Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 63 - 77, 01.07.2025

Gülseli İşler , Harun Reşit Yazgan , Aslı Sultan Altıneşik

https://doi.org/10.56554/jtom.1553757

Öz

Ömrünü tamamlamış araçların (ÖTA) geri dönüşüm ve yeniden işleme süreci, atık yönetimi açısından önemli sorunlar barındırmaktadır. Özellikle, toplama noktalarından bertaraf tesislerine kadar olan süreçte, maliyetlerin yüksek olması ve tesislerin etkin kullanılmaması önemli problemlerdir. Bu makalede, ÖTA’ların geri dönüşüm sürecine yönelik bir tersine lojistik problemi ele alınmıştır. Araçların toplama noktaları, geçici depolama merkezleri, geri dönüşüm tesisleri, yeniden kazanım merkezleri ve bertaraf alanları dikkate alınarak karma tam sayılı doğrusal programlama (MILP) modeli geliştirilmiştir. Model, gerçek hayat verileri ile ticari bir yazılım kullanılarak çözülmüş, mevcut durum analizi ve iki farklı senaryo üzerinden önerilen ağ tasarımının operasyonel maliyetleri azaltma etkisi incelenmiştir. Sonuçlar, tesislerin optimize edilmiş kullanımının mevcut sistemde maliyet etkinliğini artırarak önemli bir iyileşme sağladığını göstermektedir. Bu bulgular, literatüre ÖTA tersine lojistik sistemi için geliştirilen özgün bir matematiksel model kazandırarak benzer sürdürülebilir sistemlerin tasarımına yönelik geniş bir uygulama potansiyeli sunmaktadır. Ayrıca, sürdürülebilir atık yönetimi stratejilerini güçlendirmek isteyen paydaşlara yol gösterici niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ömrünü Tamamlamış Araç (ÖTA) Tersine Lojistik Optimizasyon MILP Maliyet Minimizasyonu Atık Yönetimi

