Öz
Günümüzde insanların toplumsal hayatlarındaki en büyük ihtiyacı; kendilerini yaşadıkları zaman diliminde evrensel bir birey olarak tüm her şey ile bir ve bütün hissedebilmesidir. Bu bağlamda insanların kendilerini tanıyarak ve bilerek şuurlu bir birey halini almaları beklenir. Bununla beraber insanlarda, kendilerinin haricindeki diğer insanları/toplumları/devletleri kısacası tarihi bilme ve idrak etme süreci de kendiliğinden eş zamanlı olarak başlar. Bu sürecin farkındalıklı bir şekilde gerçekleşmesi ile beraber bilinçli ve şuurlu bireylerin kolektife katkılarıyla bir ve bütünü içerisine alan bir tarih algısı/anlayışı /bilinci oluşmaya başlar. Bu çalışmada Memlûk Devleti özelinde tarih biliminin metafizik ile ilişkisine dikkat çekilmek istenmektedir. Çalışmada, tarih biliminin esasında en önemli amaçlarından ve faydalarından birisi olan; tarihin kendi disiplini ve yaklaşımı doğrultusunda, insanın kendisinin ve içinde bulunduğu dünyanın temelindeki anlam ve mana anlayışı üzerinde durulacaktır. Bu minvalde çalışmanın amacı; tarihin insanlık için önem teşkil eden bu fonksiyonunu ön plana alarak, Memlûk Devleti’ne metafiziksel bir bakış açısıyla yaklaşmak olacaktır. Nitekim Memlûk Devleti, çalışmada detaylarıyla anlatacağımız üzere sahip olduğu tarihi önemi ve özellikleri sebebiyle Türk-İslam Devletleri içerisinde tarihin metafizik ile ilişkisini ortaya koymak adına bizlere oldukça somut veriler sunabilecek bir devlet olduğunu ispat etmektedir. Elbette ki bunda, günümüze kadar ulaşan dönemin kaynaklarının katkısı yadsınamaz bir gerçektir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulbâsıt El-Malatî. (1987). Nüzhetü’l Esâtîn fî men veliye Mısr mine’s Selâtîn. (Tah. Muhammed Kemaleddin İzzeddin Ali). Kahire.
- Abdulbâsıt El-Malatî. (2002). Neylü’l Emel fî Zeyli’d Düvel. Cilt I, (Neş: Ömer A. Tedmurî). Beyrut.
- Albayrak, A. (2010). İbn Haldun’un Medeniyet Tasarımı ve İnsan. Journal of Islamic Research, 21(1), 7-20.
- Ayaz, F. Y. (2023). Memlûkler. Ensar.
- Balandier, G. (2021). Sahnelenen İktidar. (Çev: Öznur Karakaş). Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Berkey, J. P. (2009). Mamluk Religious Policy. Mamluk Studies Review. (XIII/9). 7-22.
- Bıçak, A. (2009). Tarih Metafiziklerinin Yapısı. Sosyoloji Dergisi, 19, 67-90.
- Çubukçu, A. (1999). “İbn Abdüzzâhir”, DİA, 19, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 289-291.
- Erol, B. G. (2018). Memlûklerde Dört Mezhep Başkadılıklarının Kuruluşu Ve İşleyişi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 87, 73-87.
- Gökdemir, A. (2021). Memlükler’de Kur’ân Tilâveti ve Kıraat İlmi. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 17, 567-586.
- Homerın, E. (2002). Memlûklar Dönemi Mısır’ında Sûfiler ve Tasavvuf Aleyhtarları Taraflar ve Kurumsal Çevre Üzerine Bir İnceleme. (Çev: Salih Çift). Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 11/1, 243-264.
- İbn Abdüzzâhir, (1976). er-Ravzü’z-zâhir fî sîreti’l-Meliki’z-Zâhir. (Neş: Abdülaziz el-Huveytır). Riyad.
