Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 328 - 361, 26.06.2025

Metin Kaya

https://doi.org/10.48120/oad.1611933

Öz

Bizans İmparatorluğunda at, genellikle hem İmparatorluk hem de askerlik otoritesini temsil eden bir unsur olarak görülmüştür. Bizanslılar atları çoğunlukla ulaşım, savaş, yarış ve geçit törenleri için kullanmışlardır. Ayrıca, at imparatora, aristokrasiye, memurlara ve orduya yaraşır bulunmuş erkekliğin ve savaşçı ruhun sembolü olarak algılanmıştır. Dolayısıyla, Bizans döneminde bir atı barındırmanın bile bir gurur kaynağı ya da statü göstergesi olduğu anlaşılmaktadır. Bizans rüya tabirleri kılavuzları-kitaplarında da atlardan bahsedilmekte ve bu tür metinlerde, atların güç ve otorite ile bağlantılı olduğu görülmektedir. İmparatorluğun at tedariki ise devlet kontrolündeki haralardan karşılanmış ve bu at çiftliklerinin büyük çoğunluğu Roma döneminden itibaren Kapadokya'da yer almıştır. Ek olarak, Kapadokya atlarının İmparatorluk çapında tanınan gerçek bir ırkı (Ya da ırkları) temsil ettiği de bilinmektedir. Antik Çağ ve Ortaçağ boyunca Kapadokya'da yetiştirilen atlara benzeyen türün Azerbaycan'ın Kabardey (Çerkes) cinsi olduğu düşünülmektedir. Bizans Kapadokya’sında yetiştirilen ve hayatın neredeyse her alanında karşılaşılan atlara, Bizanslı sanatçılar da kayıtsız kalmamıştır. Nitekim 9.-10. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyıla kadar tarihlendirilen duvar resimlerinde bolca at figürlü sahneye yer verildiği görülmektedir. Atların duruş pozisyonları resmedildikleri sahne ile bağlantılı olarak değişiklik göstermiştir. At figürü; kimi zaman bani, atlı aziz, ordu mensubu (Subay) tasvirlerinde ön planda, kimi zaman da üç müneccim kralın tapınması sahnesinde olduğu gibi arka fonda resmedilmiştir. Atlı asker ikonografisinde at tek bir asker aziz ile birlikte resmedildiği gibi; iki asker aziz ve atlarının sahneye simetrik ve karşılıklı olarak yerleştirildiği de görülmektedir. Bu makalede, Kapadokya bölgesi Bizans dönemi duvar resimlerinde yer alan at figürleri irdelenerek bu konudaki eksikliğin giderilmesi ve daha sonra yapılacak olan çalışmalar için de özgün temel bir kaynak oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bizans Kapadokya Duvar Resmi İkonografi At.

Etik Beyan

Çalışma konum Etik Kurul onayı gerektirmemektedir.

Teşekkür

Başta Derginiz Editör Kurulu olmak üzere, hakem hocalarıma ve makaleme katkıda bulunan herkse teşekkür ederim.

