Öz
Sosyal uyum genellikle göç ve göçmenlik konulu çalışmalarda eritme potası gibi klasikleşmiş asimilasyon temelli kuramlar çerçevesinde ele alınmaktadır. Göç literatüründe, göçmenlerin hâkim kültür içinde eridiği bir modelle beraber göçmenin ve hâkim kültürün ayrı ayrı sınırları olduğu kültürleşme stratejilerinden bahseden iki boyutlu yaklaşımlar da yine makro bir eğilime sahiptir. Bu klasikleşmiş bakış açısı ise göçmenlerin gündelik hayatın içinde kültürel olarak nasıl yerlileştikleri sorusunun gözden kaçmasına sebep olmaktadır. Entegrasyon, asimilasyon, marjinalleşme ve dışlanma biçiminde formüle edilen uyum kuramları, günümüz ulusötesi göçmen topluluklarının yerleşilen ülke içinde çoklu kaynaklardan ve etkileşimlerden beslenerek yeniden yapılanan kimlik ve kültürlerini derinlemesine açıklama noktasında yetersiz kalmaktadır. Göçmen toplulukları, yerleştikleri ülkelerin hâkim kültürüyle temasları neticesinde kendi kültür ve sosyal yapılarını yorumlayarak bir yeniden inşa sürecinden geçmektedirler. Bu çalışmanın konusunu oluşturan diaspora toplulukları, ana vatan ve yerleşilen ülke arasında kurdukları çoklu etkileşimler ve uluslararası sosyopolitik yapıları sebebiyle yerlileşme açısından ayrıca dikkat çekici yapılardır. Çoklu etkileşimin ve yerlileşmenin aracı kanalları ve parametreleri ise; basın yayın faaliyetleri, sosyal medya, kültür ve kimlik, sosyopolitik yapı ve bununla ilişkili olarak sivil toplum kuruluşlarıdır. Bu çalışmada, yerlileşmenin aracı kanalları ve parametreleri üzerinden, diasporanın tesis edilişinde yerleşilen yerin sosyokültürel ve sosyopolitik yapısına duyarlı bir söylemin ulusal ve uluslararası alanda inşa edilme biçimi üzerinde durulmuştur. Derleme türündeki bu çalışmada sosyal uyumun bir yerlileşme süreci olarak ele alınmasının önemini belirtmek amaçlanmıştır. Çalışmada, böylesi bir yerlileşme süreci Türkiye’ye yönelik göçlerin sonucunda oluşan Uygur diasporasının ulusal ve uluslararası düzeyde yapılanması üzerinden incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abadan-Unat, N. (2017). Bitmeyen göç konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa (3. Baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Abdulmecid, M. (2022). Sivil toplum örgütlerinin sosyal medya kullanımı: World Uyghur Congress facebook sayfası örneği. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi. (20), 43-63. https://doi.org/10.46400/uygur.1092853
- Badawi, H. (2023).Pioneering representation and advocacy for the Uyghur community in Japan: a case study of Arfiya Eri’s election and it’s implications. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, -(22), 1-23. https://doi.org/10.46400/uygur.1331793
- Balcı, F. (2021). Göç halkbilimi: Doğu Türkistan’dan göç ederek 1965 senesinde Kayseri’ye yerleşen Uygur Türkleri örneği. Paradigma Akademi.
- Berry, J. W. (2005). Acculturation: Living successfully in two cultures. International Journal of Intercultural Relations, 29, 697–712. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2005.07.013
- Boyarin, D.& Boyarin, J. (1993). Diaspora: Generational ground of Jewish identity. Critical Inquiry, 19 (4), 693-725. https://doi.org/10.1086/448694
- Castles, S.& Miller, M. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. (Bülent Uğur Bal, İbrahim Akbulut, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Clifford, J. (1994). Diasporas. Cultural Anthropology, 9(3), 302-338. https://doi.org/10.1525/can.1994.9.3.02a00040
- Cohen, R (2008). Global diasporas: An introduction. Second Edition. New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203928943
- Dufoix, S. (2008). Diasporas. University of California Press. https://doi.org/10.1525/california/9780520253599.001.0001
- Eisestadt, S. N. (1953). Analysis of patterns of immigration and absorption of immigrants. Population Studies, 7/2, 167-180.
