Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 17 Sayı: 32, 1 - 21, 24.06.2025
Öz
Kültür bir toplumun nesilden nesile aktararak yaşattığı maddi manevi birikimdir. Her toplum kültürünü eğitim yoluyla öğreterek sürdürür. Kültür geçmişten günümüze ulaşmayı birtakım değişimlere uğrayarak başarmıştır. Sosyal bilgiler dersi de kültür ve kültürel değerlerin eğitimi-öğretiminin yoğun olarak yapıldığı bir derstir. Sosyal bilgiler eğitiminde kültürün ve kültür eğitiminin araştırıldığı tezler kültür eğitim ve öğretiminin geliştirilmesi, kültür ve kültürel unsurların eğitiminde yeni yöntemlerin bulunması adına önem taşımaktadır.
Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler eğitimi alanında kültür ve kültürle ilişkili kavramların üzerine yapılmış yüksek lisans ve doktora tezlerini incelemektir. Bu amaçla Yükseköğretim Kurumu (YÖK) tez merkezinden sosyal bilgiler alanında yapılmış kültür kavramı ile ilgili tezler aranmış ve kültürle ilgili 54 tez olduğu saptanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılarak yapılan araştırmada tezler türüne, yılına, araştırma yöntemine, veri toplama, veri analiz yöntemine ve konusuna göre incelenmiştir. Veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir.
Çalışma sonucunda kültürle ilgili en çok tezin 2022’de yazıldığı, kültür kavramının en çok yüksek lisans tezlerinde kullanıldığı, en fazla Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nde çalışıldığı, kültür kavramı incelenirken nitel araştırma yönteminin daha fazla tercih edildiği görülmüştür. Çalışmaya bu doğrultuda öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
çalışma doküman analizi olduğu için etik kurul belgesine ihtiyaç bulunmamaktadır.
Teşekkür
incelemeniz ve vaktinizi ayırdığınız için teşekkürler...
Kaynakça
- Akpınar, M. ve Cantürk, A. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültürel farklılık, kültürlerarası duyarlılık algıları ve kültürlerarası eğitime yönelik görüşleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 444-470. DOI:10.33418/ataunikkefd.855873
- Akpınar, M. ve Genç, İ. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültür kavramına ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 249-268.
- Aksoy, A. ve Ünsal, D. (2012). Kültürel miras Yönetimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Akyüz, Y. (2009). Turkish education history / Türk eğitim tarihi (M.Ö. 1000-M.S. 2009). Ankara: Pegem Akademi.
- Alaca, E. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler ders kitapları üzerine yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin değerlendirilmesi. Asya-Studies Academic Social Studies/ Academik Sosyal Araştırmalar, 4(12), 1-10.
- Alkar, E. (2023). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının göç ve kültür kavramlarına yönelik metaforik algıları. Trakya Eğitim Dergisi, 13 (2), 1205-1218. Doi: 10.24315/tred.1128131
- Arıkan, İ. (2012). İlköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin kültürel miras ile ilgili başarı düzeyleri ve tutumlarının bazı değişkenlerle incelenmesi (Adıyaman Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Aslan, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çokkültürlü eğitim ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 18(2), 231-253.
- Avcı, M. ve Memişoğlu, H. (2016). Kültürel miras eğitimine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Elemantry education online, 5(15),104-124.
- Baş, G. ve Beyhan, Ö. (2012). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi,10(24), 55-74.
- Boz, M. (2022). 2005 sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan tarih disipliniyle ilgili kazanımların karşılaştırılması. EDUCATİONE, 1(1), 43-68.
- Canbulat, T., Avcı, G. ve Sipahi, S. (2016). ABD ve Kanada & Rsquo’da sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 351-370.
- Çelik, M. ve Güleç, S. (2022). Sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerleri yönünden incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (4), 1289-1300. DOI: 10.32709/akusosbil.1012159
- Çelik, M. E. ve Güleç, S. (2023). 5, 6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının kültür Okuryazarlığı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, DOI: 10.35379/cusosbil.1247497
- Çengelci, T.(2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16695/173545
- Çulha Özbaş, B. (2009). Sosyal bilgiler derslerinde kültürel miras eğitimi. M. Safran. (Ed.). Sosyal bilgiler eğitimi içinde (s. 702-718). Pegem Akademi.
- Demirezen, S. ve Aktaş, G. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(30), 431-434. DOI: 10.35675/befdergi.699782
- Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28),1-19.
- Dilek, A. Baysan, S. ve Öztürk, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Turkish Journal of Social Researh/ Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (2), 581-602.
