Öz
İslam sanatı tarihi boyunca seçkin şairlerin eserlerinden müzehheb ve musavvar nüshaların hazırlanması devletlerin kültürel faaliyetlerinin önemli bir bölümünü oluşturmuş ve siyasi iktidarlar tarafından tutkuyla desteklenmiştir. İslam dünyasındaki el yazmaları üretimi merkezlerinden biri Şiraz kentiydi. Bu merkezde yüzyıllar boyunca siyasi iktidarların siparişleri üzerine üretilen muhteşem yazmaların yanı sıra, ticari amaçlı yazmaların da üretildiği bilinmektedir. Bu çalışmada Süleymaniye Kütüphanesi Fatih Koleksiyonu’nda 03749 numarasıyla kayıtlı olan ve şimdiye kadar bilinmeyen Nizâmî-i Gencevî'nin Hamse adlı eserinin tezhibli bir nüshası incelenmektedir. Bu nüshanın ketebe kaydında eserin istinsahı Ramazan 849/1445'te tamamlandığı kaydedilmiş ancak üretildiği merkez belirtilmemiştir. Çalışmamızda bu nüsha kodikolojik olarak incelenerek özellikleri detaylı şekilde açıklanmış, içerdiği tezhibler bu döneme ait başka örnek eserlerle karşılaştırılmıştır. Eserin özellikleri sanat tarihi kaynakları da referans alınarak analiz edilmiş, eserin Şiraz ekolü el yazması merkezlerinde üretilen ticari bir ürün olarak sınıflandırılabileceği önerilmiştir. Eserin tezhib tarzı Şiraz ekolü bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Hamse-i Nizâmî Süleymaniye Kütüphanesi Şiraz ekolü tezhibli el yazmaları Timurlular.
Etik Beyan
Bu çalışmanın özgün bir çalışma olduğunu, çalışmanın tüm aşamalarında bilimsel etik, ilke ve kurallarına uygun davrandığımı, bu çalışma kapsamında kullanılan tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi, kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı beyan ederim. Herhangi bir zamanda çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda ortaya çıkacak tüm hukuki sonuçları kabul ettiğimi bildiririm.
Teşekkür
Bu çalışmada arşivlerinden faydalanmama olanak sağlayan Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi'ne, Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ne, Topkapı Sarayı Müzesi Kürüphanesi'ne ve Milli Saraylar Başkanlığı'na teşekkür ederim.
Kaynakça
- Akimushin, O. ve A. Ivanov (1979). The Art of Illumination. The Arts of the Book in Central Asia. ed.Basil Gray. UNESCO Yay. 35-53.
- Bloom, J. (2001). Paper Before Print: The History and Impact of Paper in the Islamic World. Yale University Press. Bloom, J. and Sheila Blair (1997). Islamic Arts. London: Phaidon Press.
- Canby, S. (1993). Persian Painting. London: Thames & Hudson.
- Gray, B. (1979). The School of Shiraz from 1392 to 1453. The Arts of the Book in Central Asia. (ed. Basil Gray). UNESCO Yay. 121-145.
- Jackson, C. (2020). An Illuminated Manuscript from Late Fourteenth-Century Shiraz in the Bodleian Library. MANUSCRIPT STUDIES: A Journal of the Schoenberg Institute for Manuscript Studies. 5. C no. 2. U.S.A: the University of Pennsylvania Press. 254-283.
- Parrello, D. (2010). ḴAMSA OF NEẒĀMI. Encyclopædia Iranica. Online erişim: 7 Oca. 25 https://iranicaonline.org/articles/kamsa-of-nezami
- Robinson, B. (1979).“The Turkman School to 1503. The Arts of the Book in Central Asia. ed.Basil Gray. UNESCO Yay. 215-247.
- Robinson, B. (1967). Persian Miniature Painting from Collections in the British Isles. London: Victoria and Albert Museum.
- Safa, Z. (1369HŞ/1990-91). Tarih-i Edebiyat der İran. II C. Tahran: Firdevs Yay.
- Soucek, Priscilla P. (1992). The Manuscripts of Iskandar Sultan: Structure and Content. Timurid Art and Culture: Iran and Central Asia in the Fifteenth Century. (Ed. L. Golombek and M. Subtelny). Brill. 116-131.
- Uluç, L. (2006). Turkman Governors, Shiraz Artisans and Ottoman Collectors. Sixteenth Century Shirez Manuscripts. Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Wright, E. (2012). The Look of the Book. Washington: University of Washington Press.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Osmanlı Kültür ve Sanatı |
| Bölüm | Sanat Tarihi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 9 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 26 (Nisan 2025) |