- Elo, M.& Minto- Coy, I. (Eds.). (2019). Diaspora networks in international business, contributions to management science. Springer International Publishing AG, part of Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-319-91095-6
- Faist, T. (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar. (Azad Zana Gündoğan, Çev.). Bağlam Yayıncılık.
- Glick- Schiller, N., Basch, L. & Blanc-Szanton, C. (Eds). (1992). Towards a definition of transnationalism introductory remarks and research questions. Towards a transnationalization of migration: Race, class, ethnicity and nationalism reconsidered, 645, 1-24, The Annals of the New York Academy of Sciences. https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.1992.tb33482.x
- Gordon, M. M. (1964). Assimilation in American life the role of race, religion, and national origins. Oxford University Press. https://doi.org/10.2307/3510186
- Göde, K. (1992). Dünden bugüne Kayseri'ye gelen Uygur Türkleri. Türk Dünyası Tarih Dergisi, 71, 43-49.
- Hall, S. (1998). Kültür, küreşellesme ve dünya sistemleri. Anthony D. King, (Der.). (Gülcan Seçkin, Ümit Hüsrev Yolsal, Çev.). Bilim Sanat Yayınları.
- Hayit, B. (1995). Türkistan devletlerinin millî mücadeleleri tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Karaman, K. (2016). Kayseri göçmen Uygur topluluğunda doğum, evlenme, ölümle ilgili inanç ve ritüeller, ZWFT Dergisi, Vol. 8, No: 3, s. 103-114.
- Karluk, A. C. (2020). Türkiye’deki Uygur Türkü göçmenler ve karşılaştıkları sorunlar. Çağatay Sarp (Ed.), Göç Sosyolojisi Türkiye’den Örneklerle (s.245-288). Orion Kitabevi.
- Karluk, A. C. (2021). Çinlilik ve Çin’de ötekiler, Nobel Yayınları.
- Kul, Ö. (Dü.). (2007). Esir Doğu Türkistan için-2, İsa Yusuf Alptekin’in mücadele hatıraları 1949-1980. Berikan Yayınevi.
- Kuşçu -Bonnenfant, I. (2014). The Uyghur diaspora in cyberspace: Identity and homeland cause. BILIG, 143-160.
- Kuşçu Bonnenfant, I. (2020). Türkiye ve Dünya’da Uygur diasporası: Milli kimlik gelişimi ve diaspora bilincinin oluşumu. Türkiye Günlüğü, 143, ss.110-118.
- Lee, E.S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47-57. https://doi.org/10.2307/2060063
- Levitt, P. & Jaworsky, B. N. (2007). Transnational migration studies: Past developments and future trends. Annual Review of Sociology, 33, 129–156. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.33.040406.131816
- Mutlu, M. (2023). Almanya’da Türk ve Uygur diasporasının etkileşimi: Etno-Dinsel ve Etno-Milli dayanışma. M. İyi (Ed.), Almanya’daki Türk toplumu üzerine nitel araştırmalar: Kuram, yöntem ve politika önerileri (ss.87-110). NEU PRESS.
- Petersen, W. (1958). A general typology of migration. American Sociological Review, 23/3. 256-266.
- Ravenstein, E. G. (1885). The laws of migration (Part I), Journal of The Statistical Society of London, 48(2), 167-235.
- Reis, M. (2004). Theorizing diaspora: Perspectives on ‘classical’ and ‘contemporary’ diaspora. International Migration, 42(2), 41-56. https://doi.org/10.1111/j.0020-7985.2004.00280.x
- Robertson, R. (1995). Globalization: Time-Space and Homogeneity-Heterogeneity. In M. Featherstone, S. Lash, & R. Robertsom (Eds.), Global Modernities (pp. 25-44). London: Sage. https://doi.org/10.4135/9781446250563.n2
- Safran, W. (1991). Diasporas in modern societies: Myths of homeland and return. Diaspora, 1(1), 83-99. DOI:10.1353/dsp.1991.0004
- Sheffer, G.(2003). Diaspora politics: At home abroad, Cambridge University Press.
- Smith, D. (1988). The Chicago Schoool A liberal critique of capitalism. Macmillan.
- Swanberg, I. (1989). Kazak refugees in Turkey, a study of cultural persistence and social change. Sweden: Uppsala.
