Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Sayı: 74, 227 - 241, 25.06.2025
Öz
Demographic aging is increasingly recognized as a critical issue both globally and in Turkey. Efforts to address the social and economic challenges posed by an aging population continue on both national and international levels. In this context, the World Health Organization (WHO) introduced the age-friendly city approach within the framework of proactive aging. In Turkey, the challenge of population aging has been prioritized in the Eleventh Development Plan, and measures to address it have been elevated to state policy. These measures include the development of age-friendly cities to enhance the quality of life for the elderly population. With an elderly population rate of 12.8% as of 2023, Izmir is considered one of Turkey's cities most affected by demographic aging. Consequently, age-friendly city practices have become increasingly prominent in Izmir in recent years. This study first analyzes demographic data related to the aging process in Izmir. Subsequently, it presents examples of age-friendly initiatives implemented in the city.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2024). Resmî web sitesi. https://www.aile.gov.tr/ (Erişim tarihi: 13 Ağustos 2024)
- Aslan, D. (2015). Yaşlı dostu kentler. Yaşlı Dostu Kentler Sempozyumu Bildiri Kitabı (26–27 Kasım 2015, Bursa), 22–28.
- Ayhan, F. ve Yazıcı, H. (2023). İzmir ili nüfusunun gelişimi ve değişimine dair demografik analiz çalışması. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(2), 273–290. https://doi.org/10.46452/baksoder.1392186
- Bilir, N. (2018). Yaşlılık tanımı, yaşlılık kavramı, epidemiyolojik özellikler. TÜSAD Eğitim Kitapları, 13–31. https://www.who.int/health-topics/ageing#tab=tab_1
- Birleşmiş Milletler (BM). (2024). Our world is growing older. https://www.un.org/development/desa/en/news/population/our-world-is-growing-older.html
- Çolak, M. ve Özer, Y. E. (2015). Sosyal politika anlamında aktif yaşlanma politikalarının ulusal ve yerel düzeydeki analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 115–124. https://doi.org/10.17755/esosder.92999
- Çuhadar, S. G. ve Lordoğlu, K. (2016). Demografik dönüşüm sürecinde Türkiye'de yaşlanma ve sorunlar. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (54), 63–80.
- Esendemir, Ş. (2016). Türkiye'de yerinde yaşlanma ve mekân gerontolojisinin temel parametreleri. İstanbul University Journal of Sociology, 36(2), 411–429.
- Fitzgerald, K. G. ve Caro, F. G. (2014). An overview of age-friendly cities and communities around the world. Journal of Aging & Social Policy, 26(1–2), 1–18. https://doi.org/10.1080/08959420.2014.860786
- Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı Yaşlanma Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
- Keskin, M. ve Koçak, H. (2023). Türkiye’de nüfusun yaşlanması üzerine bir SWOT analizi. Sosyolojik Düşün, 8(2), 275–303. https://doi.org/10.37991/sosdus.1267376
- Köse, M. ve Aydın, Y. (2022). Coğrafi mekânın yaşlanma üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(48), 325–341. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1085158
- Köse, M. ve Sertkaya Doğan, Ö. (2022). Nüfus politikaları bağlamında Türkiye nüfusunun demografik dönüşümü, yapısal değişimi ve geleceği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (74), 247–267. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1152311
- Mandıracıoğlu, A. (2010). Dünyada ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi, 49(3), 39–45.
- Nazlı, A. (2016). Yaşlanma, birey ve toplum: Yaşlanmaya sosyolojik bakış. Ege Tıp Dergisi, Ek Sayı (55), 1–5.
- Özgür, E. M. (2018). Coğrafi gerontoloji: Coğrafya ile gerontolojinin kesişiminde bir disiplinin oluşumu. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı (3–6 Ekim 2018), 324–335.
- Özgür, E. M. (2019). Yaşlanmanın coğrafyaları: Coğrafi gerontolojide ilerleme, tartışmalar ve araştırma gündemi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), 78–109.
- Özgür, E. ve Kılınç, N. (2022). Yaşlı dostu kentler ve topluluklara ilişkin kuramsal çerçevelerin gözden geçirilmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 20(1), 310–337.
- Plouffe, L. A. ve Kalache, A. (2010). Towards global age-friendly cities: Determining urban features that promote active aging. Journal of Urban Health, 87(5), 733–739. https://doi.org/10.1007/s11524-010-9466-0
- Preston, S., Himes, C. ve Eggers, M. (1989). Demographic conditions responsible for population aging. Demography, 26(4), 691–704. https://doi.org/10.2307/2061629
- Şenol, E. ve Saraçoğlu, H. (2012). Tokat kentinde yaşlı nüfusun mekânsal dağılışı ve kent içi arazi kullanımının yaşlı nüfusun yaşam kalitesine etkileri. A. Açıkel, S. Başol, A. O. Solmaz & M. Hanilçe (Eds.), Tokat Sempozyumu (1–3 Kasım 2012) Bildiriler Kitabı (s. 97–116). Tokat.
