Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

THE EFFECT OF FOMO, PERCEIVED SCARCITY AND ONLINE IMPULSE BUYING BEHAVIOR ON ONLINE REPURCHASE INTENTION

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 29, 23.06.2025

Nilay Sayan , Aypar Uslu

Öz

While consumers used to tend to buy in line with their needs, they now tend to buy in line with their desires without needs, to suppress any emotions or for economic concerns. In this study, we examine the effects of FoMO, perceived scarcity and online impulse buying behavior on online repurchase intention created and triggered by discount campaigns on electronic commerce platforms; It is aimed to reveal whether the perception of scarcity created by messages emphasizing the limitation in terms of product quantity and campaign duration and the fear of missing opportunities created by discount campaigns have a triggering effect on online impulse buying behavior and whether there is a change in online repurchase intention. The data was collected between November and December 2023 using the convenience sampling method in the digital environment through online survey forms. A total of 560 people participated in the survey, and since 8 of them did not shop online, the analysis was carried out via SPSS and SPSS Process Makro on 552 people. Research results have shown that E-WoM has a positive effect on FoMO, Perceived Scarcity and Online Impulse Buying Behavior, FoMO and Perceived Scarcity positively affect Online Impulse Buying Behavior, and Online Impulse Buying Behavior does not affect Online Repurchase Intention. Additionally, it was found that FoMO had a mediating effect on E-WoM's Online Impulse Buying Behavior, while Perceived Scarcity had no mediating effect on E-WoM's Online Impulse Buying Behavior.

Anahtar Kelimeler

Fear of Missing Opportunities (FoMO) Perceived Scarcity Electronic Word of Mouth (e-WoM) Online Instant Purchase Behaviour Online Repurchase Intention

