Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN İŞ YAPABİLME KOLAYLIĞININ ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME ANALİZİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 48, 371 - 389, 30.04.2025

Sibel Örk Özel , Dilek Veysikarani

https://doi.org/10.18493/kmusekad.1504792

Öz

İş yapabilme, küresel ekonomiye sağlayacağı olumlu etkiler nedeniyle politika yapıcılar için öncelikli bir konu haline gelmektedir. Yatırım sermayeleri ve girişimcilerin artan hareketliliği de bu önceliğin önemini daha da artırmaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışmada, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin iş yapabilme seviyelerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, 2021 yılına ait İş Yapma Kolaylığı Endeksi verileri Dünya Bankası'ndan alınarak kullanılmıştır. Çalışmada, AB üyesi ülkelerin İş Yapma Kolaylığı Endeksi'nin alt boyutlarına göre benzerlikleri ve farklılıklarını belirlemek amacıyla Çok Boyutlu Ölçekleme analizi yapılmıştır. Bu analiz sonucunda, endekse göre en çok homojenlik gösteren değişkenlerin "İşe Başlama" ve "Vergi Ödemesi" olduğu belirlenmiştir. Ülkeler arasında ise en çok benzerlik gösterenlerin Almanya, Danimarka, Estonya ve Litvanya olduğu saptanmıştır. Bu bulgular, AB üyesi ülkelerin iş yapabilme kolaylığı açısından bazı ortak özelliklere sahip olduğunu, ancak yine de belirli farklılıkların mevcut olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Küresel Ekonomi İş Yapabilme Kolaylığı Endeksi Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi.

