Milel ve Nihal

Öz

Bu çalışma İbn Meymûn’un İggeret ha-Şemad’ında ortaya koyduğu şehitlik ve din değiştirmeyle ilgili görüşlerini ele almaktadır. İbn Meymûn, mektubunda Muvahhidlerin yönetimi altındaki Fas Yahudilerinin din değiştirme baskısı karşısında ne yapmaları gerektiğini açıklamıştır. Onun temel vurgusu yaşanılan zulmün geçmişte yaşanan hiçbir zulümle benzerlik taşımadığı üzerinedir. Önceki dönemlerde yapılan baskılarda Yahudi dinî emirlerin açıkça çiğnenmesi ya da hâkim dinî geleneğin uygulamalarının yerine getirilmesi beklenmektedir. Oysa İslâm toplumunda Fas Yahudileri yalnızca kelime-i şehadet getirmeye zorlanmaktadır. Buradan hareketle İbn Meymûn, Yahudi âlimlerin şehitliği gerekli kıldığı şartların yaşanan duruma uygun olmadığını ifade etmektedir. Bu nedenle o, bir Yahudinin, yöneticilerin talepleri doğrultusunda kelime-i şehadeti söylemesi ve hayatını feda etmemesi gerektiği yönünde görüş belirtmiştir. İbn Meymûn’un bu görüşleri akademik çevrelerde çokça tartışılmıştır. Kimi araştırmacılar, İbn Meymûn’un görüşlerinin Talmud’da ortaya konulan kişinin hangi şartlarda hayatını feda etmesi gerektiğiyle ilgili ilkelere aykırı olduğu iddiasındadır. Kimi araştırmacılar ise İbn Meymûn’un bir cemaat önderi olarak alternatif bir çözüm ürettiğini savunmaktadır. İbn Meymûn’un Talmud ilkelerine aykırı ya da alternatif bir çözüm önermediği, bunun yerine zaten Yahudi geleneğinde var olan bir çözümü yeniden gündeme getirdiği bu çalışmanın temel iddiasıdır.