Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Energy Consumption, Carbon Emissions and Exports in Turkish Manufacturing Industry: Cointegration and Causality Analysis

Yıl 2025, , 845 - 865, 29.04.2025

Abdullah Takım , Müsemma Çökerdenoğlu

https://doi.org/10.21547/jss.1487980

Öz

Energy stands out as a fundamental input in economic activities and production processes. Energy, which plays a critical role in the economic growth performance and foreign trade of countries, is facing an increase in demand due to factors such as the rapid increase in industrialization, the development of the global economy and the liberalization of trade. One of the areas where this demand is most evident is the manufacturing industry, which constitutes the main sub-branch of the industrial sector and makes significant use of energy in production processes. The manufacturing industry is a branch of industry that operates in a wide range of areas where production and consumption take place and covers various sub-sectors. This industry uses energy at all stages from the production of goods to their design, from processing to recycling and until they reach the consumer. The intensive energy consumption used in all industrial activities related to production and manufacturing, especially from the processing of raw materials to the final point of consumption, is an important source of greenhouse gas emissions. The manufacturing industry, which plays a role in the growth process of developing countries, has a critical role for Turkey. Its share in GDP is around 20% and it accounts for 87% of Turkey's total exports. In this study covering the period 1991-2021, the relationship between Turkey's manufacturing industry energy consumption, carbon emissions and exports is tested using Johansen cointegration method and Toda-Yamamoto causality analysis. According to the results of the analysis, it is determined that there is a long-run relationship between manufacturing industry exports, energy consumption and carbon emissions. According to Toda-Yamamoto causality analysis, it is determined that there is a bidirectional causality relationship between manufacturing industry exports and carbon emissions, these variables mutually affect each other, and there is a unidirectional causality relationship from manufacturing industry energy consumption to exports.

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Industry Export Energy Consumption Carbon Emission