- Şahin, İ. (2008). Göçmen kadınların dini ritüellere katılımı: Amersfoort (Hollanda) ve Boğazlıyan örneğinde karşılaştırmalı bir inceleme. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri/ Din Sosyolojisi, Kayseri.
- Şahin, İ. (2018). Topluluk ve aidiyeti modernleştiren rasyonel bir yapı: Dernekler. İlkay Şahin (Ed.), Uzunyayla Çerkesleri: Topluluk, aidiyet ve kimlik (ss.301-352). Çizgi Kitabevi.
- Şahin, İ. (2023). Bir yerlileşme ve kimliklenme alanı olarak kentler: Kayseri’nin Çerkesleri ve Amasya’nın Kırım Tatarları. Metin Kılıç (Ed.), Düzce şehir kimliği ve sosyal bütünleşme (ss.169- 185). Eğitim Kitabevi.
- Şahin, İ. (2024). Bir yerlileştirme örneği olarak Hollanda göç ve göçmenlik politikaları: Hollandalı Müslüman/Türkler. Avrupa’da Müslümanlar. Erkan Perşembe, Nebile Özmen (Eds). (ss.105-125). Nobel Yayınları.
- Şirin-Öner, A. (2021). Göç çalışmalarında temel kavramalar. S. Gülfer Ihlamur Öner, N. Aslı Şirin Öner (Der.), Küreselleşme çağında göç kavramlar, tartışmalar. İletişim.
- Tekeli, İ. (2008). Göç ve ötesi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tuncer, T. (2015). 1949-1964 yılları arasında Doğu Türkistan’da istiklal mücadelesi ve Türkiye’ye yapılan göçler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
- Tuncer, T. (2018). 1949 göçü sonrası Türkiye’de Uygurların açtığı sivil toplum örgütleri ve bunların faaliyetleri: Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti örneği. Journal of History Studies, Cilt: 10 Sayı: 5, 205-221.
- Tuncer, T.& Yesevi, Ç. G. (Ed.). (2021). Tarihsel süreçte Doğu Türkistan’dan Uygur Göçü. Türk dünyası ve göç Vatandan yeni vatanlara (ss.227-254). Küre Yayınları.
- Türk Dil Kurumu. (t.y). Diaspora. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: Mart 15, 2025, https://sozluk.gov.tr/
- Tölölyan, K. (2012). Diaspora studies: past, present and promise. International Migration Institute.
- Vertovec, S. (2004). Migrant transnationalism and modes of transformation. International Migration Review, 38(3), 970-1001. https://doi.org/10.1111/j.1747-7379.2004.tb00226.x
- Wallerstein, I. (1974). The modern world system I: Capitalist agriculture and the origins of the European world-economy in the sixteenth century. New York: Academic Press.
Öz
Social integration is generally addressed within the framework of classical assimilation-based theories, such as the melting pot, in studies on migration and immigration. In the migration literature, alongside a model in which migrants are absorbed into the dominant culture, there are also two-dimensional approaches that discuss cultural strategies where both the migrant and the dominant culture have separate boundaries. These approaches, which tend to be macro in nature, cause the question of how migrants culturally indigenize themselves within everyday life to be overlooked. The integration, assimilation, marginalization, and exclusion-based theories of adjustment are inadequate in deeply explaining the restructured identities and cultures of contemporary transnational migrant communities that are nourished by multiple sources and interactions within the host country. Migrant communities undergo a process of reconstruction by interpreting their own culture and social structures through their interactions with the dominant culture of the country they settle in. The diaspora communities, which are the subject of this study, are particularly noteworthy in terms of indigenization due to their multiple interactions and international socio-political structures between their homeland and the host country. The intermediary channels and parameters of multiple interaction and indigenization include; media activities, social media, culture and identity, socio-political structures, and civil society organizations associated with these. This study focuses on how a discourse sensitive to the socio-cultural and socio-political structure of the host country is constructed in both national and international spheres through the intermediary channels and parameters of indigenization in the establishment of the diaspora. In this review-based study, the importance of considering social integration as a indigenization process is emphasized. The study examines such a indigenization process through the formation of the Uyghur diaspora, which emerged as a result of migration to Türkiye, and its structuring at national and international levels.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abadan-Unat, N. (2017). Bitmeyen göç konuk işçilikten ulus-ötesi yurttaşlığa (3. Baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Abdulmecid, M. (2022). Sivil toplum örgütlerinin sosyal medya kullanımı: World Uyghur Congress facebook sayfası örneği. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi. (20), 43-63. https://doi.org/10.46400/uygur.1092853
- Badawi, H. (2023).Pioneering representation and advocacy for the Uyghur community in Japan: a case study of Arfiya Eri’s election and it’s implications. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, -(22), 1-23. https://doi.org/10.46400/uygur.1331793
- Balcı, F. (2021). Göç halkbilimi: Doğu Türkistan’dan göç ederek 1965 senesinde Kayseri’ye yerleşen Uygur Türkleri örneği. Paradigma Akademi.