Kaynakça

  • Ak, Ö. (2022). “Ne kaçırdım” korkusu: Fomo. Erişim Adresi: https://services. tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=6AA3CCFxTL+2FtEjOyEI0rej?dergi Kodu=4&cilt=55&sayi=1140&sayfa=52&yaziid=46951
  • Akca, C. & Uslu, A. (2017). Hedonik ve faydacı alışveriş değeri üzerine bir araştırma. Social Sciences Studies Journal, 3(12), 2320-2326.
  • Aksoy, T. (2017). Markalar insanların hayatlarında önemli bir yer tutmaz. Erişim Adresi:https://temelaksoy. com/markalar-insanlarin-hayatlarinda-onemli-bir-yer-tutmaz/
  • Aksoy, T. (2022). Müşteri deneyimi. Erişim Adresi: https://temelaksoy.com/musteri-deneyimi/
  • Akturan, U. (2012). Hedonik tüketim eğiliminin plansız satın alma eğilimi üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Öneri Dergisi, 9(33), 109-116. https://doi.org/10.14783/od.v9i33.101.200.0154
  • Akturan, U. (2015). Modern tüketimin tarihçesi: Püritenlikten dijital çağa tüketimin ideolojisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (610), 35-45.
  • Argan, M., & Argan, M. (2018). Fomsumerism: A Theoretical Framework. International Journal of Marketing Studies, 10(2), 109-117.
  • Atılgan, K. Ö., & Koç, O. (2022). Fiyat artış hızının tüketicilerin fiyat algısı, panik satın alma, stoklama niyeti ve düşük fiyat bekleme üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(1), 74-89.
  • Aydin, D., Selvi, Y., Kandeger, A. & Boysan, M. (2021). The relationship of consumers’ compulsive buying behavior with biological rhythm, impulsivity, and fear of missing out. Biological Rhythm Research, 52(10) 1514-1522.
  • Aydın, H. (2022). Fomo, yolo ve jomo sosyal medya hastalıklarının tüketim bağlamında değerlendirilmesi üzerine literatür taraması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 37, 19-34. https://doi. org/10.18092/ulikidince.1039467
  • Aydın, H. (2018). Sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırma korkusunun (FoMO) içgüdüsel alımlara etkisinin öz belirleme kuramı ile açıklanması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. Özel Sayı, 415- 426.
  • Aydın, H. (2018). Sosyal medya trendi olan Fomo’nun pazarlama alanında kullanımı üzerine literatür taraması. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-9.
  • Ayvaz, İ., & Alnıaçık, Ü. (2018). Pazarlama iletişiminde kullanılan kıtlık taktiklerinin tüketiciler üzerindeki etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(35), 1-19.
  • Babić Rosario, A., De Valck, K., & Sotgiu, F. (2020). Conceptualizing the electronic word-of-mouth process: What we know and need to know about eWOM creation, exposure, and evaluation. Journal of the Academy of Marketing Science, 48(3), 422-448.
  • Bagheri, N. S., & Mokhtaran, M. (2018). The impact of electronic word of mouth on online impulse-buying behavior on zanbil online store. National Academy of Managerial Staff of Culture and Arts Herald, (1).
  • Bagozzi, R. P., Yi, Y., & Phillips, L. W. (1991). Assessing construct validity in organizational research. Administrative Science Quarterly, 421-458.
  • Bahrah, E. N., & Fachira, I. (2021). The influence of e-commerce’ marketing on impulsive buying behaviour. Advanced International Journal of Business, Entrepreneurship and SMEs, 3/9: 349-361. DOI: 10.35631/ AIJBES.39023.
  • Başkol, M. (2016). E-Perakende hizmet kalitesinin tekrar satın alma üzerindeki etkileri. Business and Economics Research Journal, 7(4), 107-121.
  • Bearden, W. O., Netemeyer, R. G., & Teel, J. E. (1989). Measurement of consumer susceptibility to interpersonal influence. Journal of Consumer Research, 15(4), 473-481. https://doi.org/10.1086/209186
  • Biber, L. (2020). Sosyal medya, fomo ve kuşaklararası farklılaşma. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 26-43.
  • Bozacı, İ., & İşcan, R. V. (2023). Enflasyonist ortamda tüketicilerin temel ihtiyaç ürünlerine yönelik panik satın alma davranışını etkileyen faktörler: Kırıkkale ilinde bir araştırma. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, (eISSN:2587-2168), 9(49): 1131-1142.
  • Bozkurt, S. (2023). Process makro ile aracılık, düzenleyicilik ve durumsal aracılık etki analizleri. Bursa: Ekin Yayınevi.
  • Bozkurt, S. (2021). Pazarlama alanında en sık kullanılan process makro modellerinin veri setleriyle incelenmesi. Bursa: Ekin Yayınevi .
  • Bulut, Z. A., & Karabulut, A. N. (2018). Examining the role of two aspects of eWOM in online repurchase intention: An integrated trust–loyalty perspective. Journal of Consumer Behaviour, 17(4), 407-417.
  • Can, P., & Şen, G. (2018). Algılanan kıtlığın psikolojik etkilerinin satın alma davranışı üzerindeki rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 866-898.
  • Cham, T. H., Cheng, B. L., Lee, Y. H., & Cheah, J. H. (2023). Should I buy or not? Revisiting the concept and measurement of panic buying. Current Psychology, 42(22), 19116-19136.
  • Chen, L. S. (2017). Application of transaction cost theory on repurchase intention. In 2017 International Conference on Organizational Innovation (ICOI 2017), Atlantis Press: 323-326.
  • Chen, Y.Y. (2012). Why do consumers go ınternet shopping again? Understanding the antecedents of repurchase ıntention. Journal of Organizational Computing and Electronic Commerce, 22(1), 38-63, doi: 10.1080/10919.392.2012.642234
  • Chou, S. W., & Hsu, C. S. (2016). Understanding online repurchase intention: social exchange theory and shopping habit. Information Systems and e-Business Management, 14, 19-45.
  • Christy, C. C. (2022). FoMo di media sosial dan e-wom: Pertimbangan berbelanja daring pada marketplace. Jurnal Studi Komunikasi, 6(1), 331-357. Retrieved from https://ejournal.unitomo.ac.id/index.php/jsk/ article/view/4446
  • Chung, N., Song, H. G., & Lee, H. (2017). Consumers’ impulsive buying behavior of restaurant products in social commerce. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 29(2), 709-731.
  • Civelek, A.B. (2022). Fomo’nun satın alma davranışlarına etkisi ve bir araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Civelek, A. B., & Bayraktar, A. (2020). Online alışveriş yapan tüketicilerin düzenleyici uyumlarının algılanan değer ve güvene etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 21(2), 371-393.
  • Curran, T. (2023). Mükemmellik Tuzağı (Çev. Emre Can Ercan). İstanbul: Kronik.
  • Çelik, F., & Özkara, B.Y. (2022). Gelişmeleri kaçırma korkusu (FoMO) ölçeği: Sosyal medya bağlamına uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları – Studies in Psychology, 42(1), 71–103. https://doi.org/10.26650/SP2021-838539
  • Çelik, I. K., Eru, O., & Cop, R. (2019). The effects of consumers’ fomo tendencies on ımpulse buying and the effects of ımpulse buying on post – purchase regret: An ınvestigation on retail stores. BRAIN-Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 10(3), 124-138.
  • Çetinkaya, K. B. (2020). Bilim Genç TÜBİTAK. Erişim Adresi: https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/x-y-z-alfa-kusagi-peki-ya-otesi
  • Dinh, T. C. T., & Lee, Y. (2021), “I want to be as trendy as influencers” – how “fear of missing out” leads to buying intention for products endorsed by social media influencers. Journal of Research in Interactive Marketing, https://doi.org/10.1108/JRIM-04-2021-0127