- Erdilmen Ocak, Ş., Çiydem, E. ve Mindivanlı Akdoğan, E. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kimlik ve kültür kavramlarına yönelik metaforik algıları. e-Kafkas Journal of Educational Research, 4(3), 59-71. DOI: 10.30900/kafkasegt.360685
- Güleç, S. ve Hüdavendigar, M. N. (2020). Sosyal bilgiler eğitimi alanında okuryazarlık becerisi başlığında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Proffersor Dr. Şeref Kara Special Issue, 24-36.
- Gürel, D. ve Çetin, T. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve kültür aktarımında edindiği rol üzerine bir inceleme. Anadolu eğitim liderliği ve öğretim dergisi, 6(2), 22-40.
- İbrahimoğlu, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültür kavramına ve farklı kültürlere yaklaşımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi,31(1), 119-152.
- Kafadar, T. (2021). Cultural heritage in social studies curriculum and cultural heritage awarenessof middle school students. İnternational Journal of Progressive Education, 17(2), 260-274.
- Karakuş, S. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde kavramlar konusunda yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 61-76. . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/egitim/issue/53591/700230
- Karasar, İ. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi, kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel yayınları. Kılcan, B. ve Akbaba, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kültürel mirasa duyarlılık değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Zeitschriftfürdiewelt der Türken Journal of world of Turks 5(3), 113-137.
- Mejuyev, V. (1987). Kültür ve Tarih. (S. H. Yokova, Çev.). Başak Yayınları.
- Miles, M. veHuberman, A. M. (1994). Qualitative data anaslysis. Saga Publication.
- Milli Eğitim Bakanlığı (08.08.2023). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. Erişim adresi : http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf.
- Mustak, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tarihi kültürel miras eğitimine ilişkin görüşleri (Denizli şehri örneği). (Yüksek Lisans Tezi) Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
- Oğuz, E.S. (2011). Toplum bilimlerinde kültür kavramı. Edebiyat fakültesi dergisi, 28(2), 123-139.
- Oğuz Haçat , S. ve Demir, F. B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi (2002-2018). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973. DOI: 10.33692/avrasyad.510136
- Oruç, Ş. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler alanında yapılan tez çalışmaları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 121-132.
- Öztürk, C. (2009). An interdisciplinary view of social life/ Toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi ve demokratik vatandaşlık eğitimi içinde, (s. 1- 31). Pegem Akademi
- Pacana, N. M. , Charmen, D.R., Maryland, N. C. ve Reynaldo, B. İ. (2019). Out- of- field social studies teaching through sustainable culture based pedagogy: A Filipino Perspective. İnternational Journal of Education and Practice, 7(3), 230-241.
- Schlein, C., Taft, R. J. ve Ramsay, C. M. (2016). The intersection of culture and behavior in social studies clasrooms. Journal of İnternational Social Studies, 6(1), 128-142.
- Selanik Ay, T. ve Kurtdede Fidan, N. (2013).Öğretmen adaylarının kültürel miras kavramına ilişkin metaforları. Türkish studies, 8(12),1135-1152.
- Sezer, A. İnel, Y. ve Gökalp, E. (2019).Çalışma grubu sosyal bilgiler öğretmeni olan Türkiye’deki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 1-17.
- Sidekli, S. ve Karaca, L.(2013). Sosyal bilgiler öğretiminde yerel, kültürel miras ögelerinin kullanımına ilişkin öğretmen adayı görüşleri. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 5, 20-38.
- Smith, B. A., Palmer, J. J. ve Correia, S. T. (1995). Social studies and the birth of NCSS. Social Education, 59(7), 393-398). http://www.socialstudies.org/sites/default/files/ publications /se /5907/590702.html sayfasından 02.08.2023 tarihinde erişildi.
- Şimşek, S. (2020). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Anı yayıncılık.
- Tarman, B., Acun, İ. ve Yüksel, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 725-746.
- Tarman, B., Güvenç, C. ve Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410.
- Thongdee, V., Promkum, S., Sawatta, S., Namseethan, S. ve Ruangsan, N. (2021). The model of buddhist learning activities for social studies religion and culture. Nonjournal, online submission, Psycology and Education, 58(2), 10498-10504.
- Turhan, M. (2010). Kültür değişmeleri. (Sosyal psikolojik açıdan bir tetkik). Çamlıca yayınları.
- Ünlü, İ. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda kültür aktarımı konuları öğretiminin yeterlilik düzeyinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi.
- Vassiliadis, C. A. ve Belenioti, Z. C.(2020). Museum & cultural heritage via social media: An integrated literatüre review. An İnternational Multidisciplinary journal of turizm, 12(3), 97-132.
- Yaylacı, Z. ve Büyükalan, F. (2020).Sosyal bilgiler eğitiminde öğretmen görüşüne başvurulan tezlerin tematik açıdan incelenmesi (2005-2017). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1-19.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.
Toplam 49 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yakınçağ Tarihi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Eylül 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 17 Sayı: 32 |