Kaynakça

  • Ayvaz B., & Erdoğan, D. (2020). Ömrünü Tamamlamış Araçların Geri Kazanımı için Belirsizlik Altında Ağ Tasarımı. Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 35-71. doi: https://doi.org/10.46373/hafebid.654047
  • Balci, S. (2017). Ömrünü tamamlamış araçların geri kazanımı için sürdürülebilir çok amaçlı tersine lojistik ağ tasarımı (Publication No. 2000002371) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi].
  • Cruz-Rivera, R., & Ertel, J. (2009). Reverse logistics network design for the collection of end-of-life vehicles in Mexico. European journal of operational research, 196(3), 930-939. doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2008.04.041
  • Demirel, E., Demirel, N., & Gökçen, H. (2016). A mixed integer linear programming model to optimize reverse logistics activities of end-of-life vehicles in Turkey. Journal of Cleaner Production, 112, 2101-2113. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.10.079
  • Ene, S., & Öztürk, N. (2015). Network modeling for reverse flows of end-of-life vehicles. Waste Management, 38, 284–296. doi: https://doi.org/10.1016/j.wasman.2015.01.007
  • Farel, R., Yannou, B., & Bertoluci, G. (2013). Finding best practices for automotive glazing recycling: a network optimization model. Journal of Cleaner Production, 52, 446–461. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.02.022
  • Govindan, K., & Gholizadeh, H. (2021). Robust network design for sustainable-resilient reverse logistics network using big data: A case study of end-of-life vehicles. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 149(1), 102279. doi: https://doi.org/10.1016/j.tre.2021.102279 Hagelüken, C. (2007). The challenge of open cycles-Barriers to a closed loop economy demonstrated for consumer electronics and cars. Proceedings of R, 7, 3-5.
  • Harraz, N.A., & Galal, N.M. (2011). Design of sustainable end-of-life vehicle recovery network in Egypt. Ain Shams Engineering Journal, 2(3-4), 211-219. doi: https://doi.org/10.1016/j.asej.2011.09.006
  • Hashemi, S.E. (2021). A fuzzy multi-objective optimization model for a sustainable reverse logistics network design of municipal waste-collecting considering the reduction of emissions. Journal of Cleaner Production, 318, 128577. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.128577
  • He, M., Li, Q., Lin, T., Fan, J., Wu, X., & Han, X. (2024). Designing a Reverse Logistics Network for End-of- Life Vehicles in an Uncertain Environment. World Electric Vehicle Journal, 15(4), 140. doi: https://doi.org/10.3390/wevj15040140
  • İşler, G., Akyol, D. E., & Yazgan, H. R. (2023). Theory and research concerning the circular economy model and future trend, International Symposium on Intelligent Manufacturing and Service Systems, Singapore, 769-782. doi: https://doi.org/10.1007/978-981-99-6062-0_74
  • Kuşakcı, A. O., Ayvaz, B., Cin, E., & Aydın, N. (2019). Optimization of reverse logistics network of End of Life Vehicles under fuzzy supply: A case study for Istanbul Metropolitan Area. Journal of cleaner production, 215, 1036-1051. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.01.090
  • Liao, G. H. W., & Luo, X. (2022). Collaborative reverse logistics network for electric vehicle batteries management from sustainable perspective. Journal of Environmental Management, 324, 116352. doi: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.116352
  • Mahmoudzadeh, M., Mansour, S., & Karimi, B. (2013). To develop a third-party reverse logistics network for end-of-life vehicles in Iran. Resources, Conservation and Recycling, 78, 1-14. doi: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2013.06.006
  • Mansour S., & Zarei M. (2008) A multi-period reverse logistics optimisation model for end-of-life vehicles recovery based on EU Directive. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 21(7),764–777. doi: https://doi.org/10.1080/09511920701685325
  • Merkisz-Guranowska, A. (2011). End-of-life vehicles recycling network design. Journal of KONES, 18, 261-268. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/266464034_End-oflife_ Vehicle_Recycling_Network_Design
  • Phuc, P. N. K., Vincent, F. Y., & Tsao, Y. C. (2017). Optimizing fuzzy reverse supply chain for end-of-life vehicles. Computers & Industrial Engineering, 113, 757-765. doi: https://doi.org/10.1016/j.cie.2016.11.007
  • Reddy, K. N., Kumar, A., Choudhary, A., & Cheng, T. E. (2022). Multi-period green reverse logistics network design: An improved Benders-decomposition-based heuristic approach. European Journal of Operational Research, 303(2), 735-752. doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2022.03.014
  • Resmî Gazete. (2009, Aralık). Atık yönetimi genel esaslarına ilişkin yönetmelik. Retrieved from: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/12/20091230-5.htm
  • Roudbari, E. S., Ghomi, S. F., & Sajadieh, M. S. (2021). Reverse logistics network design for product reuse, remanufacturing, recycling and refurbishing under uncertainty. Journal of manufacturing systems, 60, 473-486. doi: https://doi.org/10.1016/j.jmsy.2021.06.012
  • Shankar, R., Bhattacharyya, S., & Choudhary, A. (2018). A decision model for a strategic closed-loop supply chain to reclaim end-of-life vehicles. International Journal of Production Economics, 195, 273-286. doi: https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2017.10.005
  • Simic, V. (2015). A two-stage interval-stochastic programming model for planning end-of-life vehicles allocation under uncertainty. Resources, Conservation and Recycling, 98, 19-29. doi: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2015.03.005
  • T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (n.d.). Çevrimiçi çevre izin ve lisans portalı. Retrieved from: https://eizin.cevre.gov.tr/Rapor/BelgeArama.aspx Türkiye İstatistik Kurumu. (2022, Ocak). Motorlu kara taşıtları Aralık 2021. TÜİK. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2021-45703
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2023, Ocak). Motorlu kara taşıtları Aralık 2022. TÜİK. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2022-49436
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2024, Ocak). Motorlu kara taşıtları Aralık 2023. TÜİK. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2023-49432
  • Zarei, M., Mansour, S., Husseinzadeh Kashan, A., & Karimi, B. (2010). Designing a Reverse Logistics Network for End‐of‐Life Vehicles Recovery. Mathematical Problems in Engineering, 2010(1), 649028. doi: https://doi.org/10.1155/2010/649028

Recycling end-of-life vehicles problem: Application in Marmara region

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 63 - 77, 01.07.2025

Gülseli İşler , Harun Reşit Yazgan , Aslı Sultan Altıneşik

https://doi.org/10.56554/jtom.1553757

Öz

The recycling and reprocessing of end-of-life vehicles (ELVs) presents significant challenges in waste management. Particularly, high costs and inefficient use of facilities throughout the process, from collection centers to disposal facilities, are major issues. This paper addresses a reverse logistics problem related to the recycling process of ELVs. A mixed-integer linear programming (MILP) model is developed, considering vehicle collection centers, temporary storage centers, recycling facilities, recovery centers, and disposal facilities. The model is solved using commercial software with real-life data, and the effect of the proposed network design on reducing operational costs is examined through the current situation analysis and two different scenarios. The results show that optimizing facility usage leads to significant improvements in cost efficiency within the existing system. These findings contribute a novel mathematical model to the literature for the ELV reverse logistics system, presenting broad potential for the design of similar sustainable systems. Additionally, it provides valuable insights for stakeholders aiming to enhance sustainable waste management strategies.