Kaynakça

  • Akbulut, G. (2021). OPEC üyesi orta doğu ülkelerinde CO2 emisyonu, enerji tüketimi ve ticari açıklık: Panel ARDL yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35 (1), 83-102.
  • Al-Mulali, O., Sheau-Ting, L. (2014). Econometric analysis of trade, exports, ımports, energy consumption and CO2 emission in six regions. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 33, 484-498.
  • Anatasia, V. (2015). The causal relationship between gdp, exports, energy consumption, and CO2 in Thailand and Malaysia. International Journal of Economic Perspectives, 9 (4), 37-48.
  • Akpoghelie, E. O., Ishioro, B. O., Edo, G. I. (2024). Effects of energy consumption on human development and industrial sector performance in selected Sub-Saharan Africa and OECD countries: Comparative analysis. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 31(5), 537–553.
  • Awokuse, T. O. (2005). Export-led growth and the Japanese economy: Evidence from var and directed acyclic graphs. Applied Economics Letters, 12 (14), 849-858.
  • Bulutay, T. (2005). Türkiye’de yüksek öğrenimlilerde işlendirme ve işsizlik. Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, 16.
  • Cheng, B. S., Andrews, D. R. (1998). Energy and economic activity in the united states: Evidence from 1900 to 1945. Energy Sources, 20 (1), 25-33.
  • Çütçü, İ. (2019). Sanayide kullanılan elektrik tüketimi ile dış ticaret dengesi arasındaki ilişki: Yapısal kırılmalı testlerle ekonometrik bir analiz. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37 (1), 17-39.
  • Doyle, E. (2001). Export-output causality and the role of exports in ırish growth: 1950-1997. International Economic Journal, 15 (3), 31-54.
  • Emir, F., Udemba, E. N., Philip, L. D. (2024). Determinants of carbon emissions: Nexus among carbon emissions, coal, agriculture, trade and innovations. Environ Dev Sustain 26, 17237–17251.
  • Farhani, S., Chaibi, A., Rault, C. (2014). CO2 emissions, output, energy consumption, and trade in Tunisia. Economic Modelling, 38, 426-434.
  • Gardiner, R., Hajek, P. (2020). Interactions among energy consumption, CO2, and economic development in European Union countries. Sustainable Development, 28(4), 723-740.
  • Gazel, S. (2017). BİST sınai endeksi ile çeşitli metaller arasındaki ilişki: Toda-yamamoto nedensellik testi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 52, 287-299.
  • Gökçe C. (2007). Ekonomik büyüme sürecinde enerjinin değişen rolü: Türkiye örneği. (Yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi açık erişim tabanından erişildi. (https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/4371)
  • Gövdere, B., Can, M. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi, dışa açıklık, finansal gelişme, sabit sermaye yatırımları ve dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisi: Sınır testi yaklaşımı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1), 209-228.
  • Greene, W. H. (2002). Econometric analysis 5th edition, Prentice Hall, Upper Saddle River.
  • Guan, D., Hubacek, K., Weber, L., Peters, P., Reiner, D. (2008). The drivers of Chinese CO2 emissions from 1980 to 2030. Global Environmental Change, 18 (4), 626-634.
  • Halıcıoğlu, F. (2009). An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey. Energy Policy, 37, 1156–1164.
  • Haug, A., Ucal, M. (2019). The role of trade and fdı for CO2 emissions in Turkey: Nonlinear relationships. Energy Economics Elsevier, 81(C), 297-307.
  • Haykır, Ö., Aydın, M. (2019). Türkiye’de banka kredilerinin ihracat üzerine etkileri: Ekonometrik analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9 (2), 515-533.
  • Hossain, M. (2011). Panel estimation for CO2 emissions, energy consumption, economic growth, trade openness and urbanization of newly industrialized countries, energy policy, Elsevier, 39 (11), 6991-6999.
  • Işık, C., Ongan, S., Ozdemir, D., Jabeen, G., Sharif, A., Alvarado, R., Rehman, A. (2024). Renewable energy, climate policy uncertainty, industrial production, domestic exports/re-exports, and CO2 emissions in the USA: a SVAR approach. Gondwana Research, 127, 156-164.
  • İzgi, Ç. (2023). İmalat sanayi, enerji kullanımı ve çevre kirliliği arasındaki bağlantı: Türkiye'de bir inceleme. Ahi Evran Akademi, 4 (2), 35-46.
  • Jain, A., Ghosh, S. (2013). Dynamics of global oil prices, exchange rate and precious metal prices in India. Resources Policy, 38 (1), 88-93.
  • Jalil, A., Mahmud, S. F. (2009). Environment kuznets curve for CO2 emissions: A cointegration analysis for China. Energy Policy, 37 (12), 5167-5172.
  • Johansen, S., Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration with appucations to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2), 169-210.
  • Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
  • Kaya, V., Yalçınkaya, Ö. (2016). İmalat sanayinin gelişimi, ekonomik büyüme ve cari açık ilişkisi: BRICS+seçilmiş yükselen piyasa ekonomileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (1), 91-119.
