Öz
This study, which examines the methodologies of graduate theses conducted in the field of Turkish-Islamic Literature between 1984 and 2021, emphasizes the significance of qualitative research methods widely used in social sciences. A total of 306 master’s theses and 57 doctoral dissertations were analyzed. These theses were classified according to years, subjects, and universities. The theses were categorized into five main topics: biography, concept analysis, text analysis, translation-Ottoman texts-transcription-critical edition, and Turkish-Islamic Literature genres. These topics were examined in detail in terms of content and methodology. Findings revealed that biography was the most researched topic, with 249 master’s and 44 doctoral theses. Additionally, transcription studies were found to be concentrated on works from the pre-Republican period, while studies on concept analysis and Turkish-Islamic Literature genres were less frequent. A significant increase in the number of academic studies in Turkish-Islamic Literature was observed, reflecting both rising academic interest and expanding research opportunities. Most of these studies were conducted at the faculties of theology at Marmara University and Ankara University. However, it was noted that many theses did not adequately address qualitative research methods and designs. The findings highlight the importance of qualitative research methods and designs in interdisciplinary fields like Turkish-Islamic Literature. Narrative research and case study designs were identified as the most commonly employed approaches, which correlates with the prevalence of biographical and text analysis studies. In conclusion, this research provides a methodological examination of graduate theses in the field of Turkish-Islamic Literature and outlines the current state and future directions of these theses.
Anahtar Kelimeler
Turkish-Islamic Literature Postgraduate Theses Qualitative Research Analysis
Proje Numarası
10800-SYL2022
Teşekkür
This research was taken from the master’s thesis named “Türk İslam Edebiyatı alanında 1984-2021 yılları arasında yapılan lisansüstü tezler üzerine bir analiz: Nitel çalışma “(“An Analysis of Postgraduate Thesis in the Field of Turkish-Islamic Literature Between 1984-2021: Qualitative Study"). The "Atatürk University Scientific Research Projects Coordination Unit" supported this study. The project number is 10800-SYL2022.
Kaynakça
- Baş, M. Ş. (2019). Bir İlahiyat bilim dalı olarak Türk-İslâm Edebiyati. İslami İlimler Dergisi, 14(2), 9–25. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.630666
- Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Trans.; 5th ed.). Siyasal Kitabevi.
- Hoşoğlu Doğan, E. (2023). Islamic Literature: An attempt at a historical overview. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 1612–1630. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1353421
- Keleş, R. (2020). Türk İslâm Edebiyatının muhteva kaynakları: Şeyh Gâlib örneği. Bilimname, 2020(41), 443–484. https://doi.org/10.28949/bilimname.673704
- Nauruzbayev, D., Altayev, Z., & Ryskiyeva, A. (2023). The concept of political leadership in Yusuf Balasaguni’s Work “Kutadgu Bilig.” Adam Alemi, 96(2), 99–111. https://doi.org/10.48010/2023.2/1999-5849.11
- Satar, N. A. (2022). Türk İslam Edebiyatı’nın akademik çehresi: Lisansüstü çalışmalar (1965-2021). FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi (19), 135–153. https://doi.org/10.16947/fsmia.1136447
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11th ed.). Seçkin Yayıncılık.