- Tepealtı, F. (2019). Lozan nüfus mübadelesi göçleri ve Türk mübadillerin iskânı. Coğrafya Dergisi, (39), 89–98.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024a). İstatistiklerle yaşlılar 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710 (Erişim tarihi: 7 Eylül 2024)
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024b). 100 Yılın Göstergeleri. Ankara.
- Uzun, A. ve Özkan, O. (2019). Emekli göçü literatürünün değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(41), 141–152. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.515551
- World Health Organization (WHO). (2007). Global age-friendly cities: A guide. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43755 (Erişim tarihi: 15 Eylül 2024)
- World Health Organization (WHO). (2024). WHO age-friendly world. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/who-network/ (Erişim tarihi: 7 Eylül 2024)
- Yakar, M. ve Özgür, E. (2022). Türkiye’de nüfus yaşlanması, yerel düzeyde tehlike çanları çalıyor! Coğrafya Dergisi, (44), 231–250.
- Yasak, Ü. ve Keskin, M. (2019). Afyonkarahisar şehrinde yaşlı nüfusun mekânsal dağılışı. 1. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı (20–22 Haziran 2019), 1158–1172. İstanbul.
- Yerli, G. (2017). Yaşlılık dönemi özellikleri ve yaşlılara yönelik sosyal hizmetler. Journal of International Social Research, 10(52), 1278–1287.
- Zengin Taş, E., Kırışık, H., Yıldız, F. ve Ata, Z. (2023). Yaşlı dostu kentin anlamı ve aktif yaşlanmaya katkıları: Cumhuriyetin 100. yılında İzmir kenti örneği. Kent Akademisi, 16(Özel Sayı), 71–96. https://doi.org/10.35674/kent.1352981
Yıl 2025,
Sayı: 74, 227 - 241, 25.06.2025
Öz
Demografik yaşlanma dünyada ve ülkemizde giderek belirgin bir sorun haline gelmektedir. Artan yaşlı nüfusun beraberinde getirdiği sosyal ve ekonomik sorunlara karşı küresel ve ulusal çapta çözüm arayışları sürmektedir. Bu kapsamda Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) aktif yaşlanma çerçevesinde yaşlı dostu kent yaklaşımını getirmiştir. Ülkemizde ise nüfusun yaşlanması sorunu On Birinci Kalkınma Planı içine girerek alınacak tedbirler devlet politikası haline getirilmiştir. Bu tedbirler arasında yaşlı nüfusun hayat kalitesini artırma adına yaşlı dostu kentlerin geliştirilmesi yer almaktadır. 2023 yılı itibariyle sahip olduğu %12,8’lik yaşlı oranıyla İzmir, Türkiye’nin çok yaşlı illerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda İzmir’de yaşlı dostu kent uygulamaları son yıllarda giderek yaygınlaşmaktadır. Bu çalışmada öncelikle İzmir’de nüfusun yaşlanma sürecine ait demografik veriler analiz edilmiştir. Ardından İzmir’de yaşlı dostu kent olma yolunda uygulanan çalışmalara yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2024). Resmî web sitesi. https://www.aile.gov.tr/ (Erişim tarihi: 13 Ağustos 2024)
- Aslan, D. (2015). Yaşlı dostu kentler. Yaşlı Dostu Kentler Sempozyumu Bildiri Kitabı (26–27 Kasım 2015, Bursa), 22–28.
- Ayhan, F. ve Yazıcı, H. (2023). İzmir ili nüfusunun gelişimi ve değişimine dair demografik analiz çalışması. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(2), 273–290. https://doi.org/10.46452/baksoder.1392186
- Bilir, N. (2018). Yaşlılık tanımı, yaşlılık kavramı, epidemiyolojik özellikler. TÜSAD Eğitim Kitapları, 13–31. https://www.who.int/health-topics/ageing#tab=tab_1
- Birleşmiş Milletler (BM). (2024). Our world is growing older. https://www.un.org/development/desa/en/news/population/our-world-is-growing-older.html
- Çolak, M. ve Özer, Y. E. (2015). Sosyal politika anlamında aktif yaşlanma politikalarının ulusal ve yerel düzeydeki analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 115–124. https://doi.org/10.17755/esosder.92999
- Çuhadar, S. G. ve Lordoğlu, K. (2016). Demografik dönüşüm sürecinde Türkiye'de yaşlanma ve sorunlar. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (54), 63–80.
