Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 32, 407 - 427, 30.05.2025
https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1636579

Öz

Amaç: Bu çalışma, bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin genel öz yeterlik inançları üzerindeki etkisini ve bu ilişkide demografik faktörlerin (cinsiyet, medeni hal, yaş, öğrenim düzeyi, kıdem düzeyi, meslek kategorisi ve okul türü) düzenleyici rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Psikolojik iyi oluşun bireylerin mesleki ve bireysel yeterlilikleri üzerindeki rolü göz önüne alındığında, bu araştırmanın insan kaynakları yönetimi ve örgütsel davranış literatürüne katkı sağlaması hedeflenmektedir.
Tasarım/Yöntem: Araştırma, nicel yöntem kullanılarak gerçekleştirilmiş ve Likert ölçeklerine dayalı bir anket uygulanmıştır. Çalışma, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda görev yapan öğretmenlerden oluşan 501 kişilik bir örneklemle yürütülmüştür. Veriler, SPSS, AMOS ve PROCESS makro araçlarıyla analiz edilmiş; temel ilişkiyi test etmek için basit doğrusal regresyon, düzenleyici etkileri belirlemek için moderasyon analizleri yapılmıştır.
Bulgular: Psikolojik iyi oluşun genel öz yeterlik üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisi bulunmuştur. Ancak moderasyon analizleri, demografik değişkenlerin bu ilişkide düzenleyici bir rolü olmadığını göstermiştir. Sonuçlar, psikolojik iyi oluşun bireylerin genel öz yeterlik inançlarını artıran önemli bir faktör olduğunu ve bu etkinin demografik değişkenlerden bağımsız olarak güçlü şekilde devam ettiğini ortaya koymuştur.
Sınırlılıklar: Araştırma, belirli bir bölgede öğretmenler üzerinde gerçekleştirilmiş olup, farklı meslek grupları ve kültürel bağlamlara genellenebilirliği sınırlıdır.
Özgünlük/Değer: Bu çalışma, psikolojik iyi oluş ve genel öz yeterlik ilişkisini demografik faktörlerin düzenleyici rolü açısından ele alan sınırlı araştırmalardan biridir. Elde edilen bulgular, çalışanların psikolojik iyi oluş düzeylerini artırmaya yönelik örgütsel stratejilerin geliştirilmesi açısından önemlidir. Çalışma, özellikle yönetim ve organizasyon bağlamında psikolojik iyi oluşun mesleki başarı üzerindeki etkisini ortaya koyarak literatüre katkı sunmaktadır.

