Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Sharī‘ah Foundations and Contemporary Applications of Boycott in Islam

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 18, 15.06.2025

Muhammed Furkan Taha Demirbaş

https://doi.org/10.52637/kiid.1622966

Öz

Throughout history, the boycott has at times been utilized as a means of resisting oppression and injustice, while at other times it has served as a tool of pressure and threat; today, it is still practiced for similar reasons. On the one hand, attacks and persecution targeting Muslim communities have intensified; on the other hand, the boundaries of international relations have become increasingly blurred. In this context, the legitimacy of boycott remains a subject of debate and warrants serious scrutiny. This article aims to examine the legal causes of boycott in Islam, along with its modes of implementation and its scope of operation in the modern era. To elucidate the varying dynamics of peace and war among different societies and to determine clear criteria for practical application, the study first addresses the relationships between Muslims and non-Muslims. Subsequently, it investigates the role of boycott in Islam by drawing upon relevant Qur’ānic verses, ḥadīths, and historical examples. Lastly, contemporary boycott movements are explored using up-to-date data on certain companies that provide either practical or ideological support to Israel. The article also highlights key features of historically successful boycott campaigns, proposing essential measures to enhance current activities. The findings indicate that Islam prescribes principles that vary depending on whether Muslims are at peace or at war with non-Muslims, yet consistently encourages individuals to prioritize the interests of the Muslim community. Within the framework of jihād consciousness, assisting oppressed Muslims is deemed to be an obligation for other groups. Moreover, it is established that the Prophet (peace be upon him) practically implemented boycotts and continued them until disbelievers were no longer capable of inflicting harm upon Muslims. In addition, current boycott movements seem to be exerting a significant impact. Consequently, the study concludes that boycott, encompassing both individual and communal dimensions, constitutes a legitimate response model in Islamic law and can still serve as an effective method of resistance in the contemporary world.

Anahtar Kelimeler

Hadith Islamic Law Muslim-Non-Muslim Relations Boycott Modern Boycott Practices.

