Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Psikolojik danışman adaylarının psikolojik esneklik ve psikolojik katılıkları

Yıl 2025, Sayı: 74, 262 - 282, 30.04.2025

Umut Aydoğdu , Zeynep Karataş

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1554997

Öz

Bu araştırmanın amacı; psikolojik danışman adaylarının psikolojik esneklik ve psikolojik katılıklarını incelemek olup araştırmada karma araştırma yöntemlerinden çeşitleme deseni kullanılmıştır. Karma araştırma yöntemi; nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin veri toplama, derleme ve analiz süreçlerinde birlikte kullanıldığı araştırma yöntemi olup bu yöntem elde edilen verilerin bir bütün olarak yorumlanmasına imkân tanımaktadır. Bu araştırma deseni doğrultusunda yürütülen nitel araştırma basamağında iki farklı üniversitede öğrenim gören toplam 30 öğrenci ile görüşme yapılmıştır. Nicel araştırma basamağında ise Psikolojik Esneklik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak iki farklı üniversitede öğrenim gören toplam 120 öğrenci üzerinde araştırma yürütülmüştür. Araştırma sonucunda; psikolojik danışman adaylarının temas, sorun çözme, kendilik ve biliş temalarında daha çok psikolojik katılık; değer ve kabul temalarında ise daha çok psikolojik esneklik gösterdikleri tespit edilmiştir. Elde edilen bu bulgular tartışılmış, birtakım sonuçlara varılmış, araştırmacılara ve uygulayıcılara birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik esneklik psikolojik katılık psikolojik danışman adayları

Etik Beyan

Bilimsel araştırmanın tüm etik kurallara uygun yürütüldüğünü ve araştırma makalesinin bu minvalde hazırlandığını beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Araştırmayı destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