  • Kazanasmaz, E., Demirel, B. L., Karatepe, S., Hızarcı, A. E. (2023). Ekonomik büyüme, elektrik tüketimi ve karbon emisyonu ilişkisi: Türkiye örneği. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6 (2), 248 – 265.
  • Kesgingöz, H., Karamelikli, H. (2015). Dış ticaret-enerji tüketimi ve ekonomik büyümenin CO2 emisyonu üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (3), 7-17.
  • Konya, L. (2006). Exports and growth: Granger causality analysis on OECD countries with a panel data approach. Economic Modeling, 23, 978-992.
  • Kraft, J., Kraft, A. (1978). On the relationship between energy and GNP. The Journal of Energy and Development, 3 (2): 401-403.
  • Kunst, R., Marın, D. (1989). On exports and productivity: A causal analysis. The Review of Economics and Statistics, 71 (4), 699-703.
  • Küresel Karbon Atlası, (2021). (https://globalcarbonatlas.org/emissions/carbon-emissions/)
  • Mahmood, H., Saqib, N., Adow, A. H. (2023). FDI, exports, imports, and consumption-based CO2 emissions in the MENA region: Spatial analysis. Environ Sci Pollut Res 30, 67634–67646.
  • Mert, M., Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve Gauss uygulamalı zaman serileri analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Narayan, P. K., R. Smyth. (2005). Electricity consumption, employment and real ıncome in Australia: Evidence from multivariate granger causality tests. Energy Policy, 33, 1109–1116.
  • Olokesusu, F., Ogbu, O. M. (1995). Dirty industries: A challenge to sustainability in Africa, O. M. Ogbu, B. O. Oyeyinka ve H. M. Miawa, technology policy and practice in Africa. Kanada: International Development Research Centre, (367-383).
  • Özbay, Ü. (2023). Türkiye’de sanayileşme, CO2 emisyonu, ekonomik büyüme ve tarımsal üretim ilişkisi: Ampirik bir uygulama. Tarım Ekonomisi Dergisi, 29 (2), 79-91.
  • Özcan, B., Özçelebi, O. (2013). İhracata dayalı büyüme hipotezi Türkiye için geçerli mi?. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20 (1), 1-14.
  • Özekenci, E. K. (2022). Karbondioksit emisyonu (CO2) ile ihracat, enerji, doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 40, 83-98.
  • Pata, U. K. (2016). Türkiye ekonomisinde enerji tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisi 1972-2011. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=5RpSex-XNji60nclqw3z8A&no=VuOTximZ17p03TiBpV7IsQ)
  • Ramos, F. R. (2001). Exports, ımports, and economic growth in Portugal: Evidence from causality and cointegration analysis. Economic Modelling, 18, 613-623.
  • Ritchie, F., Thomas, A., Welpton, R. (2012). What’s a manufacturing job? University of the West of England.
  • Saatçioğlu, C., Karaca, O. (2004). Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (2), 183-195.
  • Stern, D. (2004). Economic growth and energy, (http://sterndavidi.com/Publications/Growth.pdf)
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Raporları. (2021) (https://www.enerji.gov.tr/anasayfa)
  • Toda, H. Y., Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal Of Econometrics, 66 (1-2), 225-250.
  • Topallı, N. (2017). Ekonomik büyüme, ihracat ve CO2 arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: BRICS ve Türkiye Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (12), 685-698.
  • Tunç, T. (2007). Üretkenlik-istihdam ilişkisi: Türkiye imalat sanayii üzerine bir uygulama. (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi açık erişim tabanından erişildi (https://acikerisim.mersin.edu.tr/yayin/163546&dil=8&q=)
  • Türkiye İstatistik Kurumu, Sektörel Dış Ticaret Verileri (https://data.tuik.gov.tr/).
  • UNIDO's Industrial Development Report. (2011). (https://www.unido.org/sites/default/files/2012-01/unıdo_full_report_ebook_0.pdf)
  • Ünlüoğlu, M., Dağdemir, Ö. (2023). The relationship between manufacturing ındustry production and environmental pollution: The validity of the environmental kuznets curve hypothesis for Turkiye. The Journal of Economics and Related Studies, 5 (1), 19-43.
  • Üstünışık N. (2014). Türkiye imalat sanayiinde yeşil imalatın uygulanabilirliği: Makine imalat sanayii örneği. T.C Kalkınma Bakanlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2864.
  • Vidyarthi, H. (2013). Energy consumption, carbon emissions and economic growth in India. World Journal of Science, Technology and Sustainable Development. 10 (4), 278-287.
  • Yeter, F. (2023). Türkiye’de elektrik tüketimi ile imalat sanayi üretimi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Eşbütünleşme analizi. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 7 (1), 37-48.
  • Yılmazer, M., Karabiber, B. (2022). The relationship of export, foreign direct ınvestment, economic growth and carbon emission in Turkey. Business and Economics Research Journal, Uludag University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, 13 (2), 199-220.
  • Wang, J., Li, J. (2024). Carbon emissions, import, and export: A spatial econometric analysis of the Chinese cities. Environ Dev Sustain 26, 16057–16072.

