cancer, 46(8), 1374–1381. https://doi.org/10.1016/j.ejca.2010.02.034
  • Özaydın, A., Bahadır, M. N., Güllüoğlu, P. C., Ünalan, S. G., Öner, B. R., & Özmen, V. (2009). Bahçeşehir’de oturan kadınların meme kanseri bilgi düzeyleri, bilgi kaynakları ve meme sağlığı ile ilgili uygulamaları. Meme Sağlığı Dergisi, 5(4), 214–224.
  • Panahi, R., Namdar, P., Siboni, F. S., Fallah, S., Anbari, M., & Dehghankar, L. (2020). Association between health literacy and adopting preventive behaviors of breast cancer in Iran. Journal of Education and Health Promotion, 9(241), 1-7. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_313_20
  • Rakhshkhorshid, M., Navaee, M., Nouri, N., & Safarzaii, F. (2018). The association of health literacy with breast cancer knowledge, perception and screening behavior. European journal of breast health, 14(3), 144–147. https://doi.org/10.5152/ejbh.2018.3757
  • Sentell, T. L., Janice, Y. T., Davis, T., Davis, J., & Braun, K. L. (2015). Low health literacy and cancer screening among Chinese Americans in California: A cross-sectional analysis. BMJ Open, 5(1), 1–9. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2014-006104
  • Suka, M., Odajima, T., Kasai, M., Igarashi, A., Ishikawa, H., Kusama, M., et al. (2013). The 14-item health literacy scale for Japanese adults (HLS-14). Environmental Health and Preventive Medicine, 18(5), 407–415. https://doi.org/10.1007/s12199-013-0340-z
  • Şipal, Ş. B., & Türkoğlu, N. (2022). Effect of women’s health literacy levels on their beliefs about breast cancer screening. Journal of Clinical Medicine of Kazakhstan, 19(6), 89–95. https://doi.org/10.23950/jcmk/12720
  • T.C. Sağlık Bakanlığı. (2021). Türkiye Kanser Kontrol Programı. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Erişim tarihi: 20.03.2023, https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Raporlar/17.Agustos_2021_Kanser_Kontrol_Programi_versiyon-1.pdf
  • T.C. Sağlık Bakanlığı. (2024). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2022. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Erişim tarihi: 09.12.2024, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
  • Türkoğlu, N., & Kılıç, D. (2021). Sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1), 25–33. https://doi.org/10.17049/ataunihem.662054
  • Uçkaç, K. (2022). Health literacy and healthcare in cancer screening. Turkey Health Literacy Journal, 3(2), 96–101. https://www.saglikokuryazarligidergisi.com/index.php/soyd/article/view/71/68
  • World Health Organization (WHO). (2024). Patient Navigation for Early Detection, Diagnosis and Treatment of Breast Cancer: Technical Brief. World Health Organization. Erişim tarihi: 09.12.2024, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/379225/9789240100954-eng.pdf?sequence=1
  • Yılmazel, G. (2018). Health literacy, mammogram awareness and screening among tertiary hospital women patients. Journal of Cancer Education, 33(1), 89–94. https://doi.org/10.1007/s13187-016-1053-y

Determining the Relationship between Women's Health Literacy Level and Breast Cancer Awareness

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 31 - 37, 29.04.2025

İbrahim Kiyat , Nuray Akyüz

https://doi.org/10.54061/jphn.1590730

Öz

Objective: To investigate the relationship between women's health literacy and breast cancer awareness.
Methods: This study was conducted cross-sectionally and descriptively between June and December 2023. The sample consisted of 354 healthy women who were at least primary school graduates, had internet access, and were 18 years of age or older. The Introductory Information Form, Health Literacy Scale, and Breast Cancer Awareness Scale were used to gather data online through Microsoft Forms. Descriptive statistics, chi-square tests, Spearman correlation analyses and t tests for independent groups were used to analyze the data.
Results: There was a moderate positive relationship between women's health literacy level and breast cancer awareness (r=.560, p<.001). Women who were knowledgeable about early detection and screening methods had significantly higher health literacy scores (p<.001).
Conclusion: As women's health literacy increases, so do their breast cancer awareness and screening behaviors. Efforts to improve health literacy are expected to increase screening rates, especially among women with lower education levels.