- Berry, J. W. (2005). Acculturation: Living successfully in two cultures. International Journal of Intercultural Relations, 29, 697–712. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2005.07.013
- Boyarin, D.& Boyarin, J. (1993). Diaspora: Generational ground of Jewish identity. Critical Inquiry, 19 (4), 693-725. https://doi.org/10.1086/448694
- Castles, S.& Miller, M. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. (Bülent Uğur Bal, İbrahim Akbulut, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Clifford, J. (1994). Diasporas. Cultural Anthropology, 9(3), 302-338. https://doi.org/10.1525/can.1994.9.3.02a00040
- Cohen, R (2008). Global diasporas: An introduction. Second Edition. New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203928943
- Dufoix, S. (2008). Diasporas. University of California Press. https://doi.org/10.1525/california/9780520253599.001.0001
- Eisestadt, S. N. (1953). Analysis of patterns of immigration and absorption of immigrants. Population Studies, 7/2, 167-180.
- Elo, M.& Minto- Coy, I. (Eds.). (2019). Diaspora networks in international business, contributions to management science. Springer International Publishing AG, part of Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-319-91095-6
- Faist, T. (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar. (Azad Zana Gündoğan, Çev.). Bağlam Yayıncılık.
- Glick- Schiller, N., Basch, L. & Blanc-Szanton, C. (Eds). (1992). Towards a definition of transnationalism introductory remarks and research questions. Towards a transnationalization of migration: Race, class, ethnicity and nationalism reconsidered, 645, 1-24, The Annals of the New York Academy of Sciences. https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.1992.tb33482.x
- Gordon, M. M. (1964). Assimilation in American life the role of race, religion, and national origins. Oxford University Press. https://doi.org/10.2307/3510186
- Göde, K. (1992). Dünden bugüne Kayseri'ye gelen Uygur Türkleri. Türk Dünyası Tarih Dergisi, 71, 43-49.
- Hall, S. (1998). Kültür, küreşellesme ve dünya sistemleri. Anthony D. King, (Der.). (Gülcan Seçkin, Ümit Hüsrev Yolsal, Çev.). Bilim Sanat Yayınları.
- Hayit, B. (1995). Türkistan devletlerinin millî mücadeleleri tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Karaman, K. (2016). Kayseri göçmen Uygur topluluğunda doğum, evlenme, ölümle ilgili inanç ve ritüeller, ZWFT Dergisi, Vol. 8, No: 3, s. 103-114.
- Karluk, A. C. (2020). Türkiye’deki Uygur Türkü göçmenler ve karşılaştıkları sorunlar. Çağatay Sarp (Ed.), Göç Sosyolojisi Türkiye’den Örneklerle (s.245-288). Orion Kitabevi.
- Karluk, A. C. (2021). Çinlilik ve Çin’de ötekiler, Nobel Yayınları.
- Kul, Ö. (Dü.). (2007). Esir Doğu Türkistan için-2, İsa Yusuf Alptekin’in mücadele hatıraları 1949-1980. Berikan Yayınevi.
- Kuşçu -Bonnenfant, I. (2014). The Uyghur diaspora in cyberspace: Identity and homeland cause. BILIG, 143-160.
- Kuşçu Bonnenfant, I. (2020). Türkiye ve Dünya’da Uygur diasporası: Milli kimlik gelişimi ve diaspora bilincinin oluşumu. Türkiye Günlüğü, 143, ss.110-118.
- Lee, E.S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47-57. https://doi.org/10.2307/2060063
- Levitt, P. & Jaworsky, B. N. (2007). Transnational migration studies: Past developments and future trends. Annual Review of Sociology, 33, 129–156. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.33.040406.131816
- Mutlu, M. (2023). Almanya’da Türk ve Uygur diasporasının etkileşimi: Etno-Dinsel ve Etno-Milli dayanışma. M. İyi (Ed.), Almanya’daki Türk toplumu üzerine nitel araştırmalar: Kuram, yöntem ve politika önerileri (ss.87-110). NEU PRESS.