Kaynakça

  • Anonim, “Strategy”, içinde Three Byzantine Mlitary Treatises,ed. George Dennis, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library Collection, 1985.
  • Anonim, The Taktika of Leo VI. ed., çev. George Dennis, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection‚ Corpus Fontium Historiae Byzantinae‚ Vol. XLIX, 2010.
  • Baimukanov, Dastanbek Asylbekovic, Borozdin, E.K. ve N.G. Dimitriev, Animal Genetic Resources of the USSR, ed. N.G. Dimitriev, Roma: Fao and Unep, 1989.
  • Baydur, Nezahat. Kültepe (Kanes) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1970.
  • Bolman, Elizabeth. Monastic Visions: Wall Paintings in the Monastery of St. Antony at the Red Sea. New Heaven and London: Yale University Press, 2002.,
  • Chatzelis Georgios ve Jonathan Harris, A Tenth-Century Byzantine Military Manual: The Sylloge Tacticorum. New York: Routledge, 2017.
  • Cooper, J. Eric, ve Michael J.Decker. Life and Society in Byzantine Cappadocia. New York: Springer, 2012.
  • Crosby, Jeff, ve Shelley Ann Jackson. A History of Hors Breeds. New York: Tundra Books, 2011.
  • Çorağan Karakaya, Nilay. “2009 Yılı Kayseri’nin Yeşilhisar İlçesi Erdemli Köyü’ndeki Bizans Yerleşimi Yüzey Araştırması.” içinde 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 3, ed. A. Naci Toy ve Candaş Keskin, Ankara: Allâme Tanıtım Matbaacılık, 2011.
  • Çorağan Karakaya, Nilay, “Erdemli”, Kayseri Ansiklopedisi, C. 2, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2010, 198-208.
  • Çorağan Karakaya, Nilay. “Dünya Mirasında Türkiye: Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Sitleri.” içinde Türkiye’nin Kültürel Mirası-1, ed. Canan Parla, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2597, 2012.
  • Durand, Jannic. “Mosaique Portative.” içinde BYZANCE: L'art Byzantin Dans Les Collections Publiques Françaises, ed. Jannic Durand, Paris: Musée du Louvre, 1992.
  • Esin, Ufuk. “Doğal Çevre ve Kültürler.” içinde Kapadokya, ed. Metin Sözen, İstanbul: Ayhan Şahenk Vakfı, 1998.
  • Folda, Jaroslav. “Crusader Art.” içinde The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era A.D. 843-126, ed. Helen Evans, William Wixom, New York: Metropolitan Museum of Art, 1997.
  • Grabar, André. L’empereur Dans L’art Byzantin: Recherches Sur L’art Oficiel De L’empire d’Orient. Paris: Publications de la Faculté des Lettres de Strasbourg, 1936.
  • Gregory, Timothy E. Bizans Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
  • Grotowski Piotr, Arms and Armour of the Warrior Saints: Tradition and Innovation in Byzantine Iconography (843–1261). The Medieval Mediterranean 87, Leiden-Boston: Brill, 2010.
  • Haldon, John F. Byzantine Praetorians: An Administrative, Institutional and Social Survey of the Opsikion and Tagmata, c. 580-900. Bonn: Dr. Rudolf Habelt GMBH, 1984.
  • Haldon, John F. “Constantine Porphyrogenitus Three Treatises On Imperial Military Expeditions.” içinde Vienna Corpus Fontium Historiae Byzantinae 28, ed. John Haldon, Wien: Österreichischen Akademie Der Wissenschaftens, 1990.
  • Heath, Ian, ve Angus McBride. Byzantine Armies 886-1118. London: Osprey Publishing, 1979.
  • Heath, Ian. Byzantine Armies 1118-1461 AD. London: Osprey Publishing, 1995.
  • Hendricks, Bonnie L., “Kabarda”, International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Oklahoma 2007, 244-245.
  • Hugh, Arnold ve Martin Jones. The later Roman Empire, 284-602: A Social Economic And Administrative Survey. Vol. II. , Oxford: Basil Blackwell, 1964.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. Les Eglises Byzantines De Cappadoce, Le Programme Iconographie de l’apside et de ses Abords. Paris: CNRS Éditions, 1991.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. La Cappadoce Un Siècle Après G. De Jerphanion I. Paris: Geuthner, 2015.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. “Nouvelles Données Sur Le IXe Siècle En Cappadoce: L’église D’Içeridere", Zbornik Radova Vizantoloskog Instituta 44, S.1 (2007): 73-86.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. “Les Cavaliers de Karbala”, Zograf 33(2009): 19-31.
