Öz
al-Buḥturī is a poet of the Abbasid period who is especially known for his encomia to the caliphs and state officials of his contemporaries. The large number of al-Buḥturī's encomia and the diversity of their contents make it possible to analyze them from different aspects. In this study, John Langshaw Austin and John Rogers Searle's speech acts theory, which defines speaking a language as developing a rule-based behavior, are used to analyze the poet's encomia as a form of discourse. Within the framework of this theory, the impact of al-Buḥturī's relationship with his patrons through his poems on discourse and behavior is evaluated. Through this theory, which has the basic idea that not only the act of expression takes place with the utterance of the word, but also that the word affects behavior, the behavioral patterns that the poet expects from his bosses in his poems are tried to be determined. The mutual responsibilities, rights, expectations, descriptions and expressions of emotional states in the relationship between the poet and his/her boss are discussed according to Austin and Searle's taxonomy. In addition, the discourse-based function of the figures of speech, fictionalized or existing historical figures, personified objects, and elements of nature in al-Buḥturī's encomia is examined. The discourse features of al-Buḥturī's encomia, such as style, utterances, prayer and question sentences, and descriptions and their contribution to the discourse form are also examined. The elements that make the poems deep in terms of speech act are analyzed and interpreted.
Anahtar Kelimeler
Classical Arabic Literature Speech Acts Qasida Encomium al-Buḥturî.
Kaynakça
- Altınörs, A. (2019). Toplumsal Gerçekliğin İnşasında Söz Edimleri. A. Altınörs. (Ed.) Söz Edimleri: Seçilmiş Yazılar. (139-176. ss.), İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Austin, J. L. (2020). Söylemek ve Yapmak: Harvard Üniversitesi 1955 William James Dersleri. (R. L. Aysever, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Çelebi, V. (2014). “Gündelik Dil Felsefesi ve Austin’in Söz Edimleri Kuramı”. Beytulhikme An International Journal of Philosophy. (4/1, 25 Temmuz, 73-89). https://doi.org/10.18491/bijop.43006.
- Ḍayf, Ş. (ts.). Târîḫu’l-Edebi’l-ʽArabî: el-ʽAsru’l-ʽAbbâsiyyi’s-Sânî. Kahire: Dâru’l-Maʽârif.
- Dedes, Y. , Sperl, S. (2013). Her varak bir nüktedir gülşende: üç Osmanlı kasîdesine Arap Qasidesi açısından bir bakış. (D. Z. Havlioğlu, Çev.). H. Aynur vd. (Ed.). Kasîdeye methiye: biçime, işleve ve muhtevaya dair tespitler. (188-239. ss.). İstanbul: Klasik Yayınları.
- el-Buḥturî. (1964). Dîvânu’l-Buḥturî. (Thk. H. K. eṣ-Ṣayrafî), Kahire: Dâru’l-Maʽârif.
- el-Buḥturî. (2000). Dîvânu’l-Buḥturî. (Thk. Ö. F. et-Tabbâʼ), Beyrut: Dâru’l-Erkâm.
- Ferrûḫ, Ö. (1401). Târîḫu’l-Edebi’l-ʽArabî: el-Aʽṣuru’l-ʽAbbâsiyye. Beyrut: Dâru’l-ʽİlm li’l-Melâyîn.
- Finch, G. (2000). Linguistic Terms and Concepts. New York: St. Martin’s Press.
- Gruendler, B. (2003). Medieval Arabic Praise Poetry: Ibn al-Rûmî and The Patron’s Redemption. New York: Routledge.
- İbn Ḫallikân. (ts.). Vefeyâtu’l-Aʽyân. (Thk. İ. Abbas), Beyrut: Dâr Sâdır.
- el-İṣfehânî, Ebû’l-Ferec. (1407). el-Eġânî. (Thk. S. Câbir), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʽİlmiyye.
- Searle, J. R. (1983). Intentionality: An Essay in the Philosophy of Mind. United Kingdom: Cambridge University Press.
- Searle, J. R. (1995). The Construction of Social Reality. New York: The Free Press.
- Searle, J. R. (2012). Söylemek ve Anlatmaya Çalışmak. (R. L. Aysever, Çev.), Bilgesu Yayıncılık.
- Searle, J. R. (2000). Söz Edimleri. (R. L. Aysever, Çev.), Ayraç Yayınları.
- eṣ-Ṣûlî, Ebû Bekir Muhammed b. Yaḥyâ. (1378). Aḫbâru’l-Buḥturî. (Thk. Ṣ. Aştar), Dımaşk: Maṭbûʽâtu’l-Mecmaʽi’l-ʽİlmîyyi’l-ʽArabî.
