Öz
Şükran Yiğit’in edebî metinlerinde kendini ve dünyayı keşfetmek, büyümek, arkadaşlık, yolculuk ve hafıza öne çıkan izleklerdendir. Bununla birlikte, yazarın metinlerinde insanlar kadar insan olmayan canlılar da anlatı yapısına katkı sağlar. Dolayısıyla söz konusu izleklerin gelişimini incelerken insanlar ve insan olmayanlar arasındaki ilişkiyi dikkate almak işlevseldir. Yiğit’in 2020 yılında yayımlanan Burası Radyo Şarampol romanı, Filiz’in yaşamını, karakterin bakış açısından hem bireyin geçmişindeki hem de Türkiye’nin toplumsal tarihindeki dönüm noktalarına vurgu yaparak anlatır. Bu çalışma romanı, ekoeleştirel perspektiften inceleyerek romanın insanlar ve bitkiler arasındaki ilişkiyi insan-merkezci olmayan bir şekilde ele aldığını göstermeye çalışır. Roman, bitkileri sadece birer arka plan figürü ya da insanlar için bir çeşit enerji kaynağı olarak tasvir etmemiştir. Burası Radyo Şarampol’de bitkiler; insanın büyümesinde, kendisini ve dünyayı keşfetmesinde, eviyle, şehirle ve arkadaşlarıyla kurduğu ilişkilerde etkin rol oynar. Bir portakal ağacı romanın ana karakteri Filiz’in ve bir çiçek ve sebze bahçesi Filiz’in arkadaşı Ella’nın kendilerine özel birer dünya kurmalarına ve güçlenmelerine yardımcı olur. Dolayısıyla bitkiler ve insan-bitki etkileşimi, karakterlerin, olay örgüsünün, izleklerin ve feminist eleştirinin gelişimine katkı sağlar. Bu makale, romandaki bitkilerin temsil edilme biçimlerini çözümleyebilmek için Arne Naess’in “derin ekoloji” ve “kendini gerçekleştirme” kavramlarından yararlanmaktadır. Buna ek olarak Michael Marder’in canlılar arasındaki hiyerarşiyi sorgulamasından, önerdiği “bitkisel demokrasi” kavramından, bitkilerin ayırt edici özellikleri hakkında sorduğu felsefi sorulardan yola çıkarak bir tartışma yürütmektedir.
Anahtar Kelimeler
Şükran Yiğit Burası Radyo Şarampol ekoeleştiri bitkiler derin ekoloji kendini gerçekleştirme büyümek
Kaynakça
- Dindar, Gülşah. “Derin Ekoloji Hareketi ve Ekoeleştiri: Bir Garip Şair Orhan Veli.” Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat içinde, editör Serpil Oppermann, 59-92. Ankara: Phoenix, 2012.
- Gaard, Greta. “Where is Feminism in the Environmental Humanities?” Environmental Humanities: Voices from the Anthropocene içinde, editörler Serpil Oppermann ve Serenella Iovino, 81-97. London; New York: Rowman and Littlefield International, 2017.
- Gorki, Maksim. Ana. Çeviren Ergin Altay. İstanbul: Can Yayınları, 2022.
- Iovino, Serenella. “Ecocriticism and a Non-Anthropocentric Humanism: Reflections on Local Natures and Global Responsibilities.” Local Natures, Global Responsibilities: Ecocritical Perspectives on the New English Literatures içinde, editörler Laurenz Volkmann, Nancy Grimm, Ines Detmers ve Katrin Thomson, 29-53. Amsterdam; New York: Rodopi, 2010.
- Marder, Michael. Plant-Thinking: A Philosophy of Vegetal Life. New York: Columbia University Press, 2013.
- Naess, Arne. “The Basics of the Deep Ecology Movement.” The Ecology of Wisdom: Writings by Arne Naess içinde, editörler Alan Drengson ve Bill Devall, 105-119. Berkeley: Counterpoint, 2008.
- Naess, Arne. “Self-Realization: An Ecological Approach to Being in the World.” The Ecology of Wisdom: Writings by Arne Naess içinde, editörler Alan Drengson ve Bill Devall, 81-96. Berkeley: Counterpoint, 2008.
- Oppermann, Serpil. “Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü.” Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat içinde, editör Serpil Oppermann, 9-57. Ankara: Phoenix, 2012.
- Oppermann, Serpil. “Feminist Ecocriticism: A Posthumanist Direction in Ecocritical Trajectory.” International Perspectives in Feminist Ecocriticism içinde, editörler Greta Gaard, Simon C. Estok ve Serpil Oppermann, 19-36. New York; London: Routledge, 2013.
