Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yerel Ekonomik Kalkınmada Rekabetçilik ve Sürdürülebilirlik: Ürün Uzayı Yaklaşımı ile Stratejik Dönüşüm

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 45, 30.06.2025

Öz

Bu çalışma, sürdürülebilir yerel kalkınmanın temel unsurlarından biri olan Ürün Uzayı (Product Space) yaklaşımını ve bu yaklaşımın bölgesel rekabetçilikle ilişkisini incelemektedir. Sürdürülebilir kalkınma; ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları bütüncül bir şekilde ele alarak, mevcut kuşakların refahını sağlarken gelecek kuşakların ihtiyaçlarını riske atmamayı hedeflemektedir. Bu çerçevede yerel kalkınma stratejileri; bölgesel ekonomik büyümeyi teşvik etmek, toplumsal eşitsizlikleri azaltmak ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını desteklemek açısından kritik bir öneme sahiptir. Ürün Uzayı yaklaşımı, bir ekonominin mevcut üretim yapısını analiz ederek, gelecekte hangi ürün gruplarına yönelmesinin mümkün olduğunu ortaya koyan analitik bir çerçeve sunmaktadır. Bu yöntem, ekonomik çeşitliliğin artırılmasına katkı sağlayarak sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Çalışmada Harvard Üniversitesi Growth Lab, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerinden yararlanılarak Türkiye’ nin üretim ve ihracat yapısı incelenmekte; sanayi politikalarının hangi sektörlerde yoğunlaştırılması gerektiği tartışılmaktadır. Elde edilen bulgular, Türkiye’ nin uluslararası rekabet gücünü artırabilmesi için yüksek teknolojili üretime yönelmesi ve bölgesel kalkınma politikalarının bu doğrultuda şekillendirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

Kaynakça

  • Akgül, U. (2010), “Sürdürülebilir kalkınma: Uygulamalı antropolojinin eylem alanı”, Antropoloji, (24), 133-164.
  • Arıcıoğlu, E., & Coşkun, N., & Tuncer, İ. (2017). Türkiye’ de İBBS Düzey 2 Bölgelerinin Büyüme Dinamikleri ve Ekonomik Karmaşıklık Analizi. Ed: Oya S. Erdoğdu, Dilek Temiz Dinç ve M. Aykut Atar, Tasarruf, Sürdürülebilir Büyüme ve Teknolojik Gelişme, Türkiye Ekonomi Kurumu, 59, 90.
  • Ata, S., & Terzi, H. (2017). Dış Ticaret. T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Dairesi, 1-38.
  • Bolu Ürün Uzayı Analiz Çalışması (2019), Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından Bolu Ticaret ve Sanayi Odası (Bolu TSO) için hazırlanmıştır, Ankara. 1-64.
  • Boschma, R., & Frenken, K. (2011), “The emerging empirics of evolutionary economic geography”, Journal of economic geography, 11(2), 295-307.
  • Can, B. (2023), “Metaverse sosyal alanına meta ekonomik sermaye açısından İslam ülkeleri ne kadar hazır? Ürün Uzayı bağlamında kesitsel bir değerlendirme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 10-41.
