Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

KUŞAK-YOL GİRİŞİMİNİN GÖLGESİNDE TÜRKİYE-ÇİN İLİŞKİLERİ: İŞ BİRLİĞİNİN SINIRLARI

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 68 - Yeni Dünya Yeni Düzen: Küresel Sistemin Geleceğinde Türkiye, 126 - 146, 25.06.2025

Ferhat Durmaz

Öz

Bu çalışma, Çin’in 2013’te duyurduğu Kuşak-Yol Girişimi (KYG) çerçevesinde Türkiye-Çin ilişkilerinin
gelişimini, iş birliği alanlarını ve uygulamadaki sorunları analiz etmektedir. Türkiye, Çin ile ekonomik ortaklığı
güçlendirmek, bu ülkeden altyapı yatırımları çekmek ve Pekin ile ilişkilerdeki ticaret açığını azaltmak
amacıyla 2015’te KYG’ye katılmıştır. Ancak, süreç içinde altyapı, ulaştırma ve enerji alanlarında Türkiye’nin
beklediği yatırımların büyük ölçüde gerçekleşmediği, ticaret dengesizliğinin Türkiye aleyhine büyüdüğü ve
ekonomik iş birliğinin ağırlıklı olarak finansal iş birliğiyle sınırlı kaldığı görülmüştür. Çalışma, KYG çerçevesinde
Türkiye-Çin ilişkilerinin sınırlı kalmasının nedenlerini analiz etmektedir. İş birliğini sınırlayan unsurlar
olarak Türkiye’nin ve Çin’in ilişkilere yönelik bakış açılarının farklı olması, Çin’in Türkiye’yi Orta Koridor
çerçevesinde bağımsız bir oyuncu olarak görmek yerine KYG içinde ikincil bir aktör olarak değerlendirmesi
ve Orta Koridorun Kuzey Koridoruna kıyasla teknik engeller içermesi belirtilebilir. Ayrıca, Türkiye’nin Çin
sermayesi için yatırım dostu bir ortam sağlayamaması, Çin’in bölgede Yunanistan, Birleşik Arap Emirlikleri
ve Suudi Arabistan gibi ülkelere öncelik vermesi ve Uygur sorunundan kaynaklı karşılıklı güvensizlik süreci
olumsuz etkileyen önemli faktörlerdir. Sonuç olarak, Ankara ve Pekin arasındaki ekonomik bağlar KYG
çerçevesinde güçlenmiş olsa da teknik engeller ve karşılıklı güven eksikliği Çin’in Türkiye’deki altyapı
yatırımlarını kısıtlamış ve böylece ikili ilişkilerde beklenen iyileşmeyi engellemiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-Çin İlişkileri Kuşak-Yol Girişimi (KYG) Orta Koridor Ekonomik İş Birliği Uygur Meselesi.

