Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

OSMANLI TARİH VE BİYOGRAFİSİNDEN ŞİİRE; MEHMED SÜREYYÂ’NIN “GÜL BAHÇESİ”

Yıl 2025, Sayı: 11, 1 - 23, 11.06.2025
https://doi.org/10.70911/kulturk.1596539

Öz

Osmanlı toplumunda yüzyıllardır süregelen Divân edebiyatı, 19. yüzyılda da birtakım yenileşme hareketleriyle beraber varlığını devam ettirmiştir. Bu yüzyılda Mehmed Süreyyâ, Osmanlı tarih yazıcılığı ve biyografi yönünde kendini ön plana çıkaran, bürokratik kimliğinin yanı sıra edebi çevrelerce de takdir gören bir isimdi. Bu çalışmada yazdığı tarih eserleriyle dönemin çeşitli olaylarına ışık tutan Mehmed Süreyyâ’nın daha evvel neşredilmemiş ve cönk şeklinde tutulmuş fakat içerik itibariyle bir şiir mecmuası olan “Gülzâr”ın transkripsiyonu yapılmış ve mecmuada yer alan şiirler incelenmiştir. Süreyyâ’nın şekil ve ölçü açısından Divân edebiyatı türünde şiirler kaleme aldığı tespit edilirken, kimi şiirlerinde 19. yüzyılda hüküm süren Tanzimat edebiyatının yeni konularına yer verdiği görülmüştür. Geçiş yüzyılı olarak kabul edilen bu dönemde önemli bir nesir yazarı olan Süreyyâ’nın, şiir sahasında, klasikten şiir ekseninde yazdığı, şiirlerinin konu itibariyle geleneğe bağlı olduğu olduğu saptanmıştır. Mecmuada toplamda 14 şiir yer almaktadır. Bu şiirlerin türü şu şekildedir: 9 gazel, 2 kıta, 2 kısa mesnevi ve 1 adet müstezat. Çalışmada öncelikle Süreyyâ’nın hayatına ve eserlerine yer verilmiş, Gülzâr’ın hem yapı hem de içerik olarak tanıtımı yapılmış, ardından mecmuanın transkripsiyonuna yer verilmiş ve son olarak yazmanın tıpkıbasımı eklenmiştir. Bu çalışma ile amacımız, nasir kimliği ile öne çıkan Mehmed Süreyyâ’nın daha evvel yayınlanmamış olan bu şiir mecmuasını alana kazandırmaktır.

Kaynakça

  • Aktan, Ali (1995). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye. İstanbul: Sebil Yayınları.
  • Akyıldız, Ali (2017). "İnsanı Yazmak: 19. Yüzyıl Osmanlı Biyografi Yazıcılığı ve Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme". Osmanlı Araştırmaları Dergisi. S. 50. s. 219-242.
  • Arıker, Samet (2015). "Osmanlı Tarih Yazıcılığı". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S. 8. s. 199-217. Arslan, Mehmet (2020). Mehmed Süreyyâ. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
  • https://tees.yesevi.edu.tr: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sureyya-bey-mehmed-sureyya [Erişim Tarihi: 25.11.2024].
  • Çetin, Kamile - Alkan, Sevim (2011). "Sicill-i Osmânî’de Yer Alan Ispartalı İlim Adamları, Devlet Adamları ve Şeyler". Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 30. s. 387-407.
  • Kacıroğlu, Murat (2009). "Bir Bunalımın Anatomisi: Tanzimat Şiirinde İnanç Krizleri". Turkısh Studies. S. 4. s. 2127-2156.
  • Kara, İsmail (1998). "Sicill-i Osmanî” Türk Dili Ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/İsimler/Eserler/Terimler TDEA. C. 8. İstanbul:Dergah Yayınları.
  • Kırmızı, Abdülhamit (2013). Otur Baştan Yaz Beni. İstanbul: Küre Yayınları.
  • Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatcı (2001). Mehmet Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. İstanbul: Bizim Büro Yayınları.
  • Özcan, Abdülkadir (2003). "Mehmed Süreyyâ". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 28. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 527-529.
  • Uçman, Abdullah (2006). "Tanzimat’tan Sonra Türk Şiirinde Değişme ve Yenileşmeler Üzerine Bir Deneme". Türklük Bilimi Araştırmaları. S. 19. s. 477-488.
  • Yörür, Ali (2017). "Mehmed Süreyyâ’nın Kaleminden Bosna-hersekli Şairler". Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi. S. 3. s. 89-99.