Kaynakça

  • AA, Anadolu Ajansı. “Boykotun bilançosu: Küresel şirketler kaybediyor, top yerel üreticide” Erişim 10 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/boykotun-bilancosu-kuresel-sirketler-kaybediyor-top-yerel-ureticide/3351159.
  • AA, Anadolu Ajansı. “İsrail’e destek veren şirketlerin satışlarında düşüş yaşanıyor”. Erişim 10 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/israile-destek-veren-sirketlerin-satislarinda-dusus-yasaniyor/3131477.
  • AA, Anadolu Ajansı. “İsrail’e karşı boykottan en çok hangi 5 şirket zarar gördü?”. Erişim 10 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-israil-e-karsi-boykottan-en-cok-hangi-5-sirket-zarar-gordu/3205061.
  • Abdulkâdir en-Nevʿî. “Nazariyyât mâ Baʿde’l-Hadâse ve ʿAvdetu’l-Fâʿili’l-İctimâʿî (el-Mukâtaʿatu’l-İktisâdiyye Enmûzecen)”. Dirâsât Târihiyye (Cezâir) 11/1 (2023), 516-531.
  • Abdullah Adnân Abdullah el-Kattân. Ahkâmu’l-Mukâtaʿati’l-İktisâdiyye fi’l-Fıkhi’l-İslâmî. İrbid: Külliyyetu’ş-Şerʿiyye ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye fî Câmiʿati’l-Yermûk, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
  • Abdurrahmân el-Humeydî eş-Şâmî. el-Mukâtaʿatu’l-iktisâdiyye mâhiyyetuhâ - hukmuhâ - akvâlu’l-ʿulemâ' fîhâ. nşr. Rabitatu Ulemâ ve Duâtu Suriye, ts.
  • Abuzîd, Vasfi. “el-Mukâtaʿatu’l-Akâdemiyye li’l-Kiyâni’l-İsrâîlî: Ahkâmuha’l-Fıkhiyye ve Mekâsiduha’ş-Şerʿiyye”. Beytülmakdis Araştırmaları Dergisi 24/2 (2024), 129-139. https://doi.org/10.31456/beytulmakdis.1588968
  • Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed b. Abdilhâdî el-Cerrâhî. el-Feydu’l-cârî bi şerhi Sahîhi’l-İmâm el-Buhârî. 6 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Kemâli’l-Muttahide, 1439.
  • Ahmed Haccâc. “el-Mukâtaʿatu’l-İktisâdiyye li’l-Bedâʿiʿ Beyne’l-Hıtâbi’d-Dînî ve’l-İşhâri’t-Telefizyûnî”. Mecelletu’d-Dirâsâti’l-Kânûniyye ve’s-Siyâsiyye 9/2 (2023), 233-257.
  • Aliyyu’l-Kârî, Ebu’l-Hasen Nûruddîn Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî. Fethu bâbi’l-inâye fî şerhi Kitâbi’n-Nukâye fi’l-fıkhi’l-Hanefî. thk. Ahmed Ferîd el-Mizyedî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
  • Aliyyu’l-Kârî, Ebu’l-Hasen Nûruddîn Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî. Mirkâtu’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’l-Mesâbîh. thk. Cemâl Îtânî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1437/2015.
  • Aynî, Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed el-Hanefî. el-Binâye şerhu’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000.
  • Aynî, Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed el-Hanefî. ʿUmdetu’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hak b. Emîr Alî ed-Diyânuvî. ʿAvnu’l-Maʿbûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1415.
  • Azimli, Mehmet. “Mekke Dönemindeki Boykot Yılları Üzerine Bazı Mülahazalar”. İstem 7 (2006), 55-64.
  • Bâbertî, Ekmeluddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed er-Rûmî. el-ʿİnâye fî şerhi’l-Hidâye. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “BDS Guide to Strategic Campaigning for Palestinian Rights”. Erişim 15 Ocak 2025. https://bdsmovement.net/BDS-Guide-Strategic-Campaigning.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “BDS has partnered with the Boycat App”. Erişim 15 Ocak 2025. https://bdsmovement.net/BDS-Has-Partnered-With-Boycat-App.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “Indicators of the BDS movement's Global Impact: July - December 2024”. Erişim 15 Ocak 2025. https://bdsmovement.net/Indicators-BDS-Global-Impact-July-December-2024.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “Palestinian BDS National Committee”. Erişim 15 Ocak 2025. https://www.bdsmovement.net/bnc.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “#ShutDownNation: Global Divestment, Economic Strain, and the Accelerating “Collapse” of Israel’s Economy”. Erişim 15 Ocak 2025. https://www.bdsmovement.net/ShutDownNation-Global-Divestment-Economic-Strain-Accelerating-Collapse-Of-Israels-Economy.
  • Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Huseyn b. Mes’ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meʿâlimu’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzâk el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1420.
  • Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Marʿaşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1418.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî b. Musa el-Horâsânî. Delâilu’n-nübüvve. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî b. Musa el-Horâsânî. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
  • BI, Business Insider. “McDonald's is donating thousands of free meals to the Israel Defence Forces and citizens after Hamas attacks”. Erişim 14 Ocak 2025. https://www.businessinsider.com/mcdonalds-donating-thousands-meals-idf-israeli-citizens-hamas-attacks-2023.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebû Abdillâh el-Cu’fî. el-Câmiʿu’l-müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar min umûri Rasûlillâh ve sünenihî ve eyyâmih. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt Cilt. Dımaşk: Dâru Tûki’n-Necât, 1422/2001.
  • Burhânuddîn el-Buhârî, Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Merğınânî. el-Muhîtu’l-burhânî fi’l-fıkhi’n-Nuʿmânî. thk. Abdulkerîm Sâmî el-Cündî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1424/2004.
  • CNN, CNN Business. “Starbucks disagrees with union over its ‘solidarity with Palestine’ post”. Erişim 11 Ocak 2025. https://edition.cnn.com/2023/10/13/business/starbucks-israel-palestine-workers/index.html.
  • CTech, Calcalist Tech. “BDS and boycotts have changed Israel’s global trade landscape”. Erişim 15 Ocak 2025. https://www.calcalistech.com/ctechnews/article/bjaru11u6r.
  • Çetinkaya, Y. Doğan. 1908 Osmanlı Boykotu: Bir Toplumsal Hareketin Analizi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşʿas b. İshâk b. Beşîr es-Sicistânî. el-Merâsîl. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşʿas b. İshâk b. Beşîr es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
  • Emîn Muîn es-Seyyid. “Eseru’l-Mukâtaʿati’l-ʿArabiyye ʿalâ Ticârati İsrâîl el-Hâriciyye”. Mecelletu Maʿhedi’l-ʿUlûmi’l-İktisâdiyye (Câmiʿatu’l-Cezâîr) 5 (1995), 113-118. https://doi.org/10.54244/1902-000-005-004
  • Friedman, Monroe. Consumer boycotts: effecting change through the marketplace and the media. Londra: Routledge, 1999.
  • Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Müstedrek ʿale’s-Sahîhayn. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
  • Hâzin, Ebu’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî. Lubâbu’t-te’vîl fî meʿâni’t-Tenzîl. thk. Muhammed Ali Şahin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî. Reddu’l-muhtâr ʿale’d-Dürri’l-muhtâr şerhu Tenvîri’l-ebsâr. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd. 14 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrahim el-Absî el-Kûfî. el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
  • İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali. Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî vd. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1379.
  • İbn Hacer el-Heytemî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed es-Sa’dî. ez-Zevâcir an iktirâfi’l-kebâir. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1407/1987.
  • İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdulmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa Elbâbî el-Halebî, 2. Basım, 1955.
  • İbn Nüceym, Zeynuddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. 8 Cilt. Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, 2. Basım, ts.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâluddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd. Fethu’l-kadîr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • İzzeddin b. Abdisselâm, Ebû Muhammed İzzuddîn Abdulazîz b. Abdisselâm b. Ebi’l-Kâsım es-Sülemî ed-Dımaşkî. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. İbrahim el-Vehbî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1996.
  • Kâdîhân, Ebu’l-Mehâsin Fahruddîn Hasen b. Mansûr b. Mahmûd el-Özkendî el-Fergânî. Fetâvâ Kâdîhân fî Mezhebi’l-İmâmi’l-Aʿzam Ebî Hanîfe en-Nuʿmân. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
  • Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd b. Ahmed. Bedâʿiʿu’s-sanâʿiʿ fî tertîbi’ş-Şerâʿiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
  • Kasaundra, M. Tomlin. “Assessing the Efficacy of Consumer Boycotts of U.S. Target Firms: A Shareholder Wealth Analysis”. Southern Economic Journal 8/2 (2019), 503-529.
  • Kirmânî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî. el-Kevâkibu’d-derârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1401/1981.
  • Kudûrî, Ebu’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. et-Tecrîd. thk. Muhammed Ahmed Sirâc - Ali Cumʿa Muhammed. 12 Cilt. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1427/2006.
  • Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
  • Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. el-Müdevvene. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
  • Mâverdî, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-ʿuyûn. thk. es-Seyyid İbn Abdilmaksûd b. Abdirrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
  • Minda, Gary. Boycott in America: how imagination and ideology shape the legal mind. Illinois: Southern Illinois University Press, 1999.
  • Mustafa L. Bilge. “Yemâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/399-400. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Mübârekpûrî, Ebu’l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm. Tuhfetu’l-ahvezî şerhu Câmiʿi’t-Tirmizî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
  • Müslim, Ebû’l-Hasen Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar bi nakli’l-ʿadli ʿani’l-ʿadl ilâ Rasûlillâh sallallâhu aleyhi ve sellem. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mûrî. el-Mecmûʿ şerhu’l-Mühezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mûrî. el-Minhâc şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1392.
  • Özdemir, Serdar. “Seriyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/565-566. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
  • Râzî, Ebû Abdillâh (Ebu’l-Fazl) Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420.
  • Saʿdûn, Âbid b. Abdillâh. el-Mukâtaʿatu’l-iktisâdiyye te’sîluha’ş-şer’î vâkʿıuha’l-me’mûl bihâ. Riyad: Dâru’t-Tâbiîn, 1429.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1414/1993.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Şerhu’s-Siyeri’l-kebîr. thk. Ebû Abdillah Muhammed Hasen. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1997.
  • Shamshiyev, Ozat. “Consumer Boycotts and Jurisprudential Challenges Related to Identifying Their Legal Cause ('Illah)”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi 61 (2024), 179-193.
  • Sönmezoğlu, Faruk. Uluslararası İlişkiler Sözlüğü. İstanbul: Der Yayınları, 5. Basım, 2017.
  • Suyûtî, Celâluddîn Ebu’l Fadl Abdurrahmân b. Ebî Bekr el-Hudayrî. ed-Durru’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • Süleyman b. Safiyye. “Nazra Şer’iyye fi’l-Mukâtaati’l-İktisâdiyye li Nusrati Hayri’l-Beriyye”. Mecelletu’ş-Şihâb 9/2 (2023), 253-264.
  • Şenyayla, Gencal. Müşriklerin Hz. Peygamber ve Müslümanları Boykota Tabi Tutmaları. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
  • Şimrânî, Hâlid b. Abdillâh. el-Mukâtaatu’l-iktisâdiyye hakîkatuhâ ve hukmuhâ. Riyad: Dâru İbn el-Cevzî, 1426.
  • Şirbînî, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb el-Kâhirî. es-Sirâcu’l-münîr fî’l-iʿânetiʿ alâ maʿrifeti baʿdı meʿânî kelâmi Rabbina’l-Hakîmi’l-Habîr. 4 Cilt. Kahire: Matbaatu Bûlâk, 1285.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Muʿcemu’l-kebîr. thk. Hamdi Abdulmecid es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1415/1994.
  • Tîbî, Ebû Muhammed Şerefuddîn Hüseyn b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kâşif ʿan hakâiki’s-sünen. 13 Cilt. Mekke: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1417/1997.
  • Turtûşî, Ebû Bekr Muhammed b. Velîd b. Muhammed b. Halef el-Fihrî. Sirâcu’l-mülûk. Mısır: el-Matbûâtu’l-Arabiyye, 1872.
  • Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 5 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2021.
  • Zebîdî, Murtaza Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Hüseynî. İthâfu’s-sâdeti’l-müttakîn bi şerhi esrâri İhyâi ʿUlûmi’d-Dîn. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1438/2016.
  • Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî b. Mihcen b. Yûnus es-Sûfî el-Bâriî. Tebyînu’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik. Kahire: Matbaatu’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1313.

İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 18, 15.06.2025

Muhammed Furkan Taha Demirbaş

https://doi.org/10.52637/kiid.1622966

Öz

Tarih boyunca kimi zaman zulüm ve haksızlıklara karşı bir mücadele yöntemi, kimi zamansa bir baskı ve tehdit unsuru olarak kullanılan boykot, halen benzer saiklerle uygulanmaya devam etmektedir. Bir taraftan müslüman topluluklara yönelik saldırı ve eziyetlerin arttığı diğer taraftan da uluslararası ilişkilerin sınırlarının belirsizleştiği günümüz dünyasında boykotun meşruluğu, tartışılan ve ciddi bir biçimde ele alınması gereken meseleler arasındadır. Bu makale, boykotun İslâm’daki şerʿî dayanaklarını, uygulanma biçimini ve modern dönemdeki hareket alanlarını incelemeyi amaçlamaktadır. Toplumlar arasında barış ve savaş durumlarına göre değişen dinamiklerin anlaşılabilmesi ve uygulama ölçütlerinin net bir şekilde belirlenebilmesi için çalışmada öncelikle müslümanlarla gayrimüslimler arasındaki münasebetler üzerinde durulmuştur. Sonrasında konuyla ilgili âyetler, hadisler ve uygulamalar merkeze alınarak boykotun İslâm’daki yeri incelenmiştir. Son olarak da İsrail’e fiilî veya fikrî olarak destek veren bazı şirketlere dair güncel veriler eşliğinde günümüz boykot hareketlerinin etkileri masaya yatırılmıştır. Ayrıca tarihî süreçte başarılı bulunmuş boykot organizasyonlarının öne çıkan özelliklerine vurgu yapılarak hâlihazırda yürütülen faaliyetlerin taşımasında fayda bulunan hususlara yer verilmiştir. Makalede ulaşılan veriler İslâm’ın gayrimüslimlerle ilişkilerde barış veya savaş durumlarına göre değişkenlik gösteren ilkeler tayin ettiğini ve fertleri daima müslüman toplumun menfaatini göz önünde bulundurmaya sevk ettiğini göstermektedir. Cihâd şuuru dâhilinde özellikle zulme uğrayan müslümanlara yardım edilmesi diğer topluluklar üzerine bir vecibe sayılmıştır. Ayrıca Hz. Peygamber’in (aleyhisselâm) boykotu fiilen gerçekleştirdiği ve uygulamayı kâfirler, müslümanlara eziyet veremeyecek hale gelene kadar sürdürdüğü tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak günümüzde faaliyetlerine devam eden boykot hareketlerinin hatırı sayılır bir biçimde etki göstermeye başladıkları anlaşılmıştır. Netice itibarıyla bireysel ve toplumsal yönleri bulunan boykotun, İslâm hukukunda meşrû bir tepki modeli olduğu ve günümüzde de etkili bir mücadele yöntemi olarak uygulanabileceği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hadis İslam Hukuku Müslüman-Gayrimüslim İlişkileri Boykot Modern Boykot Uygulamaları.