- Yiğit, Şükran. Ankara, Mon Amour!. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
- Yiğit, Şükran. Bir Akdeniz Kedisinin Hatıraları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
- Yiğit, Şükran, Çatıkatı Âşıkları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
- Yiğit, Şükran. Burası Radyo Şarampol. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
- Yiğit, Şükran. Bir Kış Yolculuğu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
- Zürcher, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çeviren Yasemin Saner. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
Öz
Exploring the self and the world, growing up, friendship, journey, and memory are among the major themes in Şükran Yiğit’s literary texts. In addition, besides humans, non-humans also contribute to the narrative structure of the author’s texts. Therefore, considering the relationship between humans and non-humans is beneficial while examining the development of the mentioned themes. Yiğit’s novel, Burası Radyo Şarampol, published in 2020, tells the story of Filiz’s life from the character’s perspective while simultaneously emphasizing the turning points in the character’s past and Turkey’s social history. This paper tries to show how the novel portrays the relationship between humans and plants in a non-anthropocentric way by examining the novel from an ecocritical perspective. The novel does not describe plants only as background figures or energy sources for humans. In Burası Radyo Şarampol, plants play an active role in a person’s growth, exploring herself and the world and her relationship with her home, city, and friends. An orange tree helps the protagonist, Filiz, and a vegetable and flower garden helps Filiz’s friend, Ella, to construct their personal worlds and to become empowered. Therefore, the plants and the human-plant encounter benefit the development of the characters, plot, themes, and feminist criticism. In order to analyze how the plants are represented in the novel, this paper refers to the concepts of “deep ecology” and “self-realization” by Arne Naess. Moreover, this paper builds an argument by referring to Michael Marder’s inquiry on the hierarchy among beings, the concept he proposed, “vegetal democracy”, and the philosophical questions he asked about the distinguishing characteristics of plants.
Anahtar Kelimeler
Şükran Yiğit Burası Radyo Şarampol ecocriticism plants deep ecology self-realization growing
Kaynakça
- Dindar, Gülşah. “Derin Ekoloji Hareketi ve Ekoeleştiri: Bir Garip Şair Orhan Veli.” Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat içinde, editör Serpil Oppermann, 59-92. Ankara: Phoenix, 2012.
- Gaard, Greta. “Where is Feminism in the Environmental Humanities?” Environmental Humanities: Voices from the Anthropocene içinde, editörler Serpil Oppermann ve Serenella Iovino, 81-97. London; New York: Rowman and Littlefield International, 2017.
- Gorki, Maksim. Ana. Çeviren Ergin Altay. İstanbul: Can Yayınları, 2022.
- Iovino, Serenella. “Ecocriticism and a Non-Anthropocentric Humanism: Reflections on Local Natures and Global Responsibilities.” Local Natures, Global Responsibilities: Ecocritical Perspectives on the New English Literatures içinde, editörler Laurenz Volkmann, Nancy Grimm, Ines Detmers ve Katrin Thomson, 29-53. Amsterdam; New York: Rodopi, 2010.
- Marder, Michael. Plant-Thinking: A Philosophy of Vegetal Life. New York: Columbia University Press, 2013.
- Naess, Arne. “The Basics of the Deep Ecology Movement.” The Ecology of Wisdom: Writings by Arne Naess içinde, editörler Alan Drengson ve Bill Devall, 105-119. Berkeley: Counterpoint, 2008.
- Naess, Arne. “Self-Realization: An Ecological Approach to Being in the World.” The Ecology of Wisdom: Writings by Arne Naess içinde, editörler Alan Drengson ve Bill Devall, 81-96. Berkeley: Counterpoint, 2008.
- Oppermann, Serpil. “Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü.” Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat içinde, editör Serpil Oppermann, 9-57. Ankara: Phoenix, 2012.
- Oppermann, Serpil. “Feminist Ecocriticism: A Posthumanist Direction in Ecocritical Trajectory.” International Perspectives in Feminist Ecocriticism içinde, editörler Greta Gaard, Simon C. Estok ve Serpil Oppermann, 19-36. New York; London: Routledge, 2013.
- Yiğit, Şükran. Ankara, Mon Amour!. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
- Yiğit, Şükran. Bir Akdeniz Kedisinin Hatıraları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
- Yiğit, Şükran, Çatıkatı Âşıkları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
- Yiğit, Şükran. Burası Radyo Şarampol. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
- Yiğit, Şükran. Bir Kış Yolculuğu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2022.
- Zürcher, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çeviren Yasemin Saner. İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebi Teori, Edebi Çalışmalar (Diğer), Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Şubat 2024 |
| Kabul Tarihi | 30 Mart 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 6 |
- Makale Dosyaları
Yazarlar, yayımlanmak üzere Nesir: Edebiyat Araştırmaları Dergisi’ne gönderdikleri eserlerin tüm yayın haklarını saklı tutmakla birlikte, eserlerini Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY 4.0) kapsamında paylaşmayı kabul ederler. Bu lisans uyarınca, başkaları eseri uygun atıf yapmak koşuluyla paylaşabilir, çoğaltabilir, dağıtabilir ve yeniden kullanabilir. Ancak yazarların adı, çalışmanın başlığı ve derginin adı her kullanımda açıkça belirtilmelidir. Nesir, yazarların telif haklarını ellerinde tutmalarına izin verir; yalnızca eserin ilk yayım hakkına sahiptir.