  • Doğan, Ö. (2023). Fomo (fear of missing out): Pazarlamaya etkisi nedir? Erişim Adresi: https://ikas.com/tr/blog/fomo-nedir
  • Durmuş, B., Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2018). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta.
  • Erciş, A., Deligöz, K., & Mutlu, M. (2021). Öğrencilerin Fomo ve plansız satın alma davranışları üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(1), 219-243, https://doi.org/10.16951/ atauniiibd.772544
  • Erdem, Ş., Türkyılmaz, C.A., & Kırgız, A.C. (2015). Online anlık satın alma davranışlarının hazcı alışveriş motivasyonları ile açıklaması: Hazır giyim ürünleri üzerine bir araştırma. Beykoz Akademi Dergisi, 3(2), 55-74.
  • Fang, J., Wen, C., George, B. & Prybutok, V. R. (2016). Consumer heterogeneity, perceived value, and repurchase decision-making in online shopping: The role of gender, age, and shopping motives. Journal of Electronic Commerce Research, 17(2), 116-131.
  • George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Pearson.
  • Good, M. C., & Hyman, M. R. (2020). Direct and indirect effects of fear‐of‐missing‐out appeals on purchase likelihood. Journal of Consumer Behaviour, 20(3), 564-576.
  • Gupta, S. (2013). The psychological effects of perceived scarcity on consumers’ buying behavior, Lincoln, University of Nebraska, Doktora Tezi.
  • Gümüşsoy, Ç. A., & Yeterel, A. C. (2016). Fırsat sitelerinden tekrar satın alma kararını etkileyen faktörlerin araştırılması. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 9(3), 275-284.
  • Gürbüz, S. (2019). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Güven, A. (2021). Multidisipliner bir kavram olarak “fear of missing out” (fomo): Literatür taraması. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 99-124.
  • Hmurovic, J., Lamberton, C., & Goldsmith, K. (2023). Examining the efficacy of time scarcity marketing promotions in online retail. Journal of Marketing Research, 60(2), 299-328. https://doi. org/10.1177/002.224.37221118856
  • Hodkinson, C. (2019). ‘Fear of Missing Out’(FOMO) marketing appeals: A conceptual model. Journal of Marketing Communications, 25(1), 65-88.
  • İçöz, F. (2022). E-ticaret kullanıcılarını hızlı karar vermeye iten güç: Kıtlık teorisi. MSKÜ Ulusal Disiplinlerarası Öğrenci Kongresi, Muğla.
  • Jia, L., Cegielski, C., & Zhang, Q. (2014). The effect of trust on customers’ online repurchase intention in consumer-to-consumer electronic commerce. Journal of Organizational and End User Computing (JOEUC), 26(3) 65-86.
  • Kadıoğlu, C. T. (2021). Tüketicilerin algıladığı kıtlığın plansız satın alımlarına etkisi: Çoklu grup analiziyle bir inceleme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (58), 59-84.
  • Kang, I., He, X., & Shin, M. M. (2020). Chinese consumers’ herd consumption behavior related to Korean luxury cosmetics: the mediating role of fear of missing out. Frontiers in psychology, 11. https://doi.org/10.3389/ fpsyg.2020.00121
  • Kang, I. & Ma, I. (2020). A study on bandwagon consumption behavior based on fear of missing out and product characteristics. Sustainability, 12(6), 24-41. doi:10.3390/su12062441
  • Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
  • Kazi, A. G., Khokhar, A. A., Qureshi, P. A. B. & Murtaza, F. (2020). The impact of social media on impulse buying behaviour in Hyderabad Sindh Pakistan. International Journal of Entrepreneurial Research, 2(2), 8-12.
  • Khalifa, M., & Liu, V. (2007). Online consumer retention: contingent effects of online shopping habit and online shopping experience. European Journal of Information Systems, 16, 780-792.
  • Kırcova, İ., Yaman, Y.,& Köse, Ş. G. (2021). Instagram, Facebook or Twitter: which engages best? A comparative study of consumer brand engagement and social commerce purchase intention. European Journal of Economics and Business Studies, 4(1), 268-278.
  • Korkmaz, İ. (2023). Kompülsif satın alma, Güncel Gelişmelerle Pazarlama Konular ve Araştırmalar-I (ed. Emre Çolakoğlu ve Nur Çağlar Çetinkaya). Gaziantep: Özgür Yayınları, 41-63.
  • Korkmaz, İ., & Dal, N.E. (2020). Kıtlık teorisi ve bandwagon etkisi çerçevesinde covid-19 salgınının tüketici davranışı açısından incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(11), 88-125.
  • Kluge, P. N., & Fassnacht, M. (2015). Selling luxury goods online: effects of online accessibility and price display. International Journal of Retail & Distribution Management, 43(10/11), 1065-1082.
  • Kukar-Kinney, M., Scheinbaum, A. C., & Schaefers, T. (2016). Compulsive buying in online daily deal settings: An investigation of motivations and contextual elements. Journal of Business Research, 69(2), 691-699.
  • Kumar, A., Chaudhuri, D. S., Bhardwaj, D. A., & Mishra, P. (2020). Impulse buying and post-purchase regret: A study of shopping behavior for the purchase of grocery products. International Journal of Management, 11(12), 14-624. https://ssrn.com/abstract=3786039
  • Kurniawan, C. N. & Susilo, E. A. (2024). Antecedents and consequences of fomo in tourism: An empirical literature review. PROFIT: JURNAL ADMINISTRASI BISNIS, 18(1), 97-109.
  • Lee, E. M., Jeon, J. O., Li, Q. & Park, H. H. (2015). The differential effectiveness of scarcity message type on impulse buying: A cross-cultural study. Journal of Global Scholars of Marketing Science, 25(2), 142-152.
  • Lym, Z. C. W. (2016). Tendency towards the fear of missing out, Curtin University Business School, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Mahmud, M. S., Islam, M. N., Ali, M. R. & Mehjabin, N. (2024). Impact of electronic word of mouth on customers’ buying intention considering trust as a mediator: A SEM approach. Global Business Review, 25(2_suppl): 184-S198.
  • Milyavskaya, M., Saffran, M., Hope, N. & Koestner, R. (2018). Fear of missing out: Prevalence, dynamics, and consequences of experiencing FOMO. Motivation and Emotion, 42: 725–737. https://doi.org/10.1007/ s11031.018.9683-5
  • Ngarmwongnoi, C., Oliveira, J. S., AbedRabbo, M. & Mousavi, S. (2020). The implications of ewom adoption on the customer journey. Journal of Consumer Marketing, 37(7), 749-759.
  • Ocak, A. (2022). Online alışverişte kıtlık pazarlaması ile dürtüsel satın alma arasındaki ilişki ve alışverişten keyif almanın aracılık rolü. Erciyes Akademi, 36(2), 723-738.
  • Onurlu, Ö., Bilgiseven, B. & Sülük S.B. (2022). The mediator role of brand trust in the effect of influencer’s source credibility on the intent to purchase (Research on baby care products for mothers). Trends in Business and Economics, 36(2), 165-174.
  • Oskaybaş, K., Dursun, T. & Yener, D. (2014). Online alışverişte tüketicilerin tercihlerini etkileyen unsurların belirlenmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 119-135.
  • Ögel, S. (2022). To buy or not to buy foreign currency: the ınterplay between fear of missing out, unplanned buying behavior and post-purchase regret. Journal of Applied And Theoretical Social Sciences, 4(1), 57- 75.
  • Özdemir, S. (2023). Davranışsal ekonomi açısından kaynak güvenilirliğinin belirleyicileri ve sosyal medya influencerları ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Özdemir, S., Kayhan, R. & Özer, İ. A. (2021). Pandemi (Covid-19) döneminde kaynak güvenilirliği boyutlarının, elektronik ağızdan ağıza iletişimin ve marka imajı boyutlarının tüketici satın alma niyeti üzerindeki etkisi: Instagram fenomenleri üzerine bir araştırma. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 14(1), 113-146.