Kaynakça

  • AIIB. (t.y.). Our Projects. https://www.aiib.org/en/projects/list/year/All/member/T%C3%BCrkiye/ sector/All/financing_type/All/status/Approved.
  • Akman, M. S. (2019). Turkey’s Middle Corridor and Belt and Road Initiative: Coherent or Conflicting? TEPAV, 37, 1-3.
  • Anadolu Ajansı. (2021, 31 Mart). Ziraat Bankası, Çin Exim Bank’tan 400 milyon dolarlık kredi temin etti. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ziraat-bankasi-cin-exim-banktan-400-milyon-dolarlik- kredi-temin-etti/2193820.
  • Anadolu Ajansı. (2022, 29 Aralık). China’s ‘unease’ over Türkiye’s support for Uyghur has hurt ties: Foreign Minister Cavusoglu. https://www.aa.com.tr/en/turkiye/chinas-unease-over-turkiyes- support-for-uyghur-has-hurt-ties-foreign-minister-cavusoglu/2775432.
  • Anadolu Ajansı. (2024, 5 Haziran). Turkish foreign minister urges changing global perceptions of Uyghurs. https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/turkish-foreign-minister-urges-changing- global-perceptions-of-uyghurs/3241131#.
  • Atlı, A. (2021). Turkey’s Relations with China and the Belt and Road Initiative. J. Fulton (Ed.), Routledge Handbook on China–Middle East Relations içinde (ss. 155-167). Routledge.
  • BBC News Türkçe. (2015, 15 Kasım). Türkiye Çin’den füze almaktan vazgeçti. https://www.bbc. com/turkce/haberler/2015/11/151115_turkiye_cin_iptal.
  • Boer, D. Nedopil, C. ve Fan D. (2023, 7 Mart). China clarifies its vision for a green belt and road initiative. https://www.clientearth.asia/latest/news/china-clarifies-its-vision-for-a-green- belt-and-road-initiative/.
  • Chen, Y. (2020). Developments in China–Turkey Relations: A View From China. Critical Sociology, 46(4-5), 777–787.
  • Chen, Z. ve Li, X. (2021). Economic Impact of Transportation Infrastructure Investment Under the Belt and Road Initiative. Asia Europe Journal, (19), 131-159.
  • Cumhuriyet. (2019, 1 Mart). Çin Türkiye’yi tehdit etti: Tehlikeye girecek. https://www.cumhuriyet. com.tr/haber/cin-turkiyeyi-tehdit-etti-tehlikeye-girecek-1272894.
  • DEİK. (2022). Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi: Covid-19 Salgını Sonrası Dönemde Türkiye İçin Fırsatlar Riskler ve Öneriler. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu.
  • Durdular, A. (2016). Çin’in “Kuşak-Yol” Projesi ve Türkiye-Çin İlişkilerine Etkisi. Avrasya Etüdleri, 49(1), 77-97.
  • Durmaz, F. (2025). Pivot to Asia: Examining Türkiye’s Relations with the SCO, AIIB, and ASEAN. Insight Turkey, 27(1), 153-171.
  • Eliküçük-Yıldırım, N. (2022). Turkey-China Rapprochement: Turkey’s Reconstruction of Its Liminality? B. Erdoğan, F. Hisarlıoğlu (Ed.), Critical Readings of Turkey’s Foreign Policy içinde (ss. 173-192). Palgrave Macmillan.
  • Eliküçük-Yıldırım, N. ve Yılmaz, G. (2023). Use/misuse of Chinese BRI Investment? BRI-related Crony Capitalism in Turkey. Southeast European and Black Sea Studies, 23(2), 365-383.
  • Eliküçük-Yıldırım, N. (2024). Legitimation, Co-optation, and Survival: Why is Turkey Silent on China’s Persecution of Uyghurs? Democratization, 31(6), 1183-1204.
  • Erdoğan, R. T. (2019, 1 Temmuz). Turkey, China share a vision for future. https://www.globaltimes. cn/page/201907/1156357.shtml.
  • Ergenç, C. ve Göçer, D. (2022). BRI Engagement and State Transformation in the Middle East: A Case Study on Turkey. N. Talmacs, D. Pavlićević (Ed.), The China Question: Contestations and Adaptations içinde (ss. 93-112). Springer.
  • Ergenç, C. ve Göçer, D. (2023). China’s Response to Türkiye’s Volatile Authoritarianism. Carnegie Endowment for International Peace.