Etik Beyan

Bu çalışmada kullanılan anket yöntemi için Batman Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 31/01/2024 tarihli ve 2024/01 nolu toplantısında 51 sıra sayılı kararı ile izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Kitabevi.
  • An, S., & Tao, S. (2024). English as a foreign language teachers’ burnout: The predicator powers of self-efficacy and well-being. Acta Psychologica, 245(104226), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2024.104226
  • Arıkan, R. (2005). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Asil Yayınları. Aristoteles. (2000). Nicomachean ethics (J. Sachs, Trans.). Focus Publishing/R. Pullins Co. (Original work published ca. 350 B.C.E.)
  • Ateş, H., & Ateş, N. (2023). Voleybol antrenörlerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 1045-1059.
  • Aydoğan, İ. (2019). Öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordayıcısı olarak okul iklimi algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçeye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-131.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
  • Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall.
  • Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Freeman/Times Books/Henry Holt & Co.
  • Bıyıkbeyi T., & Tatlı, H.S. (2025). Dinamik çevrelerde örgütsel miyopiden kurtulmak: Örgütsel öğrenme açısından inceleme, Yönetim Bilimleri Dergisi, 23(55), 588-611. https://doi.org/10.35408/comuybd.1571534
  • Bradson, M. L., & Strober, L. B. (2024). Coping and psychological well-being among persons with relapsing-remitting multiple sclerosis: The role of perceived self-efficacy. Multiple Sclerosis and Related Disorders, 84, 105495. https://doi.org/10.1016/j.msard.2024.105495
  • Byrne, B. M. (2016). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (3rd ed.). Routledge.
  • Cansoy, R., Parlar, H., & Turkoglu, M. E. (2020). A predictor of teachers’ psychological well-being: Teacher self-efficacy. International Online Journal of Educational Sciences, 12(4), 41–55. https://doi.org/10.15345/iojes.2020.04.003
  • Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P., & Malone, P. S. (2006). Teachers’ self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students’ academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44(6), 473-490. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2006.09.001
  • Conger, R. D., & Elder, G. H. (1994). Families in troubled times: Adapting to change in rural America. Aldine de Gruyter.
  • Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). Sage Publications.
  • Day, C., & Gu, Q. (2014). Resilient teachers, resilient schools: Building and sustaining quality in testing times. Routledge.
  • De-Caroli, M. E., & Sagone, E. (2014). Generalized self-efficacy and well-being in adolescents with high vs. low scholastic self-efficacy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 141, 867-874. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.05.152
  • Demirhan, G., & İnce, A. (2022). Covid-19 sürecinde öğretmenlerin pozitif liderlik algıları ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 10-22.
  • Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D. W., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97(2), 143-156.
  • Doğan, Ü., & Aslan, M. (2022). Teachers' perceptions regarding the school climate: Examination of the relationship between psychological well-being. Trakya Journal of Education, 12(3), 1482– 1499. https://doi.org/10.24315/tred.993218
  • Eagly, A. H. (1987). Sex differences in social behavior: A social-role interpretation. Lawrence Erlbaum Associates.
  • Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 98-110.
  • Ertürk, A., Keskinkılıç Kara, S. B., & Zafer Güneş, D. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: Bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1723-1744.
  • Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
  • George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update. Pearson.
  • Goddard, R. D., Hoy, W. K., & Woolfolk Hoy, A. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical developments, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3-13. https://doi.org/10.3102/0013189X033003003
  • Göçen, G. (2013). Pozitif psikoloji düzleminde psikolojik iyi olma ve dini yönelim ilişkisi: Yetişkinler üzerinde bir araştırma. Toplum Bilimleri Dergisi, 7(13), 97-103.
  • Gülaçtı, F. (2009). Sosyal beceri eğitimine yönelik programın üniversite öğrencilerinin, sosyal beceri, öznel ve psikolojik iyi olma düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi.
  • Gültekin, F., & Bayramoğlu, G. (2021). 2000-2020 yılları arasında Türkiye’de “psikolojik iyi oluş” ile ilgili yazılan tezlerin içerik analizi. Journal of Management Theory and Practices Research, 2(2), 117-133. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmtpr/issue/77134/1290751
  • Gündüz, Y., & Çağırga, T. (2023). Öğretmenlerin tolerans düzeyi ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 997–1028. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1257148
  • Gürbüz, S. (2021). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri (Güncellenmiş 2. baskı). Seçkin Yayınları.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Pearson.
  • Hayes, J. (2018). The theory and practice of change management. Palgrave Macmillan.
  • He, X., Fang, S., & Du, L. (2023). Study on the relationship between self-efficacy and psychological well-being among Chinese college students. Studies in Psychological Science, 1(3), 53–58. https://doi.org/10.56397/SPS.2023.12.07
  • Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988.
  • Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
  • Işık, M., & Çiçek, B. (2020). Planlı davranış teorisi perspektifinden girişimcilik niyeti üzerinde sosyal sermaye öz yeterlilik ve öz saygının rolü. Turkish Studies-Economy, 15(1), 185-206.
  • İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555
  • Kahraman, Ü., & Çelik, O. T. (2022). Öğretmenlerin örgütsel destek algıları ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 7(1), 1–17. https://doi.org/10.46628/itbhssj.1134102
  • Keskin, O., & Toprakçı, E. (2024). Okul yöneticilerinin genel öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre meta-analizi. E-International Journal of Educational Research, 15(1).
  • Keyes, C. L. M. (2002). The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. Journal of Health and Social Behavior, 43(2), 207-222. https://doi.org/10.2307/3090197
  • Kılınç, M. (2017). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak öz-yeterlik ve etkileşim kaygısı. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (13), 207-216.
  • Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741- 756. https://doi.org/10.1037/a0019237
  • Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). Guilford Press. Kurt, N. (2018). Öğretmenlerin psikolojik sermaye algıları ile psikolojik iyi oluşları ve iş doyumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
  • Lachman, M. E., & Weaver, S. L. (1998). The sense of control as a moderator of social class differences in health and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 74(3), 763– 773. https://doi.org/10.1037/0022-3514.74.3.763
  • Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79–122. https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027
  • Luszczynska, A., Gutierez-Dona, B., & Schwarzer, R. (2005a). General self-efficacy in various domains of human functioning: Evidence from five countries. International Journal of Psychology, 40(2), 80-89.
  • Luszczynska, A., Scholz, U., & Schwarzer, R. (2005b). The general self-efficacy scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139(5), 439-457. https://doi.org/10.3200/JRLP.139.5.439-457
  • Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford University Press.
  • Malhotra, N. K., & Dash, S. (2011). Marketing research: An applied orientation. Pearson Publishing.
  • Oğuz Duran, N., & Çalışkan, B. (2020). Psikolojik iyi oluş, cinsiyet, mesleki kıdem ve okuldaki görev süresinin öğretmen kültürlerarası duyarlılığını yordamadaki rolleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(1), 198-218. http://dx.doi.org/10.30703/cije.560090
  • Özbek, S., & Akyüz, O. (2022). Futbolcuların psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 13(3), 245-256.
  • Özer, S., Nuri, C., & Bağlama, B. (2023). Özel eğitim öğretmenlerinin COVID-19 pandemisinde psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 508-521. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1285514
  • Özsoy, E., & Ardıç, K. (2020). Çalışanların karanlık kişilik özelliklerinin tükenmişliğe etkisinde genel öz-yeterliliğin düzenleyici rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 144-154. Parlar, H., & Gençal Yazıcı, S. (2017). Evli ve bekar yetişkinlerin genel öz-yeterlik ve benlik saygılarının incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 207– 247.
  • Ross, C. E., Mirowsky, J., & Goldsteen, K. (1990). The impact of the family on health: The decade in review. Journal of Marriage and the Family, 52(4), 1059–1078. https://doi.org/10.2307/353319
  • Ross, J. A., & Bruce, C. D. (2007). Professional development effects on teacher efficacy: Results of a randomized field trial. The Journal of Educational Research, 101(1), 50-60. https://doi.org/10.3200/JOER.101.1.50-60
  • Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069–1081. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
  • Ryff, C. D. (2014). Psychological well-being revisited: Advances in the science and practice of eudaimonia. Psychotherapy and Psychosomatics, 83(1), 10-28. https://doi.org/10.1159/000353263
  • Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727. https://doi.org/10.1037/0022-3514.69.4.719 Sarıtaş, S. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik iyi oluş halleri, mesleki kaygı düzeyleri ve özyeterlik inançlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
  • Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315. https://doi.org/10.1002/job.248
  • Scherbaum, C. A., Cohen-Charash, Y., & Kern, M. J. (2006). Measuring general self-efficacy: A comparison of three measures using item response theory. Educational and Psychological Measurement, 66(6), 1047-1063.
  • Schunk, D. H., & Pajares, F. (2002). The development of academic self-efficacy. In A. Wigfield & J. S. Eccles (Eds.), Development of achievement motivation (pp. 15–31). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-012750053-9/50003-6
  • Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. In M. Johnston, S. G. Wright, & J. Weinman (Eds.), Measures in Health Psychology: A User’s Portfolio. Causal and Control Beliefs (Vol. 1, pp. 35-37). Nfer-Nelson.
  • Schwarzer, R., & Hallum, S. (2008). Perceived teacher self-efficacy as a predictor of job stress and burnout: Mediation analyses. Applied Psychology, 57(1), 152-171. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2008.00359.x
  • Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. Free Press.
  • Seyedi-Andi, S. J., Bakouei, F., Adib Rad, H., Khafri, S., & Salavati, A. (2019). The relationship between self-efficacy and some demographic and socioeconomic variables among Iranian Medical Sciences students. Advances in Medical Education and Practice, 10, 645–651. https://doi.org/10.2147/AMEP.S185780
  • Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99(3), 611-625. https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.3.611
  • Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.11.001
  • Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayınevi.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
  • Telef, B. B. (2011). Psikolojik iyi oluş ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. 11. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 3–5 Ekim, Selçuk-İzmir.
  • Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
  • Tipton, R. M., & Worthington, E. L. (1984). The measurement of generalized self-efficacy: A study of construct validity. Journal of Personality Assessment, 48(5), 545-548. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa4805_14
  • Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805. https://doi.org/10.1016/S0742- 051X(01)00036-1
  • Uğurlu, F., (2020). Psikolojik iyi oluş, İçinde K. Eryeşil, Pozitif örgütsel davranışta güncel yaklaşımlar, ss. 102-122. Eğitim Yayınevi.
  • Uğurlu, F., & Fırat, İ. (2023). Nomofobik davranışların akademik öz-yeterlik üzerindeki etkisinde genel öz-yeterliğin aracılık rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 596-621.
  • Üner, M., Özbalcı, N., Bayrak, E., Can, İ., Şahinler, Y., & Alphan, M. (2023). Okul idarecilerinin yaşam doyumları ve psikolojik iyi oluşlarının öz yeterliklerini yordama düzeyinin belirlenmesi. Journal of Management Theory and Practices Research, 4(1), 30-44.
  • Xie, J., Liu, M., Zhong, Z., Zhang, Q., Zhou, J., Wang, L., Ma, K., Ding, S., Zhang, X., Sun, Q., & Cheng, A. S. K. (2020). Relationships among character strengths, self-efficacy, social support, depression, and psychological well-being of hospital nurses. Asian Research, 14, 150-157. https://doi.org/10.1016/j.anr.2020.06.002
  • Yılmaz, H., & Büyükcebeci, A. (2019). Bazı pozitif psikoloji kavramları açısından helikopter ebeveyn tutumlarının sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 707-744.
  • Yin, H., Tam, W. Y. T., & Lau, E. (2023). Happy teachers are efficacious and committed, but not vice versa: Unraveling the longitudinal relationships between Hong Kong kindergarten teachers’ psychological well-being, self-efficacy, and commitment. Teaching and Teacher Education, 123(103997), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.tate.2022.103997
  • Yurtal, F., & Elgit, B. (2022). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları ile sınıf içi davranışlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(235), 2275-2296. https://doi.org/10.37669/milliegitim.885220
  • Yüner, B. (2020). Investigation of the relationship between academic self-efficacy, academic motivation and success: The case of prospective teachers. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49(2), 706-733.
  • Zeng, W., Wu, X., Xu, Y., Wu, J., Zeng, Y., Shao, J., Huang, D., & Zhu, Z. (2021). The impact of general self-efficacy on psychological resilience during the COVID-19 pandemic: The mediating role of posttraumatic growth and the moderating role of deliberate rumination. Frontiers in Psychology, 12, 684354. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.684354