Kaynakça

  • AA, Anadolu Ajansı. “Boykotun bilançosu: Küresel şirketler kaybediyor, top yerel üreticide” Erişim 10 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/boykotun-bilancosu-kuresel-sirketler-kaybediyor-top-yerel-ureticide/3351159.
  • AA, Anadolu Ajansı. “İsrail’e destek veren şirketlerin satışlarında düşüş yaşanıyor”. Erişim 10 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/israile-destek-veren-sirketlerin-satislarinda-dusus-yasaniyor/3131477.
  • AA, Anadolu Ajansı. “İsrail’e karşı boykottan en çok hangi 5 şirket zarar gördü?”. Erişim 10 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-israil-e-karsi-boykottan-en-cok-hangi-5-sirket-zarar-gordu/3205061.
  • Abdulkâdir en-Nevʿî. “Nazariyyât mâ Baʿde’l-Hadâse ve ʿAvdetu’l-Fâʿili’l-İctimâʿî (el-Mukâtaʿatu’l-İktisâdiyye Enmûzecen)”. Dirâsât Târihiyye (Cezâir) 11/1 (2023), 516-531.
  • Abdullah Adnân Abdullah el-Kattân. Ahkâmu’l-Mukâtaʿati’l-İktisâdiyye fi’l-Fıkhi’l-İslâmî. İrbid: Külliyyetu’ş-Şerʿiyye ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye fî Câmiʿati’l-Yermûk, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
  • Abdurrahmân el-Humeydî eş-Şâmî. el-Mukâtaʿatu’l-iktisâdiyye mâhiyyetuhâ - hukmuhâ - akvâlu’l-ʿulemâ' fîhâ. nşr. Rabitatu Ulemâ ve Duâtu Suriye, ts.
  • Abuzîd, Vasfi. “el-Mukâtaʿatu’l-Akâdemiyye li’l-Kiyâni’l-İsrâîlî: Ahkâmuha’l-Fıkhiyye ve Mekâsiduha’ş-Şerʿiyye”. Beytülmakdis Araştırmaları Dergisi 24/2 (2024), 129-139. https://doi.org/10.31456/beytulmakdis.1588968
  • Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed b. Abdilhâdî el-Cerrâhî. el-Feydu’l-cârî bi şerhi Sahîhi’l-İmâm el-Buhârî. 6 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Kemâli’l-Muttahide, 1439.
  • Ahmed Haccâc. “el-Mukâtaʿatu’l-İktisâdiyye li’l-Bedâʿiʿ Beyne’l-Hıtâbi’d-Dînî ve’l-İşhâri’t-Telefizyûnî”. Mecelletu’d-Dirâsâti’l-Kânûniyye ve’s-Siyâsiyye 9/2 (2023), 233-257.
  • Aliyyu’l-Kârî, Ebu’l-Hasen Nûruddîn Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî. Fethu bâbi’l-inâye fî şerhi Kitâbi’n-Nukâye fi’l-fıkhi’l-Hanefî. thk. Ahmed Ferîd el-Mizyedî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
  • Aliyyu’l-Kârî, Ebu’l-Hasen Nûruddîn Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî. Mirkâtu’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’l-Mesâbîh. thk. Cemâl Îtânî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1437/2015.
  • Aynî, Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed el-Hanefî. el-Binâye şerhu’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000.
  • Aynî, Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed el-Hanefî. ʿUmdetu’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hak b. Emîr Alî ed-Diyânuvî. ʿAvnu’l-Maʿbûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1415.
  • Azimli, Mehmet. “Mekke Dönemindeki Boykot Yılları Üzerine Bazı Mülahazalar”. İstem 7 (2006), 55-64.
  • Bâbertî, Ekmeluddîn Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed er-Rûmî. el-ʿİnâye fî şerhi’l-Hidâye. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “BDS Guide to Strategic Campaigning for Palestinian Rights”. Erişim 15 Ocak 2025. https://bdsmovement.net/BDS-Guide-Strategic-Campaigning.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “BDS has partnered with the Boycat App”. Erişim 15 Ocak 2025. https://bdsmovement.net/BDS-Has-Partnered-With-Boycat-App.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “Indicators of the BDS movement's Global Impact: July - December 2024”. Erişim 15 Ocak 2025. https://bdsmovement.net/Indicators-BDS-Global-Impact-July-December-2024.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “Palestinian BDS National Committee”. Erişim 15 Ocak 2025. https://www.bdsmovement.net/bnc.
  • BDS, Palestinian Call for Boycott, Divestment and Sanctions. “#ShutDownNation: Global Divestment, Economic Strain, and the Accelerating “Collapse” of Israel’s Economy”. Erişim 15 Ocak 2025. https://www.bdsmovement.net/ShutDownNation-Global-Divestment-Economic-Strain-Accelerating-Collapse-Of-Israels-Economy.
  • Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Huseyn b. Mes’ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meʿâlimu’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzâk el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1420.
  • Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Marʿaşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1418.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî b. Musa el-Horâsânî. Delâilu’n-nübüvve. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405.
  • Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî b. Musa el-Horâsânî. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
  • BI, Business Insider. “McDonald's is donating thousands of free meals to the Israel Defence Forces and citizens after Hamas attacks”. Erişim 14 Ocak 2025. https://www.businessinsider.com/mcdonalds-donating-thousands-meals-idf-israeli-citizens-hamas-attacks-2023.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail Ebû Abdillâh el-Cu’fî. el-Câmiʿu’l-müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar min umûri Rasûlillâh ve sünenihî ve eyyâmih. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt Cilt. Dımaşk: Dâru Tûki’n-Necât, 1422/2001.
  • Burhânuddîn el-Buhârî, Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Merğınânî. el-Muhîtu’l-burhânî fi’l-fıkhi’n-Nuʿmânî. thk. Abdulkerîm Sâmî el-Cündî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1424/2004.
  • CNN, CNN Business. “Starbucks disagrees with union over its ‘solidarity with Palestine’ post”. Erişim 11 Ocak 2025. https://edition.cnn.com/2023/10/13/business/starbucks-israel-palestine-workers/index.html.
  • CTech, Calcalist Tech. “BDS and boycotts have changed Israel’s global trade landscape”. Erişim 15 Ocak 2025. https://www.calcalistech.com/ctechnews/article/bjaru11u6r.
  • Çetinkaya, Y. Doğan. 1908 Osmanlı Boykotu: Bir Toplumsal Hareketin Analizi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşʿas b. İshâk b. Beşîr es-Sicistânî. el-Merâsîl. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1408.
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşʿas b. İshâk b. Beşîr es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
  • Emîn Muîn es-Seyyid. “Eseru’l-Mukâtaʿati’l-ʿArabiyye ʿalâ Ticârati İsrâîl el-Hâriciyye”. Mecelletu Maʿhedi’l-ʿUlûmi’l-İktisâdiyye (Câmiʿatu’l-Cezâîr) 5 (1995), 113-118. https://doi.org/10.54244/1902-000-005-004
  • Friedman, Monroe. Consumer boycotts: effecting change through the marketplace and the media. Londra: Routledge, 1999.
  • Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Müstedrek ʿale’s-Sahîhayn. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
  • Hâzin, Ebu’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî. Lubâbu’t-te’vîl fî meʿâni’t-Tenzîl. thk. Muhammed Ali Şahin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî. Reddu’l-muhtâr ʿale’d-Dürri’l-muhtâr şerhu Tenvîri’l-ebsâr. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd. 14 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrahim el-Absî el-Kûfî. el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
  • İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali. Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî vd. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1379.
  • İbn Hacer el-Heytemî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed es-Sa’dî. ez-Zevâcir an iktirâfi’l-kebâir. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1407/1987.
  • İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdulmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa Elbâbî el-Halebî, 2. Basım, 1955.
  • İbn Nüceym, Zeynuddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. 8 Cilt. Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, 2. Basım, ts.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâluddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd. Fethu’l-kadîr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • İzzeddin b. Abdisselâm, Ebû Muhammed İzzuddîn Abdulazîz b. Abdisselâm b. Ebi’l-Kâsım es-Sülemî ed-Dımaşkî. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. İbrahim el-Vehbî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1996.
  • Kâdîhân, Ebu’l-Mehâsin Fahruddîn Hasen b. Mansûr b. Mahmûd el-Özkendî el-Fergânî. Fetâvâ Kâdîhân fî Mezhebi’l-İmâmi’l-Aʿzam Ebî Hanîfe en-Nuʿmân. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
  • Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd b. Ahmed. Bedâʿiʿu’s-sanâʿiʿ fî tertîbi’ş-Şerâʿiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
  • Kasaundra, M. Tomlin. “Assessing the Efficacy of Consumer Boycotts of U.S. Target Firms: A Shareholder Wealth Analysis”. Southern Economic Journal 8/2 (2019), 503-529.