  • Ergin, S. (2021, 26 Mayıs). Çin’den aşıların gecikmesinin nedeni Uygur Türkleri meselesi mi? https:// www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/cinden-asilarin-gecikmesinin-nedeni-uygur-turkleri- meselesi-mi-41818288.
  • Euronews. (2017, 3 Ağustos). Türkiye, Doğu Türkistan İslami Hareketi’ni terör örgütü olarak tanıdı. https://tr.euronews.com/2017/08/03/turkiye-dogu-turkistan-islami-hareketini-teror-orgutu- olarak-tanidi.
  • Euronews. (2019, 25 Şubat). Çavuşoğlu: Çin›in Uygur Türklerine yönelik hak ihlalleri endişe verici. https://tr.euronews.com/2019/02/25/cavusoglu-cin-in-uygur-turklerine-yonelik-hak-ihlalleri- endise-verici.
  • Euronews. (2019, 1 Mart). Çin’den Türkiye’ye Uygur Türkleri tehdidi: Ekonomik ilişkileri tehlikeye atarsınız. https://tr.euronews.com/2019/03/01/cin-den-turkiye-ye-uygur-turkleri-tehdidi- ekonomik-iliskileri-tehlikeye-atarsiniz.
  • Göçer, D. ve Ergenç, C. (2024). Political Informality, State Transition and Belt and Road Initiative: the Case of Turkey’s Logistics Sector. Asia Europe Journal, 22(1), 43-61.
  • Güneylioğlu, M. (2022). The Turkey-China Rapprochement in the context of the BRI: a Geoeconomic Perspective. Australian Journal of International Affairs, 76(5), 546-574.
  • Gürel, B. ve Kozluca, M. (2022). Chinese Investment in Turkey: The Belt and Road Initiative. Rising Expectations and Ground Realities. European Review, 30(6), 806-834.
  • ICBC. (t.y.). ICBC Turkey’de Çalışmak. https://www.icbc.com.tr/tr/kariyer/detay/ICBC-Turkeyde- Calismak/234/761/0.
  • IFIMES. (t.y.). Middle Corridor: Eurasia Optimized. https://www.ifimes.org/en/researches/middle- corridor-eurasia-optimized/5269.
  • Işık, A. F. ve Yang, C. (2022). 50th Anniversary of Turkey-China Diplomatic Ties: Expectations and Feasibility. The Center for Belt and Road Studies.
  • Kutlay, M. ve Öniş, Z. (2021). Turkish Foreign Policy in a Post-Western Order: Strategic Autonomy or New Forms of Dependence? International Affairs, 97(4), 1085-1104.
  • Milliyet. (2009, 11 Temmuz). Erdoğan: Adeta bir soykırım. https://www.milliyet.com.tr/dunya/ erdogan-adeta-bir-soykirim-1116463.
  • Nedopil, C. (2024). China Belt and Road Initiative (BRI) Investment Report 2023. Griffith Asia Institute, Griffith University ve Green Finance & Development Center, FISF Fudan University.
  • Oran, F. C. ve Pekcan, C. (2024). Türkiye-China Relations Revisited: a Neo-Gramscian Perspective. British Journal of Middle Eastern Studies, DOI: 10.1080/13530194.2024.2427100
  • Özşahin, M. C. Donelli, F. ve Gasco, R. (2022). China–Turkey Relations from the Perspective of Neoclassical Realism. Contemporary Review of the Middle East, 9(2), 218-239.
  • People’s Daily Online. (2017, 3 Ağustos). Turkey Lists “E. Turkestan Islamic Movement” as Terrorists. http://en.people.cn/n3/2017/0803/c90883-9250745.html.
  • People’s Daily Online. (2021, 14 Nisan). China Urges Turkey to Reverse Decision on ETIM terrorist. http://en.people.cn/n3/2021/0414/c90000-9839055.html.
  • Resmi Gazete. (2017, 30001). Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İpek Yolu Ekonomik Kuşağının, 21. Yüzyıl Denizdeki İpek Yolunun ve Orta Koridor Girişiminin Uyumlaştırılmasına İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc101/ kanuntbmmc101/kanuntbmmc10106792.pdf.
  • Sabah. (2018, 27 Temmuz). Çin’den 3.6 milyar dolar geliyor. https://www.sabah.com.tr/ekonomi/ 2018/07/27/cinden-36-milyar-dolar-geliyor.
  • Söylemez, M. (2017). Turkey and China: An Account of a Bilateral Relations Evolution. Asia Centre & Dgris.
  • The Shanghai Cooperation Organisation. (2015). Development Strategy of the Shanghai Cooperation Organization Until 2025. https://eng.sectsco.org/20150710/1628531.html.
  • Tekdal, V. (2023). Greater Autonomy through Closer Relations with China? Revisiting Turkey-China Engagement. Oasis, (39), 103-120.