The Effect of Psychological Well-Being on General Self-Efficacy: The Moderating Role of Demographic Variables

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 32, 407 - 427, 30.05.2025
https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1636579

Öz

Purpose: This study examines the impact of psychological well-being on general self-efficacy and the moderating role of demographic factors (gender, marital status, age, education level, tenure, occupational category, and school type). It aims to contribute to the literature on human resource management and organizational behavior by exploring how psychological well-being influences individuals’ self-efficacy beliefs.
Design/Methodology: A quantitative research method was employed, using a Likert-scale-based survey. The sample consists of 501 teachers working in schools under the Ministry of National Education. Data were analyzed using SPSS, AMOS, and PROCESS macro tools. Simple linear regression assessed the main effect, while moderation analyses examined the role of demographic variables.
Findings: Psychological well-being positively and significantly affects general self-efficacy. However, moderation analyses indicate that demographic variables do not significantly alter this relationship. The results suggest that psychological well-being consistently enhances self-efficacy, regardless of demographic differences.
Limitations: The study focuses on teachers in a specific region, limiting its generalizability to other professions and cultural contexts. Additionally, self-report measures were used, which may introduce response bias.

Originality/Value: This study is among the few that explore the moderating role of demographics in the relationship between psychological well-being and self-efficacy. It highlights the need for organizational strategies that support employees' well-being and contributes to the management and organization literature by emphasizing its role in professional success.