  • Özdemir, S. & Pirtini, S. (2022). Online satın alma sürecinde sürü davranışının kaynak güvenilirliğine etkisi üzerine kavramsal bir çalışma. ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. (10): 29-50.
  • Özkahveci, E., & Civek, F. (2022). Tüketim ekonomisinde influencer’ların önemi: Teorik bir değerlendirme. International Academic Social Resoruces Journal, 7(33), 7-15.
  • Pape, D. & Toporowski, W. (2023). Reviving the experiential store: the effect of scarcity and perceived novelty in driving word-of-mouth. International Journal of Retail & Distribution Management, 51(9/10): 1065- 1094. https://doi.org/10.1108/IJRDM-10-2022-0398
  • Park, H.K., Shin, B.-S. & Huh, J.-H. (2016). Attractiveness of discount rate versus limited quantity: The moderating effect of temporal distance. Asia Pacific Journal of Innovation and Entrepreneurship, 10(1), 122-133. https://doi.org/10.1108/APJIE-12-2016-001
  • Pham, N. Q. & Lopez, J. C. (2017). Scarcity as a marketing instrument: The roles of goal frames and perceived consumer competition, BI Norwegian Business School, Master’s thesis
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., & Podsakoff, N. (2012). Sources of method bias in social science research and recommendations on how to control it. Annual Review of Psychology, 63, 539-569.
  • Ramdani, A. Z. L., Sulhaini, S. & Handayani, B. R. (2024). The influence of electronic word of mouth and hedonic shopping motivation on impulse buying with fear of missing out as a moderating variable. Path of Science, 10(1), 3015-3024.
  • Rook, D. W. & Fisher, R. J. (1995). Normative influences on impulsive buying behavior. Journal of Consumer Research, 22(3), 305-313.
  • Roux, C., Goldsmith, K. & Cannon, C. (2023). On the role of scarcity in marketing: Identifying research opportunities across the 5Ps. Journal of the Academy of Marketing Science, 51, 1197–1202. https://doi. org/10.1007/s11747.023.00956-0
  • Sali, F.O. (2019). Fomo’yu kullanabileceğiniz pazarlama teknikleri. Erişim Adresi: https://www.ideasoft.com.tr/ fomo-pazarlama-teknikleri/
  • Sarı, F. H. & Ay, U. (2023). Sosyal medya kullanımı, fomo ve lüks tüketim eğilimi arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 9(2), 167-192. Doi: 10.15659/patu.9.1.078
  • Sari, D. M. F. P. & Pidada, I. A. I. (2019). Hedonic shopping motivation, shopping lifestyle, price reduction toward impulse buying behavior in shopping center. International Journal of Business, Economics & Management, 3(1), 48-54. https://doi.org/10.31295/ijbem.v3n1.114
  • Sarwar, M. A., Awang, Z., Habib, M. D., Nasir, J., & Hussain, M. (2022). Why did I buy this? Purchase regret and repeat purchase intentions: A model and empirical application. Journal of Public Affairs, 22/1: e2357.
  • Sayan, N. (2023). Nasıl sürdürülebilir ve uzun ömürlü marka olunur?. Dünya Rekabetinde Bir Marka Olmak (Ed. Aykan Candemir, Damla Aktan ve Evrim Derinözlü), Ankara: Nobel, 173-193.
  • Sayan, N. & Taşkın, T. (2024). Yenilenmiş ürünlerin yükselişi: Sürdürülebilir ekonomiye yönelik üretim ve tüketim üzerine çözüm arayışları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1): 340- 371.
  • Startup Teknoloji (2023). Türkiye’de e-ticaretin geleceği. Erişim Adresi: https://startupteknoloji.com/post/ detail/turkiyede-e-ticaretin-gelecegi/
  • Soliman, M. A. (2017). The Impact of Scarcity Message on Impulsive Purchase Intention Among Smartphone Shoppers, Trident University International, Doktora Tezi.
  • Suri, R., Kohli, C. & Monroe, K. B. (2007). The effects of perceived scarcity on consumers’ processing of price information. Journal of the Academy of Marketing Science, 35, 89-100.
  • Şenel, M. (2018). Farklı kıtlık mesajlarının plansız satın alma niyeti üzerindeki etkisi ve fomo (fırsatları kaçırma korkusu)’nun aracı rolü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şengüler, Ö. (2021). Marka ol e mi?. İstanbul: MediaCat.
  • Tan, H., Akram, U. & Sui, Y. (2019). An investigation of the promotion effects of uncertain level discount: Evidence from China. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 31/4: 957-979. https://doi. org/10.1108/APJML-05-2018-0191
  • Taşkın, T. & Yükselen, C. (2019). The effect of social media on pre-and post purchasing behavior: Evidence from Turkey. International Journal of Arts and Social Science, 2(5), 74-82.
  • Tehseen, S., Ramayah, T., & Sajilan, S. (2017). Testing and controlling for common method variance: A review of available methods. Journal of Management Sciences, 4(2), 142-168.
  • Terzi, O. (2023). Satış promosyonlarının kompulsif satın alma davranışı üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16(3), 607-636.
  • Thoumrungroje, A. (2014). The influence of social media intensity and ewom on conspicuous consumption. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 148: 7-15. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.07.009
  • Trivedi, V., Banerji, D. & Yadav, M. (2021). Expecting the surprises: Role of hope in consumer repurchase intentions in an online shopping environment. Journal of Strategic Marketing, 31(4), 794-816.
  • Türkyılmaz, C.A., Kocamaz, I. & Uslu, A. (2016). Materialism and brand resonance as drivers of online compulsive buying behavior. International Journal of Social Science, 43(2), 91-107.
  • Ulaştıran, T. (2017). Çağımızın salgını fomo: Pazarlama dünyasındaki başarısının ardındaki gerçekler. Erişim Adresi: https://www.pazarlamasyon.com/cagimizin-salgini-FoMO-pazarlama-dunyasindaki￾basarisinin-ardindaki-gercekler/
  • Uslu, A., Pirtini, S. & Özer, İ. A. (2019). Dijital pazarlamada gerçeğin sıfır anı yaklaşımı açısından elektronik ağızdan ağıza iletişimin tüketicilerin satın alma davranışı ile ilişkisi ve bir araştırma. Yildiz Social Science Review, 5(1), 63-84.
  • Yakın, V. & Aytekin, P. (2019). İnternet bağımlılığının online kompulsif ve online anlık satın alma davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 20(1), 199-222.
  • Yapraklı, T. Ş. & Mutlu, M. (2020). Sosyal medyanın impulsif satın alma davranışına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 427-440.
  • Yıldırım, Y. O. & Pirtini, S. (2022). Tüketici davranışları açısından kompulsif satın alma davranışına yönelik kavramsal bir çalışma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(23), 407-430.
  • Yıldız, G. (2022). Sadakat sil baştan. Erişim Adresi: https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/sadakat-sil-bastan/
  • Yılmaz, A. (2023). Online alışverişte fomo (kaçırma korkusu)’nun plansız satın alma ve satın alma sonrası pişmanlık davranışı üzerindeki etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yüksel, C.A. & Eroğlu, F. (2015). The effects of personal factors and attitudes towards advertising on compulsive buying tendency. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16, 43-70.
  • Zhang, Z., Jiménez, F. R. & Cicala, J. E. (2020). Fear Of missing out scale: A self‐concept perspective. Psychology & Marketing, 37(11), 1619–1634. doi:10.1002/mar.21406

