Öz
Today, digital technologies are constantly being renewed and developed. Social media platforms, which enable Digital technologies are constantly being renewed and developed today. Social media platforms, which enable people to come together online, have become a space where groups that are not represented in traditional media can express their ideologies. Social media platforms have become a space where masses come together and emphasize common judgments through tags and hashtags. In this area, especially those born after 1995 and characterized as Generation Z frequently take part and share their ideological thoughts. Generation Z individuals, who continue to spread their ideologies by becoming a group, aim to reach their voices to the target audience. This study aims to explain the ideological structure of Generation Z and to reveal their potential to organize online. By examining how Generation Z individuals organize on social media, it is aimed to reveal the ideological functions of social media. In the research, the use of social media by Generation Z for ideological purposes was addressed, and in this framework, in-depth interviews were conducted with 40 interviewees about Generation Z’s ideological sharing on social media and online organizing. In addition, a group of 2000 Generation Z responded to the Scale of Ideological Activity in Social Media developed by Özlem Barış (2023). In this way, Generation Z’s actions of ideological sharing and organizing through social media to create a digital culture of resistance were explained. The findings of the research indicate that ideological activities of Generation Z individuals vary depending on differences such as education, income, gender, etc. In addition, it describes the ideological functions of social media for Generation Z. In the study, it was observed that participants living in rural areas and high school graduates carried out ideological activities more.
Anahtar Kelimeler
Social media Ideology Digital activism Organizing Generation z
Kaynakça
- Akins, M. (2005). Many voices: Internet research cd-rom: Includes teaching notes. Canada: Pearson Education Pub.
- Baradat, L. (2012). Siyasal ideolojiler kökenleri etkileri. (A, Aydın Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Barış, Ö. (2023). Sosyal medyada ideolojik faaliyet ölçeğinin geliştirilme çalışması. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(2), 19-32.
- Başkale, H. 2016. Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 9(1), 23-28.
- Binark, M. (2007). Yeni medya çalışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
- Cairncross, F. (1997). The death of distance: How the communications revolution is changing our lives, London: Orion Business Book, Canada: Pearson Education.
- Creswell, J. W. (2021). Araştırma tasarımı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Curran, J. (2002). Media and the making of british society,1, 1700-2000. Media History. 8(2), 135-154.
- Dinç, A, M. ve Dinçer, Z. (2019). Yeni medyada temsili anlamlandırma. Dördüncü Kuvvet. 2(1), 91- 102.
- Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 9(1). 512.
- Erikson, E. H. (1968). Identity youth and crisis, New York: Ww Norton & Company.
- Ersöz, S. (2013). İnternet ve demokrasinin geleceği. Selçuk İletişim Dergisi. 3(4), 122-129.
- Francis, T., Hoefel, F. (2018). True gen: Generation Z and ıts ımplications for companies. McKinsey & Company. 12(2), 1-10.
- Ghobadi, S., Clegg, S. (2015). These days will never be forgotten: A critical mass approach to online activism. Information And Organization, 25,(1), 52- 71.
- Greene, J. (2007). Mixed methods in social ınquiry, San Fransisco: Wiley Bicentrannial.
- Güngör, N. (2020). Kültürel çalışmalar ve Türkiye serüveni. TRT Akademi, 5(10), 514-535.
- Gürbüz, A. (2015). İdeoloji / İdeolojik kişilik olgusunun olumsuzluğu üzerine, Hfsa,27, 98-138.
- Gürel, E. (2023). Dijital medyada siyasal iletişim ve Z kuşağı üniversite öğrencileri: İstanbul özelinde çevrim içi siyasal katılım üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
- Jones, V., Jo, J., Martin, P. (2007). Future schools and how technology can be used to support Millennial and Generation-Z Students. 1. st International Conference of Ubiquitous Information Technology. (s. 12). Dubai.
- Kalaman, S., Önür, N., (2016b). Dijital gündelik yaşam: Yeni toplumsallıklar ve dijital yabancılaşma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4,35, 269-289.
