Öz
Nitel araştırma yöntemi kullanılarak hazırlanan bu çalışmada, Türkiye’de muhafazakârlık konusu açısından Adnan Menderes ve Demokrat Parti işlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin dokuzuncu başbakanı olan Adnan Menderes, liberal ve muhafazakâr eğilimleri olan bir siyasetçi ve devlet adamı olarak tanınmıştır. 27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle sonlanan iktidarı boyunca Türkiye’nin en önemli siyasi aktörlerinden birisi olan Adnan Menderes, Cumhuriyet Halk Partisi’nden ayrılarak Celal Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte 1946 yılında Demokrat Parti’yi kurmuş ve 1950 seçimlerinde iktidara gelmiştir. Partinin temel eğilimlerinden birisi de muhafazakârlıktır. Demokrat Parti, ilk kez girdiği 1946 genel seçimlerinde ve iktidar olduğu 1950, 1954 ve 1957 genel seçimlerinde muhafazakârlardan güçlü bir destek almıştır. Bu gelişmelerde Adnan Menderes’in kişiliğinin de önemli bir payı vardır. Adnan Menderes, muhafazakâr kamuoyunda her zaman farklı ve değerli birisi olarak görülmüştür. 1960 darbesi sonrasında siyaset sahnesinden silinen Demokrat Parti’de muhafazakârlık önemli bir yer tutmuş ve böylece parti, Türkiye siyasi kültürünün aktif bir partisi olmaktan çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir.
Destekleyen Kurum
Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.
Kaynakça
- AHMAD, Feroz (1995), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945–1980), Hil Yayınları, İstanbul.
- AKIN, Mahmut Hakkı (2018), “Turgut Özal ve Anavatan Partisi Muhafazakârlığı”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, S.15(55), ss.121-139.
- AKŞİN, Sina (2011), Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 12. Baskı.
- ALBAYRAK, Mustafa (2005), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946–1960), Phoenix Yayınları, Ankara.
- ASLAN, Aynur (2017), “Demokrat Parti Döneminin Muhafazakâr Kültür Politikaları”, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- BİNGÖL, Yılmaz ve AKGÜN, Şener (2005), “Demokratlıktan Muhafazakâr Demokratlığa: Demokrat Parti ile Adalet ve Kalkınma Partisinin Karşılaştırmalı Bir Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.9, ss.1-33.
- DUMAN, M. Zeki (2010), Türkiye’de Liberal - Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal, Kadim Yayınları, Ankara.
- GÖKA, Erol, GÖRAL, F. Sevinç ve ÇETİN, Güney (2006), “Bir Hayat İnsanı Olarak Türk Muhafazakârı ve Kaygan Siyasal Tercihi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık (Ed. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.302-313.
- KARPAT, Kemal (2010), Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul.
- KIRAN, İsmail (2023), “Türkiye’de 1950-2014 Yılları Arasında Sağ Muhafazakâr Siyasette Yaşanan Değişim”, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, S.25(2), ss.286-321.
- KIRKPINAR, Leyla (2018), “Demokrat Parti (DP) ve Din-Siyaset İlişkisi (1946-1960)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.18(36), ss.349-359.
- KONCA, Ömer Faruk (2011), “Adnan Menderes'in Siyasal Yaşamı ve Kişiliği”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İzmir.
- KONGAR, Emre (2005), 21. Yüzyılda Türkiye, Remzi Kitabevi, İstanbul, 36. Baskı.
- MERT, Nuray (2006), “Muhafazakârlık ve Laiklik”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, (Ed. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.314-345.
- ÖĞÜN, Süleyman Seyfi (2004), “Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık (Ed. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.539-582.
- ÖZTÜRK, Tuğba Aydın (2014), “Muhafazakârlık İdeolojisi Çerçevesinde Gelişen Kültür ve Sanat Politikaları”, Journal of International Social Research, S.7(34), ss.621-627.
- SAFİ, İsmail (2005), “Türkiye’de Muhafazakârlığın Düşünsel - Siyasal Temelleri ve ‘Muhafazakâr Demokrat’ Kimlik Arayışları”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- SEZİK, Murat (2012), “Muhafazakâr Siyaset İdeolojisi ve Türkiye’de Muhafazakârlık”, I. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı (Ed. Furkan Yıldız), 29 Haziran – 1 Temmuz 2012, Konya, İlmi Etüdler Derneği Yayını, İstanbul, ss.113-125.
- SUNAR, İlkay (1985), “Demokrat Parti ve Popülizm”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Ed. Murat Belge), İletişim Yayınları, İstanbul, Cilt.8, ss.2076-2086.
- ŞEYHANLIOĞLU, Hüseyin (2009), “Demokrat Parti ve Siyasal Muhafazakârlık”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- TÜRKÖZ, Elif (2016), “Özal’lı Anap Döneminde Muhafazakâr Düşüncenin Gelişimi”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.9(1), ss.103-116.
- YILDIZ, Murat (2020), “Türkiye’de Liberal Siyaset ve Adnan Menderes”, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
- YILMAZ, Murat (2004), “Türk Muhafazakârlığının Kültürel ve Siyasi İmkân ve Sınırlılıkları”, Liberal Düşünce Dergisi, S.9(34), ss.25-32.