- İbn Haldun. (2000). Kitabü’l İber ve Divânü’l Mübtede ve’l Haber fî Eyyâmi’l Arab ve’l Acem ve’l Berber ve men Âsarahüm min Zevi’s Sultâni’l Ekber. Cilt V. (Neş: Halil Şehâde-Süheyl Zekkar). Beyrut.
- İbn Kesîr. (2017). el-Bidaye ve’n-Nihaye (Büyük İslam Tarihi). (Çev: Mehmet Keskin). Çağrı Yayınları.
- Kara, A. (2017). Memlük Toplumu: Sosyal Yapı, Şehirler Ve İktisadî Faaliyetler Üzerine Bir Bakış. İçinde Aplaslan Demir-Tuba Kalkan-Eralp Erdoğan (Ed), Prof. Dr. Eşref Buharalı’ya Armağan Türk Tarihine Dair Yazılar-II (ss. 637-656). Gece Kitaplığı.
- Kopraman, K. Y. (1992). Baybars II. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C.5, ss. 224). TDV Yayınları.
- Kopraman, K. Y. (2005). Mısır Memlûkleri (1250-1517). İçinde Prof. Dr. Kazım Y. Kopraman Makaleler (Yay. Haz), E. Semih Yalçın-Altan Çetin (545-676). Berikan Yayınevi.
- Kutluer, İ. (2004). Metafizik. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde, (C.29, ss. 399-402). TDV Yayınları. Ankara.
- Makdîsî. (2019). Mısır’daki İslâm Devletleri ve Türk Memlüklerin Faziletleri. (Çev: Ramazan Şeşen). Yeditepe. İstanbul.
- Makrizî. (1997). Kitâbu’l-Mevâ’iz ve’l-İ’tibarbi Zikri’l-Hıtat ve’l-Âsâr. (Tah: M.Zeynuhum-M. eş-Şarkâvî). Cilt III, Kahire.
- Onuş, M. U. (2023). Memlük Dımaşk’ında Mezhepler Arası Rekâbet: Necmeddin Tarsûsî’nin Tuhfetü’t Türk Adlı Eserindeki Şafiî Mezhebine Yönelik Değerlendirmelerin Analizi. Rize İlahiyat Dergisi, 25, 17-29.
- Özbek, S. (2019). Memluklerde Devlet ve Saltanat I. Berikan Yayınevi.
- Sağlam, A. (2021). en-Nâsır Muhammed Devri Memlûk Türk Devleti. Türk Tarih Kurumu.
- Sever, M. (2017). Bahrî Memlükler Dönemi Mezhep Hareketleri, [Yayımlanmamış doktora tezi]. On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
- Suyûtî. (1968). Hüsnü’l Muhâdara fî Ahbârî Mısr ve’l Kahire. Cilt II, (Tah: Muhammed Ebu’l Fazl İbrahim). Kahire.
- Şen, M. S. (2021). Geç Ortaçağ Dönemi’nde Mısır Ve Kuzey Afrika’da Kalenderîlik. International Journal of Social Inquiry, 14/2, 813-838.
- Taşdelen, V. (2011). Edebiyat ve Metafizik: Metafizik Sorundan Metafizik Gerçeğe. Bizim Külliye Dergisi, 11, 43-54.
- Uzun, K. (2022). Memlûklerin İlk Asrındaki Mezhepler Arası Çekişmeler Bağlamında Necmeddin Et-Tarsûsî’nin Tuhfetu’t-Türk’üne Dair Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 17, 33-56.
- Yılmaz, H. (2014). Meşîhatüşşüyûh’un Doğuşu ve Mısır’da İki Hankah: Sa’îdü’s- Sü’adâ ve Sîryakûs. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 34, 1-21.
- Yiğit, İ. (2015). Memlûkler 648-923/1250-1517. Kayıhan.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Genel Türk Tarihi (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Temmuz 2024 |
| Kabul Tarihi | 24 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 22 Sayı: 1 |
KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.