Etik Beyan

Permission for this study was obtained from the Ethics Committee of Batman University with the decision number 51 at the meeting dated 31/01/2024 and numbered 2024/01 of the relevant board.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Kitabevi.
  • An, S., & Tao, S. (2024). English as a foreign language teachers’ burnout: The predicator powers of self-efficacy and well-being. Acta Psychologica, 245(104226), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2024.104226
  • Arıkan, R. (2005). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Asil Yayınları. Aristoteles. (2000). Nicomachean ethics (J. Sachs, Trans.). Focus Publishing/R. Pullins Co. (Original work published ca. 350 B.C.E.)
  • Ateş, H., & Ateş, N. (2023). Voleybol antrenörlerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 1045-1059.
  • Aydoğan, İ. (2019). Öğretmenlerin psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordayıcısı olarak okul iklimi algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçeye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-131.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
  • Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall.
  • Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Freeman/Times Books/Henry Holt & Co.
  • Bıyıkbeyi T., & Tatlı, H.S. (2025). Dinamik çevrelerde örgütsel miyopiden kurtulmak: Örgütsel öğrenme açısından inceleme, Yönetim Bilimleri Dergisi, 23(55), 588-611. https://doi.org/10.35408/comuybd.1571534
  • Bradson, M. L., & Strober, L. B. (2024). Coping and psychological well-being among persons with relapsing-remitting multiple sclerosis: The role of perceived self-efficacy. Multiple Sclerosis and Related Disorders, 84, 105495. https://doi.org/10.1016/j.msard.2024.105495
  • Byrne, B. M. (2016). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (3rd ed.). Routledge.
  • Cansoy, R., Parlar, H., & Turkoglu, M. E. (2020). A predictor of teachers’ psychological well-being: Teacher self-efficacy. International Online Journal of Educational Sciences, 12(4), 41–55. https://doi.org/10.15345/iojes.2020.04.003
  • Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P., & Malone, P. S. (2006). Teachers’ self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students’ academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44(6), 473-490. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2006.09.001
  • Conger, R. D., & Elder, G. H. (1994). Families in troubled times: Adapting to change in rural America. Aldine de Gruyter.
  • Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). Sage Publications.
  • Day, C., & Gu, Q. (2014). Resilient teachers, resilient schools: Building and sustaining quality in testing times. Routledge.
  • De-Caroli, M. E., & Sagone, E. (2014). Generalized self-efficacy and well-being in adolescents with high vs. low scholastic self-efficacy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 141, 867-874. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.05.152
  • Demirhan, G., & İnce, A. (2022). Covid-19 sürecinde öğretmenlerin pozitif liderlik algıları ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 10-22.
  • Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D. W., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97(2), 143-156.
  • Doğan, Ü., & Aslan, M. (2022). Teachers' perceptions regarding the school climate: Examination of the relationship between psychological well-being. Trakya Journal of Education, 12(3), 1482– 1499. https://doi.org/10.24315/tred.993218
  • Eagly, A. H. (1987). Sex differences in social behavior: A social-role interpretation. Lawrence Erlbaum Associates.
  • Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 98-110.
  • Ertürk, A., Keskinkılıç Kara, S. B., & Zafer Güneş, D. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: Bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1723-1744.
  • Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
  • George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update. Pearson.
  • Goddard, R. D., Hoy, W. K., & Woolfolk Hoy, A. (2004). Collective efficacy beliefs: Theoretical developments, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3-13. https://doi.org/10.3102/0013189X033003003
  • Göçen, G. (2013). Pozitif psikoloji düzleminde psikolojik iyi olma ve dini yönelim ilişkisi: Yetişkinler üzerinde bir araştırma. Toplum Bilimleri Dergisi, 7(13), 97-103.
  • Gülaçtı, F. (2009). Sosyal beceri eğitimine yönelik programın üniversite öğrencilerinin, sosyal beceri, öznel ve psikolojik iyi olma düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi.
  • Gültekin, F., & Bayramoğlu, G. (2021). 2000-2020 yılları arasında Türkiye’de “psikolojik iyi oluş” ile ilgili yazılan tezlerin içerik analizi. Journal of Management Theory and Practices Research, 2(2), 117-133. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmtpr/issue/77134/1290751