  • Kirmânî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî. el-Kevâkibu’d-derârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1401/1981.
  • Kudûrî, Ebu’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. et-Tecrîd. thk. Muhammed Ahmed Sirâc - Ali Cumʿa Muhammed. 12 Cilt. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1427/2006.
  • Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
  • Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. el-Müdevvene. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
  • Mâverdî, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-ʿuyûn. thk. es-Seyyid İbn Abdilmaksûd b. Abdirrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
  • Minda, Gary. Boycott in America: how imagination and ideology shape the legal mind. Illinois: Southern Illinois University Press, 1999.
  • Mustafa L. Bilge. “Yemâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/399-400. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
  • Mübârekpûrî, Ebu’l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm. Tuhfetu’l-ahvezî şerhu Câmiʿi’t-Tirmizî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
  • Müslim, Ebû’l-Hasen Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar bi nakli’l-ʿadli ʿani’l-ʿadl ilâ Rasûlillâh sallallâhu aleyhi ve sellem. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mûrî. el-Mecmûʿ şerhu’l-Mühezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mûrî. el-Minhâc şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. Basım, 1392.
  • Özdemir, Serdar. “Seriyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/565-566. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
  • Râzî, Ebû Abdillâh (Ebu’l-Fazl) Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420.
  • Saʿdûn, Âbid b. Abdillâh. el-Mukâtaʿatu’l-iktisâdiyye te’sîluha’ş-şer’î vâkʿıuha’l-me’mûl bihâ. Riyad: Dâru’t-Tâbiîn, 1429.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1414/1993.
  • Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Şerhu’s-Siyeri’l-kebîr. thk. Ebû Abdillah Muhammed Hasen. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1997.
  • Shamshiyev, Ozat. “Consumer Boycotts and Jurisprudential Challenges Related to Identifying Their Legal Cause ('Illah)”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi 61 (2024), 179-193.
  • Sönmezoğlu, Faruk. Uluslararası İlişkiler Sözlüğü. İstanbul: Der Yayınları, 5. Basım, 2017.
  • Suyûtî, Celâluddîn Ebu’l Fadl Abdurrahmân b. Ebî Bekr el-Hudayrî. ed-Durru’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
  • Süleyman b. Safiyye. “Nazra Şer’iyye fi’l-Mukâtaati’l-İktisâdiyye li Nusrati Hayri’l-Beriyye”. Mecelletu’ş-Şihâb 9/2 (2023), 253-264.
  • Şenyayla, Gencal. Müşriklerin Hz. Peygamber ve Müslümanları Boykota Tabi Tutmaları. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
  • Şimrânî, Hâlid b. Abdillâh. el-Mukâtaatu’l-iktisâdiyye hakîkatuhâ ve hukmuhâ. Riyad: Dâru İbn el-Cevzî, 1426.
  • Şirbînî, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb el-Kâhirî. es-Sirâcu’l-münîr fî’l-iʿânetiʿ alâ maʿrifeti baʿdı meʿânî kelâmi Rabbina’l-Hakîmi’l-Habîr. 4 Cilt. Kahire: Matbaatu Bûlâk, 1285.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Muʿcemu’l-kebîr. thk. Hamdi Abdulmecid es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1415/1994.
  • Tîbî, Ebû Muhammed Şerefuddîn Hüseyn b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kâşif ʿan hakâiki’s-sünen. 13 Cilt. Mekke: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1417/1997.
  • Turtûşî, Ebû Bekr Muhammed b. Velîd b. Muhammed b. Halef el-Fihrî. Sirâcu’l-mülûk. Mısır: el-Matbûâtu’l-Arabiyye, 1872.
  • Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 5 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2021.
  • Zebîdî, Murtaza Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Hüseynî. İthâfu’s-sâdeti’l-müttakîn bi şerhi esrâri İhyâi ʿUlûmi’d-Dîn. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1438/2016.
  • Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî b. Mihcen b. Yûnus es-Sûfî el-Bâriî. Tebyînu’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik. Kahire: Matbaatu’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1313.
Toplam 77 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Hadis
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Muhammed Furkan Taha Demirbaş 0000-0003-3022-8439