- Karaduman, H. (2014). Dijital dünyada dijital vatandaşlık eğitimi nasıl olmalı. Yeni Medya Yeni Pratikler Yeni Olanaklar (s.103-126), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
- Kennedy, E. (1978). A philosophe in the age of revolution destutt de Tracy and the origins of ıdeology. The American Philosophical Philadelphia: The Society. (18), 382.
- Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling, New York: The Guilford Press.
- Levickaite, R. (2010). Generations X, Y, Z: How social networks form the concept of the world without borders (the case of Lithuania). LIMES: Cultural Regionalistics, 3(2), 170-183.
- Lovink, G. (2016). On the social media ideology. E-Flux Journal, (75), 1-10.
- Prensky, M. (2001). Dijital yerliler, dijital göçmenler. I. On The Horizon, NCB: University Press.
- Nerse, S. (2020). Dijital medya aktivizmi: Yeni sınıfsal ilişkilerin imkân ve sınırları. Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences Sonbahar Autumn. (26), 615-634
- Notley, T., Tacchi, J. (2005). Online youth networks: researching the experiences of’peripheral’young people in using new media tools for creative participation and representation. Journal of Community, Citizen’s and Third Sector Media. 1(1), 73-81.
- Onursoy, S., Turan, E. A., Yeşilyurt, S., Astam, F. K. (2020). Yalan habere karşı tutum ve davranışlar: Üç üniversite örneğinde durum araştırması. Türk Kütüphaneciliği, 34(3), 485-508.
- Öç, B. (2019). 24 Haziran 2018/27. dönem seçimlerinde Ak Parti’nin kullanmış oluğu mesaj stratejileri. Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi, 1(2), 101-112.
- Rehmann, J. (2015). İdeoloji kuramları: Yabancılaşma ve boyun eğme güçleri: Yabancılaşmanın ve boyun eğmenin güçleri, (Ş. Alpagut Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
- Rideout, V. J., Foehr, U. G., Roberts, D. F. (2010). Generation m2: Media in the lives of 8–18 year olds. Menlo Park, Ca: Kaiser Family Foundation.
- Ritzer, G. (2016). The blackwell companion to globalization. John Wiley
- Schlesinger, A. (1993). Sorun yönetim, temsil değil, New Perspectives Quarterly. (4), 15.
- Schwartz, S.J, Unger, Jb, Zamboanga, B.L. ve Szapocznik, J. (2010). Kültürleşme kavramını yeniden düşünmek. Amerikan Psikolog Dergisi. 65(4), 237–251.
- Sutkutė, R. (2016). Social media as a tool of resistance or a new form of slacktivism?. Tiltas į ateitį [elektroninis išteklius], The bridge to the future. Kaunas: Technologija, 10.
- Sütlüoğlu, T. (2015). Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin sosyalleşme ve kimlik inşası süreçleri: Facebook örneği. Folklor/Edebiyat, 21(83), 125-147.
- Stald, G., Tufte, T. (2002). Global encounters: Media and cultural transformation. Luton: University of Luton Press.
- Şenyüz, F. B. (2019). Kendi yararını arayan kamu: Yeni medya ekseninde kamu yararının yeniden tebarüz edişi, İn. Kamusuz yararlar ülkesi: sağ popülist siyaset çağında medya ve kamu yararı ilkesi, (H. Köse Ed.). Ankara: Ütopya Yayınları.
- Tambini, D. (1999). New media and democracy: The civic networking movement. New Media & Society, 1(3), 305.
- Thornton, A. L. (2001). Does the ınternet create democracy?. Ecquid Novi: African Journalism Studies, 22(2), 126-147.
- Tilly, C. (2008), Toplumsal hareketler. (O. Düz, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
- Toraman, S. (2021). Karma yöntemler araştırması: Kısa tarihi, tanımı, bakış açıları ve temel kavramlar. Nitel Sosyal Bilimler, 3(1), 1-29, 5-6
- Turancı, E. (2021). Dijital dünyada kişisel veri ve etik: Gizlilik politikası bağlamında “# whatsappsiliyoruz” krizinde kullanıcı tepkilerini anlamak. TRT Akademi, 6(12), 272-295.