  • Coşkun, N. (2019). Ürün Uzayı yaklaşımı: Türkiye İİBS düzey 2 bölgeleri için bir uygulama, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1-169.
  • Dulupçu, M., & Sayın, M. (2020), “Yerel ve bölgesel ekonomik kalkınma perspektifinde bölgesel rekabetçilik yaklaşımları ve bölgesel sektörel rekabetçilik üzerine değerlendirmeler”, Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 2(Özel Sayı), 1-19.
  • Eroğlu, H. T. (2010), “Sürdürülebilir yerel kalkınma ve kent konseyleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26): 44-55.
  • Gedik, Y. (2020), “Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma”, Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215.
  • Growth Lab – Türkiye Ekonomik Karmaşıklık Atlası, 2025 - https://atlas.hks.harvard.edu/countries/792
  • Growth Lab – Türkiye İhracat Sepeti, 2025 - https://atlas.hks.harvard.edu/countries/792/export-basket
  • Growth Lab – Türkiye’ nin Ürün Uzayı, 2025 - https://atlas.hks.harvard.edu/countries/792/paths
  • Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2011), “The network structure of economic output”, Journal of economic growth, 16, 309-342.
  • Hidalgo, C. A., & Klinger, B., & Barabási, A. L., & Hausmann, R. (2007), “The product space conditions the development of nations”, Science, 317(5837), 482-487.
  • Küresel Amaçlar, 2025 - https://www.kureselamaclar.org/
  • Neffke, F., & Henning, M., & Boschma, R. (2011), “How do regions diversify over time? Industry relatedness and the development of new growth paths in regions”, Economic Geography, 87(3), 237-265.
  • Sungur, O., & Şentürk, C. (2024), “Türkiye’ nin ihracat çeşitliliğinin Ürün Uzayı yaklaşımıyla değerlendirilmesi: 2000-2022 dönemi”, Fiscaoeconomia, 8(3), 1123-1149.
  • Tuncer, İ., & Coşkun, N. (2021), “Ürün Uzayı Değişkenlerinin Türkiye İBBS Düzey 2 Bölgelerinde Büyüme Dinamiklerine Etkisi”, İzmir İktisat Dergisi, 36(1), 229-246.
  • TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri, (2025). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Nisan-2025-53902.
  • Türkiye İhracatçılar Meclisi (2025). 1 Ocak-30 Nisan 2025 İhracat Rakamları - https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.
  • Yıldırım, M. A. (2018), “Kompleksite ve Ürün Uzayı metodolojisiyle Türkiye (No. 1806)”, Working Paper. Koç University-TÜSİAD Economic Research Forum (ERF), Istanbul, 1-21.
  • Zengin, E., & Başkurt, M., & Es, M. (2014), “Yerel yönetimler ve yerel kalkınma”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 95-124.