03

Kaynakça

  • Anderson, C. M. (1998). Aggressive communication traits and their relationships with the cognitive flexibility scale and the communication flexibility scale. Journal of Social Behavior and Personality, 13(3), 531-540.
  • Aydın, Y., & Usta, M. (2022). A multiple case study of the personal values of counselor trainees from a psychological flexibility perspective: A sample from Turkey. Current Psychology, 41(12), 8802-8810. https://doi.org/10.1007/s12144-020-01264-4
  • Aydoğdu, U. (2022). Endişe inançları ölçeği geliştirilmesi ve endişe inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Baki, A., & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Electronic Journal of Social Sciences, 11(42), 1-21.
  • Beck, A. T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. International Universities Press.
  • Bilgen, İ. (2021). Terapide psikolojik esneklik: Kabul ve kararlılık terapisi. Epsilon Yayınevi.
  • Bond, F. W., Hayes, S. C., & Barnes-Holmes, D. (2013). Psychological flexibility, ACT, and organizational behavior. In S. C. Hayes, & D. Barnes-Holmes (Eds.), Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change (2nd ed., pp. 295–311). Guilford Press.
  • Bond, F. W., Lloyd, J., & Guenole, N. (2013). The work-related acceptance and action questionnaire (WAAQ): Initial psychometric findings and their implications for measuring psychological flexibility in the workplace. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 86(3), 331–347. https://doi.org/10.1111/joop.12001
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (8. baskı). Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. bs.). Pegem Akademi.
  • Çekici, F. (2019). The relationships between the Big Five personality traits and attitudes towards seeking professional psychological help in mental health counselor candidates: Mediating effect of cognitive flexibility. Educational Research and Reviews, 14(14), 501-511. https://eric.ed.gov/?id=EJ1228027
  • Demirci, A. (2023). Belirsizliğe tahammülsüzlük ile kişiler arası problem çözme arasındaki ilişkide olumlu ve olumsuz ruminasyonun aracılık rolü (Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Evlüce, M. C. (2023). Üniversite öğrencilerinin ruminasyon düzeylerinin yordanmasında bilinçli farkındalık ve bilişsel esnekliğin rolü (Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5th ed.). SAGE Publications.
  • Francis, A. W., Dawson, D. L., & Golijani-Moghaddam, N. (2016). The development and validation of the Comprehensive assessment of Acceptance and Commitment Therapy processes (CompACT). Journal of Contextual Behavioral Science, 5(3), 134–145. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2016.05.003
  • Gillanders, D. T., Bolderston, H., Bond, F. W., Dempster, M., Flaxman, P. E., Campbell, L., Kerr, S., Tansey, L., & Remington, B. (2014). The development and initial validation of the cognitive fusion questionnaire. Behavior Therapy, 45(1), 83–101. https://doi.org/10.1016/j.beth.2013.09.001
  • Harris, R. (2009). ACT made simple: An easy-to-read primer on acceptance and commitment therapy. New Harbinger Publications.
  • Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Strosahl, K. (Eds.). (2004). A practical guide to acceptance and commitment therapy. Springer Science & Business Media.
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change (2nd ed.). Guilford Press.
  • Işık, U. E. (2021). Üstbilişsel inançlar ve farkındalığın obsesif kompulsif belirtiler ve yeme tutumları üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2020). Psikolojik Esneklik Ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 32–43.
  • Karataş, Z., & Uzun, K. (2018). Belirsizliğe tahammülsüzlüğün yordayıcısı olarak endişe ile ilgili olumlu ve olumsuz inançlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1267-1276. https://doi.org/10.24106/kefdergi.434169
  • Kashdan, T. B., & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect of health. Clinical Psychology Review, 30(7), 865-878. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2010.03.001
  • Kılınç, M., & Uzun, K. (2022). Belirsizliğe tahammülsüzlüğün psikolojik danışmanların psikolojik sağlamlıkları üzerindeki etkisinde psikolojik zihinliliğin aracı rolünün incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2782-2835. https://doi.org/10.29299/kefad.1178241
  • Krafft, J., Haeger, J. A., & Levin, M. E. (2019). Comparing cognitive fusion and cognitive reappraisal as predictors of college student mental health. Cognitive Behaviour Therapy, 48(3), 241-252. https://doi.org/10.1080/16506073.2018.1513556
  • Leech, N. L., & Onwuegbuzie, A. J. (2009). A typology of mixed methods research designs. Quality & Quantity, 43, 265–275. https://doi.org/10.1007/s11135-007-9105-3
  • Luoma, J. B., Hayes, S. C., & Walser, R. D. (2010). Learning ACT: An acceptance & commitment therapy skills-training manual for therapists. New Harbinger Publications.
  • Malkoç, A., & Aydın Sünbül, Z. (2020). The relationship between emotional literacy, cognitive flexibility, and counseling self-efficacy of senior students in psychology and psychological counseling and guidance. Educational Research and Reviews, 15(1), 27-33.
  • Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage Publications.
  • Spinhoven, P., van Hemert, A. M., & Penninx, B. W. (2018). Repetitive negative thinking as a predictor of depression and anxiety: A longitudinal cohort study. Journal of Affective Disorders, 241, 216–225. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.08.037
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7th ed.). Pearson. Uzun, D. (2019). Patolojik endişenin yordanmasında algılanan ebeveyn tutumları, kişilik özellikleri, üstbilişler ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Uzun, D. (2023). Belirsizliğe tahammülsüzlük ile kişiler arası problem çözme arasındaki ilişkide olumlu ve olumsuz ruminasyonun aracılık rolü (Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Uzun, K., & Arslan, G. (2024). Rumination and forgiveness in emerging adults: Mediating role of mindfulness and humility. Psychological Reports. https://doi.org/10.1177/00332941241256641
  • Uzun, K., & Karataş, Z. (2023). The examination of the mediator role of optimism, self-compassion, altruism, and gratitude in the relationship between cognitive distortions and forgiveness of emerging adults. Emerging Adulthood, 11(4), 845-868. https://doi.org/10.1177/21676968231171200
  • Wei, M., Tsai, P. C., Lannin, D. G., Du, Y., & Tucker, J. R. (2015). Mindfulness, psychological flexibility, and counseling self-efficacy: Hindering self-focused attention as a mediator. The Counseling Psychologist, 43(1), 39-63. https://doi.org/10.1177/0011000014560173
  • Wilson, K. G., Sandoz, E. K., Kitchens, J., & Roberts, M. (2010). The valued living questionnaire: Defining and measuring valued action within a behavioral framework. The Psychological Record, 60(2), 249–272. https://doi.org/10.1007/BF03395706
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
  • Yılmaz, B. N. (2023). Bilişsel çarpıtmalar ile kadınların benlik saygısı ve evlilik kaygısı arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi, İbn Haldun Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.