- Petersen, W. (1958). A general typology of migration. American Sociological Review, 23/3. 256-266.
- Ravenstein, E. G. (1885). The laws of migration (Part I), Journal of The Statistical Society of London, 48(2), 167-235.
- Reis, M. (2004). Theorizing diaspora: Perspectives on ‘classical’ and ‘contemporary’ diaspora. International Migration, 42(2), 41-56. https://doi.org/10.1111/j.0020-7985.2004.00280.x
- Robertson, R. (1995). Globalization: Time-Space and Homogeneity-Heterogeneity. In M. Featherstone, S. Lash, & R. Robertsom (Eds.), Global Modernities (pp. 25-44). London: Sage. https://doi.org/10.4135/9781446250563.n2
- Safran, W. (1991). Diasporas in modern societies: Myths of homeland and return. Diaspora, 1(1), 83-99. DOI:10.1353/dsp.1991.0004
- Sheffer, G.(2003). Diaspora politics: At home abroad, Cambridge University Press.
- Smith, D. (1988). The Chicago Schoool A liberal critique of capitalism. Macmillan.
- Swanberg, I. (1989). Kazak refugees in Turkey, a study of cultural persistence and social change. Sweden: Uppsala.
- Şahin, İ. (2008). Göçmen kadınların dini ritüellere katılımı: Amersfoort (Hollanda) ve Boğazlıyan örneğinde karşılaştırmalı bir inceleme. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri/ Din Sosyolojisi, Kayseri.
- Şahin, İ. (2018). Topluluk ve aidiyeti modernleştiren rasyonel bir yapı: Dernekler. İlkay Şahin (Ed.), Uzunyayla Çerkesleri: Topluluk, aidiyet ve kimlik (ss.301-352). Çizgi Kitabevi.
- Şahin, İ. (2023). Bir yerlileşme ve kimliklenme alanı olarak kentler: Kayseri’nin Çerkesleri ve Amasya’nın Kırım Tatarları. Metin Kılıç (Ed.), Düzce şehir kimliği ve sosyal bütünleşme (ss.169- 185). Eğitim Kitabevi.
- Şahin, İ. (2024). Bir yerlileştirme örneği olarak Hollanda göç ve göçmenlik politikaları: Hollandalı Müslüman/Türkler. Avrupa’da Müslümanlar. Erkan Perşembe, Nebile Özmen (Eds). (ss.105-125). Nobel Yayınları.
- Şirin-Öner, A. (2021). Göç çalışmalarında temel kavramalar. S. Gülfer Ihlamur Öner, N. Aslı Şirin Öner (Der.), Küreselleşme çağında göç kavramlar, tartışmalar. İletişim.
- Tekeli, İ. (2008). Göç ve ötesi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Tuncer, T. (2015). 1949-1964 yılları arasında Doğu Türkistan’da istiklal mücadelesi ve Türkiye’ye yapılan göçler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
- Tuncer, T. (2018). 1949 göçü sonrası Türkiye’de Uygurların açtığı sivil toplum örgütleri ve bunların faaliyetleri: Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti örneği. Journal of History Studies, Cilt: 10 Sayı: 5, 205-221.
- Tuncer, T.& Yesevi, Ç. G. (Ed.). (2021). Tarihsel süreçte Doğu Türkistan’dan Uygur Göçü. Türk dünyası ve göç Vatandan yeni vatanlara (ss.227-254). Küre Yayınları.
- Türk Dil Kurumu. (t.y). Diaspora. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: Mart 15, 2025, https://sozluk.gov.tr/
- Tölölyan, K. (2012). Diaspora studies: past, present and promise. International Migration Institute.
- Vertovec, S. (2004). Migrant transnationalism and modes of transformation. International Migration Review, 38(3), 970-1001. https://doi.org/10.1111/j.1747-7379.2004.tb00226.x
- Wallerstein, I. (1974). The modern world system I: Capitalist agriculture and the origins of the European world-economy in the sixteenth century. New York: Academic Press.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Göç Sosyolojisi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 3 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 15 |
