Öz
Dil bilgisi konularından biri olan ve merkezî sınavlarda yer alan ‘anlatım bozukluğu’ dikkat çekici bir konudur. Gerek merkezî sınavlardaki gerek öğretim programlarındaki yeri dolayısıyla üzerinde durulan anlatım bozukluğu, çeşitli tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Anlatım bozukluğunda; konuşma ve yazma sırasında yapılan hataların bulunarak düzeltilmesi asıl hedeftir. Oysaki dil, içinde yanlış barındıran bir yapı değildir. Yanlışı yapanlar o dili konuşanlardır. Anlatım bozukluğu üzerine yapılan çalışmalarda her ne kadar dili konuşanların üzerinden değerlendirme yapılsa da bu yanlışlar dile ait gibi düşünülebilmektedir. Bunun yanı sıra hata bulmak maksadıyla doğal dilde bulunmayan kullanımlar türetilerek dildeki farklı yanlışlar anlatım bozukluğu başlığı altına alınmaktadır. Halbuki her yanlış, anlatım bozukluğu olarak değerlendirilmeyebilir. Bu çalışmanın amacı; mevcut dil bilgisi kitaplarında yer alan anlatım bozukluğu konusunu inceleyerek anlatım bozukluğunun kapsamını belirlemektir. Anlatım bozukluğu etkinliklerinin 7. ve 8. sınıf ders kitaplarında bulunduğu tespit edilmiştir. Kitaplar incelendiğinde birbirinden farklı kategori ve başlıkların olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kitaplardan alınan rastgele örnekler incelendiğinde; anlatım bozukluğu olarak görülen bazı ifadelerin kelime bilgisinden kaynaklanan hatalar olduğu, konuşma dili ile yazı dili arasındaki farka dikkat ederek cümlelerin değerlendirilmesi gerektiği, dildeki her ifadenin yanlış olduğu düşünülmeden titizlikle incelenmesi gerektiği, anlatım bozukluğu olarak düşünülen ifadelerin gerçekte kullanılıp kullanılmadığına dikkat etmek gerektiği, kelimelerin eski kullanımlarının da düşünülmesi gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Çalışmada etik kurul izni gerekmemektedir.
Kaynakça
- Akbaba, R. S. ve Yalçın, S. K. (2016). 6. sınıf öğrencilerinin yazma becerilerinde görülen hataların sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), s. 1320-1338.
- Aktaş, Ş., Gündüz, O. (2007). Yazılı ve Sözlü Anlatım Kompozisyon Sanatı. Akçağ Yayınları.
- Arıcı, B. (2021). Öğretmen adaylarının yazılı anlatım hataları. Temel Eğitim Dergisi, 3(2), s. 42-50. https://doi.org/10.52105/temelegitim.3.2.4
- Aydın, Y. ve Sadioğlu, Ö. (2018). Cumhuriyet’ten günümüze (1923-2017) ilkokul Türkçe öğretim programlarında dil bilgisi ve imla. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1091-1111.
- Bahadır, H. (2005). Roman, hikâye ve günlük gazetelerdeki anlatım bozuklukları. (Yayın No. 217021) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Bahar, M. (2006). Teorik Gramer Bilgisi ile Yazılı Anlatım Bozukluğu Arasındaki İlişki (İlköğretim II. Kademe Uşak Örneği). (Yayın No. 187157). [Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
- Bedirhanoğlu, H. (2010). İlköğretim 8. Sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında görülen kurucu yanlışlıklarının sezdirilmesi ve cümlelerin doğru kuruluşlarının kavratılması. (Yayın No. 286766) [Yüksek lisans tezi, Erzincan Üniversitesi].
- Bilgin, A. (2015). Anlam ve anlatım bozuklukları açısından Kur’an mealleri. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, 1(1), s. 89-111.
- Bozarslan, Y. (2019). 5. Sınıf öğrencilerinin Türkçe derslerindeki yazma çalışmaları üzerine bir araştırma. (Yayın No. 555553) [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Büyükikiz, K.K. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin söz dizimi ve anlatım bozuklukları üzerine bir araştırma. Gazi Türkiyat 1 (4), s. 167-178.
- Cengiz, S. G. (2019). Çocukların dil gelişimi için uygulanan dil bilimsel yöntemlerin Türkiye’de ve Almanya’da kullanılan ders kitapları üzerinden karşılaştırılması. (Yayın No. 554613) [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Medeniyet Üniversitesi.