  • Gündüz, Y., & Çağırga, T. (2023). Öğretmenlerin tolerans düzeyi ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 997–1028. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1257148
  • Gürbüz, S. (2021). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri (Güncellenmiş 2. baskı). Seçkin Yayınları.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Pearson.
  • Hayes, J. (2018). The theory and practice of change management. Palgrave Macmillan.
  • He, X., Fang, S., & Du, L. (2023). Study on the relationship between self-efficacy and psychological well-being among Chinese college students. Studies in Psychological Science, 1(3), 53–58. https://doi.org/10.56397/SPS.2023.12.07
  • Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management, 21(5), 967-988.
  • Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
  • Işık, M., & Çiçek, B. (2020). Planlı davranış teorisi perspektifinden girişimcilik niyeti üzerinde sosyal sermaye öz yeterlilik ve öz saygının rolü. Turkish Studies-Economy, 15(1), 185-206.
  • İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555
  • Kahraman, Ü., & Çelik, O. T. (2022). Öğretmenlerin örgütsel destek algıları ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişki. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 7(1), 1–17. https://doi.org/10.46628/itbhssj.1134102
  • Keskin, O., & Toprakçı, E. (2024). Okul yöneticilerinin genel öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre meta-analizi. E-International Journal of Educational Research, 15(1).
  • Keyes, C. L. M. (2002). The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. Journal of Health and Social Behavior, 43(2), 207-222. https://doi.org/10.2307/3090197
  • Kılınç, M. (2017). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak öz-yeterlik ve etkileşim kaygısı. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (13), 207-216.
  • Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741- 756. https://doi.org/10.1037/a0019237
  • Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). Guilford Press. Kurt, N. (2018). Öğretmenlerin psikolojik sermaye algıları ile psikolojik iyi oluşları ve iş doyumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
  • Lachman, M. E., & Weaver, S. L. (1998). The sense of control as a moderator of social class differences in health and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 74(3), 763– 773. https://doi.org/10.1037/0022-3514.74.3.763
  • Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79–122. https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027
  • Luszczynska, A., Gutierez-Dona, B., & Schwarzer, R. (2005a). General self-efficacy in various domains of human functioning: Evidence from five countries. International Journal of Psychology, 40(2), 80-89.
  • Luszczynska, A., Scholz, U., & Schwarzer, R. (2005b). The general self-efficacy scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139(5), 439-457. https://doi.org/10.3200/JRLP.139.5.439-457
  • Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford University Press.
  • Malhotra, N. K., & Dash, S. (2011). Marketing research: An applied orientation. Pearson Publishing.
  • Oğuz Duran, N., & Çalışkan, B. (2020). Psikolojik iyi oluş, cinsiyet, mesleki kıdem ve okuldaki görev süresinin öğretmen kültürlerarası duyarlılığını yordamadaki rolleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(1), 198-218. http://dx.doi.org/10.30703/cije.560090
  • Özbek, S., & Akyüz, O. (2022). Futbolcuların psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 13(3), 245-256.
  • Özer, S., Nuri, C., & Bağlama, B. (2023). Özel eğitim öğretmenlerinin COVID-19 pandemisinde psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 508-521. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1285514
  • Özsoy, E., & Ardıç, K. (2020). Çalışanların karanlık kişilik özelliklerinin tükenmişliğe etkisinde genel öz-yeterliliğin düzenleyici rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 144-154. Parlar, H., & Gençal Yazıcı, S. (2017). Evli ve bekar yetişkinlerin genel öz-yeterlik ve benlik saygılarının incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 207– 247.
  • Ross, C. E., Mirowsky, J., & Goldsteen, K. (1990). The impact of the family on health: The decade in review. Journal of Marriage and the Family, 52(4), 1059–1078. https://doi.org/10.2307/353319
  • Ross, J. A., & Bruce, C. D. (2007). Professional development effects on teacher efficacy: Results of a randomized field trial. The Journal of Educational Research, 101(1), 50-60. https://doi.org/10.3200/JOER.101.1.50-60
  • Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069–1081. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
  • Ryff, C. D. (2014). Psychological well-being revisited: Advances in the science and practice of eudaimonia. Psychotherapy and Psychosomatics, 83(1), 10-28. https://doi.org/10.1159/000353263
  • Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719-727. https://doi.org/10.1037/0022-3514.69.4.719 Sarıtaş, S. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik iyi oluş halleri, mesleki kaygı düzeyleri ve özyeterlik inançlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
  • Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315. https://doi.org/10.1002/job.248
  • Scherbaum, C. A., Cohen-Charash, Y., & Kern, M. J. (2006). Measuring general self-efficacy: A comparison of three measures using item response theory. Educational and Psychological Measurement, 66(6), 1047-1063.
  • Schunk, D. H., & Pajares, F. (2002). The development of academic self-efficacy. In A. Wigfield & J. S. Eccles (Eds.), Development of achievement motivation (pp. 15–31). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-012750053-9/50003-6
  • Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. In M. Johnston, S. G. Wright, & J. Weinman (Eds.), Measures in Health Psychology: A User’s Portfolio. Causal and Control Beliefs (Vol. 1, pp. 35-37). Nfer-Nelson.
  • Schwarzer, R., & Hallum, S. (2008). Perceived teacher self-efficacy as a predictor of job stress and burnout: Mediation analyses. Applied Psychology, 57(1), 152-171. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2008.00359.x
  • Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. Free Press.
  • Seyedi-Andi, S. J., Bakouei, F., Adib Rad, H., Khafri, S., & Salavati, A. (2019). The relationship between self-efficacy and some demographic and socioeconomic variables among Iranian Medical Sciences students. Advances in Medical Education and Practice, 10, 645–651. https://doi.org/10.2147/AMEP.S185780
  • Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99(3), 611-625. https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.3.611
  • Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.11.001
  • Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayınevi.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
  • Telef, B. B. (2011). Psikolojik iyi oluş ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. 11. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 3–5 Ekim, Selçuk-İzmir.
  • Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği (PİOO): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
  • Tipton, R. M., & Worthington, E. L. (1984). The measurement of generalized self-efficacy: A study of construct validity. Journal of Personality Assessment, 48(5), 545-548. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa4805_14
  • Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805. https://doi.org/10.1016/S0742- 051X(01)00036-1
  • Uğurlu, F., (2020). Psikolojik iyi oluş, İçinde K. Eryeşil, Pozitif örgütsel davranışta güncel yaklaşımlar, ss. 102-122. Eğitim Yayınevi.
  • Uğurlu, F., & Fırat, İ. (2023). Nomofobik davranışların akademik öz-yeterlik üzerindeki etkisinde genel öz-yeterliğin aracılık rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 596-621.
  • Üner, M., Özbalcı, N., Bayrak, E., Can, İ., Şahinler, Y., & Alphan, M. (2023). Okul idarecilerinin yaşam doyumları ve psikolojik iyi oluşlarının öz yeterliklerini yordama düzeyinin belirlenmesi. Journal of Management Theory and Practices Research, 4(1), 30-44.
  • Xie, J., Liu, M., Zhong, Z., Zhang, Q., Zhou, J., Wang, L., Ma, K., Ding, S., Zhang, X., Sun, Q., & Cheng, A. S. K. (2020). Relationships among character strengths, self-efficacy, social support, depression, and psychological well-being of hospital nurses. Asian Research, 14, 150-157. https://doi.org/10.1016/j.anr.2020.06.002
  • Yılmaz, H., & Büyükcebeci, A. (2019). Bazı pozitif psikoloji kavramları açısından helikopter ebeveyn tutumlarının sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 707-744.
  • Yin, H., Tam, W. Y. T., & Lau, E. (2023). Happy teachers are efficacious and committed, but not vice versa: Unraveling the longitudinal relationships between Hong Kong kindergarten teachers’ psychological well-being, self-efficacy, and commitment. Teaching and Teacher Education, 123(103997), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.tate.2022.103997
  • Yurtal, F., & Elgit, B. (2022). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları ile sınıf içi davranışlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(235), 2275-2296. https://doi.org/10.37669/milliegitim.885220
  • Yüner, B. (2020). Investigation of the relationship between academic self-efficacy, academic motivation and success: The case of prospective teachers. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49(2), 706-733.
  • Zeng, W., Wu, X., Xu, Y., Wu, J., Zeng, Y., Shao, J., Huang, D., & Zhu, Z. (2021). The impact of general self-efficacy on psychological resilience during the COVID-19 pandemic: The mediating role of posttraumatic growth and the moderating role of deliberate rumination. Frontiers in Psychology, 12, 684354. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.684354
Toplam 84 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Küçük İşletme Organizasyonu ve Yönetimi, Strateji, Yönetim ve Örgütsel Davranış (Diğer)
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Yazarlar

