Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

Destan, kolektif bilinç dışına ait pek çok motifi sembolik yönleriyle ihtiva eden bir anlatı türüdür. Edebî yaratmalar içerisinde müstesna bir yere konumlanan destan, olağanüstü hadiselerin mitolojik imgelerle birlikte anlam bulduğu gizemli bir yapıya sahiptir. Bu bağlamda kahramanının henüz beşikte iken konuşması, Türk destanlarında karşımıza çıkan sırlı motiflerden biridir. Bu sırrın psikomitolojik açıdan çözümlenmesi, millî kültürümüze de ışık tutacak niteliktedir. Beşikte iken konuşma motifi, kahramanın henüz bebeklik çağında dile gelmesini ifade eden ve onu diğer insanlardan farklı kılan bir fenomendir. Fizyolojik, biyolojik ve nöropsikolojik açıdan tam olarak gelişmemiş/olgunlaşmamış bir bebeğin konuşması mucizevi bir olaydır. Türk destanlarında sembolik yönü güçlü bir şekilde yer alan bu mucizenin, İslam inancında da var olduğu görülür. Kur’an-ı Kerim’de Hz. İsa’nın; Hz. Muhammed’in bir hadisinde ise Hz. İsa’nın, Cüreyc’e şahitlik eden bebeğin ve Benî İsrâil’den bir kadının çocuğunun beşikte iken konuştuğu anlatılır. Bunların yanında Yusuf kıssasını konu edinen mesnevilerde de Hz. Yusuf’un iffetini gün yüzüne çıkaran bebeğin, olağanüstü bir şekilde dile geldiği görülür. Binlerce yıllık kültürümüzün köklü değerlerinden olan Oğuz Kağan ve Manas destanlarında da beşikte iken konuşma motifi, epik yönleriyle kolektif bilinç dışından bilince ulaşmaktadır. Bu makalede, Oğuz Kağan ve Manas destanlarında tespit edilen beşikte iken konuşma motifi, kahramanlık mitosu bağlamında sembolik ve arketipsel açıdan incelenecektir.