- Turner, F. (2006). How digital technology found utopian ideology. Critical Cyberculture Studies, 257.
- Vedel, T. (1996) L’internet et la démocratie, Cahiers Français, (295), 25-31.
- Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
- Yıldırım Y. (2020), Greta Thunberg ve iklim için okul grevleri: Küresel iklim aktivizminde yeni süreç. Politik Ekonomik Kuram, 4(1), 45-71.
- Yüksel, D. (2023). Göz izleme tekniği ile bir siyasal pazarlama iletişimi araştırması: Türkiye Cumhuriyeti 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimi billboardlarının analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(3), 2263-2274.
- URL-1: https://honey.nine.com.au/latest/tiktok-teens-metoo-trend-share-sexual-harassment-experiences/a0306697-5573-4058-b71c973575e3d212?utm_source=chatgpt.com, (Erişim Tarihi: 04.06.2025).
- URL-2: https://www.sozcu.com.tr/mansur-yavasin-twitch-yayini-rekor-kirdiwp6320104, (Erişim Tarihi: 20.02.2023).
- URL-3: https://stratejico. com/_upload /pdf/z_kusagi_ve_siyaset.Pdf 1-7, (Erişim Tarihi: 05.07.2023).
- URL-4: https://www.washingtonpost.com/politics/2025/03/15/democrats-influencers congress-media-strategy/?utm, (Erişim Tarihi: 05.06.2025).
Öz
Dijital teknolojiler bugün sürekli olarak yenilenmekte ve gelişmektedir. Çevrim içi bir araya gelme işlevini sürdürmeyi sağlayan sosyal medya platformları, geleneksel medya içerisinde temsil hakkı bulunmayan kesimlerin yer aldığı ve ideolojisini açıkladığı alan olmuştur. Sosyal medya platformları kitlelerin bir araya gelerek ortak yargıları etiketler ve hashtagler aracılığıyla vurguladığı bir alan hâline gelmiştir. Bu alanda özellikle 1995 yılından sonra dünyaya gelen ve Z kuşağı olarak nitelendirilen kesimler sıklıkla yer almakta ve ideolojik düşüncelerini paylaşmaktadırlar. Grup hâline gelerek kendi ideolojilerini yaymayı sürdüren Z kuşağı bireyleri seslerini hedef kitleye ulaştırmayı amaçlamaktadır. Bu çalışma Z kuşağında yer alan ideolojik yapının açıklanmasını ve çevrim içi bir biçimde örgütlenme potansiyelinin ortaya konmasını amaçlamaktadır. Z kuşağı bireylerinin sosyal medyada nasıl örgütlendiği irdelenerek, sosyal medyanın ideolojik işlevlerinin ortaya konması hedeflemektedir. Araştırmada sosyal medyanın Z kuşağı tarafından ideolojik amaçlarla kullanım biçimi ele alınmış bu çerçevede 40 görüşmeci ile Z kuşağının sosyal medyadaki ideolojik paylaşımları ve çevrim içi örgütlenmeleri hakkında derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Buna ek olarak 2000 kişilik bir Z kuşağı grubu tarafından Özlem Barış’ın (2023) geliştirdiği Sosyal Medyada İdeolojik Faaliyet Ölçeği cevaplandırılmıştır. Bu sayede Z kuşağının sosyal medya aracılığıyla ideolojik paylaşma ve örgütlenerek dijital bir direniş kültürü oluşturma eylemleri açıklanmıştır. Araştırma bulguları Z kuşağı bireylerinde ideolojik faaliyetlerin eğitim, gelir, cinsiyet gibi farklılıklara bağlı olarak değiştiğine işaret etmekte buna ek olarak sosyal medyanın Z kuşağı için bulundurduğu ideolojik işlevlerini betimlemektedir. Çalışmada özellikle kırsal kesimlerde yaşayan ve lise mezunu katılımcıların ideolojik faaliyetleri daha fazla gerçekleştirdiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Bu çalışmada etik kurul raporu alınmış ve tüm etik kurallara uyulmuştur.
Kaynakça
- Akins, M. (2005). Many voices: Internet research cd-rom: Includes teaching notes. Canada: Pearson Education Pub.