Türkiye İmalat Sanayisinde Enerji Tüketimi, Karbon Emisyonu ve İhracat: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi

Yıl 2025, , 845 - 865, 29.04.2025

Abdullah Takım , Müsemma Çökerdenoğlu

https://doi.org/10.21547/jss.1487980

Öz

Enerji, ekonomik faaliyetler ve üretim süreçlerinde temel bir girdi olarak öne çıkmaktadır. Ülkelerin ekonomik büyüme performansı ve dış ticareti üzerinde kritik bir rol oynayan enerji, sanayileşmenin hızla artması, küresel ekonominin gelişimi ve ticaretin serbestleşmesi gibi faktörlere bağlı olarak talep artışıyla karşı karşıyadır. Bu talebin en belirgin bir şekilde ortaya çıktığı alanlardan biri, sanayi sektörünün temel alt dalını oluşturan ve üretim süreçlerinde enerjiyi önemli ölçüde kullanan imalat sanayi sektörüdür. İmalat sanayi, üretimin ve tüketimin gerçekleştiği geniş bir yelpazede faaliyet gösteren ve çeşitli alt sektörleri kapsayan bir endüstri dalıdır. Bu endüstri dalı, malların üretiminden tasarımına, işleme süreçlerinden geri dönüşümüne ve tüketiciye ulaşıncaya kadar tüm aşamalarında enerjiyi kullanmaktadır. Özellikle hammaddenin işlenmesinden başlayarak tüketildiği son noktaya kadar üretim ve imalatla ilgili tüm endüstriyel faaliyetlerde kullanılan yoğun enerji tüketimi, sera gazı emisyonlarının önemli bir kaynağıdır. Gelişmekte olan ülkelerin büyüme sürecinde rol oynayan imalat sanayi Türkiye için kritik bir role sahiptir. GSYH içindeki payı %20’lerde olmasının yanı sıra toplam ihracatının %87’si gibi büyük bir kısmını oluşturmaktadır. 1991-2021 yıllarını kapsayan bu çalışmada Türkiye imalat sanayi enerji tüketiminin karbon emisyonu ve ihracatı arasındaki ilişki Johansen eşbütünleşme yöntemi ve Toda-Yamamoto nedensellik analizi kullanılarak test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre imalat sanayi ihracatı, enerji tüketimi ve karbon emisyonu arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Toda-Yamamoto nedensellik analizine göre ise imalat sanayi ihracatı ile karbon emisyonu arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğu bu değişkenlerin karşılıklı olarak birbirini etkilediği, imalat sanayi enerji tüketiminden ihracata doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sanayi İhracatı Enerji Tüketimi Karbon Emisyonu