- Yıldız, A. (2007). İlahiyat Fakülteleri Türk İslam Edebiyatı bilim dallarında yapılan çalışmalar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5(9), 549–588. https://dergipark.org.tr/en/pub/talid/issue/43481/530790
Öz
1984-2021 yılları arasında Türk-İslam Edebiyatı alanında yapılan lisansüstü tezlerin yöntemlerini inceleyen bu çalışma, sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılan nitel araştırma yönteminin önemini vurgulamaktadır. Araştırma kapsamında 306 yüksek lisans ve 57 doktora tezi incelenmiştir. Tezler, yıllara, konulara ve yapıldığı üniversitelere göre sınıflandırılmıştır. Tezler konularına göre; biyografi, kavram incelemesi, metin incelemesi, tercüme-Osmanlıca metinler-transkripsiyon-edisyon kritik ve Türk-İslam Edebiyatı türleri olmak üzere beş ana başlık altında toplanmıştır. Bu başlıklar, tezlerin içeriği ve kullanılan yöntemler açısından detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bulgular, biyografi konusunun 249 yüksek lisans ve 44 doktora teziyle en çok çalışılan alan olduğunu göstermiştir. Ayrıca transkripsiyon çalışmalarının Cumhuriyet öncesi döneme ait eserlerde yoğunlaştığı görülmüştür. Kavram incelemesi ve Türk-İslam Edebiyatı türlerine yönelik çalışmaların ise daha az sayıda olduğu tespit edilmiştir. Türk-İslam Edebiyatı alanında akademik çalışmaların sayısında önemli bir artış gözlenmiştir. Bu artış hem akademik ilginin hem de araştırma imkânlarının arttığını göstermektedir. En fazla çalışma Marmara Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültelerinde gerçekleştirilmiştir. Fakat tezlerin çoğunda nitel araştırma yöntemine ve desenlerine yer verilmediği görülmüştür. Elde edilen bulgular nitel araştırma yönteminin ve desenlerinin, disiplinler arası bir alan olan Türk-İslam Edebiyatı çalışmalarında önemini ortaya koymaktadır. Çalışmada özellikle anlatı araştırması ve durum çalışması desenlerinin yaygın olarak tercih edildiği belirlenmiştir. Bu durum biyografik ve metin inceleme çalışmalarının fazlalığıyla ilişkilidir. Sonuç olarak bu araştırma, Türk-İslam Edebiyatı alanında yapılan lisansüstü tezlerin metodolojik incelemesini sunmaktadır. Ayrıca bu alandaki tezlerin mevcut durumunu ve gelecekteki yönelimlerini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler
Türk-İslam Edebiyatı Lisansüstü Tezler Nitel Araştırma Analiz
Etik Beyan
Etik kurul iznine gerek yoktur.
Destekleyen Kurum
Atatürk Üniversitesi BAP
Proje Numarası
10800-SYL2022
Teşekkür
Bu araştırma “Türk İslam Edebiyatı alanında 1984-2021 yılları arasında yapılan lisansüstü tezler üzerine bir analiz: Nitel çalışma” adlı yüksek lisans tezinden alınmıştır: Nitel Çalışma"). Bu çalışma “Atatürk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi” tarafından desteklenmiştir. Proje numarası 10800-SYL2022'dir.
Kaynakça
- Baş, M. Ş. (2019). Bir İlahiyat bilim dalı olarak Türk-İslâm Edebiyati. İslami İlimler Dergisi, 14(2), 9–25. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.630666
- Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Trans.; 5th ed.). Siyasal Kitabevi.
- Hoşoğlu Doğan, E. (2023). Islamic Literature: An attempt at a historical overview. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 1612–1630. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1353421
- Keleş, R. (2020). Türk İslâm Edebiyatının muhteva kaynakları: Şeyh Gâlib örneği. Bilimname, 2020(41), 443–484. https://doi.org/10.28949/bilimname.673704
- Nauruzbayev, D., Altayev, Z., & Ryskiyeva, A. (2023). The concept of political leadership in Yusuf Balasaguni’s Work “Kutadgu Bilig.” Adam Alemi, 96(2), 99–111. https://doi.org/10.48010/2023.2/1999-5849.11
- Satar, N. A. (2022). Türk İslam Edebiyatı’nın akademik çehresi: Lisansüstü çalışmalar (1965-2021). FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi (19), 135–153. https://doi.org/10.16947/fsmia.1136447
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11th ed.). Seçkin Yayıncılık.
- Yıldız, A. (2007). İlahiyat Fakülteleri Türk İslam Edebiyatı bilim dallarında yapılan çalışmalar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5(9), 549–588. https://dergipark.org.tr/en/pub/talid/issue/43481/530790
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Türk İslam Edebiyatı, Osmanlı Sahası Dışındaki Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Derleme |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 10800-SYL2022 |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 2 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
Dergi, sosyal bilimlerin her alanında, literatüre özgün katkı yapan teorik ve uygulamalı makaleleri yayımlamaktadır. Yazarlar, dergimiz yazım kurallarına uygun hazırlanmış, Türkçe ve İngilizce çalışmalarıyla Dergi’ye katkıda bulunabilirler. Dergimiz, makalelerin değerlendirilmesi, yayına hazırlanması ve yayınlanması sürecinde yazarlardan herhangi bir ücret talep etmemektedir.Makaleniz için lütfen makale şablonunu kullanınız.
Dergide yer alan yazıların bütün hukukî sorumluluğu yazarlara aittir.
Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Sitede bulunan içerikler lisans koşulları altında yayımlamak şartıyla paylaşılabilir, kopyalanabilir, gayri-ticari olarak çoğaltıp dağıtabilir, ancak içeriğini değiştirilemez.
https://creativecommons.org/share-your-work/cclicenses/
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