- Baradat, L. (2012). Siyasal ideolojiler kökenleri etkileri. (A, Aydın Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Barış, Ö. (2023). Sosyal medyada ideolojik faaliyet ölçeğinin geliştirilme çalışması. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(2), 19-32.
- Başkale, H. 2016. Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 9(1), 23-28.
- Binark, M. (2007). Yeni medya çalışmaları. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
- Cairncross, F. (1997). The death of distance: How the communications revolution is changing our lives, London: Orion Business Book, Canada: Pearson Education.
- Creswell, J. W. (2021). Araştırma tasarımı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Curran, J. (2002). Media and the making of british society,1, 1700-2000. Media History. 8(2), 135-154.
- Dinç, A, M. ve Dinçer, Z. (2019). Yeni medyada temsili anlamlandırma. Dördüncü Kuvvet. 2(1), 91- 102.
- Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 9(1). 512.
- Erikson, E. H. (1968). Identity youth and crisis, New York: Ww Norton & Company.
- Ersöz, S. (2013). İnternet ve demokrasinin geleceği. Selçuk İletişim Dergisi. 3(4), 122-129.
- Francis, T., Hoefel, F. (2018). True gen: Generation Z and ıts ımplications for companies. McKinsey & Company. 12(2), 1-10.
- Ghobadi, S., Clegg, S. (2015). These days will never be forgotten: A critical mass approach to online activism. Information And Organization, 25,(1), 52- 71.
- Greene, J. (2007). Mixed methods in social ınquiry, San Fransisco: Wiley Bicentrannial.
- Güngör, N. (2020). Kültürel çalışmalar ve Türkiye serüveni. TRT Akademi, 5(10), 514-535.
- Gürbüz, A. (2015). İdeoloji / İdeolojik kişilik olgusunun olumsuzluğu üzerine, Hfsa,27, 98-138.
- Gürel, E. (2023). Dijital medyada siyasal iletişim ve Z kuşağı üniversite öğrencileri: İstanbul özelinde çevrim içi siyasal katılım üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
- Jones, V., Jo, J., Martin, P. (2007). Future schools and how technology can be used to support Millennial and Generation-Z Students. 1. st International Conference of Ubiquitous Information Technology. (s. 12). Dubai.
- Kalaman, S., Önür, N., (2016b). Dijital gündelik yaşam: Yeni toplumsallıklar ve dijital yabancılaşma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4,35, 269-289.
- Karaduman, H. (2014). Dijital dünyada dijital vatandaşlık eğitimi nasıl olmalı. Yeni Medya Yeni Pratikler Yeni Olanaklar (s.103-126), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
- Kennedy, E. (1978). A philosophe in the age of revolution destutt de Tracy and the origins of ıdeology. The American Philosophical Philadelphia: The Society. (18), 382.
- Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling, New York: The Guilford Press.
- Levickaite, R. (2010). Generations X, Y, Z: How social networks form the concept of the world without borders (the case of Lithuania). LIMES: Cultural Regionalistics, 3(2), 170-183.
- Lovink, G. (2016). On the social media ideology. E-Flux Journal, (75), 1-10.
- Prensky, M. (2001). Dijital yerliler, dijital göçmenler. I. On The Horizon, NCB: University Press.
- Nerse, S. (2020). Dijital medya aktivizmi: Yeni sınıfsal ilişkilerin imkân ve sınırları. Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences Sonbahar Autumn. (26), 615-634
- Notley, T., Tacchi, J. (2005). Online youth networks: researching the experiences of’peripheral’young people in using new media tools for creative participation and representation. Journal of Community, Citizen’s and Third Sector Media. 1(1), 73-81.
- Onursoy, S., Turan, E. A., Yeşilyurt, S., Astam, F. K. (2020). Yalan habere karşı tutum ve davranışlar: Üç üniversite örneğinde durum araştırması. Türk Kütüphaneciliği, 34(3), 485-508.
- Öç, B. (2019). 24 Haziran 2018/27. dönem seçimlerinde Ak Parti’nin kullanmış oluğu mesaj stratejileri. Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi, 1(2), 101-112.