Anahtar Kelimeler

End of Life Vehicle (ELV) Reverse Logistics Optimization MILP Cost Minimization Waste Management

Kaynakça

  • Ayvaz B., & Erdoğan, D. (2020). Ömrünü Tamamlamış Araçların Geri Kazanımı için Belirsizlik Altında Ağ Tasarımı. Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 35-71. doi: https://doi.org/10.46373/hafebid.654047
  • Balci, S. (2017). Ömrünü tamamlamış araçların geri kazanımı için sürdürülebilir çok amaçlı tersine lojistik ağ tasarımı (Publication No. 2000002371) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi].
  • Cruz-Rivera, R., & Ertel, J. (2009). Reverse logistics network design for the collection of end-of-life vehicles in Mexico. European journal of operational research, 196(3), 930-939. doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2008.04.041
  • Demirel, E., Demirel, N., & Gökçen, H. (2016). A mixed integer linear programming model to optimize reverse logistics activities of end-of-life vehicles in Turkey. Journal of Cleaner Production, 112, 2101-2113. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.10.079
  • Ene, S., & Öztürk, N. (2015). Network modeling for reverse flows of end-of-life vehicles. Waste Management, 38, 284–296. doi: https://doi.org/10.1016/j.wasman.2015.01.007
  • Farel, R., Yannou, B., & Bertoluci, G. (2013). Finding best practices for automotive glazing recycling: a network optimization model. Journal of Cleaner Production, 52, 446–461. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.02.022
  • Govindan, K., & Gholizadeh, H. (2021). Robust network design for sustainable-resilient reverse logistics network using big data: A case study of end-of-life vehicles. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 149(1), 102279. doi: https://doi.org/10.1016/j.tre.2021.102279 Hagelüken, C. (2007). The challenge of open cycles-Barriers to a closed loop economy demonstrated for consumer electronics and cars. Proceedings of R, 7, 3-5.
  • Harraz, N.A., & Galal, N.M. (2011). Design of sustainable end-of-life vehicle recovery network in Egypt. Ain Shams Engineering Journal, 2(3-4), 211-219. doi: https://doi.org/10.1016/j.asej.2011.09.006
  • Hashemi, S.E. (2021). A fuzzy multi-objective optimization model for a sustainable reverse logistics network design of municipal waste-collecting considering the reduction of emissions. Journal of Cleaner Production, 318, 128577. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.128577
  • He, M., Li, Q., Lin, T., Fan, J., Wu, X., & Han, X. (2024). Designing a Reverse Logistics Network for End-of- Life Vehicles in an Uncertain Environment. World Electric Vehicle Journal, 15(4), 140. doi: https://doi.org/10.3390/wevj15040140
  • İşler, G., Akyol, D. E., & Yazgan, H. R. (2023). Theory and research concerning the circular economy model and future trend, International Symposium on Intelligent Manufacturing and Service Systems, Singapore, 769-782. doi: https://doi.org/10.1007/978-981-99-6062-0_74
  • Kuşakcı, A. O., Ayvaz, B., Cin, E., & Aydın, N. (2019). Optimization of reverse logistics network of End of Life Vehicles under fuzzy supply: A case study for Istanbul Metropolitan Area. Journal of cleaner production, 215, 1036-1051. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.01.090
  • Liao, G. H. W., & Luo, X. (2022). Collaborative reverse logistics network for electric vehicle batteries management from sustainable perspective. Journal of Environmental Management, 324, 116352. doi: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2022.116352
  • Mahmoudzadeh, M., Mansour, S., & Karimi, B. (2013). To develop a third-party reverse logistics network for end-of-life vehicles in Iran. Resources, Conservation and Recycling, 78, 1-14. doi: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2013.06.006
  • Mansour S., & Zarei M. (2008) A multi-period reverse logistics optimisation model for end-of-life vehicles recovery based on EU Directive. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 21(7),764–777. doi: https://doi.org/10.1080/09511920701685325
  • Merkisz-Guranowska, A. (2011). End-of-life vehicles recycling network design. Journal of KONES, 18, 261-268. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/266464034_End-oflife_ Vehicle_Recycling_Network_Design
  • Phuc, P. N. K., Vincent, F. Y., & Tsao, Y. C. (2017). Optimizing fuzzy reverse supply chain for end-of-life vehicles. Computers & Industrial Engineering, 113, 757-765. doi: https://doi.org/10.1016/j.cie.2016.11.007
  • Reddy, K. N., Kumar, A., Choudhary, A., & Cheng, T. E. (2022). Multi-period green reverse logistics network design: An improved Benders-decomposition-based heuristic approach. European Journal of Operational Research, 303(2), 735-752. doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2022.03.014
  • Resmî Gazete. (2009, Aralık). Atık yönetimi genel esaslarına ilişkin yönetmelik. Retrieved from: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/12/20091230-5.htm
  • Roudbari, E. S., Ghomi, S. F., & Sajadieh, M. S. (2021). Reverse logistics network design for product reuse, remanufacturing, recycling and refurbishing under uncertainty. Journal of manufacturing systems, 60, 473-486. doi: https://doi.org/10.1016/j.jmsy.2021.06.012
  • Shankar, R., Bhattacharyya, S., & Choudhary, A. (2018). A decision model for a strategic closed-loop supply chain to reclaim end-of-life vehicles. International Journal of Production Economics, 195, 273-286. doi: https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2017.10.005
  • Simic, V. (2015). A two-stage interval-stochastic programming model for planning end-of-life vehicles allocation under uncertainty. Resources, Conservation and Recycling, 98, 19-29. doi: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2015.03.005
  • T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (n.d.). Çevrimiçi çevre izin ve lisans portalı. Retrieved from: https://eizin.cevre.gov.tr/Rapor/BelgeArama.aspx Türkiye İstatistik Kurumu. (2022, Ocak). Motorlu kara taşıtları Aralık 2021. TÜİK. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2021-45703
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2023, Ocak). Motorlu kara taşıtları Aralık 2022. TÜİK. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2022-49436
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2024, Ocak). Motorlu kara taşıtları Aralık 2023. TÜİK. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2023-49432
  • Zarei, M., Mansour, S., Husseinzadeh Kashan, A., & Karimi, B. (2010). Designing a Reverse Logistics Network for End‐of‐Life Vehicles Recovery. Mathematical Problems in Engineering, 2010(1), 649028. doi: https://doi.org/10.1155/2010/649028
Toplam 26 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Endüstri Mühendisliği
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Gülseli İşler 0000-0003-0699-7262