ONLINE YENİDEN SATIN ALMA NİYETİNDE FOMO, ALGILANAN KITLIK VE ONLINE ANLIK SATIN ALMA DAVRANIŞININ ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 29, 23.06.2025

Nilay Sayan , Aypar Uslu

Öz

Tüketiciler eskiden ihtiyaçları doğrultusunda satın alma eğilimi gösterirken artık ihtiyaçları olmaksızın istekleri doğrultusunda, herhangi bir duyguyu bastırmak için veya ekonomik kaygılarla satın alma eğilimi göstermektedirler. Elektronik ticaret platformlarındaki indirim kampanyalarının yarattığı ve tetiklediği online yeniden satın alma niyetinde FoMO, algılanan kıtlık ve online anlık satın alma davranışının etkisini incelediğimiz bu çalışmada; ürün miktarı ve kampanya süresi açısından sınırlılığı vurgulayan mesajların yarattığı kıtlık algısının ve indirim kampanyalarının yarattığı fırsatları kaçırma korkusunun online anlık satın alma davranışında tetikleyici bir etkiye sebep olup olmadığını, online yeniden satın alma niyetinde bir değişikliğin söz konusu olup olmadığını ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Veriler, online anket formları aracılığıyla dijital ortamda kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak 2023 yılı Kasım-Aralık ayları arasında toplanmıştır. Ankete toplamda 560 kişi katılmış olup 8’i online alışveriş yapmadığı için SPSS ve SPSS Process Makro üzerinden gerçekleştirilen analiz 552 kişi üzerinden yapılmıştır. Araştırma sonuçları, E-WoM’un FoMO, Algılanan Kıtlık ve Online Anlık Satın Alma Davranışı üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu, FoMO ve Algılanan Kıtlığın Online Anlık Satın Alma Davranışını olumlu etkilediğine, Online Anlık Satın Alma Davranışının Online Yeniden Satın Alma Niyetini etkilemediğini göstermiştir. Ayrıca, FoMO’nun E-WoM’un Online Anlık Satın Alma Davranışına aracılık etkisi varken Algılanan Kıtlığın E-WoM’un Online Anlık Satın Alma Davranışına aracılık etkisi olmadığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fırsatları Kaçırma Korkusu (FoMO) Algılanan Kıtlık Elektronik Ağızdan Ağıza İletişim (e-WoM) Online Anlık Satın Alma Davranışı Online Yeniden Satın Alma Niyeti