Kaynakça

  • Akbulut, G. (2021). OPEC üyesi orta doğu ülkelerinde CO2 emisyonu, enerji tüketimi ve ticari açıklık: Panel ARDL yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35 (1), 83-102.
  • Al-Mulali, O., Sheau-Ting, L. (2014). Econometric analysis of trade, exports, ımports, energy consumption and CO2 emission in six regions. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 33, 484-498.
  • Anatasia, V. (2015). The causal relationship between gdp, exports, energy consumption, and CO2 in Thailand and Malaysia. International Journal of Economic Perspectives, 9 (4), 37-48.
  • Akpoghelie, E. O., Ishioro, B. O., Edo, G. I. (2024). Effects of energy consumption on human development and industrial sector performance in selected Sub-Saharan Africa and OECD countries: Comparative analysis. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 31(5), 537–553.
  • Awokuse, T. O. (2005). Export-led growth and the Japanese economy: Evidence from var and directed acyclic graphs. Applied Economics Letters, 12 (14), 849-858.
  • Bulutay, T. (2005). Türkiye’de yüksek öğrenimlilerde işlendirme ve işsizlik. Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, 16.
  • Cheng, B. S., Andrews, D. R. (1998). Energy and economic activity in the united states: Evidence from 1900 to 1945. Energy Sources, 20 (1), 25-33.
  • Çütçü, İ. (2019). Sanayide kullanılan elektrik tüketimi ile dış ticaret dengesi arasındaki ilişki: Yapısal kırılmalı testlerle ekonometrik bir analiz. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37 (1), 17-39.
  • Doyle, E. (2001). Export-output causality and the role of exports in ırish growth: 1950-1997. International Economic Journal, 15 (3), 31-54.
  • Emir, F., Udemba, E. N., Philip, L. D. (2024). Determinants of carbon emissions: Nexus among carbon emissions, coal, agriculture, trade and innovations. Environ Dev Sustain 26, 17237–17251.
  • Farhani, S., Chaibi, A., Rault, C. (2014). CO2 emissions, output, energy consumption, and trade in Tunisia. Economic Modelling, 38, 426-434.
  • Gardiner, R., Hajek, P. (2020). Interactions among energy consumption, CO2, and economic development in European Union countries. Sustainable Development, 28(4), 723-740.
  • Gazel, S. (2017). BİST sınai endeksi ile çeşitli metaller arasındaki ilişki: Toda-yamamoto nedensellik testi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 52, 287-299.
  • Gökçe C. (2007). Ekonomik büyüme sürecinde enerjinin değişen rolü: Türkiye örneği. (Yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi açık erişim tabanından erişildi. (https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/4371)
  • Gövdere, B., Can, M. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi, dışa açıklık, finansal gelişme, sabit sermaye yatırımları ve dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisi: Sınır testi yaklaşımı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1), 209-228.
  • Greene, W. H. (2002). Econometric analysis 5th edition, Prentice Hall, Upper Saddle River.
  • Guan, D., Hubacek, K., Weber, L., Peters, P., Reiner, D. (2008). The drivers of Chinese CO2 emissions from 1980 to 2030. Global Environmental Change, 18 (4), 626-634.
  • Halıcıoğlu, F. (2009). An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkey. Energy Policy, 37, 1156–1164.
  • Haug, A., Ucal, M. (2019). The role of trade and fdı for CO2 emissions in Turkey: Nonlinear relationships. Energy Economics Elsevier, 81(C), 297-307.
  • Haykır, Ö., Aydın, M. (2019). Türkiye’de banka kredilerinin ihracat üzerine etkileri: Ekonometrik analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9 (2), 515-533.
  • Hossain, M. (2011). Panel estimation for CO2 emissions, energy consumption, economic growth, trade openness and urbanization of newly industrialized countries, energy policy, Elsevier, 39 (11), 6991-6999.
  • Işık, C., Ongan, S., Ozdemir, D., Jabeen, G., Sharif, A., Alvarado, R., Rehman, A. (2024). Renewable energy, climate policy uncertainty, industrial production, domestic exports/re-exports, and CO2 emissions in the USA: a SVAR approach. Gondwana Research, 127, 156-164.
  • İzgi, Ç. (2023). İmalat sanayi, enerji kullanımı ve çevre kirliliği arasındaki bağlantı: Türkiye'de bir inceleme. Ahi Evran Akademi, 4 (2), 35-46.
  • Jain, A., Ghosh, S. (2013). Dynamics of global oil prices, exchange rate and precious metal prices in India. Resources Policy, 38 (1), 88-93.
  • Jalil, A., Mahmud, S. F. (2009). Environment kuznets curve for CO2 emissions: A cointegration analysis for China. Energy Policy, 37 (12), 5167-5172.
  • Johansen, S., Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration with appucations to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2), 169-210.
  • Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
  • Kaya, V., Yalçınkaya, Ö. (2016). İmalat sanayinin gelişimi, ekonomik büyüme ve cari açık ilişkisi: BRICS+seçilmiş yükselen piyasa ekonomileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (1), 91-119.
  • Kazanasmaz, E., Demirel, B. L., Karatepe, S., Hızarcı, A. E. (2023). Ekonomik büyüme, elektrik tüketimi ve karbon emisyonu ilişkisi: Türkiye örneği. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6 (2), 248 – 265.