Anahtar Kelimeler

Breast cancer Health literacy Woman

Kaynakça

  • Açıkgöz, A., Cehreli, R., & Ellidokuz, H. (2015). Determination of knowledge and behavior of women working at a hospital on breast cancer early detection methods and investigation of efficiency of planned education. The Journal of Breast Health, 11(1), 31–38. https://doi.org/10.5152/tjbh.2014.2322
  • Almoajel, A., Samar, A., & Mesnad, A. (2022). The relationship between e-health literacy and breast cancer literacy among Saudi women. Frontiers in Public Health, 10, 1–8. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.841102
  • Çelikkalp, Ü., & Yalçın Irmak, A. (2024). Cancer screening behaviors and health literacy levels of women aged 30 and over in the northwest Turkey. European Journal of Gynaecological Oncology, 45(1), 96-105. https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-2508078/v1
  • Demirhan, İ., Gökşin, İ., & Yavuz Yaşar, B. (2023). The relationship between women’s health literacy and breast cancer concern levels. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(4), 1904–1912. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1367407
  • Ektir, B., & Yılmaz, M. (2017). Breast cancer-related knowledge levels and health literacy in working women. International Journal of Caring Sciences, 10(3), 1658–1668. https://internationaljournalofcaringsciences.org/docs/61_4_medineyilmaz_original_10_3.pdf
  • Erol Ursavaş, F., & Baş, S. (2023). Transcultural adaptation and validation of the Turkish version of the Breast Cancer Awareness Measure (BCAM) questionnaire. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 7(3), 85-94. https://doi.org/10.30621/jbachs.1213402
  • Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: a flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior research methods, 39(2), 175–191. https://doi.org/10.3758/bf03193146
  • Gøtzsche, P. C., & Jørgensen, K. J. (2013). Screening for breast cancer with mammography. The Cochrane Database of Systematic Reviews, 2013(6), 1–73. https://doi.org/10.1002/14651858.CD001877.pub5
  • International Agency for Research on Cancer (IARC). (2022a). Türkiye statistics at a glance, 2022. Erişim tarihi:20.03.2023, https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/792-turkiye-fact-sheet.pdf
  • International Agency for Research on Cancer (IARC). (2022b). World statistics at a glance, 2022. Erişim tarihi:20.03.2023, https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/900-world-fact-sheet.pdf
  • Kendir, C., & Kartal, M. (2019). Health literacy levels affect breast cancer knowledge and screening attitudes of women in Turkey: A descriptive study. Turkish Journal of Public Health, 17(2), 183–194. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/797862
  • Linsell, L., Lindsay, J. L., Burgess, F. C., Kapari, M., Thurnham, A., & Ramirez, A. J. (2010). Validation of a measurement tool to assess awareness of breast cancer. European Journal of Cancer, 46(8), 1374–1381. https://doi.org/10.1016/j.ejca.2010.02.034
  • Özaydın, A., Bahadır, M. N., Güllüoğlu, P. C., Ünalan, S. G., Öner, B. R., & Özmen, V. (2009). Bahçeşehir’de oturan kadınların meme kanseri bilgi düzeyleri, bilgi kaynakları ve meme sağlığı ile ilgili uygulamaları. Meme Sağlığı Dergisi, 5(4), 214–224.
  • Panahi, R., Namdar, P., Siboni, F. S., Fallah, S., Anbari, M., & Dehghankar, L. (2020). Association between health literacy and adopting preventive behaviors of breast cancer in Iran. Journal of Education and Health Promotion, 9(241), 1-7. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_313_20
  • Rakhshkhorshid, M., Navaee, M., Nouri, N., & Safarzaii, F. (2018). The association of health literacy with breast cancer knowledge, perception and screening behavior. European journal of breast health, 14(3), 144–147. https://doi.org/10.5152/ejbh.2018.3757
  • Sentell, T. L., Janice, Y. T., Davis, T., Davis, J., & Braun, K. L. (2015). Low health literacy and cancer screening among Chinese Americans in California: A cross-sectional analysis. BMJ Open, 5(1), 1–9. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2014-006104
  • Suka, M., Odajima, T., Kasai, M., Igarashi, A., Ishikawa, H., Kusama, M., et al. (2013). The 14-item health literacy scale for Japanese adults (HLS-14). Environmental Health and Preventive Medicine, 18(5), 407–415. https://doi.org/10.1007/s12199-013-0340-z
  • Şipal, Ş. B., & Türkoğlu, N. (2022). Effect of women’s health literacy levels on their beliefs about breast cancer screening. Journal of Clinical Medicine of Kazakhstan, 19(6), 89–95. https://doi.org/10.23950/jcmk/12720
  • T.C. Sağlık Bakanlığı. (2021). Türkiye Kanser Kontrol Programı. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Erişim tarihi: 20.03.2023, https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Raporlar/17.Agustos_2021_Kanser_Kontrol_Programi_versiyon-1.pdf
  • T.C. Sağlık Bakanlığı. (2024). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2022. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Erişim tarihi: 09.12.2024, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
  • Türkoğlu, N., & Kılıç, D. (2021). Sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1), 25–33. https://doi.org/10.17049/ataunihem.662054
  • Uçkaç, K. (2022). Health literacy and healthcare in cancer screening. Turkey Health Literacy Journal, 3(2), 96–101. https://www.saglikokuryazarligidergisi.com/index.php/soyd/article/view/71/68
  • World Health Organization (WHO). (2024). Patient Navigation for Early Detection, Diagnosis and Treatment of Breast Cancer: Technical Brief. World Health Organization. Erişim tarihi: 09.12.2024, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/379225/9789240100954-eng.pdf?sequence=1
  • Yılmazel, G. (2018). Health literacy, mammogram awareness and screening among tertiary hospital women patients. Journal of Cancer Education, 33(1), 89–94. https://doi.org/10.1007/s13187-016-1053-y
Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Hemşirelik (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

İbrahim Kiyat 0000-0001-6542-8137

Nuray Akyüz 0000-0002-1552-4136

Erken Görünüm Tarihi 24 Nisan 2025
Yayımlanma Tarihi 29 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 25 Kasım 2024
Kabul Tarihi 19 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Kiyat, İ., & Akyüz, N. (2025). Kadınların Sağlık Okuryazarlık Düzeyi ile Meme Kanseri Farkındalığı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 7(1), 31-37. https://doi.org/10.54061/jphn.1590730
 Kapak Resmi İndir