Kaynakça

  • Ak, Ö. (2022). “Ne kaçırdım” korkusu: Fomo. Erişim Adresi: https://services. tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=6AA3CCFxTL+2FtEjOyEI0rej?dergi Kodu=4&cilt=55&sayi=1140&sayfa=52&yaziid=46951
  • Akca, C. & Uslu, A. (2017). Hedonik ve faydacı alışveriş değeri üzerine bir araştırma. Social Sciences Studies Journal, 3(12), 2320-2326.
  • Aksoy, T. (2017). Markalar insanların hayatlarında önemli bir yer tutmaz. Erişim Adresi:https://temelaksoy. com/markalar-insanlarin-hayatlarinda-onemli-bir-yer-tutmaz/
  • Aksoy, T. (2022). Müşteri deneyimi. Erişim Adresi: https://temelaksoy.com/musteri-deneyimi/
  • Akturan, U. (2012). Hedonik tüketim eğiliminin plansız satın alma eğilimi üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Öneri Dergisi, 9(33), 109-116. https://doi.org/10.14783/od.v9i33.101.200.0154
  • Akturan, U. (2015). Modern tüketimin tarihçesi: Püritenlikten dijital çağa tüketimin ideolojisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (610), 35-45.
  • Argan, M., & Argan, M. (2018). Fomsumerism: A Theoretical Framework. International Journal of Marketing Studies, 10(2), 109-117.
  • Atılgan, K. Ö., & Koç, O. (2022). Fiyat artış hızının tüketicilerin fiyat algısı, panik satın alma, stoklama niyeti ve düşük fiyat bekleme üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(1), 74-89.
  • Aydin, D., Selvi, Y., Kandeger, A. & Boysan, M. (2021). The relationship of consumers’ compulsive buying behavior with biological rhythm, impulsivity, and fear of missing out. Biological Rhythm Research, 52(10) 1514-1522.
  • Aydın, H. (2022). Fomo, yolo ve jomo sosyal medya hastalıklarının tüketim bağlamında değerlendirilmesi üzerine literatür taraması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 37, 19-34. https://doi. org/10.18092/ulikidince.1039467
  • Aydın, H. (2018). Sosyal medyadaki gelişmeleri kaçırma korkusunun (FoMO) içgüdüsel alımlara etkisinin öz belirleme kuramı ile açıklanması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. Özel Sayı, 415- 426.
  • Aydın, H. (2018). Sosyal medya trendi olan Fomo’nun pazarlama alanında kullanımı üzerine literatür taraması. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-9.
  • Ayvaz, İ., & Alnıaçık, Ü. (2018). Pazarlama iletişiminde kullanılan kıtlık taktiklerinin tüketiciler üzerindeki etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(35), 1-19.
  • Babić Rosario, A., De Valck, K., & Sotgiu, F. (2020). Conceptualizing the electronic word-of-mouth process: What we know and need to know about eWOM creation, exposure, and evaluation. Journal of the Academy of Marketing Science, 48(3), 422-448.
  • Bagheri, N. S., & Mokhtaran, M. (2018). The impact of electronic word of mouth on online impulse-buying behavior on zanbil online store. National Academy of Managerial Staff of Culture and Arts Herald, (1).
  • Bagozzi, R. P., Yi, Y., & Phillips, L. W. (1991). Assessing construct validity in organizational research. Administrative Science Quarterly, 421-458.
  • Bahrah, E. N., & Fachira, I. (2021). The influence of e-commerce’ marketing on impulsive buying behaviour. Advanced International Journal of Business, Entrepreneurship and SMEs, 3/9: 349-361. DOI: 10.35631/ AIJBES.39023.
  • Başkol, M. (2016). E-Perakende hizmet kalitesinin tekrar satın alma üzerindeki etkileri. Business and Economics Research Journal, 7(4), 107-121.
  • Bearden, W. O., Netemeyer, R. G., & Teel, J. E. (1989). Measurement of consumer susceptibility to interpersonal influence. Journal of Consumer Research, 15(4), 473-481. https://doi.org/10.1086/209186
  • Biber, L. (2020). Sosyal medya, fomo ve kuşaklararası farklılaşma. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 26-43.
  • Bozacı, İ., & İşcan, R. V. (2023). Enflasyonist ortamda tüketicilerin temel ihtiyaç ürünlerine yönelik panik satın alma davranışını etkileyen faktörler: Kırıkkale ilinde bir araştırma. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, (eISSN:2587-2168), 9(49): 1131-1142.
  • Bozkurt, S. (2023). Process makro ile aracılık, düzenleyicilik ve durumsal aracılık etki analizleri. Bursa: Ekin Yayınevi.
  • Bozkurt, S. (2021). Pazarlama alanında en sık kullanılan process makro modellerinin veri setleriyle incelenmesi. Bursa: Ekin Yayınevi .
  • Bulut, Z. A., & Karabulut, A. N. (2018). Examining the role of two aspects of eWOM in online repurchase intention: An integrated trust–loyalty perspective. Journal of Consumer Behaviour, 17(4), 407-417.
  • Can, P., & Şen, G. (2018). Algılanan kıtlığın psikolojik etkilerinin satın alma davranışı üzerindeki rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 866-898.
  • Cham, T. H., Cheng, B. L., Lee, Y. H., & Cheah, J. H. (2023). Should I buy or not? Revisiting the concept and measurement of panic buying. Current Psychology, 42(22), 19116-19136.
  • Chen, L. S. (2017). Application of transaction cost theory on repurchase intention. In 2017 International Conference on Organizational Innovation (ICOI 2017), Atlantis Press: 323-326.
  • Chen, Y.Y. (2012). Why do consumers go ınternet shopping again? Understanding the antecedents of repurchase ıntention. Journal of Organizational Computing and Electronic Commerce, 22(1), 38-63, doi: 10.1080/10919.392.2012.642234
  • Chou, S. W., & Hsu, C. S. (2016). Understanding online repurchase intention: social exchange theory and shopping habit. Information Systems and e-Business Management, 14, 19-45.
  • Christy, C. C. (2022). FoMo di media sosial dan e-wom: Pertimbangan berbelanja daring pada marketplace. Jurnal Studi Komunikasi, 6(1), 331-357. Retrieved from https://ejournal.unitomo.ac.id/index.php/jsk/ article/view/4446
  • Chung, N., Song, H. G., & Lee, H. (2017). Consumers’ impulsive buying behavior of restaurant products in social commerce. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 29(2), 709-731.
  • Civelek, A.B. (2022). Fomo’nun satın alma davranışlarına etkisi ve bir araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Civelek, A. B., & Bayraktar, A. (2020). Online alışveriş yapan tüketicilerin düzenleyici uyumlarının algılanan değer ve güvene etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 21(2), 371-393.
  • Curran, T. (2023). Mükemmellik Tuzağı (Çev. Emre Can Ercan). İstanbul: Kronik.
  • Çelik, F., & Özkara, B.Y. (2022). Gelişmeleri kaçırma korkusu (FoMO) ölçeği: Sosyal medya bağlamına uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları – Studies in Psychology, 42(1), 71–103. https://doi.org/10.26650/SP2021-838539
  • Çelik, I. K., Eru, O., & Cop, R. (2019). The effects of consumers’ fomo tendencies on ımpulse buying and the effects of ımpulse buying on post – purchase regret: An ınvestigation on retail stores. BRAIN-Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 10(3), 124-138.
  • Çetinkaya, K. B. (2020). Bilim Genç TÜBİTAK. Erişim Adresi: https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/x-y-z-alfa-kusagi-peki-ya-otesi
  • Dinh, T. C. T., & Lee, Y. (2021), “I want to be as trendy as influencers” – how “fear of missing out” leads to buying intention for products endorsed by social media influencers. Journal of Research in Interactive Marketing, https://doi.org/10.1108/JRIM-04-2021-0127
  • Doğan, Ö. (2023). Fomo (fear of missing out): Pazarlamaya etkisi nedir? Erişim Adresi: https://ikas.com/tr/blog/fomo-nedir
  • Durmuş, B., Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2018). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta.