Erken Görünüm Tarihi 12 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 15 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 19 Ocak 2025
Kabul Tarihi 5 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Demirbaş, M. F. T. (2025). İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 8(1), 1-18. https://doi.org/10.52637/kiid.1622966
AMA Demirbaş MFT. İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları. Kocatepe İslami İlimler Dergisi. Haziran 2025;8(1):1-18. doi:10.52637/kiid.1622966
Chicago Demirbaş, Muhammed Furkan Taha. “İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri Ve Güncel Uygulama Alanları”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 8, sy. 1 (Haziran 2025): 1-18. https://doi.org/10.52637/kiid.1622966.
EndNote Demirbaş MFT (01 Haziran 2025) İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 8 1 1–18.
IEEE M. F. T. Demirbaş, “İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları”, Kocatepe İslami İlimler Dergisi, c. 8, sy. 1, ss. 1–18, 2025, doi: 10.52637/kiid.1622966.
ISNAD Demirbaş, Muhammed Furkan Taha. “İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri Ve Güncel Uygulama Alanları”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 8/1 (Haziran 2025), 1-18. https://doi.org/10.52637/kiid.1622966.
JAMA Demirbaş MFT. İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları. Kocatepe İslami İlimler Dergisi. 2025;8:1–18.
MLA Demirbaş, Muhammed Furkan Taha. “İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri Ve Güncel Uygulama Alanları”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, c. 8, sy. 1, 2025, ss. 1-18, doi:10.52637/kiid.1622966.
Vancouver Demirbaş MFT. İslam’da Boykotun Şer’î Temelleri ve Güncel Uygulama Alanları. Kocatepe İslami İlimler Dergisi. 2025;8(1):1-18.
 Kapak Resmi İndir

Creative Commons Lisansı