Bir Aile Sağlık Merkezine Başvuran Hastalar Arasında Yaşam Doyumunun Akılcı İlaç Kullanımı Bilgi Düzeyine Etkisi
Öz
Giriş ve Amaç: İlaçlar, akılcı kullanıldığında hastalıkların tedavisinde etkili olabilir, hastalıkların ilerlemesini önleyebilir ve bireylerin yaşam kalitesini artırabilir. Ancak, yanlış ya da bilinçsiz ilaç kullanımı istenmeyen toksik etkilere yol açarak yaşam kalitesini düşürebilir ve hatta ölümle sonuçlanabilecek ciddi durumlara neden olabilir. Yapılan literatür incelemesinde akılcı olmayan ilaç kullanımı konusunda çok sayıda yayının bulunduğu, ancak yaşam doyumu ile akılcı ilaç kullanımını arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmaların sınırlı olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın amacı bir Aile Sağlık Merkezine başvuran hastaların yaşam doyumu ile akılcı ilaç kullanımı bilgi seviyesi arasındaki ilişkiyi tespit etmektir.
Metot: Bu araştırma tanımlayıcı ve kesitsel bir tasarıma sahiptir. Ankara'nın Mamak ilçesindeki bir Aile Sağlık Merkezine başvuran 18-65 yaş arası 260 hastayı kapsamaktadır. Veri toplama formu üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, katılımcıların tanımlayıcı özelliklerini içermekte, ikinci bölüm Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği'ni, son bölüm ise Yaşam Doyumu Ölçeği'ni içermektedir. Verilerin istatistiksel analizi, Bağımsız Örneklem t-Testi, Tek Yönlü ANOVA testi, korelasyon ve regresyon analizi kullanılarak yapılmıştır.
Bulgular: Yapılan analiz bireylerin yaşam doyumunun akılcı ilaç kullanım düzeyi üzerinde etkili bir faktör olduğunu kanıtlanmıştır (p≤0,05). Yaşam doyumu, akılcı ilaç kullanımındaki değişiminin yaklaşık %16’sını açıklamaktadır (R= 0,160). Sigara içmeyen katılımcıların ve kronik hastalığı olan katılımcıların hem yaşam doyumu puan ortalaması hem de akılcı ilaç kullanımı puan ortalaması daha yüksek bulunmuştur.
Sonuç: Sigara içmeyen ve kronik hastalığı olan, üniversite mezunu ve gelir düzeyi daha yüksek olan katılımcıların yaşam doyumunun daha yüksek olduğu; sigara içmeyen ve kronik hastalığı olan katılımcıların akılcı ilaç kullanım düzeyinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Çalışma Helsinki deklarasyonuna göre yapılmıştır. Katılımcılara çalışma hakkında bilgi verilip onam alındıktan sonra veri formu toplanmıştır. Ayrıca bu araştırmanın yürütülmesi için Gazi Üniversitesi Etik Kurulu’ndan 17.10.2023 tarih, 18 nolu toplantı ve 2023-1269 sayı ile izin alınmıştır.
Teşekkür
Araştırmaya gönüllü katılım sağlayan tüm katılımcılara teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Akarsu, T., & Akgüllü, Ç. (2024). The effect of rational drug usage on disease adaptation and quality of life in geriatric patients with cardiac ınsufficiency. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi,7(2), 98-105.
- Akici, A., Kalaça, S., Uğurlu, M. Ü., & Oktay, Ş. (2004). Prescribing habits of general practitioners in the treatment of childhood respiratory-tract infections.Eur J Clin Pharmacol,60, 211-216.https://doi.org/10.1007/s00228-004-0749-9
- Akkurt, B. (2016). Araştırma görevlilerinin (branş) akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi tutum ve davranışları. Alp, H., Türk, S., Yılmaz, S., Tiryaki, M.Ü., Yiğitbaşı, M. (2018). Akılcı ilaç kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi,8(29),20-28.
- Argan, M., Argan, M. T., & Dursun, M. T. (2018). Examining relationships among well-being, leisure satisfaction, life satisfaction, and happiness.International Journal of Medical Research & Health Sciences,7(4), 49-59.
- Avşaroğlu, S., & Koç, H. (2019). Yaşam doyumu ile sıkıntıyı tolere etme arasındaki ilişkide iyimserliğin aracı etkisi.Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal,9(53), 565-588.Botha, F., & Booysen, F. (2013). The relationship between marital status and life satisfaction among South African adults. Acta Academica,45(2), 150-178
- .Cha, Y. J. (2018). Correlation between leisure activity time and life satisfaction: Based on KOSTAT time use survey data.Occup Ther Int,2018(1), 5154819.
- Chillemi, S. (2024).The complete herbal guide: A natural approach to healing the body: Heal your body naturally and maintain optimal health using alternative medicine, herbals, vitamins, fruits and vegetables. Author Stacey
- Chillemi.Çetin, S., & Çetin, E. (2024). Researching the levels of rational drug use of individuals.Journal of Healthcare Management and Leadership, (1), 100-110.https://doi.org/10.35345/johmal.1542131
- Demirtaş, Z., Dağtekin, G., Sağlan, R., Alaiye, M., Önsüz, M. F., Işıklı, B., ... & Metintaş, S. (2018). Akılcı ilaç kullanımı ölçeği geçerlilik ve güvenilirliği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi,3(3), 37-46.
- Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin,95(3), 542–575. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
- Doğukan, M. N. (2008).Ankara ili Keçiören Sağlık Grup Başkanlığına bağlı birinci basamak sağlık kuruluşlarında çalışan hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi (Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
- Güner, T. A., Kuzu, A., & Bayraktaroğlu, T. (2020). Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi,4(3), 214-223.https://doi.org/10.25048/tudod.775075
- Hsu, H. C. (2010). Trajectory of life satisfaction and its relationship with subjective economic status and successful aging.Social Indicators Research,99(3), 455–468.https://doi.org/10.1007/s11205-010-9593-8
- Kan, Z., & Sevim, E. (2023). Sağlik Okuryazarliği ile Akilci İlaç Kullanimi Arasindaki İlişkinin İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi,26(3), 641-654.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Paramedik |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Ocak 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 26 Ocak 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 3 Sayı: 1 |