  • Erciş, A., Deligöz, K., & Mutlu, M. (2021). Öğrencilerin Fomo ve plansız satın alma davranışları üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(1), 219-243, https://doi.org/10.16951/ atauniiibd.772544
  • Erdem, Ş., Türkyılmaz, C.A., & Kırgız, A.C. (2015). Online anlık satın alma davranışlarının hazcı alışveriş motivasyonları ile açıklaması: Hazır giyim ürünleri üzerine bir araştırma. Beykoz Akademi Dergisi, 3(2), 55-74.
  • Fang, J., Wen, C., George, B. & Prybutok, V. R. (2016). Consumer heterogeneity, perceived value, and repurchase decision-making in online shopping: The role of gender, age, and shopping motives. Journal of Electronic Commerce Research, 17(2), 116-131.
  • George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Pearson.
  • Good, M. C., & Hyman, M. R. (2020). Direct and indirect effects of fear‐of‐missing‐out appeals on purchase likelihood. Journal of Consumer Behaviour, 20(3), 564-576.
  • Gupta, S. (2013). The psychological effects of perceived scarcity on consumers’ buying behavior, Lincoln, University of Nebraska, Doktora Tezi.
  • Gümüşsoy, Ç. A., & Yeterel, A. C. (2016). Fırsat sitelerinden tekrar satın alma kararını etkileyen faktörlerin araştırılması. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 9(3), 275-284.
  • Gürbüz, S. (2019). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Güven, A. (2021). Multidisipliner bir kavram olarak “fear of missing out” (fomo): Literatür taraması. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 99-124.
  • Hmurovic, J., Lamberton, C., & Goldsmith, K. (2023). Examining the efficacy of time scarcity marketing promotions in online retail. Journal of Marketing Research, 60(2), 299-328. https://doi. org/10.1177/002.224.37221118856
  • Hodkinson, C. (2019). ‘Fear of Missing Out’(FOMO) marketing appeals: A conceptual model. Journal of Marketing Communications, 25(1), 65-88.
  • İçöz, F. (2022). E-ticaret kullanıcılarını hızlı karar vermeye iten güç: Kıtlık teorisi. MSKÜ Ulusal Disiplinlerarası Öğrenci Kongresi, Muğla.
  • Jia, L., Cegielski, C., & Zhang, Q. (2014). The effect of trust on customers’ online repurchase intention in consumer-to-consumer electronic commerce. Journal of Organizational and End User Computing (JOEUC), 26(3) 65-86.
  • Kadıoğlu, C. T. (2021). Tüketicilerin algıladığı kıtlığın plansız satın alımlarına etkisi: Çoklu grup analiziyle bir inceleme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (58), 59-84.
  • Kang, I., He, X., & Shin, M. M. (2020). Chinese consumers’ herd consumption behavior related to Korean luxury cosmetics: the mediating role of fear of missing out. Frontiers in psychology, 11. https://doi.org/10.3389/ fpsyg.2020.00121
  • Kang, I. & Ma, I. (2020). A study on bandwagon consumption behavior based on fear of missing out and product characteristics. Sustainability, 12(6), 24-41. doi:10.3390/su12062441
  • Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
  • Kazi, A. G., Khokhar, A. A., Qureshi, P. A. B. & Murtaza, F. (2020). The impact of social media on impulse buying behaviour in Hyderabad Sindh Pakistan. International Journal of Entrepreneurial Research, 2(2), 8-12.
  • Khalifa, M., & Liu, V. (2007). Online consumer retention: contingent effects of online shopping habit and online shopping experience. European Journal of Information Systems, 16, 780-792.
  • Kırcova, İ., Yaman, Y.,& Köse, Ş. G. (2021). Instagram, Facebook or Twitter: which engages best? A comparative study of consumer brand engagement and social commerce purchase intention. European Journal of Economics and Business Studies, 4(1), 268-278.
  • Korkmaz, İ. (2023). Kompülsif satın alma, Güncel Gelişmelerle Pazarlama Konular ve Araştırmalar-I (ed. Emre Çolakoğlu ve Nur Çağlar Çetinkaya). Gaziantep: Özgür Yayınları, 41-63.
  • Korkmaz, İ., & Dal, N.E. (2020). Kıtlık teorisi ve bandwagon etkisi çerçevesinde covid-19 salgınının tüketici davranışı açısından incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(11), 88-125.
  • Kluge, P. N., & Fassnacht, M. (2015). Selling luxury goods online: effects of online accessibility and price display. International Journal of Retail & Distribution Management, 43(10/11), 1065-1082.
  • Kukar-Kinney, M., Scheinbaum, A. C., & Schaefers, T. (2016). Compulsive buying in online daily deal settings: An investigation of motivations and contextual elements. Journal of Business Research, 69(2), 691-699.
  • Kumar, A., Chaudhuri, D. S., Bhardwaj, D. A., & Mishra, P. (2020). Impulse buying and post-purchase regret: A study of shopping behavior for the purchase of grocery products. International Journal of Management, 11(12), 14-624. https://ssrn.com/abstract=3786039
  • Kurniawan, C. N. & Susilo, E. A. (2024). Antecedents and consequences of fomo in tourism: An empirical literature review. PROFIT: JURNAL ADMINISTRASI BISNIS, 18(1), 97-109.
  • Lee, E. M., Jeon, J. O., Li, Q. & Park, H. H. (2015). The differential effectiveness of scarcity message type on impulse buying: A cross-cultural study. Journal of Global Scholars of Marketing Science, 25(2), 142-152.
  • Lym, Z. C. W. (2016). Tendency towards the fear of missing out, Curtin University Business School, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Mahmud, M. S., Islam, M. N., Ali, M. R. & Mehjabin, N. (2024). Impact of electronic word of mouth on customers’ buying intention considering trust as a mediator: A SEM approach. Global Business Review, 25(2_suppl): 184-S198.
  • Milyavskaya, M., Saffran, M., Hope, N. & Koestner, R. (2018). Fear of missing out: Prevalence, dynamics, and consequences of experiencing FOMO. Motivation and Emotion, 42: 725–737. https://doi.org/10.1007/ s11031.018.9683-5
  • Ngarmwongnoi, C., Oliveira, J. S., AbedRabbo, M. & Mousavi, S. (2020). The implications of ewom adoption on the customer journey. Journal of Consumer Marketing, 37(7), 749-759.
  • Ocak, A. (2022). Online alışverişte kıtlık pazarlaması ile dürtüsel satın alma arasındaki ilişki ve alışverişten keyif almanın aracılık rolü. Erciyes Akademi, 36(2), 723-738.
  • Onurlu, Ö., Bilgiseven, B. & Sülük S.B. (2022). The mediator role of brand trust in the effect of influencer’s source credibility on the intent to purchase (Research on baby care products for mothers). Trends in Business and Economics, 36(2), 165-174.
  • Oskaybaş, K., Dursun, T. & Yener, D. (2014). Online alışverişte tüketicilerin tercihlerini etkileyen unsurların belirlenmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(1), 119-135.
  • Ögel, S. (2022). To buy or not to buy foreign currency: the ınterplay between fear of missing out, unplanned buying behavior and post-purchase regret. Journal of Applied And Theoretical Social Sciences, 4(1), 57- 75.
  • Özdemir, S. (2023). Davranışsal ekonomi açısından kaynak güvenilirliğinin belirleyicileri ve sosyal medya influencerları ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Özdemir, S., Kayhan, R. & Özer, İ. A. (2021). Pandemi (Covid-19) döneminde kaynak güvenilirliği boyutlarının, elektronik ağızdan ağıza iletişimin ve marka imajı boyutlarının tüketici satın alma niyeti üzerindeki etkisi: Instagram fenomenleri üzerine bir araştırma. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 14(1), 113-146.
  • Özdemir, S. & Pirtini, S. (2022). Online satın alma sürecinde sürü davranışının kaynak güvenilirliğine etkisi üzerine kavramsal bir çalışma. ETÜ Sentez İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. (10): 29-50.
