Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

A Phenomenological Approach to Fuzuli's Dialectic of the Self and the Other in Leyla and Mecnun Mesnevi

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 11 - 22, 27.06.2025

Öz

Phenomenology, put forward by Edmund Husserl, is based on the re-investigation and questioning of phenomena, that is, concepts, in a detailed way. This philosophical method claims that concrete events and objects become different in the consciousness of people while making sense of the physical world, and therefore the external world is relative. In order to reach the universal essence of phenomena in absolute and unchangeable reality, he advocates the need to put individual knowledge and experiences into brackets. The subject-object, i.e. the relationship between me and the other, considered in this context, constitutes one of the issues at the center of today's phenomenological studies, which are examined by social and human disciplines such as psychology, sociology, literature. With phenomenological approaches, the experience of the self with the other is taken to the center. According to this thinking methodology, the other person that I need in the process of building and making sense of myself is the individual and society with which he interacts. The existential process that requires the movement of the self takes place mutually through the gaze of the other.
In this study, Fuzuli's mesnevi named Leyla and Mecnun is considered as an adventure that starts with me, continues as us after a short time and the other completely disappears with the re-individualization of me. The relationship of Mecnun, one of the main heroes in the masnavi, which is intended to be studied phenomenologically in the context of me and the other, how the other is perceived, and how Mecnun reaches the essence through the presence of the other, is focused on. It has been tried to determine how the perceptions and sensations of the protagonist in the masnavi are shaped and changed in his relationship with the other, and to evaluate the effects of the relationship between the self and the other in dramatic action. Thus, it has been seen that in Mecnun's relationship with the other as the subject of the discourse of love, the connection of consciousness with the absolute other and how this connection develops can be traced.

Kaynakça

  • Bankır S. 2016, “Rakip ve Mahpus Romanlarında Ben ve Öteki İlişkisine Fenomenolojik Bir Bakış”. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 1(11), 11-17.
  • Binbay M. 2019, Murathan Mungan’ın Öykü ve Romanlarında Fenomenolojik Öteki İncelemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi. Mardin.
  • Cevizci A. 2017, Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul.
  • Çınar A. 2006, “Martin Buber’de Varoluş ve Etik: ‘Ben-Sen’ İlişkisi.” Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 9-27.
  • Doğan M. N. 2017, Fuzûlî Leylâ ve Mecnûn. http://www.kulturturizm.gov.tr/
  • Eagleaton T. 2011, Edebiyat Kuramı. Çev. T. Birkan, İstanbul.
  • Gündoğan A. O. “Ben ve Öteki, Değerler Dünyasının Gerginliği”, http://www.aliosmangundogan.com/PDF/Bildiri/Ali-Osman-Gundogan-BenOteki.pdf, Erişim Tarihi 10.12.2024.
  • Hançerlioğlu O. 1980, “Yabancılaşma”. Felsefe Ansiklopedisi, C. 7. İstanbul.
  • Hegel G. 2015, Ti’nin Görüngübilimi. Çev. A. Yardımlı, İstanbul.
  • Husserl E. 2010, Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Çev. H. Tepe, Ankara.
  • Kolcu A. İ. 2019, Edebiyat Kuramı. Ankara.
  • Kula O. B. 2010, Hegel Estetiği ve Edebiyat Kuramı. C.1. İstanbul.
  • Merleau-Ponty M. 2002, Causeries (Entretiens radiophoniques de 1948). Le Seuil.
  • Sartre J.P. 2014, Varlık ve Hiçlik. Çev. T. Ilgaz, G. Çankaya, İstanbul.
  • Türkçe Sözlük. 2011, Ankara.