FROM OTTOMAN HISTORY AND BİOGRAPHY TO POETRY; MEHMED SÜREYYÂ'S "ROSE GARDEN"

Yıl 2025, Sayı: 11, 1 - 23, 11.06.2025
https://doi.org/10.70911/kulturk.1596539

Öz

Divan literature, which has been in Ottoman society for centuries, continued its existence in the 19th century with some renewal movements. In this century, Mehmed Süreyyâ was a prominent figure in Ottoman historiography and biography who was appreciated by literary circles in addition to his bureaucratic identity. In this study, Mehmed Süreyyâ, who shed light on various events of the period with his historical works, transcribed "Gülzâr", which has not been published before and kept in the form of a cönk, but which is a poetry collection in terms of content, and analyzed the poems in the collection. While it was determined that Süreyyâ wrote poems in the Divan literature genre in terms of form and meter, it was observed that some of his poems included the new topics of the Tanzimat literature that prevailed in the 19th century. It has been determined that Süreyyâ, who was an important prose writer in this period, which is accepted as a transitional century, wrote in the field of poetry, on the axis of poetry from the classics, and that his poems were connected to the tradition in terms of subject matter. There are 14 poems in total in the corpus. The types of these poems are as follows: 9 ghazals, 2 stanzas, 2 short masnavi and 1 müstezat. In the study, firstly, Süreyyâ's life and works are given, Gülzâr is introduced in terms of both structure and content, then the transcription of the manuscript is given and finally the facsimile of the manuscript is added. Our aim with this study is to bring this previously unpublished poetry collection of Mehmed Süreyyâ, who stands out with his nasir identity, to the field.

Kaynakça

  • Aktan, Ali (1995). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye. İstanbul: Sebil Yayınları.
  • Akyıldız, Ali (2017). "İnsanı Yazmak: 19. Yüzyıl Osmanlı Biyografi Yazıcılığı ve Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme". Osmanlı Araştırmaları Dergisi. S. 50. s. 219-242.
  • Arıker, Samet (2015). "Osmanlı Tarih Yazıcılığı". Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S. 8. s. 199-217. Arslan, Mehmet (2020). Mehmed Süreyyâ. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
  • https://tees.yesevi.edu.tr: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sureyya-bey-mehmed-sureyya [Erişim Tarihi: 25.11.2024].
  • Çetin, Kamile - Alkan, Sevim (2011). "Sicill-i Osmânî’de Yer Alan Ispartalı İlim Adamları, Devlet Adamları ve Şeyler". Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 30. s. 387-407.
  • Kacıroğlu, Murat (2009). "Bir Bunalımın Anatomisi: Tanzimat Şiirinde İnanç Krizleri". Turkısh Studies. S. 4. s. 2127-2156.
  • Kara, İsmail (1998). "Sicill-i Osmanî” Türk Dili Ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/İsimler/Eserler/Terimler TDEA. C. 8. İstanbul:Dergah Yayınları.
  • Kırmızı, Abdülhamit (2013). Otur Baştan Yaz Beni. İstanbul: Küre Yayınları.
  • Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatcı (2001). Mehmet Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. İstanbul: Bizim Büro Yayınları.
  • Özcan, Abdülkadir (2003). "Mehmed Süreyyâ". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 28. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 527-529.
  • Uçman, Abdullah (2006). "Tanzimat’tan Sonra Türk Şiirinde Değişme ve Yenileşmeler Üzerine Bir Deneme". Türklük Bilimi Araştırmaları. S. 19. s. 477-488.
  • Yörür, Ali (2017). "Mehmed Süreyyâ’nın Kaleminden Bosna-hersekli Şairler". Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi. S. 3. s. 89-99.
Toplam 12 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Duygu Bingöl Toptaş 0000-0002-8700-3647

Yayımlanma Tarihi 11 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 4 Aralık 2024
Kabul Tarihi 13 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 11

Kaynak Göster

APA Bingöl Toptaş, D. (2025). OSMANLI TARİH VE BİYOGRAFİSİNDEN ŞİİRE; MEHMED SÜREYYÂ’NIN “GÜL BAHÇESİ”. KÜLTÜRK(11), 1-23. https://doi.org/10.70911/kulturk.1596539
KÜLTÜRK TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