  • Özkahveci, E., & Civek, F. (2022). Tüketim ekonomisinde influencer’ların önemi: Teorik bir değerlendirme. International Academic Social Resoruces Journal, 7(33), 7-15.
  • Pape, D. & Toporowski, W. (2023). Reviving the experiential store: the effect of scarcity and perceived novelty in driving word-of-mouth. International Journal of Retail & Distribution Management, 51(9/10): 1065- 1094. https://doi.org/10.1108/IJRDM-10-2022-0398
  • Park, H.K., Shin, B.-S. & Huh, J.-H. (2016). Attractiveness of discount rate versus limited quantity: The moderating effect of temporal distance. Asia Pacific Journal of Innovation and Entrepreneurship, 10(1), 122-133. https://doi.org/10.1108/APJIE-12-2016-001
  • Pham, N. Q. & Lopez, J. C. (2017). Scarcity as a marketing instrument: The roles of goal frames and perceived consumer competition, BI Norwegian Business School, Master’s thesis
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., & Podsakoff, N. (2012). Sources of method bias in social science research and recommendations on how to control it. Annual Review of Psychology, 63, 539-569.
  • Ramdani, A. Z. L., Sulhaini, S. & Handayani, B. R. (2024). The influence of electronic word of mouth and hedonic shopping motivation on impulse buying with fear of missing out as a moderating variable. Path of Science, 10(1), 3015-3024.
  • Rook, D. W. & Fisher, R. J. (1995). Normative influences on impulsive buying behavior. Journal of Consumer Research, 22(3), 305-313.
  • Roux, C., Goldsmith, K. & Cannon, C. (2023). On the role of scarcity in marketing: Identifying research opportunities across the 5Ps. Journal of the Academy of Marketing Science, 51, 1197–1202. https://doi. org/10.1007/s11747.023.00956-0
  • Sali, F.O. (2019). Fomo’yu kullanabileceğiniz pazarlama teknikleri. Erişim Adresi: https://www.ideasoft.com.tr/ fomo-pazarlama-teknikleri/
  • Sarı, F. H. & Ay, U. (2023). Sosyal medya kullanımı, fomo ve lüks tüketim eğilimi arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 9(2), 167-192. Doi: 10.15659/patu.9.1.078
  • Sari, D. M. F. P. & Pidada, I. A. I. (2019). Hedonic shopping motivation, shopping lifestyle, price reduction toward impulse buying behavior in shopping center. International Journal of Business, Economics & Management, 3(1), 48-54. https://doi.org/10.31295/ijbem.v3n1.114
  • Sarwar, M. A., Awang, Z., Habib, M. D., Nasir, J., & Hussain, M. (2022). Why did I buy this? Purchase regret and repeat purchase intentions: A model and empirical application. Journal of Public Affairs, 22/1: e2357.
  • Sayan, N. (2023). Nasıl sürdürülebilir ve uzun ömürlü marka olunur?. Dünya Rekabetinde Bir Marka Olmak (Ed. Aykan Candemir, Damla Aktan ve Evrim Derinözlü), Ankara: Nobel, 173-193.
  • Sayan, N. & Taşkın, T. (2024). Yenilenmiş ürünlerin yükselişi: Sürdürülebilir ekonomiye yönelik üretim ve tüketim üzerine çözüm arayışları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1): 340- 371.
  • Startup Teknoloji (2023). Türkiye’de e-ticaretin geleceği. Erişim Adresi: https://startupteknoloji.com/post/ detail/turkiyede-e-ticaretin-gelecegi/
  • Soliman, M. A. (2017). The Impact of Scarcity Message on Impulsive Purchase Intention Among Smartphone Shoppers, Trident University International, Doktora Tezi.
  • Suri, R., Kohli, C. & Monroe, K. B. (2007). The effects of perceived scarcity on consumers’ processing of price information. Journal of the Academy of Marketing Science, 35, 89-100.
  • Şenel, M. (2018). Farklı kıtlık mesajlarının plansız satın alma niyeti üzerindeki etkisi ve fomo (fırsatları kaçırma korkusu)’nun aracı rolü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şengüler, Ö. (2021). Marka ol e mi?. İstanbul: MediaCat.
  • Tan, H., Akram, U. & Sui, Y. (2019). An investigation of the promotion effects of uncertain level discount: Evidence from China. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 31/4: 957-979. https://doi. org/10.1108/APJML-05-2018-0191
  • Taşkın, T. & Yükselen, C. (2019). The effect of social media on pre-and post purchasing behavior: Evidence from Turkey. International Journal of Arts and Social Science, 2(5), 74-82.
  • Tehseen, S., Ramayah, T., & Sajilan, S. (2017). Testing and controlling for common method variance: A review of available methods. Journal of Management Sciences, 4(2), 142-168.
  • Terzi, O. (2023). Satış promosyonlarının kompulsif satın alma davranışı üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16(3), 607-636.
  • Thoumrungroje, A. (2014). The influence of social media intensity and ewom on conspicuous consumption. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 148: 7-15. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.07.009
  • Trivedi, V., Banerji, D. & Yadav, M. (2021). Expecting the surprises: Role of hope in consumer repurchase intentions in an online shopping environment. Journal of Strategic Marketing, 31(4), 794-816.
  • Türkyılmaz, C.A., Kocamaz, I. & Uslu, A. (2016). Materialism and brand resonance as drivers of online compulsive buying behavior. International Journal of Social Science, 43(2), 91-107.
  • Ulaştıran, T. (2017). Çağımızın salgını fomo: Pazarlama dünyasındaki başarısının ardındaki gerçekler. Erişim Adresi: https://www.pazarlamasyon.com/cagimizin-salgini-FoMO-pazarlama-dunyasindaki￾basarisinin-ardindaki-gercekler/
  • Uslu, A., Pirtini, S. & Özer, İ. A. (2019). Dijital pazarlamada gerçeğin sıfır anı yaklaşımı açısından elektronik ağızdan ağıza iletişimin tüketicilerin satın alma davranışı ile ilişkisi ve bir araştırma. Yildiz Social Science Review, 5(1), 63-84.
  • Yakın, V. & Aytekin, P. (2019). İnternet bağımlılığının online kompulsif ve online anlık satın alma davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 20(1), 199-222.
  • Yapraklı, T. Ş. & Mutlu, M. (2020). Sosyal medyanın impulsif satın alma davranışına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 427-440.
  • Yıldırım, Y. O. & Pirtini, S. (2022). Tüketici davranışları açısından kompulsif satın alma davranışına yönelik kavramsal bir çalışma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(23), 407-430.
  • Yıldız, G. (2022). Sadakat sil baştan. Erişim Adresi: https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/sadakat-sil-bastan/
  • Yılmaz, A. (2023). Online alışverişte fomo (kaçırma korkusu)’nun plansız satın alma ve satın alma sonrası pişmanlık davranışı üzerindeki etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yüksel, C.A. & Eroğlu, F. (2015). The effects of personal factors and attitudes towards advertising on compulsive buying tendency. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16, 43-70.
  • Zhang, Z., Jiménez, F. R. & Cicala, J. E. (2020). Fear Of missing out scale: A self‐concept perspective. Psychology & Marketing, 37(11), 1619–1634. doi:10.1002/mar.21406
Toplam 112 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İşletme
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Nilay Sayan 0000-0002-3539-4359

Aypar Uslu 0000-0002-6994-9367

Yayımlanma Tarihi 23 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 4 Temmuz 2024
Kabul Tarihi 17 Ekim 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Sayan, N., & Uslu, A. (2025). ONLINE YENİDEN SATIN ALMA NİYETİNDE FOMO, ALGILANAN KITLIK VE ONLINE ANLIK SATIN ALMA DAVRANIŞININ ETKİSİ. Journal of Research in Business, 10(1), 1-29. https://doi.org/10.54452/jrb.1510782