Harun Reşit Yazgan 0000-0002-8791-0458

Aslı Sultan Altıneşik 0009-0001-6878-6877

Yayımlanma Tarihi 1 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi 21 Eylül 2024
Kabul Tarihi 14 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA İşler, G., Yazgan, H. R., & Altıneşik, A. S. (2025). Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama. Journal of Turkish Operations Management, 9(1), 63-77. https://doi.org/10.56554/jtom.1553757
AMA İşler G, Yazgan HR, Altıneşik AS. Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama. JTOM. Temmuz 2025;9(1):63-77. doi:10.56554/jtom.1553757
Chicago İşler, Gülseli, Harun Reşit Yazgan, ve Aslı Sultan Altıneşik. “Ömrünü tamamlamış araçların Geri dönüşümü Problemi: Marmara Bölgesi’nde Uygulama”. Journal of Turkish Operations Management 9, sy. 1 (Temmuz 2025): 63-77. https://doi.org/10.56554/jtom.1553757.
EndNote İşler G, Yazgan HR, Altıneşik AS (01 Temmuz 2025) Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama. Journal of Turkish Operations Management 9 1 63–77.
IEEE G. İşler, H. R. Yazgan, ve A. S. Altıneşik, “Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama”, JTOM, c. 9, sy. 1, ss. 63–77, 2025, doi: 10.56554/jtom.1553757.
ISNAD İşler, Gülseli vd. “Ömrünü tamamlamış araçların Geri dönüşümü Problemi: Marmara Bölgesi’nde Uygulama”. Journal of Turkish Operations Management 9/1 (Temmuz 2025), 63-77. https://doi.org/10.56554/jtom.1553757.
JAMA İşler G, Yazgan HR, Altıneşik AS. Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama. JTOM. 2025;9:63–77.
MLA İşler, Gülseli vd. “Ömrünü tamamlamış araçların Geri dönüşümü Problemi: Marmara Bölgesi’nde Uygulama”. Journal of Turkish Operations Management, c. 9, sy. 1, 2025, ss. 63-77, doi:10.56554/jtom.1553757.
Vancouver İşler G, Yazgan HR, Altıneşik AS. Ömrünü tamamlamış araçların geri dönüşümü problemi: Marmara Bölgesi’nde uygulama. JTOM. 2025;9(1):63-77.

2229319697  logo   logo-minik.png 200311739617396