Roots of Conservative Politics in Turkiye: The Conservative Politics of the Democratic Party and Adnan Menderes
Öz
In this study, using qualitative research method, Adnan Menderes and the Democratic Party were discussed in terms of conservatism in Turkiye. Adnan Menderes, the ninth prime minister of the Republic of Türkiye, is known as a politician and statesman with liberal and conservative tendencies. Adnan Menderes, one of Türkiye’s most important political actors during his rule that ended with the military coup of May 27, 1960, left the Republican People’s Party and founded the Democratic Party in 1946 with Celal Bayar, Fuat Köprülü and Refik Koraltan, and came to power in the 1950 elections. One of the main tendencies of the party is conservatism. The Democratic Party received strong support from conservatives in the 1946 general elections in which it entered for the first time and in the 1950, 1954 and 1957 general elections in which it came to power. Adnan Menderes’s personality also has an important impact in these developments. Adnan Menderes has always been accepted as a different and valuable person by the conservative segment of Turkish people. Conservatism had an important place in the Democratic Party, which disappeared from the political scene after the 1960 coup, and thus, the party ceased to be an active party in Türkiye’s political culture.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author(s) sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the authors on this subject.
Destekleyen Kurum
No financial support was received for the conduct of the research.
Kaynakça
- AHMAD, Feroz (1995), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945–1980), Hil Yayınları, İstanbul.
- AKIN, Mahmut Hakkı (2018), “Turgut Özal ve Anavatan Partisi Muhafazakârlığı”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, S.15(55), ss.121-139.
- AKŞİN, Sina (2011), Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 12. Baskı.
- ALBAYRAK, Mustafa (2005), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946–1960), Phoenix Yayınları, Ankara.
- ASLAN, Aynur (2017), “Demokrat Parti Döneminin Muhafazakâr Kültür Politikaları”, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- BİNGÖL, Yılmaz ve AKGÜN, Şener (2005), “Demokratlıktan Muhafazakâr Demokratlığa: Demokrat Parti ile Adalet ve Kalkınma Partisinin Karşılaştırmalı Bir Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.9, ss.1-33.
- DUMAN, M. Zeki (2010), Türkiye’de Liberal - Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal, Kadim Yayınları, Ankara.
- GÖKA, Erol, GÖRAL, F. Sevinç ve ÇETİN, Güney (2006), “Bir Hayat İnsanı Olarak Türk Muhafazakârı ve Kaygan Siyasal Tercihi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık (Ed. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.302-313.
- KARPAT, Kemal (2010), Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul.
- KIRAN, İsmail (2023), “Türkiye’de 1950-2014 Yılları Arasında Sağ Muhafazakâr Siyasette Yaşanan Değişim”, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, S.25(2), ss.286-321.
- KIRKPINAR, Leyla (2018), “Demokrat Parti (DP) ve Din-Siyaset İlişkisi (1946-1960)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.18(36), ss.349-359.
- KONCA, Ömer Faruk (2011), “Adnan Menderes'in Siyasal Yaşamı ve Kişiliği”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İzmir.
- KONGAR, Emre (2005), 21. Yüzyılda Türkiye, Remzi Kitabevi, İstanbul, 36. Baskı.
- MERT, Nuray (2006), “Muhafazakârlık ve Laiklik”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, (Ed. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.314-345.
- ÖĞÜN, Süleyman Seyfi (2004), “Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık (Ed. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, ss.539-582.
- ÖZTÜRK, Tuğba Aydın (2014), “Muhafazakârlık İdeolojisi Çerçevesinde Gelişen Kültür ve Sanat Politikaları”, Journal of International Social Research, S.7(34), ss.621-627.
- SAFİ, İsmail (2005), “Türkiye’de Muhafazakârlığın Düşünsel - Siyasal Temelleri ve ‘Muhafazakâr Demokrat’ Kimlik Arayışları”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- SEZİK, Murat (2012), “Muhafazakâr Siyaset İdeolojisi ve Türkiye’de Muhafazakârlık”, I. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı (Ed. Furkan Yıldız), 29 Haziran – 1 Temmuz 2012, Konya, İlmi Etüdler Derneği Yayını, İstanbul, ss.113-125.
- SUNAR, İlkay (1985), “Demokrat Parti ve Popülizm”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Ed. Murat Belge), İletişim Yayınları, İstanbul, Cilt.8, ss.2076-2086.
- ŞEYHANLIOĞLU, Hüseyin (2009), “Demokrat Parti ve Siyasal Muhafazakârlık”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- TÜRKÖZ, Elif (2016), “Özal’lı Anap Döneminde Muhafazakâr Düşüncenin Gelişimi”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.9(1), ss.103-116.
- YILDIZ, Murat (2020), “Türkiye’de Liberal Siyaset ve Adnan Menderes”, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
- YILMAZ, Murat (2004), “Türk Muhafazakârlığının Kültürel ve Siyasi İmkân ve Sınırlılıkları”, Liberal Düşünce Dergisi, S.9(34), ss.25-32.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyasal Akımlar, Türk Siyasal Hayatı |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 2 |