  • Kesgingöz, H., Karamelikli, H. (2015). Dış ticaret-enerji tüketimi ve ekonomik büyümenin CO2 emisyonu üzerine etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (3), 7-17.
  • Konya, L. (2006). Exports and growth: Granger causality analysis on OECD countries with a panel data approach. Economic Modeling, 23, 978-992.
  • Kraft, J., Kraft, A. (1978). On the relationship between energy and GNP. The Journal of Energy and Development, 3 (2): 401-403.
  • Kunst, R., Marın, D. (1989). On exports and productivity: A causal analysis. The Review of Economics and Statistics, 71 (4), 699-703.
  • Küresel Karbon Atlası, (2021). (https://globalcarbonatlas.org/emissions/carbon-emissions/)
  • Mahmood, H., Saqib, N., Adow, A. H. (2023). FDI, exports, imports, and consumption-based CO2 emissions in the MENA region: Spatial analysis. Environ Sci Pollut Res 30, 67634–67646.
  • Mert, M., Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve Gauss uygulamalı zaman serileri analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Narayan, P. K., R. Smyth. (2005). Electricity consumption, employment and real ıncome in Australia: Evidence from multivariate granger causality tests. Energy Policy, 33, 1109–1116.
  • Olokesusu, F., Ogbu, O. M. (1995). Dirty industries: A challenge to sustainability in Africa, O. M. Ogbu, B. O. Oyeyinka ve H. M. Miawa, technology policy and practice in Africa. Kanada: International Development Research Centre, (367-383).
  • Özbay, Ü. (2023). Türkiye’de sanayileşme, CO2 emisyonu, ekonomik büyüme ve tarımsal üretim ilişkisi: Ampirik bir uygulama. Tarım Ekonomisi Dergisi, 29 (2), 79-91.
  • Özcan, B., Özçelebi, O. (2013). İhracata dayalı büyüme hipotezi Türkiye için geçerli mi?. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20 (1), 1-14.
  • Özekenci, E. K. (2022). Karbondioksit emisyonu (CO2) ile ihracat, enerji, doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 40, 83-98.
  • Pata, U. K. (2016). Türkiye ekonomisinde enerji tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisi 1972-2011. (Yüksek lisans tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=5RpSex-XNji60nclqw3z8A&no=VuOTximZ17p03TiBpV7IsQ)
  • Ramos, F. R. (2001). Exports, ımports, and economic growth in Portugal: Evidence from causality and cointegration analysis. Economic Modelling, 18, 613-623.
  • Ritchie, F., Thomas, A., Welpton, R. (2012). What’s a manufacturing job? University of the West of England.
  • Saatçioğlu, C., Karaca, O. (2004). Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (2), 183-195.
  • Stern, D. (2004). Economic growth and energy, (http://sterndavidi.com/Publications/Growth.pdf)
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Raporları. (2021) (https://www.enerji.gov.tr/anasayfa)
  • Toda, H. Y., Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal Of Econometrics, 66 (1-2), 225-250.
  • Topallı, N. (2017). Ekonomik büyüme, ihracat ve CO2 arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: BRICS ve Türkiye Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (12), 685-698.
  • Tunç, T. (2007). Üretkenlik-istihdam ilişkisi: Türkiye imalat sanayii üzerine bir uygulama. (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi açık erişim tabanından erişildi (https://acikerisim.mersin.edu.tr/yayin/163546&dil=8&q=)
  • Türkiye İstatistik Kurumu, Sektörel Dış Ticaret Verileri (https://data.tuik.gov.tr/).
  • UNIDO's Industrial Development Report. (2011). (https://www.unido.org/sites/default/files/2012-01/unıdo_full_report_ebook_0.pdf)
  • Ünlüoğlu, M., Dağdemir, Ö. (2023). The relationship between manufacturing ındustry production and environmental pollution: The validity of the environmental kuznets curve hypothesis for Turkiye. The Journal of Economics and Related Studies, 5 (1), 19-43.
  • Üstünışık N. (2014). Türkiye imalat sanayiinde yeşil imalatın uygulanabilirliği: Makine imalat sanayii örneği. T.C Kalkınma Bakanlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2864.
  • Vidyarthi, H. (2013). Energy consumption, carbon emissions and economic growth in India. World Journal of Science, Technology and Sustainable Development. 10 (4), 278-287.
  • Yeter, F. (2023). Türkiye’de elektrik tüketimi ile imalat sanayi üretimi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Eşbütünleşme analizi. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 7 (1), 37-48.
  • Yılmazer, M., Karabiber, B. (2022). The relationship of export, foreign direct ınvestment, economic growth and carbon emission in Turkey. Business and Economics Research Journal, Uludag University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, 13 (2), 199-220.
  • Wang, J., Li, J. (2024). Carbon emissions, import, and export: A spatial econometric analysis of the Chinese cities. Environ Dev Sustain 26, 16057–16072.
Toplam 58 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İthalat İhracat Yönetimi
Bölüm İşletme Finans
Yazarlar

Abdullah Takım 0000-0003-0187-8862

Müsemma Çökerdenoğlu 0000-0003-2905-2974

Yayımlanma Tarihi 29 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 22 Mayıs 2024
Kabul Tarihi 8 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025

Kaynak Göster

APA Takım, A., & Çökerdenoğlu, M. (2025). Türkiye İmalat Sanayisinde Enerji Tüketimi, Karbon Emisyonu ve İhracat: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 845-865. https://doi.org/10.21547/jss.1487980