Kaynakça

  • Acar, Ö. F., ve Çetinceli, K. (2020). Uluslararası Ticarette Taşıma Türlerinin Türkiye'nin Lojistik Performans Endeksine Etkisi ve İş Yapma Kolaylığı Endeksi İlişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 887-905.
  • Aliu, A., Aliu, D. ve Çılgınoğlu, H. (2021). Etkili Turizm Diplomasisi, Aşı Turizmi ve Üçlü-Sarmal Modeli: Baltık Ülkeleri Araştırması. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 16(2), 743-762.
  • Altıntaş, F.F. (2023). G20 Grubu Ülkelerin İş Yapma Kolaylığı Performanslarının Analizi: Standart Sapma Tabanlı Aras Yöntemi ile Bir Uygulama. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-21.
  • Babatunde, S. A., Ajape, M. K., Isa, K. D., Kuye, O., Omolehinwa, E. O. ve Muritala, S. A. (2021). Ease of Doing Business Index: An Analysis of Investors Practical View. Jurnal Economia, 17(1), 101-123.
  • Bozkurt, M. ve Akçacı, T. (2023). İş Yapma Kolaylığı: Türkiye ve Avrupa Birliği Karşılaştırması. Econder International Academic Journal, 7(2), 97-120.
  • Coşkuner, A., Rençber, Ö. F. ve Bağcı, H. (2021). Ülkelerin Girişimcilik ve Ekonomik Özgürlük Özelliklerinin Karşılaştırılması: Bulanık K-Ortalamalar Yöntemi ile Örnek Bir Uygulama. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 16(1).
  • Ding, C. S. (2006). Multidimensional Scaling Modeling Approach To Latent Profile Analysis in Psychological Research. Int. J. Psychol. 41, 226–238.
  • Doru, S. ve Balku, Y. (2023). Di̇ji̇talleşen Kamu Hi̇zmetleri̇nde E-demokrasi̇ ve Vatandaşlık Anlayışı: Entropi̇ Temelli̇ MABAC Uygulamasi AB Ülkelerİ Örneği. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 10(1), 580-605.
  • Doshi, R., Kelley, J. G. ve Simmons, B. A. (2019). The Power of Ranking: The Ease of Doing Business Indicator and Global Regulatory Behavior. International Organization, 73(3), 611-643.
  • Gürler, C. (2023). Ease of Doing Business in European Union Countries and Candidates. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 57, 81-93.
  • Hamplová, E. ve Provazníková, K. (2014). Assessment of The Business Environment Competitiveness in The Czech Republic and EU. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 1225-1229.
  • Hazine ve Maliye Bakanlığı (2024), https://www.hmb.gov.tr/is-yapma-kolayligi-nedir, Erişim Tarihi: 04.05.2024.
  • He, J. ve Shang, P. (2018). Multidimensional Scaling Analysis of Financial Stocks Based on Kronecker-Delta Dissimilarity. Communications in Nonlinear Science and Numerical Simulation, 63, 186-201.
  • Hossain, M. T., Hassan, Z., Shafiq, S. ve Basit, A. (2018). Ease of Doing Business and Its Impact on Inward FDI. Indonesian Journal of Management and Business Economics, 1(1). 52–65.
  • Hout, M. C., Papesh, M. H. ve Goldinger, S. D. (2013). Multidimensional Scaling. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 4(1), 93-103.
  • Kangal, N., Eroğlu, İ. ve Çoban, M.N. (2018). İş Yapabilme Kolaylığı Kapsamında MINT Üyesi Ülkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 13 (2).
  • Koç, E., Kaya, K. ve Şenel, M. C. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Ekonomik Göstergeler-İş Yapma/İş Kurma Kolaylığı Endeksi. Engineer & the Machinery Magazine, 58(685), 1-22.
  • Kruskal J. B. (1964). Multidimensional Scaling by Optimizing Goodness of Fit to a Nonmetric Hypothesis. Psychometrika, 29, 1–27.
  • Machado, J. T., Duarte, G. M. ve Duarte, F. B. (2011). Identifying Economic Periods and Crisis With The Multidimensional Scaling. Nonlinear Dynamics, 63, 611-622.
  • Mair, P., Groenen, P. J. ve de Leeuw, J. (2022). More on Multidimensional Scaling And Unfolding in R: Smacof Version 2. Journal of Statistical Software, 102, 1-47.
  • Malik, S. ve Jyoti, S. (2018). Ease of Doing Business and Foreign Direct Investment: A Review Paper. Pacific Business Review International, 10(12), 76-84.
  • Paksoy, S. (2015). Ülke Göstergelerinin VİKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 153-169.
  • Pala, O. (2022). İş Yapma Kolaylığı Açısından Ülkelerin Performanslarının Karşılaştırılması: Türkiye ve Vişegrad Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 14(27), 411-422.
  • Pinheiro-Alves, R. ve Zambujal-Oliveira, J. (2012). The Ease of Doing Business Index As A Tool for Investment Location Decisions. Economics Letters, 117(1), 66-70.
  • Rogge, N. ve Archer, G. (2021). Measuring and Analyzing Country Change in Establishing Ease of Doing Business Using A Revised Version of World Bank’s Ease Of Doing Business Index. European Journal of Operational Research, 290(1), 373-385.
  • Sayekti, F., Gunarsih, T. ve Dewanti, R. L. (2019). Ease of Doing Business and Best Countries Rank in Asia and Europe. International Journal of Economics, Business and Management Research, 3(7), 192-201.
  • Saygılıoğlu, N. 2016. İş Yapma Konusunda Dünyanın Neresindeyiz. İş Makinaları Mühendisleri Birliği Dergisi, (54): 56-58.
  • Tan, K. G., Amri, M. ve Merdikawati, N. (2018). A New Index to Measure Ease of Doing Business at The Sub- National Level: Empirical Findings From Indonesia. Cross Cultural & Strategic Management, 25 (3), 515–537.
  • Terziev, V., Bencheva, N., Stoeva, T. ve Georgiev, M. (2020). Developing Social Entrepreneurship in The EU: A Cross-Country Analysis. // Proceedings of INTCESS 2020- 7th International Conference on Education and Social Sciences 20-22 January, 2020 - DUBAI (UAE), International Organization Center of Academic Research, Istanbul, Turkey, 2020, pp. 746-753, ISBN: 978-605-82433-8-5
  • Torgerson WS. (1952). Multidimensional Scaling: Theory and Method. Psychometrika, 17(4), 401–19.
  • Wickelmaier F. (2003). An Introduction to MDS. Denmark: Aalborg Universitetsforlag.
  • World Bank, 2021, https://www.worldbank.org/en/news/statement/2021/09/16/world-bank-group-to- discontinue-doing-business-report, Erişim Tarihi: 01.05.2024.
  • Yardımcıoğlu, M. (2015). Yükselen Piyasa Ekonomileri ve İş Yapabilirlik Endeksi Karşılaştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 279-294.
  • Yılmaz, B. (2008). Foreign Trade Specialization and International Competitiveness of Greece, Portugal, Spain, Turkey and the EU 12. Center for European Studies Working Paper Series 166.
  • Yılmazer, M. ve Nuhoğlu, B. (2021). Türkiye’de Ticaret Sürecinde Yer Alan Tarafların Ticaretin Kolaylaştırılması Üzerine Karşılıklı Beklentileri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 171-190.