Psychological flexibility and psychological rigidity of psychological counselor candidates

Yıl 2025, Sayı: 74, 262 - 282, 30.04.2025

Umut Aydoğdu , Zeynep Karataş

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1554997

Öz

The purpose of this research; The aim of the study was to examine the psychological flexibility and psychological rigidity of psychological counselor candidates, and the variation design, one of the mixed research methods, was used in the research. Mixed research method; It is a research method in which qualitative and quantitative research methods are used together in the data collection, compilation and analysis processes, and this method allows the data obtained to be interpreted as a whole. In the qualitative research step carried out in line with this research design, a total of 30 students studying at two different universities were interviewed. In the quantitative research phase, research was conducted on a total of 120 students studying at two different universities using the Psychological Flexibility Scale and Personal Information Form. As a result of the research; psychological counselor candidates have more psychological rigidity in the themes of contact, problem solving, self and cognition; It was determined that they showed more psychological flexibility in the themes of value and acceptance. These findings were discussed, some conclusions were reached, and some suggestions were made to researchers and practitioners.

Anahtar Kelimeler

Psychological flexibility , psychological rigidity psychological counselor candidates

Proje Numarası

03

Kaynakça

  • Anderson, C. M. (1998). Aggressive communication traits and their relationships with the cognitive flexibility scale and the communication flexibility scale. Journal of Social Behavior and Personality, 13(3), 531-540.
  • Aydın, Y., & Usta, M. (2022). A multiple case study of the personal values of counselor trainees from a psychological flexibility perspective: A sample from Turkey. Current Psychology, 41(12), 8802-8810. https://doi.org/10.1007/s12144-020-01264-4
  • Aydoğdu, U. (2022). Endişe inançları ölçeği geliştirilmesi ve endişe inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Baki, A., & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Electronic Journal of Social Sciences, 11(42), 1-21.
  • Beck, A. T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. International Universities Press.
  • Bilgen, İ. (2021). Terapide psikolojik esneklik: Kabul ve kararlılık terapisi. Epsilon Yayınevi.
  • Bond, F. W., Hayes, S. C., & Barnes-Holmes, D. (2013). Psychological flexibility, ACT, and organizational behavior. In S. C. Hayes, & D. Barnes-Holmes (Eds.), Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change (2nd ed., pp. 295–311). Guilford Press.
  • Bond, F. W., Lloyd, J., & Guenole, N. (2013). The work-related acceptance and action questionnaire (WAAQ): Initial psychometric findings and their implications for measuring psychological flexibility in the workplace. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 86(3), 331–347. https://doi.org/10.1111/joop.12001
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (8. baskı). Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. bs.). Pegem Akademi.
  • Çekici, F. (2019). The relationships between the Big Five personality traits and attitudes towards seeking professional psychological help in mental health counselor candidates: Mediating effect of cognitive flexibility. Educational Research and Reviews, 14(14), 501-511. https://eric.ed.gov/?id=EJ1228027
  • Demirci, A. (2023). Belirsizliğe tahammülsüzlük ile kişiler arası problem çözme arasındaki ilişkide olumlu ve olumsuz ruminasyonun aracılık rolü (Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Evlüce, M. C. (2023). Üniversite öğrencilerinin ruminasyon düzeylerinin yordanmasında bilinçli farkındalık ve bilişsel esnekliğin rolü (Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5th ed.). SAGE Publications.
  • Francis, A. W., Dawson, D. L., & Golijani-Moghaddam, N. (2016). The development and validation of the Comprehensive assessment of Acceptance and Commitment Therapy processes (CompACT). Journal of Contextual Behavioral Science, 5(3), 134–145. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2016.05.003
  • Gillanders, D. T., Bolderston, H., Bond, F. W., Dempster, M., Flaxman, P. E., Campbell, L., Kerr, S., Tansey, L., & Remington, B. (2014). The development and initial validation of the cognitive fusion questionnaire. Behavior Therapy, 45(1), 83–101. https://doi.org/10.1016/j.beth.2013.09.001
  • Harris, R. (2009). ACT made simple: An easy-to-read primer on acceptance and commitment therapy. New Harbinger Publications.
  • Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Strosahl, K. (Eds.). (2004). A practical guide to acceptance and commitment therapy. Springer Science & Business Media.
  • Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change (2nd ed.). Guilford Press.
  • Işık, U. E. (2021). Üstbilişsel inançlar ve farkındalığın obsesif kompulsif belirtiler ve yeme tutumları üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, İstanbul Okan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2020). Psikolojik Esneklik Ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 32–43.
  • Karataş, Z., & Uzun, K. (2018). Belirsizliğe tahammülsüzlüğün yordayıcısı olarak endişe ile ilgili olumlu ve olumsuz inançlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1267-1276. https://doi.org/10.24106/kefdergi.434169
  • Kashdan, T. B., & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect of health. Clinical Psychology Review, 30(7), 865-878. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2010.03.001
  • Kılınç, M., & Uzun, K. (2022). Belirsizliğe tahammülsüzlüğün psikolojik danışmanların psikolojik sağlamlıkları üzerindeki etkisinde psikolojik zihinliliğin aracı rolünün incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2782-2835. https://doi.org/10.29299/kefad.1178241
  • Krafft, J., Haeger, J. A., & Levin, M. E. (2019). Comparing cognitive fusion and cognitive reappraisal as predictors of college student mental health. Cognitive Behaviour Therapy, 48(3), 241-252. https://doi.org/10.1080/16506073.2018.1513556
  • Leech, N. L., & Onwuegbuzie, A. J. (2009). A typology of mixed methods research designs. Quality & Quantity, 43, 265–275. https://doi.org/10.1007/s11135-007-9105-3
  • Luoma, J. B., Hayes, S. C., & Walser, R. D. (2010). Learning ACT: An acceptance & commitment therapy skills-training manual for therapists. New Harbinger Publications.
  • Malkoç, A., & Aydın Sünbül, Z. (2020). The relationship between emotional literacy, cognitive flexibility, and counseling self-efficacy of senior students in psychology and psychological counseling and guidance. Educational Research and Reviews, 15(1), 27-33.
  • Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage Publications.
  • Spinhoven, P., van Hemert, A. M., & Penninx, B. W. (2018). Repetitive negative thinking as a predictor of depression and anxiety: A longitudinal cohort study. Journal of Affective Disorders, 241, 216–225. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.08.037
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7th ed.). Pearson. Uzun, D. (2019). Patolojik endişenin yordanmasında algılanan ebeveyn tutumları, kişilik özellikleri, üstbilişler ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Uzun, D. (2023). Belirsizliğe tahammülsüzlük ile kişiler arası problem çözme arasındaki ilişkide olumlu ve olumsuz ruminasyonun aracılık rolü (Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
  • Uzun, K., & Arslan, G. (2024). Rumination and forgiveness in emerging adults: Mediating role of mindfulness and humility. Psychological Reports. https://doi.org/10.1177/00332941241256641
  • Uzun, K., & Karataş, Z. (2023). The examination of the mediator role of optimism, self-compassion, altruism, and gratitude in the relationship between cognitive distortions and forgiveness of emerging adults. Emerging Adulthood, 11(4), 845-868. https://doi.org/10.1177/21676968231171200
  • Wei, M., Tsai, P. C., Lannin, D. G., Du, Y., & Tucker, J. R. (2015). Mindfulness, psychological flexibility, and counseling self-efficacy: Hindering self-focused attention as a mediator. The Counseling Psychologist, 43(1), 39-63. https://doi.org/10.1177/0011000014560173
  • Wilson, K. G., Sandoz, E. K., Kitchens, J., & Roberts, M. (2010). The valued living questionnaire: Defining and measuring valued action within a behavioral framework. The Psychological Record, 60(2), 249–272. https://doi.org/10.1007/BF03395706
  • Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
  • Yılmaz, B. N. (2023). Bilişsel çarpıtmalar ile kadınların benlik saygısı ve evlilik kaygısı arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi, İbn Haldun Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Umut Aydoğdu 0000-0001-9880-6480

Zeynep Karataş

Proje Numarası 03
Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 23 Eylül 2024
Kabul Tarihi 19 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 74

Kaynak Göster

APA Aydoğdu, U., & Karataş, Z. (2025). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik esneklik ve psikolojik katılıkları. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty(74), 262-282. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1554997

   Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

33574