Competitiveness and Sustainability in Local Economic Development: Strategic Transformation with the Product Space Approach

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 45, 30.06.2025

Öz

This study examines the Product Space approach, which constitutes one of the fundamental components of sustainable local development, and explores its relationship with regional competitiveness. Sustainable development aims to ensure the well-being of current generations without jeopardizing the needs of future generations by addressing economic, social, and environmental dimensions in an integrated manner. In this context, local development strategies play a critical role in promoting regional economic growth, reducing social inequalities, and supporting the sustainable use of natural resources. The Product Space approach provides an analytical framework that analyzes a country’ s existing production structure and identifies potential product groups that could be developed in the future. This method facilitates progress toward sustainable development goals by contributing to economic diversification. In the study, data from Harvard University’ s Growth Lab, the Turkish Statistical Institute (TUIK), and the Turkish Exporters Assembly (TIM) are utilized to analyze Turkey’ s production and export structure, and to identify the sectors in which industrial policies should be concentrated. The findings indicate that, in order to enhance its international competitiveness, Turkey must shift toward high-tech production and align its regional development strategies accordingly.

Kaynakça

  • Akgül, U. (2010), “Sürdürülebilir kalkınma: Uygulamalı antropolojinin eylem alanı”, Antropoloji, (24), 133-164.
  • Arıcıoğlu, E., & Coşkun, N., & Tuncer, İ. (2017). Türkiye’ de İBBS Düzey 2 Bölgelerinin Büyüme Dinamikleri ve Ekonomik Karmaşıklık Analizi. Ed: Oya S. Erdoğdu, Dilek Temiz Dinç ve M. Aykut Atar, Tasarruf, Sürdürülebilir Büyüme ve Teknolojik Gelişme, Türkiye Ekonomi Kurumu, 59, 90.
  • Ata, S., & Terzi, H. (2017). Dış Ticaret. T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Dairesi, 1-38.
  • Bolu Ürün Uzayı Analiz Çalışması (2019), Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından Bolu Ticaret ve Sanayi Odası (Bolu TSO) için hazırlanmıştır, Ankara. 1-64.
  • Boschma, R., & Frenken, K. (2011), “The emerging empirics of evolutionary economic geography”, Journal of economic geography, 11(2), 295-307.
  • Can, B. (2023), “Metaverse sosyal alanına meta ekonomik sermaye açısından İslam ülkeleri ne kadar hazır? Ürün Uzayı bağlamında kesitsel bir değerlendirme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 10-41.
  • Coşkun, N. (2019). Ürün Uzayı yaklaşımı: Türkiye İİBS düzey 2 bölgeleri için bir uygulama, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1-169.
  • Dulupçu, M., & Sayın, M. (2020), “Yerel ve bölgesel ekonomik kalkınma perspektifinde bölgesel rekabetçilik yaklaşımları ve bölgesel sektörel rekabetçilik üzerine değerlendirmeler”, Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 2(Özel Sayı), 1-19.
  • Eroğlu, H. T. (2010), “Sürdürülebilir yerel kalkınma ve kent konseyleri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26): 44-55.
  • Gedik, Y. (2020), “Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma”, Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215.
  • Growth Lab – Türkiye Ekonomik Karmaşıklık Atlası, 2025 - https://atlas.hks.harvard.edu/countries/792
  • Growth Lab – Türkiye İhracat Sepeti, 2025 - https://atlas.hks.harvard.edu/countries/792/export-basket
  • Growth Lab – Türkiye’ nin Ürün Uzayı, 2025 - https://atlas.hks.harvard.edu/countries/792/paths
  • Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2011), “The network structure of economic output”, Journal of economic growth, 16, 309-342.
  • Hidalgo, C. A., & Klinger, B., & Barabási, A. L., & Hausmann, R. (2007), “The product space conditions the development of nations”, Science, 317(5837), 482-487.
  • Küresel Amaçlar, 2025 - https://www.kureselamaclar.org/
  • Neffke, F., & Henning, M., & Boschma, R. (2011), “How do regions diversify over time? Industry relatedness and the development of new growth paths in regions”, Economic Geography, 87(3), 237-265.
  • Sungur, O., & Şentürk, C. (2024), “Türkiye’ nin ihracat çeşitliliğinin Ürün Uzayı yaklaşımıyla değerlendirilmesi: 2000-2022 dönemi”, Fiscaoeconomia, 8(3), 1123-1149.
  • Tuncer, İ., & Coşkun, N. (2021), “Ürün Uzayı Değişkenlerinin Türkiye İBBS Düzey 2 Bölgelerinde Büyüme Dinamiklerine Etkisi”, İzmir İktisat Dergisi, 36(1), 229-246.
  • TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri, (2025). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Nisan-2025-53902.
  • Türkiye İhracatçılar Meclisi (2025). 1 Ocak-30 Nisan 2025 İhracat Rakamları - https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.
  • Yıldırım, M. A. (2018), “Kompleksite ve Ürün Uzayı metodolojisiyle Türkiye (No. 1806)”, Working Paper. Koç University-TÜSİAD Economic Research Forum (ERF), Istanbul, 1-21.
  • Zengin, E., & Başkurt, M., & Es, M. (2014), “Yerel yönetimler ve yerel kalkınma”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 95-124.
Toplam 23 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Politika ve Yönetim (Diğer)
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Hasan Çebi Bal

Elif Kabcuk 0009-0007-7913-1343

Filiz Kutluay Tutar

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 14 Şubat 2025
Kabul Tarihi 24 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 5 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Bal, H. Ç., Kabcuk, E., & Kutluay Tutar, F. (2025). Yerel Ekonomik Kalkınmada Rekabetçilik ve Sürdürülebilirlik: Ürün Uzayı Yaklaşımı ile Stratejik Dönüşüm. MTÜ Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 25-45.