EXAMINING THE EASE OF DOING BUSINESS IN EUROPEAN UNION COUNTRIES THROUGH MULTIDIMENSIONAL SCALING ANALYSIS

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 48, 371 - 389, 30.04.2025

Sibel Örk Özel , Dilek Veysikarani

https://doi.org/10.18493/kmusekad.1504792

Öz

The ability to do business is becoming a priority for policymakers due to its positive impacts on the global economy. The increasing mobility of investment capital and entrepreneurs further emphasizes this priority's importance. This study aimed to examine the ease of doing business levels in European Union member countries. Data from the World Bank's 2021 Ease of Doing Business Index were utilized. A Multidimensional Scaling analysis was conducted to determine the similarities and differences among EU member countries based on the index's sub-dimensions. The analysis revealed that the most homogeneous variables were "Starting a Business" and "Paying Taxes." Among the countries, Germany, Denmark, Estonia, and Lithuania showed the greatest similarities. These findings indicate that while EU member countries share common characteristics in terms of ease of doing business, notable differences also exist. This study is an important step in understanding the impact of EU membership on business operations.

Anahtar Kelimeler

Global Economy Ease of Doing Business Index Multidimensional Scaling Analysis

Kaynakça

  • Acar, Ö. F., ve Çetinceli, K. (2020). Uluslararası Ticarette Taşıma Türlerinin Türkiye'nin Lojistik Performans Endeksine Etkisi ve İş Yapma Kolaylığı Endeksi İlişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 887-905.
  • Aliu, A., Aliu, D. ve Çılgınoğlu, H. (2021). Etkili Turizm Diplomasisi, Aşı Turizmi ve Üçlü-Sarmal Modeli: Baltık Ülkeleri Araştırması. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 16(2), 743-762.
  • Altıntaş, F.F. (2023). G20 Grubu Ülkelerin İş Yapma Kolaylığı Performanslarının Analizi: Standart Sapma Tabanlı Aras Yöntemi ile Bir Uygulama. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-21.
  • Babatunde, S. A., Ajape, M. K., Isa, K. D., Kuye, O., Omolehinwa, E. O. ve Muritala, S. A. (2021). Ease of Doing Business Index: An Analysis of Investors Practical View. Jurnal Economia, 17(1), 101-123.
  • Bozkurt, M. ve Akçacı, T. (2023). İş Yapma Kolaylığı: Türkiye ve Avrupa Birliği Karşılaştırması. Econder International Academic Journal, 7(2), 97-120.
  • Coşkuner, A., Rençber, Ö. F. ve Bağcı, H. (2021). Ülkelerin Girişimcilik ve Ekonomik Özgürlük Özelliklerinin Karşılaştırılması: Bulanık K-Ortalamalar Yöntemi ile Örnek Bir Uygulama. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 16(1).
  • Ding, C. S. (2006). Multidimensional Scaling Modeling Approach To Latent Profile Analysis in Psychological Research. Int. J. Psychol. 41, 226–238.
  • Doru, S. ve Balku, Y. (2023). Di̇ji̇talleşen Kamu Hi̇zmetleri̇nde E-demokrasi̇ ve Vatandaşlık Anlayışı: Entropi̇ Temelli̇ MABAC Uygulamasi AB Ülkelerİ Örneği. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 10(1), 580-605.
  • Doshi, R., Kelley, J. G. ve Simmons, B. A. (2019). The Power of Ranking: The Ease of Doing Business Indicator and Global Regulatory Behavior. International Organization, 73(3), 611-643.
  • Gürler, C. (2023). Ease of Doing Business in European Union Countries and Candidates. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 57, 81-93.
  • Hamplová, E. ve Provazníková, K. (2014). Assessment of The Business Environment Competitiveness in The Czech Republic and EU. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 1225-1229.
  • Hazine ve Maliye Bakanlığı (2024), https://www.hmb.gov.tr/is-yapma-kolayligi-nedir, Erişim Tarihi: 04.05.2024.
  • He, J. ve Shang, P. (2018). Multidimensional Scaling Analysis of Financial Stocks Based on Kronecker-Delta Dissimilarity. Communications in Nonlinear Science and Numerical Simulation, 63, 186-201.
  • Hossain, M. T., Hassan, Z., Shafiq, S. ve Basit, A. (2018). Ease of Doing Business and Its Impact on Inward FDI. Indonesian Journal of Management and Business Economics, 1(1). 52–65.
  • Hout, M. C., Papesh, M. H. ve Goldinger, S. D. (2013). Multidimensional Scaling. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 4(1), 93-103.
