Öz
Makalede, çevresel krizlerin bilimsel belirsizlik durumunda nasıl ele alınması gerektiği, William James’in
“inanma iradesi” argümanı ile çevre hukukunun temel ilkelerinden biri olan “ihtiyat ilkesi” ve farklı teolojik
yaklaşımlar bağlamında değerlendirilmiştir. James, bilgi kesinliğinin sağlanamadığı ancak karar vermenin
zorunlu olduğu durumlarda bireyin inanç önermelerine dayanarak eylemde bulunmasını meşru ve ahlaki
bir tutum olarak değerlendirir. Bu yaklaşım, çevresel karar alma süreçlerinde bilimsel öngörü eksikliğinin
eylemsizliğe dönüşmesini eleştirerek, etik sorumluluğun gerekliliğine işaret eder. 1970’li yıllarda Almanya’da
“Vorsorgeprinzip” olarak ortaya çıkan ve daha sonra Rio Bildirgesi ile uluslararası çevre hukukuna giren
ihtiyat ilkesi, çevresel risklere karşı önleyici tedbirler almayı esas alır. Ayrıca Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam
gibi teist teolojilerde doğaya karşı sorumluluk, insanın Tanrı ile ilişkisi bağlamında ele alınmaktadır. Tanrı’nın
yaratma gücünün ve sıfatlarının somut yansıması olduğundan doğa ve insanın içine doğduğu çevresi
kutsal bir emanet olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma, söz konusu farklı paradigmalar arasındaki
felsefi ilişkiyi temellendirmeyi hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler
İnanma İradesi İhtiyat İlkesi Bilimsel Belirsizlik Çevre Etiği Teolojik Yaklaşımlar
Kaynakça
- Aikin, S. F. (2014). Epistemology and the Regress Problem. New York: Routledge.
- Attfield, R. (2003). Environmental Ethics: An Overview for the Twenty-First Century. Polity Press.
- Auda, J. (2008). Maqasid al-Shariah as Philosophy of Islamic Law: A Systems Approach. International Institute of Islamic Thought.
- Bacon, F. (2004). Novum Organum. Dover Publications.
- Barbier, E. B. (2010). A Global Green New Deal: Rethinking the Economic Recovery. Cambridge University Press.
- Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. Sage Publications.
- Berr, Eric, (2016).The Socio-Economic Philosophy of Keynes: Lessons for the 21st Century, in Madsen M.o., Olesen F. Macroeconomics After The Financial Crisis. A Post-Keynesian Perspective, Abingdon, Routledge,
- Birleşmiş Milletler (1972). Report of the United Nations Conference on the Human Environment (Stockholm).
- Braidotti, R. (2013). The Posthuman. Polity Press.
- Bullard, R. D. (2000). Dumping in Dixie: Race, Class, and Environmental Quality. Westview Press.
- Carson, R. (1962). Silent Spring. Houghton Mifflin.
- Christoforou, T. (2003). The Precautionary Principle and Democratizing Expertise, Science and Public Policy, 30(3).
- Civanoğlu, A. (2006). Çevre Hukukunda İhtiyat İlkesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
- Clifford, W. K. (1999). The Ethics of Belief and Other Essays. Amherst, NY: Prometheus Books.
- Comte, A. (2000). The Positive Philosophy of Auguste Comte (Frederick Harrison, Ed.). Kessinger Publishing.
- Couprie, D. L. (2011). Heaven and Earth in Ancient Greek Cosmology. Springer.
- Cranor, C. F. (2005). Toxic Torts: Science, Law, and the Possibility of Justice. Cambridge University Press.
- Dağdemir, Ö. (2003). Ekolojik Yaklaşım ve Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre ve Ekonomi.
- de Sadeleer, N. (2020). Environmental Principles: From Political Slogans to Legal Rules. Oxford University Press.
- Descartes, R. (1983). Principles of Philosophy. (Translated by Valentine Rodger and Reese P. Miller). Kluwer.
- Falkner, R. (2016). The Paris Agreement And The New Logic of International Climate Politics. International Affairs, 92(5), 1107–1125.
- Franchı Scott La, (2005) “Surveying The Precautionary Principle Ongoing Global Development: The Evolution of an Emergent Environmental Management Tool, Boston Collage Environmental Affairs Law Review 32 (679).
- Francis, P. (2015). Laudato Si’: On Care for Our Common Home. Vatican Publishing House.
- Gönültaş, Y. C. (2024). Ekolojik Perspektiften Teorik Bir İnceleme: Sürdürülebilir Kalkınma Bir Retorik Mi? Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(3), 1692–1708. https://doi. org/10.30783/nevsosbilen.1517641.
- Grandjean, Philippe, (2004). Implications of The Precautionary Principle for Primarily Prevention and Research, Annu. Rev. Public Health . 25, 199-223.
- Habermas, J. (1984). The Theory of Communicative Action (Vol. 1). Beacon Press.
- Harvey, P. (2013). An Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices, Cambridge University Press.
- Jackson, T. (2009). Prosperity Without Growth: Economics for a Finite Planet. Earthscan.
- James, W. (2012). The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Jonas, H. (1984). The Imperative of Responsibility: In Search of an Ethics for the Technological Age. University of Chicago Press.
- Kierkegaard, S. (2002). Fear and Trembling. (A. Hannay, Trans.). London: Penguin Books.
- Levinas, E. (1998). Otherwise Than Being, or Beyond Essence. Pittsburgh: Duquesne University Press.
- Naess, A. (1989). Ecology, Community and Lifestyle. Cambridge University Press.
- Newman, J. H. (1999). An Essay in Aid of a Grammar of Assent. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press.
- O’Connor, M. (1994). Is Capitalism Sustainable? Political Economy and the Politics of Ecology. Guilford Press.
- Plumwood, V. (1993). Feminism and the Mastery of Nature. Routledge.
- Radhakrishnan, S., & Moore, C. A. (Eds.). (2014). A Sourcebook in Indian Philosophy. Princeton University Press.
- Robbins, P. (2012). Political Ecology: A Critical Introduction. Wiley-Blackwell Publishing.
- Rockström, J., Gupta, J., Lenton, T. M., Qin, D., ve Steffen, W. (2023). Earth System Boundaries for Sustainable Development. Nature, 619, 20–31.
- Sandin, Per , Peterson, Martin , Hansson, Sven Ove , Rudén, Christina and Juthe, André(2002) Five Charges Against the Precautionary Principle, Journal of Risk Research, (5) 4, 287-299.
- Soule, M. E. (2004). Philosophy and Environmental Ethics: The Limits of Science. Island Press.
- Tickner, J. A., & Wright, S. (2003). The Precautionary Principle and Public Health. Public Health Reports, 118(6), s. 386-392.
- Turgut, N. (1996). “İhtiyat İlkesi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 45, s.67-102.
- Yaylı, H. (2012). Çevre Etiği Bağlamında Kalkınma, Çevre ve Nüfus. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1), 151–165.
- Yaylı, H., & Çelik, V. (2011). Çevre Sorunlarının Çözümü İçin Radikal Bir Öneri: Derin Ekoloji. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, s. 369–374.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Adli Sosyal Bilimler |
| Bölüm | Derkenar Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Kabul Tarihi | 18 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 21 Sayı: 68 - Yeni Dünya Yeni Düzen: Küresel Sistemin Geleceğinde Türkiye |
Muhafazakar Düşünce Dergisi