Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 22 Sayı: 1, 551 - 568, 30.04.2025
Öz
Okullar çocukların büyüme ve gelişmelerini destekleyen kurumlar olmakla birlikte, çocuklarda yaşanan değişimleri doğrudan gözlemlediğimiz ve bu değişimlerin çocuklarda yarattığı olumlu ya da olumsuz bütün farklılıkları görebildiğimiz en önemli sosyal ortamlardır. Ne yazık ki günümüzde aileler, öğretmenler ve okul yöneticileri çocukların sadece akademik başarılarına odaklanmış bir izlenim sunmaktalar ve öğrencilerin okul ortamında karşılaştığı ve her geçen gün daha da artan sorunların genelde göz ardı edildiği söylenebilir. Genelde bu sorunlar gelişim çağında olan çocukların akranları veya arkadaşları ile yaşadığı sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır ancak bazen akademik, aile veya çeşitli çevresel konuları da kapsayabilmektedir. Çocuklar akademik başarılarını sürdürmeye çalışırken bazen akran zorbalığı, yoksulluk, ihmal, gelecek kaygısı, ekonomik kaygılar, istismar, madde bağımlılığı gibi pek çok zorlukla da karşılaşabilmektedir. Çocuklar çözmekte zorlandıkları bu sosyal problemlerle karşılaştıklarında ve gerekli desteği ya da çözüm sunabilecek yardım edebilecek birini bulamadıklarında bu sorunların sonuçları nedeniyle akademik başarısızlık yaşayabilmekte, sosyal çevrelerinden uzaklaşmakta, içine kapanıp duygusal boşluklar yaşayabilmekte ve bazen bu sorunlar okul terkiyle bile sonuçlanabilmektedir. Okullarda sorun yaşayan öğrenciler bu sorunlarını çözmede ilk olarak yakın çevresinden, arkadaşlarından ya da ailesinden destek almaya çalışırlar. Bunların yetersiz kaldığı durumlarda okullardaki rehber öğretmen ya da psikolojik danışmanlardan yardım alabilmekteler. Çalışmamızın odağında ise bütün bu bahsedilen aile arkadaş ya da rehberlik servislerinin yetmediği durumlarda sosyal problemlerle karşılaşan öğrenciler için okul sosyal hizmetinin gerekliliği ve önemi yer almaktadır. Bu çalışma araştırma bölgesi olarak seçilen Adıyaman ilinde okuyan orta okul öğrencilerinin sosyal problemlerini belirleme ve problemlerin çözümünde başvurdukları destek birimlerini ortaya çıkarma amacıyla tasarlanmıştır ve problemlerin çözümünde okul sosyal hizmetinin gerekliliği ve önemi tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alptekin, K. ve diğerleri, 2019, Okul sosyal hizmeti uygulaması, Nobel Akademik Yayıncılık.
- Babahanoğlu, R. & Başer, D., 2017, Türkiye'de okul sosyal hizmetinin önemi ve gerekliliği: Konya Örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), ss. 650-655.
- Baykara Acar, Y. and Gökçearslan, Çifci, E. (2011). Çocuk Suçluluğunda Aileyle İlgili Risk Faktörleri ve Ailenin Güçlenmesinin Önemi. Y. Özkan (Der.), Sosyal Dışlanma ve Aile: Sosyal Hizmet Müdahalelerinde Güçlendirme Yaklaşımı. Ankara: Maya Akademi, 51-69. (In Turkish)
- Cebeci, F (2023). Türkiye İçin Okul Sosyal Hizmeti İhtiyacının Değerlendirilmesi. [Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi.
- Cenikli, B. (2019). Okul Sosyal Hizmeti Kapsamında Sosyal Desteğin Akademik Motivasyona Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Sabahattim Zaim Üniversitesi. https://openaccess.izu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12436/1565
- Çam, S. ve Tümkaya, S. (2006). “Kişilerarası problem çözme envanterinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6, (2), 37-42.
- Çay, M. (2018). Okul Sosyal Hizmeti Gelişimi Ve Türkiye, http://idealsosyalhizmet.com, Erişim Tarihi: 12.05.2023.