- Çakmak, M. C. (2022). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Anlatım Bozukluğu Etkinlikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Disiplinler arası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (12), s. 226-247.
- Çelik, E. (2015). Romanya’da okutulan ve Rumen Eğitim Bakanlığı tarafından basılan ilköğretim Türkçe ders kitaplarının yazım, noktalama yanlışlıkları ve anlatım bozuklukları bakımından incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
- Çetinkaya, G., Ülper, H. (2015). Anlatım bozukluğu taşıyan tümcelerin kabul edilebilirliği ve kavranılabilirliği: öğrenci okurlar üzerinden karşılaştırmalı bir inceleme. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), s.251-264.
- Demirci, N. (2009). 2006 yılı Türkçe öğretim programına göre hazırlanan 6. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki dil yanlışları ve anlatım bozuklukları. [Yüksek lisans tezi,]. On Dokuz Mayıs Üniversitesi. Durmuş, M. (2010). Türk Dili El Kitabı. Grafiker.
- Emre, İ. (2008). Üniversiteler için Türk Dili ve Kompozisyon Bilgisi. Anı Yayıncılık.
- Erdem, İ. ve Bahşi, N. (2019). 8. sınıf öğrencilerinin dil bilgisi konularını öğrenme düzeyleri. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 2 (1), 25-46.
- Esmek, M. (2018). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitabının yazım kuralları, noktalama işaretleri ve dil bilgisel bazı hususlar açısından irdelenmesi. (Yayın No. 503694) [Yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
- Güleç, İ. (2014). Dil ve Anlatım Bozuklukları. Bilge Kültür Sanat.
- Hunutlu, Ü. (2007). Lise birinci sınıflarda öğrencilerin yaptıkları anlatım bozuklukları ve bunların giderilmesinde kullanılan metotlar. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- İlaslan, B. (2007). Ortaöğretim ikinci sınıf öğrencilerinde görülen yazılı anlatım bozuklukları ve bu bozuklukların giderilmesi için çeşitli öneriler- Kalecik/Pursaklar örneği. (Yayın No. 218494) [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- İnce, B. (2011). Yurt dışındaki Türk çocuklarının anadilleri Türkçede yaşadıkları anlatım sorunları: Fransa örneği. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- İslamoğlu, A. H.; Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Yayıncılık.
- Karasoy, Y. vd. (2011). Üniversiteler için Uygulamalrı Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Aybil Yayınları.
- Kayasandık, A. (2011). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki anlatım bozuklukları. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, s. 1-30.
- Korkmaz, Z. vd. (2010). Türk Dili ve Kompozisyon. Ekin Yayınevi.
- MEB (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 8 Ders Kitabı . Devlet Kitapları.
- MEB (2019) Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 7. Devlet Kitapları.
- Mete, F. (2015). Türkçe öğretmenliği bölümünde yazma eğitimi dersi: bilme ve uygulama karşılaştırması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), s. 81-91.
- Özdem, A. (2012). Çanakkale’deki yerel gazetelerin anlatım bozuklukları açısından incelenmesi. (Yayın No. 345833) [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
- ÖZGÜN (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 7. Sınıf. Ankara: Özgün Matbaacılık.
- Sarıkaya, E. (2013). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatımlarında görülen çatı yanlışlıkları ve cümlelerin doğru kuruluşlarının kavratılması. (Yayın No. 327533) [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
- Saydam, E. (2016). Giresun ili yerel basında yapılan yazım-noktalama yanlışlıkları ve anlatım bozuklukları. (Yayın No. 511187) [Yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
- Şamlıoğlu, K. (2011). On ikinci sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım bozuklukları üzerine bir çalışma. (Yayın No. 300401) [Yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
- Torun, Ş. (2019). Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin yazılı anlatım becerilerini üzerine bir inceleme. (Yayın No. 560695) [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Üstün, M. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yazılarında görülen anlatım bozukluklarının incelenmesi. (Yayın No. 310736) [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
- Yakıcı, A. vd., (2010). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Gazi Kitabevi.
- Yaman, E.; Köstekçi, M. (2006). Üniversiteler için Örnekli Uygulamalı Türk Dili ve Kompozisyon. Gazi Kitabevi.
- Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, M. (2011). Örnek olay yönteminin lise 9. Sınıf öğrencilerinin anlatım bozukluklar konusundaki başarılarına ve derse yönelik tutumlarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Yılmaz, O. (2009). 6, 7, 8. Sınıftaki yüz öğrenciye ait çalışma kitabından hareketle öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin incelenmesi. (Yayın No. 253664) [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
- Yiğit, M. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin yazılı sınavlarında yaptıkları anlatım bozuklukları üzerine bir inceleme. (Yayın No. 240381) [Yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Öz
'Narrative disorder', which is one of the grammatical subjects and is included in the central exams, is a remarkable issue. Narrative disorder, which is emphasized due to its place in both central exams and curriculum, brings about various discussions. In speech disorder; The main goal is to find and correct mistakes made during speaking and writing. However, language is not a structure that contains errors. Those who make the mistake are those who speak that language. Although the studies on narrative disorders are evaluated through the speakers of the language, these errors can be considered as belonging to the language. In addition, in order to find errors, usages that do not exist in natural language are derived and different mistakes in the language are included under the title of misexpression. However, not every mistake can be considered as a misunderstanding. The purpose of this study; The aim is to determine the scope of expression disorder by examining the issue of narrative disorder in existing grammar books. It was determined that narrative disorder activities were found in 7th and 8th grade textbooks. When the books were examined, it was concluded that there were different categories and titles. When random samples taken from books are examined; Some expressions that are considered as misexpression are errors arising from vocabulary, sentences should be evaluated by paying attention to the difference between spoken and written language, every expression in the language should be examined meticulously without thinking that it is wrong, it is necessary to pay attention to whether the expressions that are considered as misexpression are actually used or not, old uses of words should be examined. It has been concluded that the results should also be considered.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbaba, R. S. ve Yalçın, S. K. (2016). 6. sınıf öğrencilerinin yazma becerilerinde görülen hataların sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), s. 1320-1338.
- Aktaş, Ş., Gündüz, O. (2007). Yazılı ve Sözlü Anlatım Kompozisyon Sanatı. Akçağ Yayınları.
- Arıcı, B. (2021). Öğretmen adaylarının yazılı anlatım hataları. Temel Eğitim Dergisi, 3(2), s. 42-50. https://doi.org/10.52105/temelegitim.3.2.4
- Aydın, Y. ve Sadioğlu, Ö. (2018). Cumhuriyet’ten günümüze (1923-2017) ilkokul Türkçe öğretim programlarında dil bilgisi ve imla. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1091-1111.
- Bahadır, H. (2005). Roman, hikâye ve günlük gazetelerdeki anlatım bozuklukları. (Yayın No. 217021) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Bahar, M. (2006). Teorik Gramer Bilgisi ile Yazılı Anlatım Bozukluğu Arasındaki İlişki (İlköğretim II. Kademe Uşak Örneği). (Yayın No. 187157). [Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
- Bedirhanoğlu, H. (2010). İlköğretim 8. Sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarında görülen kurucu yanlışlıklarının sezdirilmesi ve cümlelerin doğru kuruluşlarının kavratılması. (Yayın No. 286766) [Yüksek lisans tezi, Erzincan Üniversitesi].
- Bilgin, A. (2015). Anlam ve anlatım bozuklukları açısından Kur’an mealleri. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, 1(1), s. 89-111.
- Bozarslan, Y. (2019). 5. Sınıf öğrencilerinin Türkçe derslerindeki yazma çalışmaları üzerine bir araştırma. (Yayın No. 555553) [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Büyükikiz, K.K. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin söz dizimi ve anlatım bozuklukları üzerine bir araştırma. Gazi Türkiyat 1 (4), s. 167-178.
- Cengiz, S. G. (2019). Çocukların dil gelişimi için uygulanan dil bilimsel yöntemlerin Türkiye’de ve Almanya’da kullanılan ders kitapları üzerinden karşılaştırılması. (Yayın No. 554613) [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Medeniyet Üniversitesi.
- Çakmak, M. C. (2022). 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Anlatım Bozukluğu Etkinlikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Disiplinler arası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (12), s. 226-247.
- Çelik, E. (2015). Romanya’da okutulan ve Rumen Eğitim Bakanlığı tarafından basılan ilköğretim Türkçe ders kitaplarının yazım, noktalama yanlışlıkları ve anlatım bozuklukları bakımından incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
- Çetinkaya, G., Ülper, H. (2015). Anlatım bozukluğu taşıyan tümcelerin kabul edilebilirliği ve kavranılabilirliği: öğrenci okurlar üzerinden karşılaştırmalı bir inceleme. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), s.251-264.