  • Kangal, N., Eroğlu, İ. ve Çoban, M.N. (2018). İş Yapabilme Kolaylığı Kapsamında MINT Üyesi Ülkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 13 (2).
  • Koç, E., Kaya, K. ve Şenel, M. C. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Ekonomik Göstergeler-İş Yapma/İş Kurma Kolaylığı Endeksi. Engineer & the Machinery Magazine, 58(685), 1-22.
  • Kruskal J. B. (1964). Multidimensional Scaling by Optimizing Goodness of Fit to a Nonmetric Hypothesis. Psychometrika, 29, 1–27.
  • Machado, J. T., Duarte, G. M. ve Duarte, F. B. (2011). Identifying Economic Periods and Crisis With The Multidimensional Scaling. Nonlinear Dynamics, 63, 611-622.
  • Mair, P., Groenen, P. J. ve de Leeuw, J. (2022). More on Multidimensional Scaling And Unfolding in R: Smacof Version 2. Journal of Statistical Software, 102, 1-47.
  • Malik, S. ve Jyoti, S. (2018). Ease of Doing Business and Foreign Direct Investment: A Review Paper. Pacific Business Review International, 10(12), 76-84.
  • Paksoy, S. (2015). Ülke Göstergelerinin VİKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 153-169.
  • Pala, O. (2022). İş Yapma Kolaylığı Açısından Ülkelerin Performanslarının Karşılaştırılması: Türkiye ve Vişegrad Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 14(27), 411-422.
  • Pinheiro-Alves, R. ve Zambujal-Oliveira, J. (2012). The Ease of Doing Business Index As A Tool for Investment Location Decisions. Economics Letters, 117(1), 66-70.
  • Rogge, N. ve Archer, G. (2021). Measuring and Analyzing Country Change in Establishing Ease of Doing Business Using A Revised Version of World Bank’s Ease Of Doing Business Index. European Journal of Operational Research, 290(1), 373-385.
  • Sayekti, F., Gunarsih, T. ve Dewanti, R. L. (2019). Ease of Doing Business and Best Countries Rank in Asia and Europe. International Journal of Economics, Business and Management Research, 3(7), 192-201.
  • Saygılıoğlu, N. 2016. İş Yapma Konusunda Dünyanın Neresindeyiz. İş Makinaları Mühendisleri Birliği Dergisi, (54): 56-58.
  • Tan, K. G., Amri, M. ve Merdikawati, N. (2018). A New Index to Measure Ease of Doing Business at The Sub- National Level: Empirical Findings From Indonesia. Cross Cultural & Strategic Management, 25 (3), 515–537.
  • Terziev, V., Bencheva, N., Stoeva, T. ve Georgiev, M. (2020). Developing Social Entrepreneurship in The EU: A Cross-Country Analysis. // Proceedings of INTCESS 2020- 7th International Conference on Education and Social Sciences 20-22 January, 2020 - DUBAI (UAE), International Organization Center of Academic Research, Istanbul, Turkey, 2020, pp. 746-753, ISBN: 978-605-82433-8-5
  • Torgerson WS. (1952). Multidimensional Scaling: Theory and Method. Psychometrika, 17(4), 401–19.
  • Wickelmaier F. (2003). An Introduction to MDS. Denmark: Aalborg Universitetsforlag.
  • World Bank, 2021, https://www.worldbank.org/en/news/statement/2021/09/16/world-bank-group-to- discontinue-doing-business-report, Erişim Tarihi: 01.05.2024.
  • Yardımcıoğlu, M. (2015). Yükselen Piyasa Ekonomileri ve İş Yapabilirlik Endeksi Karşılaştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 279-294.
  • Yılmaz, B. (2008). Foreign Trade Specialization and International Competitiveness of Greece, Portugal, Spain, Turkey and the EU 12. Center for European Studies Working Paper Series 166.
  • Yılmazer, M. ve Nuhoğlu, B. (2021). Türkiye’de Ticaret Sürecinde Yer Alan Tarafların Ticaretin Kolaylaştırılması Üzerine Karşılıklı Beklentileri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 171-190.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Ekonometrik ve İstatistiksel Yöntemler
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Sibel Örk Özel 0000-0002-7030-3512

Dilek Veysikarani 0000-0001-8071-0720

Erken Görünüm Tarihi 29 Nisan 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 25 Haziran 2024
Kabul Tarihi 17 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 27 Sayı: 48

Kaynak Göster

APA Örk Özel, S., & Veysikarani, D. (2025). AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN İŞ YAPABİLME KOLAYLIĞININ ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME ANALİZİ İLE İNCELENMESİ. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 27(48), 371-389. https://doi.org/10.18493/kmusekad.1504792

     EBSCO        SOBİAD            ProQuest      Türk Eğitim İndeksi

18302 18303   18304  18305