  • Tuncer, G. (2021, 30 Haziran). Pire Limanı’na Rakipti, 10 Yılda Ancak bir Dalgakıran İnşa Edildi: 45 Yıllık Proje Çandarlı Limanı Neden Bitemiyor? https://www.indyturk.com/node/380761/ ekonomi%CC%87/pire-liman%C4%B1na-rakipti-10-y%C4%B1lda-ancak-bir-dalgak%- C4%B1ran-in%C5%9Fa-edildi-45-y%C4%B1ll%C4%B1k-proje.
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi. (2015, 28 Eylül). Kumport Limanı, Cosco Pacific’e satıldı. https://www.invest.gov.tr/tr/news/news-from-turkey/sayfalar/280915-cosco- pacific-buys-turkish-kumport.aspx.
  • Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi. (2020, 3 Nisan). Türkiye Varlık Fonu Çin’den Sinosure ile Mutabakat Anlaşması İmzaladı. https://www.invest.gov.tr/tr/news/news-fromturkey/ sayfalar/turkey-wealth-fund-inks-mou-with-chinas-sinosure.aspx.
  • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2019, 9 Şubat). SC-06, 9 Şubat 2019, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un Uygur Türklerine Yönelik Ağır İnsan Hakları İhlalleri ve Halk Ozanı Abdurrehim Heyit’in Vefatı Hakkındaki Soruya Cevabı. https://www.mfa.gov.tr/sc_-06_-uygur-turklerine- yonelik-agir-insan-haklari-ihlalleri-ve-abdurrehim-heyit-in-vefati-hk.tr.mfa.
  • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (t.y.). Türkiye’nin Çok Taraflı Ulaştırma Politikası. https:// www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-cok-tarafli-ulastirma-politikasi.tr.mfa.
  • Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2021, 15 Haziran). TCMB ile Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası arasında İmzalanan Swap Anlaşmasına İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov. tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-24#:~:- text=T%C3%BCrkiye%20Cumhuriyet%20Merkez%20Bankas%C4%B1%20(TCMB,35%20milyar% 20%C3%87in%20yuan%C4%B1na%20ula%C5%9Fm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.
  • Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2024). Çin Ülke Profili. https://ticaret.gov.tr/data/5f3b- 925713b876ea88e4c9c4/CHC%20_Ulke_Profili_%202024Kas%C4%B1m.pdf.
  • Üngör, Ç. (2025). A ‘Bridge’ Pushed to the Periphery? Turkey’s Geopolitical Significance in the Asia-Pacific Century. Turkish Studies, 26(1), 28-50.
  • Vural, Ç. ve Aydın, H. (2019). Dolar Diplomasisi ve Borç Tuzağı Diplomasisi: ABD ve Çin örneklerinin Karşılaştırılması. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 5(3), 174-194.
  • Yanarateş, B. (2020). Çin Türkiye’nin Yüklerini Selanik’e Kaydırıyor. https://www.lojistikcilerinsesi. biz/2020/10/22/cin-turkiyenin-yuklerini-selanike-kaydiriyor/.
  • Yeniçağ. (2019, 9 Şubat). Meral Akşener: “Konu Uygur Türkleri ve hükümet yine sessiz”. https:// www.yenicaggazetesi.com.tr/meral-aksener-konu-uygur-turkleri-ve-hukumet-yine-sessiz- 223097h.htm.
  • Yu, H. (2021). China-Turkey Strategic Docking and Cooperation under the Belt and Road Initiative: Progress, Challenges and Prospects. Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, 15(2), 254-273.
Toplam 54 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Uluslararası Siyaset
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ferhat Durmaz

Yayımlanma Tarihi 25 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 26 Nisan 2025
Kabul Tarihi 2 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 21 Sayı: 68 - Yeni Dünya Yeni Düzen: Küresel Sistemin Geleceğinde Türkiye

Kaynak Göster

APA Durmaz, F. (2025). KUŞAK-YOL GİRİŞİMİNİN GÖLGESİNDE TÜRKİYE-ÇİN İLİŞKİLERİ: İŞ BİRLİĞİNİN SINIRLARI. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 21(68 - Yeni Dünya Yeni Düzen: Küresel Sistemin Geleceğinde Türkiye), 126-146.
 Kapak Resmi İndir

Muhafazakar Düşünce Dergisi