İbrahim Fırat 0000-0001-6102-7176

Yayımlanma Tarihi 30 Mayıs 2025
Gönderilme Tarihi 10 Şubat 2025
Kabul Tarihi 30 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 17 Sayı: 32

Kaynak Göster

APA Fırat, İ. (2025). Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 17(32), 407-427. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1636579
AMA Fırat İ. Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD). Mayıs 2025;17(32):407-427. doi:10.20990/kilisiibfakademik.1636579
Chicago Fırat, İbrahim. “Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi”. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (AKAD) 17, sy. 32 (Mayıs 2025): 407-27. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1636579.
EndNote Fırat İ (01 Mayıs 2025) Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD) 17 32 407–427.
IEEE İ. Fırat, “Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), c. 17, sy. 32, ss. 407–427, 2025, doi: 10.20990/kilisiibfakademik.1636579.
ISNAD Fırat, İbrahim. “Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi”. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD) 17/32 (Mayıs 2025), 407-427. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1636579.
JAMA Fırat İ. Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD). 2025;17:407–427.
MLA Fırat, İbrahim. “Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi”. Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), c. 17, sy. 32, 2025, ss. 407-2, doi:10.20990/kilisiibfakademik.1636579.
Vancouver Fırat İ. Psikolojik İyi Oluşun Genel Öz Yeterlik Üzerindeki Etkisi: Demografik Değişkenlerin Moderatör Etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD). 2025;17(32):407-2.