- Esendemir, Ş. (2016). Türkiye'de yerinde yaşlanma ve mekân gerontolojisinin temel parametreleri. İstanbul University Journal of Sociology, 36(2), 411–429.
- Fitzgerald, K. G. ve Caro, F. G. (2014). An overview of age-friendly cities and communities around the world. Journal of Aging & Social Policy, 26(1–2), 1–18. https://doi.org/10.1080/08959420.2014.860786
- Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı Yaşlanma Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
- Keskin, M. ve Koçak, H. (2023). Türkiye’de nüfusun yaşlanması üzerine bir SWOT analizi. Sosyolojik Düşün, 8(2), 275–303. https://doi.org/10.37991/sosdus.1267376
- Köse, M. ve Aydın, Y. (2022). Coğrafi mekânın yaşlanma üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(48), 325–341. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1085158
- Köse, M. ve Sertkaya Doğan, Ö. (2022). Nüfus politikaları bağlamında Türkiye nüfusunun demografik dönüşümü, yapısal değişimi ve geleceği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (74), 247–267. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1152311
- Mandıracıoğlu, A. (2010). Dünyada ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi, 49(3), 39–45.
- Nazlı, A. (2016). Yaşlanma, birey ve toplum: Yaşlanmaya sosyolojik bakış. Ege Tıp Dergisi, Ek Sayı (55), 1–5.
- Özgür, E. M. (2018). Coğrafi gerontoloji: Coğrafya ile gerontolojinin kesişiminde bir disiplinin oluşumu. TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı (3–6 Ekim 2018), 324–335.
- Özgür, E. M. (2019). Yaşlanmanın coğrafyaları: Coğrafi gerontolojide ilerleme, tartışmalar ve araştırma gündemi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), 78–109.
- Özgür, E. ve Kılınç, N. (2022). Yaşlı dostu kentler ve topluluklara ilişkin kuramsal çerçevelerin gözden geçirilmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 20(1), 310–337.
- Plouffe, L. A. ve Kalache, A. (2010). Towards global age-friendly cities: Determining urban features that promote active aging. Journal of Urban Health, 87(5), 733–739. https://doi.org/10.1007/s11524-010-9466-0
- Preston, S., Himes, C. ve Eggers, M. (1989). Demographic conditions responsible for population aging. Demography, 26(4), 691–704. https://doi.org/10.2307/2061629
- Şenol, E. ve Saraçoğlu, H. (2012). Tokat kentinde yaşlı nüfusun mekânsal dağılışı ve kent içi arazi kullanımının yaşlı nüfusun yaşam kalitesine etkileri. A. Açıkel, S. Başol, A. O. Solmaz & M. Hanilçe (Eds.), Tokat Sempozyumu (1–3 Kasım 2012) Bildiriler Kitabı (s. 97–116). Tokat.
- Tepealtı, F. (2019). Lozan nüfus mübadelesi göçleri ve Türk mübadillerin iskânı. Coğrafya Dergisi, (39), 89–98.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024a). İstatistiklerle yaşlılar 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710 (Erişim tarihi: 7 Eylül 2024)
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024b). 100 Yılın Göstergeleri. Ankara.
- Uzun, A. ve Özkan, O. (2019). Emekli göçü literatürünün değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(41), 141–152. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.515551
- World Health Organization (WHO). (2007). Global age-friendly cities: A guide. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43755 (Erişim tarihi: 15 Eylül 2024)
- World Health Organization (WHO). (2024). WHO age-friendly world. https://extranet.who.int/agefriendlyworld/who-network/ (Erişim tarihi: 7 Eylül 2024)
- Yakar, M. ve Özgür, E. (2022). Türkiye’de nüfus yaşlanması, yerel düzeyde tehlike çanları çalıyor! Coğrafya Dergisi, (44), 231–250.
- Yasak, Ü. ve Keskin, M. (2019). Afyonkarahisar şehrinde yaşlı nüfusun mekânsal dağılışı. 1. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı (20–22 Haziran 2019), 1158–1172. İstanbul.
- Yerli, G. (2017). Yaşlılık dönemi özellikleri ve yaşlılara yönelik sosyal hizmetler. Journal of International Social Research, 10(52), 1278–1287.
- Zengin Taş, E., Kırışık, H., Yıldız, F. ve Ata, Z. (2023). Yaşlı dostu kentin anlamı ve aktif yaşlanmaya katkıları: Cumhuriyetin 100. yılında İzmir kenti örneği. Kent Akademisi, 16(Özel Sayı), 71–96. https://doi.org/10.35674/kent.1352981
Toplam 31 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Beşeri Coğrafyada Kent , Nüfus Coğrafyası |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Kasım 2024 |
| Kabul Tarihi | 13 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 74 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.