- Uygur, N. (1996). Kuram-Eylem Bağlamı: Çözümleyici Bir Felsefe Denemesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Öz
el-Buḥturî, Abbasi Dönemi’nde özellikle çağdaşı olduğu halifelere ve devlet ricaline sunduğu methiye şiirleriyle tanınan bir şairdir. el-Buḥturî’nin methiyelerinin sayıca fazla olması ve muhtevalarının arz ettiği çeşitlilik, methiyelerin farklı yönleriyle incelenmesine imkân tanır. Bu çalışmada şairin methiyelerinin bir söylem biçimi olarak çözümlenmesinde John Langshaw Austin ve bir dili konuşmayı kurala dayalı bir davranış geliştirmek olarak tanımlayan John Rogers Searle’ün söz edimleri kuramından faydalanılır. Bu kuram çerçevesinde el-Buḥturî’nin şiirleri aracılığıyla hâmîleriyle kurduğu ilişkinin söylem ve davranışa olan etki boyutu değerlendirilir. Sözün söylenmesiyle yalnızca ifade etmek eyleminin gerçekleşmediği aynı zamanda sözün davranışa etki ettiği temel düşüncesine sahip olan bu kuram aracılığıyla şairin şiirlerinde hâmîlerinden beklediği davranış kalıpları tespit edilmeye çalışılır. Şair ile hâmîsi arasındaki ilişkide karşılıklı sorumluluklar, haklar, beklentiler, betimlemeler ve duygu durumlarının ifade ediliş biçimleri Austin ve Searle’ün taksonomisine göre ele alınır. Ayrıca el-Buḥturî’nin methiyelerinde yer alan söyleyiş biçimlerinin, kurgulanmış ya da var olan tarihî kişilerin, tasvir edilen kişileştirilmiş nesnelerin ve doğa unsurlarının kasidelerdeki söylem temelli işlevine yer verilir. el-Buḥturî’nin methiyelerinde yer alan üslup, nida ifadeleri, dua ve soru cümleleri gibi söyleyiş özellikleri, tasvirler ve bunların söylem biçimine olan katkısı da incelenir. Şiirleri söz edimi bakımından derinlikli kılan unsurlar çözümlenir ve yorumlanır.
Anahtar Kelimeler
Klasik Arap Edebiyatı Söz Edimleri Kaside Methiye el-Buḥturî.
Etik Beyan
Bu çalışma Prof. Dr. M. Faruk TOPRAK danışmanlığında tamamlanan “el-Buḥturî’nin Methiyeleri ve Hamilik Geleneği Bağlamında Değerlendirilmesi” başlıklı doktora tezinin “Söylemin Eylem Gücü: Söz Edimi Olarak Methiyeler” bölümü esas alınarak hazırlanmıştır.
Kaynakça
- Altınörs, A. (2019). Toplumsal Gerçekliğin İnşasında Söz Edimleri. A. Altınörs. (Ed.) Söz Edimleri: Seçilmiş Yazılar. (139-176. ss.), İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Austin, J. L. (2020). Söylemek ve Yapmak: Harvard Üniversitesi 1955 William James Dersleri. (R. L. Aysever, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Çelebi, V. (2014). “Gündelik Dil Felsefesi ve Austin’in Söz Edimleri Kuramı”. Beytulhikme An International Journal of Philosophy. (4/1, 25 Temmuz, 73-89). https://doi.org/10.18491/bijop.43006.
- Ḍayf, Ş. (ts.). Târîḫu’l-Edebi’l-ʽArabî: el-ʽAsru’l-ʽAbbâsiyyi’s-Sânî. Kahire: Dâru’l-Maʽârif.
- Dedes, Y. , Sperl, S. (2013). Her varak bir nüktedir gülşende: üç Osmanlı kasîdesine Arap Qasidesi açısından bir bakış. (D. Z. Havlioğlu, Çev.). H. Aynur vd. (Ed.). Kasîdeye methiye: biçime, işleve ve muhtevaya dair tespitler. (188-239. ss.). İstanbul: Klasik Yayınları.
- el-Buḥturî. (1964). Dîvânu’l-Buḥturî. (Thk. H. K. eṣ-Ṣayrafî), Kahire: Dâru’l-Maʽârif.
- el-Buḥturî. (2000). Dîvânu’l-Buḥturî. (Thk. Ö. F. et-Tabbâʼ), Beyrut: Dâru’l-Erkâm.
- Ferrûḫ, Ö. (1401). Târîḫu’l-Edebi’l-ʽArabî: el-Aʽṣuru’l-ʽAbbâsiyye. Beyrut: Dâru’l-ʽİlm li’l-Melâyîn.
- Finch, G. (2000). Linguistic Terms and Concepts. New York: St. Martin’s Press.
- Gruendler, B. (2003). Medieval Arabic Praise Poetry: Ibn al-Rûmî and The Patron’s Redemption. New York: Routledge.
- İbn Ḫallikân. (ts.). Vefeyâtu’l-Aʽyân. (Thk. İ. Abbas), Beyrut: Dâr Sâdır.
- el-İṣfehânî, Ebû’l-Ferec. (1407). el-Eġânî. (Thk. S. Câbir), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʽİlmiyye.
- Searle, J. R. (1983). Intentionality: An Essay in the Philosophy of Mind. United Kingdom: Cambridge University Press.
- Searle, J. R. (1995). The Construction of Social Reality. New York: The Free Press.
- Searle, J. R. (2012). Söylemek ve Anlatmaya Çalışmak. (R. L. Aysever, Çev.), Bilgesu Yayıncılık.
- Searle, J. R. (2000). Söz Edimleri. (R. L. Aysever, Çev.), Ayraç Yayınları.
- eṣ-Ṣûlî, Ebû Bekir Muhammed b. Yaḥyâ. (1378). Aḫbâru’l-Buḥturî. (Thk. Ṣ. Aştar), Dımaşk: Maṭbûʽâtu’l-Mecmaʽi’l-ʽİlmîyyi’l-ʽArabî.
- Uygur, N. (1996). Kuram-Eylem Bağlamı: Çözümleyici Bir Felsefe Denemesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Arap Dili, Edebiyatı ve Kültürü |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 12 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 25 Sayı: 60 |