- Çınkır, Ş., ve Karaman-Kepenekci, Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 9(34), 236–253.
- Duman, N., 2000, Ankara liselerinde çeteye katılma potansiyeli olan öğrenci grupları ve okul sosyal hizmeti, [Doktora tezi], Hacette Üniversitesi.
- Duman N. (2014). Okul Sosyal Hizmetinin Tanımı, Kapsamı ve Çocuk Koruma Sistemi. G. Polat, (Ed.) Okul Sosyal Hizmeti Özel Sayısı içinde (s. 29-37). Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını.
- Düzakın, S. (2004). Lise Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
- Donnely, M., 1987, "At-risk students", Service Learning, General, Issue 305.
- Dora, S. (2003). Sosyal Problem Çözme Envanterinin (Revize Edilmiş Formu) Türkçe’ye uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- D'Zurilla T.J., Maydeu O.A., & Kant G.L. (1998). “Age and gender differences in social problem solving ability.” Personality and Individual Differences, 25 (2), 241-252.
- D’Zurilla, T. J. Nezu, A. M. & Maydeu-Olivares, A. (2002). Manual for the social problem solving Inventory - revised (SPSI–R). North Tonawanda, NY: Multi-Health Systems.
- Elbir, N. (2000). Lise Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Destek Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
- Erdener, M. A., Sezer, F. & Tezci, E., 2017, Liselerde sık karşılaşılan öğrenci problemleri, Turkish Studies, 12(14), pp. 151-166, http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11517
- Franklin, C., Gerlach, B. & Chanmugam, A., 2008, School social work, Comprehensive handbook of social work and social welfare: The profession of social work, In: Sowers, K. M., Dulmus, C. N. (Eds.), John Wiley & Sons, Inc, New Jersey, pp. 205-225.
- Gökçearslan Çifci, E. ve Polat Uluocak, G. (2011).(In Turkish) Alkol ve Madde Bağımlısı Ergenler ve Aileleri: Güçlendirme Yaklaşımı Temelinde Sosyal Hizmet Müdahalesi. Y. Özkan (Der.), Sosyal Dışlanma ve Aile: Sosyal Hizmet Müdahalelerinde Güçlendirme Yaklaşımı, Ankara: Maya, 89-106. (In Turkish)
- Hatay-Polat, R. (2008). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bazı sosyodemografik özellikleri ve düşünme ihtiyacına göre problem çözme becerilerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Çukurova Üniversitesi.
- Huxtable, M., 2013. A global picture of school social work in 2013, [Çevrimiçi], https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED604915.pdf, [Erişildi: 5 Şubat 2024].
- Huxtable, M., 2022, A global picture of school social work 2021, International Journal of School Social Work, 7(1), pp. 1-25.
- International Network for School Social Work, 2016, 2016 International survey of school social work, http://internationalnetwork-schoolsocialwork.htmlplanet.com/
- Jarolmen, J., 2017, Okul sosyal hizmeti: Doğrudan uygulama kılavuzu (Y. Özkan, Çev. Ed.), Nika Yayınevi, Ankara, ISBN: 978-605-938-6-22-7, (Orjinal eserin yayın tarihi 2014).
- Jerath, J. M., Hasija, S., & Malhotra, D. (1993). “A study of state anxiety score in aproblem solving situation”. Studia Psychological, 35(2), 143-150.
- Kahriman, İ. (2002). Adolesanlarda aile ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek ile benlik saygısı arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi.
- Kasap, Z. (1997). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sosyo- ekonomik düzeye göre problem çözme başarısı ile problem çözme tutumu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi.
- Korkut, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 177-184
- Maydeu-Olivares, A., Rodríguez-Fornells, A., Gómez-Benito, J., & D'Zurilla, T.J. (2000). “Psychometric Properties of the Spanish Adaptation of the Social Problem-Solving Inventory-Revised (SPSI-R)”. Personality and Individual Differences, (29), 699-708.
- McWhirter, J. J., McWhirter, B. T., McWhirter, E. H. & McWhirter, A. C., 2017, At-risk youth: A comprehensive response for counselors, teachers, psychologists and human service professionals, 8nd ed., Cengage Learning, Boston.