- Demirci, N. (2009). 2006 yılı Türkçe öğretim programına göre hazırlanan 6. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki dil yanlışları ve anlatım bozuklukları. [Yüksek lisans tezi,]. On Dokuz Mayıs Üniversitesi. Durmuş, M. (2010). Türk Dili El Kitabı. Grafiker.
- Emre, İ. (2008). Üniversiteler için Türk Dili ve Kompozisyon Bilgisi. Anı Yayıncılık.
- Erdem, İ. ve Bahşi, N. (2019). 8. sınıf öğrencilerinin dil bilgisi konularını öğrenme düzeyleri. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 2 (1), 25-46.
- Esmek, M. (2018). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitabının yazım kuralları, noktalama işaretleri ve dil bilgisel bazı hususlar açısından irdelenmesi. (Yayın No. 503694) [Yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
- Güleç, İ. (2014). Dil ve Anlatım Bozuklukları. Bilge Kültür Sanat.
- Hunutlu, Ü. (2007). Lise birinci sınıflarda öğrencilerin yaptıkları anlatım bozuklukları ve bunların giderilmesinde kullanılan metotlar. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- İlaslan, B. (2007). Ortaöğretim ikinci sınıf öğrencilerinde görülen yazılı anlatım bozuklukları ve bu bozuklukların giderilmesi için çeşitli öneriler- Kalecik/Pursaklar örneği. (Yayın No. 218494) [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- İnce, B. (2011). Yurt dışındaki Türk çocuklarının anadilleri Türkçede yaşadıkları anlatım sorunları: Fransa örneği. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- İslamoğlu, A. H.; Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Yayıncılık.
- Karasoy, Y. vd. (2011). Üniversiteler için Uygulamalrı Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Aybil Yayınları.
- Kayasandık, A. (2011). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki anlatım bozuklukları. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, s. 1-30.
- Korkmaz, Z. vd. (2010). Türk Dili ve Kompozisyon. Ekin Yayınevi.
- MEB (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 8 Ders Kitabı . Devlet Kitapları.
- MEB (2019) Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 7. Devlet Kitapları.
- Mete, F. (2015). Türkçe öğretmenliği bölümünde yazma eğitimi dersi: bilme ve uygulama karşılaştırması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), s. 81-91.
- Özdem, A. (2012). Çanakkale’deki yerel gazetelerin anlatım bozuklukları açısından incelenmesi. (Yayın No. 345833) [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
- ÖZGÜN (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe Ders Kitabı 7. Sınıf. Ankara: Özgün Matbaacılık.
- Sarıkaya, E. (2013). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatımlarında görülen çatı yanlışlıkları ve cümlelerin doğru kuruluşlarının kavratılması. (Yayın No. 327533) [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
- Saydam, E. (2016). Giresun ili yerel basında yapılan yazım-noktalama yanlışlıkları ve anlatım bozuklukları. (Yayın No. 511187) [Yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
- Şamlıoğlu, K. (2011). On ikinci sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım bozuklukları üzerine bir çalışma. (Yayın No. 300401) [Yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
- Torun, Ş. (2019). Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin yazılı anlatım becerilerini üzerine bir inceleme. (Yayın No. 560695) [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Üstün, M. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yazılarında görülen anlatım bozukluklarının incelenmesi. (Yayın No. 310736) [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
- Yakıcı, A. vd., (2010). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Gazi Kitabevi.
- Yaman, E.; Köstekçi, M. (2006). Üniversiteler için Örnekli Uygulamalı Türk Dili ve Kompozisyon. Gazi Kitabevi.
- Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, M. (2011). Örnek olay yönteminin lise 9. Sınıf öğrencilerinin anlatım bozukluklar konusundaki başarılarına ve derse yönelik tutumlarına ve derse yönelik tutumlarına etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
- Yılmaz, O. (2009). 6, 7, 8. Sınıftaki yüz öğrenciye ait çalışma kitabından hareketle öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin incelenmesi. (Yayın No. 253664) [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
- Yiğit, M. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin yazılı sınavlarında yaptıkları anlatım bozuklukları üzerine bir inceleme. (Yayın No. 240381) [Yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Nisan 2024 |
| Kabul Tarihi | 4 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 22 Sayı: 1 |
KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.