Fuzûlî’nin Leylâ ve Mecnûn Mesnevisinde Ben ve Öteki Diyalektiğine Fenomenolojik Bir Yaklaşım

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 11 - 22, 27.06.2025

Öz

Edmund Husserl tarafından ortaya konulan fenomenoloji (görüngübilim), fenomenlerin yani kavramların yeniden ve detaylı bir biçimde araştırılmasını, sorgulanmasını esas almaktadır. Bu felsefi metot, fiziksel dünyayı anlamlandırırken kişilerin bilincinde somut olay ve nesnelerin farklılaştığını, dolayısıyla dış dünyanın göreli olduğunu iddia eder. Mutlak ve değişmez olmayan gerçeklikte olguların evrensel özüne ulaşabilmek içinse bireysel bilgi ve deneyimlerin parantez içine alınması gereğini savunur. Fenomenolojik yaklaşımlarla benin ötekiyle deneyimi merkeze alınmaktadır. Bu düşünce metodolojisine göre, benin kendini inşa etme ve anlamlandırma sürecinde ihtiyaç duyduğu öteki, etkileşim içinde olduğu birey ve toplumdur. Benin devinimini gerektiren varoluşsal süreç ötekinin bakışıyla karşılıklı olarak gerçekleşmektedir. Bu çalışmada ben ile başlayan, kısa bir süre sonra biz olarak devam eden ve benin yeniden bireyselleşmesiyle ötekinin tamamen yok olduğu bir macera olarak Fuzûlî’nin Leylâ ile Mecnûn adlı mesnevisi ele alınmıştır. Ben ve öteki bağlamında fenomenolojik açıdan incelenmesi amaçlanan mesnevideki ana kahramanlardan biri olan Mecnûn’un öteki ile ilişkisi, ötekinin nasıl algılandığı ve Mecnûn’un ötekinin varlığıyla öze nasıl ulaştığı üzerinde durulmuştur. Mesnevideki başkahramanın öteki ile ilişkisinde algı ve duyumsamalarının nasıl şekillendiği ve değiştiği tespit edilmeye, dramatik aksiyonda ben ve öteki ilişkisinin etkileri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Böylece aşk söyleminin öznesi olarak Mecnûn’un öteki ile ilişkisinde bilincin mutlak öteki ile bağı ve bu bağın nasıl geliştiği izlenebildiği görülmüştür.

Kaynakça

  • Bankır S. 2016, “Rakip ve Mahpus Romanlarında Ben ve Öteki İlişkisine Fenomenolojik Bir Bakış”. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 1(11), 11-17.
  • Binbay M. 2019, Murathan Mungan’ın Öykü ve Romanlarında Fenomenolojik Öteki İncelemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi. Mardin.
  • Cevizci A. 2017, Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul.
  • Çınar A. 2006, “Martin Buber’de Varoluş ve Etik: ‘Ben-Sen’ İlişkisi.” Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 9-27.
  • Doğan M. N. 2017, Fuzûlî Leylâ ve Mecnûn. http://www.kulturturizm.gov.tr/
  • Eagleaton T. 2011, Edebiyat Kuramı. Çev. T. Birkan, İstanbul.
  • Gündoğan A. O. “Ben ve Öteki, Değerler Dünyasının Gerginliği”, http://www.aliosmangundogan.com/PDF/Bildiri/Ali-Osman-Gundogan-BenOteki.pdf, Erişim Tarihi 10.12.2024.
  • Hançerlioğlu O. 1980, “Yabancılaşma”. Felsefe Ansiklopedisi, C. 7. İstanbul.
  • Hegel G. 2015, Ti’nin Görüngübilimi. Çev. A. Yardımlı, İstanbul.
  • Husserl E. 2010, Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Çev. H. Tepe, Ankara.
  • Kolcu A. İ. 2019, Edebiyat Kuramı. Ankara.
  • Kula O. B. 2010, Hegel Estetiği ve Edebiyat Kuramı. C.1. İstanbul.
  • Merleau-Ponty M. 2002, Causeries (Entretiens radiophoniques de 1948). Le Seuil.
  • Sartre J.P. 2014, Varlık ve Hiçlik. Çev. T. Ilgaz, G. Çankaya, İstanbul.
  • Türkçe Sözlük. 2011, Ankara.
Toplam 15 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Ruken Karaduman 0000-0003-3059-9424

Yayımlanma Tarihi 27 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 14 Ocak 2025
Kabul Tarihi 6 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 15 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Karaduman, R. (2025). Fuzûlî’nin Leylâ ve Mecnûn Mesnevisinde Ben ve Öteki Diyalektiğine Fenomenolojik Bir Yaklaşım. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 15(1), 11-22. https://doi.org/10.13114/mjh.1619632
Adres:
Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi
Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
07058 Kampüs, Antalya / TÜRKİYE
E-Posta:
mjh@akdeniz.edu.tr