- Melikoglu, M. & Bedel, A. (2021). Ortaokul Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri İle Sosyal Uyum ve Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15(36), 38-54. doi: 10.29329/mjer.2020.367.3
- National Association of Social Workers, 2012, NASW standart for school social work services, [Çevrimiçi] Available at: https://www.socialworkers.org/LinkClick.aspx?fileticket=5qpx4B6Csr0%3d&portalid=0, [Erişildi: 07 Mart 2024].
- OJJDP (Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention) (2016) FY Assessing the Impact of Juvenile Justice Reforms Program.
- Ögel, K., Çorapçıoğlu, A., Sır, A., Tamar, M., Tot, S., Doğan, O., Uğuz, S., Yenilmez, C., Bilici, M., Tamar, D., Liman, O. (2004). Türkiye’de dokuz ilde ilk ve ortaöğretim öğrencilerinde tütün alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Türk Psikiyatri Dergisi, 15: 112-118.
- Özbesler, C. ve Duyan, V. (2009). Okul Ortamlarında Sosyal Hizmet. Eğitim ve Bilim, 34(154): 17-25. (In Turkish)
- Pakaslahti L., Karjalainan A., & Keltikongas I.L. (2002). Relationships between adoslescent prosocial problem solying strategies, prosocial behavior and social acceptance, International Journal of Behavioral Development, 26 (2), 137-144.
- Palabıyıkoğlu R., Evrengöl A., & Atakurt Y. (1989). “Nörotik Belirtileri Olan Ergenlerin Kendini Kabul Düzeyi ile Ana-baba tutumlarının İlişkisi”. XXV.Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Bilimsel Çalışmaları Türkiye Ruh Sağlığı ve Tedavi Vakfı Yayınları, 306-312. 15- 21 Ekim 1989, Ankara.
- Rutkowski, D. (2015), The OECD and the local: PISA-based Test for Schools in the USA. Discourse: Studies in the cultural politics of education. 36 :683-99.
- Sağlık, S., 2021, Ortaöğretimde okul sosyal hizmetinin gerekliliğine dair yönetici, öğretmen ve rehber öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi: Karma desen araştırması, Doktora tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Saygılı, H. (2000). Problem Çözme Becerisi ile Sosyal ve Kişisel Uyum Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi.
- Sencer, M. (1989). Toplum bilimlerinde yöntem. Beta Basım.
- Serin, N.B. ve Derin, R. (2008). İlköğretim öğrencilerinin kişilerarası problem çözme becerisi algıları ve denetim odağı düzeylerini etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (1), 1-18.
- Sosa, L. V., Bamba, S., Ismayilova, G. & Tan-Wu, M. L., 2017, School social work in a global context, School social work: National perspectives on practices in schools, In: Sosa, L. V., Cox, T. & Alvarez, M. (Eds.), Oxford University Press, New York, pp. 221-238.
- Şimşek, R. (2020). Nitelikli Okullar İçin Bir Uygulama: Okul Sosyal Hizmeti, Kadim Akademi SBD, 4 (1) s. 97-100.
- Taylan, S., (1990). Heppner’in problem çözme envanterinin uyarlama, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi.
- Terzi, S.İ. (2000). İlköğretim Okulu 6.Sınıf Öğrencilerinin Kişilerarası Problem Çözme Beceri Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
- Uludağlı, N., Uçanok, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/ kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 56: 77-92.
- Yeşilkayalı, E. (2016). Okul Sosyal Hizmetinde Yaklaşım ve Model Örnekleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 135-152. DOI: 10.5578/jss.10228
- Yeşilkayalı, E. Meydan, S. (2017). Bir Ortaokul Özelinde Okul Sosyal Hizmeti İhtiyacının Belirlenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(53), 206-221.
- Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG ve ark. (1988) The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess, 52:30-41.
Toplam 50 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyal Hizmetler (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Temmuz 2024 |
| Kabul Tarihi | 9 Ağustos 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 22 Sayı: 1 |
KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.