- Rehmann, J. (2015). İdeoloji kuramları: Yabancılaşma ve boyun eğme güçleri: Yabancılaşmanın ve boyun eğmenin güçleri, (Ş. Alpagut Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
- Rideout, V. J., Foehr, U. G., Roberts, D. F. (2010). Generation m2: Media in the lives of 8–18 year olds. Menlo Park, Ca: Kaiser Family Foundation.
- Ritzer, G. (2016). The blackwell companion to globalization. John Wiley
- Schlesinger, A. (1993). Sorun yönetim, temsil değil, New Perspectives Quarterly. (4), 15.
- Schwartz, S.J, Unger, Jb, Zamboanga, B.L. ve Szapocznik, J. (2010). Kültürleşme kavramını yeniden düşünmek. Amerikan Psikolog Dergisi. 65(4), 237–251.
- Sutkutė, R. (2016). Social media as a tool of resistance or a new form of slacktivism?. Tiltas į ateitį [elektroninis išteklius], The bridge to the future. Kaunas: Technologija, 10.
- Sütlüoğlu, T. (2015). Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin sosyalleşme ve kimlik inşası süreçleri: Facebook örneği. Folklor/Edebiyat, 21(83), 125-147.
- Stald, G., Tufte, T. (2002). Global encounters: Media and cultural transformation. Luton: University of Luton Press.
- Şenyüz, F. B. (2019). Kendi yararını arayan kamu: Yeni medya ekseninde kamu yararının yeniden tebarüz edişi, İn. Kamusuz yararlar ülkesi: sağ popülist siyaset çağında medya ve kamu yararı ilkesi, (H. Köse Ed.). Ankara: Ütopya Yayınları.
- Tambini, D. (1999). New media and democracy: The civic networking movement. New Media & Society, 1(3), 305.
- Thornton, A. L. (2001). Does the ınternet create democracy?. Ecquid Novi: African Journalism Studies, 22(2), 126-147.
- Tilly, C. (2008), Toplumsal hareketler. (O. Düz, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
- Toraman, S. (2021). Karma yöntemler araştırması: Kısa tarihi, tanımı, bakış açıları ve temel kavramlar. Nitel Sosyal Bilimler, 3(1), 1-29, 5-6
- Turancı, E. (2021). Dijital dünyada kişisel veri ve etik: Gizlilik politikası bağlamında “# whatsappsiliyoruz” krizinde kullanıcı tepkilerini anlamak. TRT Akademi, 6(12), 272-295.
- Turner, F. (2006). How digital technology found utopian ideology. Critical Cyberculture Studies, 257.
- Vedel, T. (1996) L’internet et la démocratie, Cahiers Français, (295), 25-31.
- Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
- Yıldırım Y. (2020), Greta Thunberg ve iklim için okul grevleri: Küresel iklim aktivizminde yeni süreç. Politik Ekonomik Kuram, 4(1), 45-71.
- Yüksel, D. (2023). Göz izleme tekniği ile bir siyasal pazarlama iletişimi araştırması: Türkiye Cumhuriyeti 2023 Cumhurbaşkanlığı Seçimi billboardlarının analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(3), 2263-2274.
- URL-1: https://honey.nine.com.au/latest/tiktok-teens-metoo-trend-share-sexual-harassment-experiences/a0306697-5573-4058-b71c973575e3d212?utm_source=chatgpt.com, (Erişim Tarihi: 04.06.2025).
- URL-2: https://www.sozcu.com.tr/mansur-yavasin-twitch-yayini-rekor-kirdiwp6320104, (Erişim Tarihi: 20.02.2023).
- URL-3: https://stratejico. com/_upload /pdf/z_kusagi_ve_siyaset.Pdf 1-7, (Erişim Tarihi: 05.07.2023).
- URL-4: https://www.washingtonpost.com/politics/2025/03/15/democrats-influencers congress-media-strategy/?utm, (Erişim Tarihi: 05.06.2025).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim Çalışmaları |
| Bölüm | İletişim |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 16 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 24 Sayı: 3 |