  • Kalas Veronica, “The 2004 Survey of the Byzantine Settlement at Selime-Yaprakhisar in the PeristremaValley, Cappadocia,” Dumbarton Oaks Papers 60 (2006): 271-293.
  • Karahan, Anne. “The Image of God in Byzantine Cappadocia and the Issue of Supreme Transcendence”, Studia Patristica 7 (2013): 97-111.
  • Kazhdan, Alexander ve John W. Nesbitt, “Horse”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 2, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 948.
  • Kazhdan, Alexander, “Strategos”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 1964.
  • Kazhdan, Alexander, “Praefectus Praetorio”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991,1710-1711.
  • Kazhdan, Alexander. “Tourmaches”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 2100-2101.
  • Kazhdan, Alexander. “The Peasantry.” içinde The Byzantines, ed. G. Cavallo, Chicago, The University of Chicago Press, 1997.
  • Kınal, Füruzan. “Eski Önasya’da Ehli Atın Tarihi”, Belleten 17, S. 66 (Nisan 1953): 179-192.
  • Kolias, Taxiarchis G. "The Horse in the Byzantine world." içinde Le Cheval Dans Les Sociétés Antiques Et Médiévales. Actes Des Journées D’étude İnternationales Organisées Par l’UMR 7044 (Étude des civilisations de l’Antiquité), ed. Stavros Lazaris, Turnhout: Brepols Publishers, 2012.
  • Kuvanç, Rıfat ve Gökçe Bilcan. “At Koşum Takımları,” Zaiahina’nın Bronzları, ed. Erkan Konyar, Kenan Işık, Rıfat Kuvanç vd. , İstanbul: Doğubeyazıt Belediyesi Kültür Yayınları, 2018.
  • Maraşlı, Savaş.“Ortaçağ Anadolu’sunda Süvari Konulu Tasvirler.” Yayımlanmamış Doktora Tezi., Erciyes Üniversitesi, 2014.
  • McCormick, Michael.Eternal Victory: Triumphal Rulership in Late Antiquity, Byzantium and the Early Medieval West.Cambridge: Cambridge University Press, 1986.
  • McCabe, Anne. A Byzantine Encyclopaedia of Horse Medicine: The Sources, Compilation, and Transmission of The Hippiatrica. Oxford: Oxford University Press, 2007.
  • MacMullen, Ramsay. “Three Notes on Imperial Estates”, The Classical Quarterly (New Series) 12, S. 2 (Kasım 1962): 277-282.
  • Molacek, Elizabeth Mary.“Roman Wall Painting and the Art of Vision.”Yayımlanmamış Doktora Tezi., University of Virginia, 2014.
  • Oberhelman, Steven M. Bizans’ta Rüya Tabirnameleri: Giriş, Çeviri ve Yorumlarıyla Birlikte Altı Oneirokritika. çev. Arzu Akgün. İstanbul: Yap Kredi Yayınları, 2019.
  • Oikonomidès, Nicolas. Les Listes de Préséance Byzantines des IXe et Xe siècles. Paris: Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique, 1972.
  • Onur, Fatih. Ioannes Lydos ve Peri Arkhon. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2013.
  • Ousterhout, Robert. “Secular Architecture.” içinde The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era A.D. 843-126, ed. Helen Evans, William Wixom, New York: Metropolitan Museum of Art, 1997.
  • Ousterhout, Robert. A Byzantine Settlement in Cappadocia. Washington D.C.: DOAKS Studies XLII, 2011.
  • Ousterhout, Robert. Visualizing Community, Material Culture And Settlement in Byzantine Cappadocia Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 2017.
  • Öztürk, Fatma Gül.“A Comparative Architectural Investigation of the Middle Byzantine Courtyard Complexes in Açıksaray-Cappadocia: Questions of Monastic and Secular Settlement Açıksaray.” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi., 2010.
  • Parnell, David Alan. “The Emperor and His People at the Chariot Races in Byzantium”, The International Journal of the History of Sport 37, S.3-4 (Haziran 2020): 233-245.
  • Patlagean Evelyne. “Observations sur la chasse à Byzance aux IXe-XIe siècles”, Bulletin de la Société Nationale des Antiquaires de France, (1978-1979, 1982): 247-248.
  • Peker, Nilüfer. “Kapadokya’da Bir Atölye: Bahçeli İçeridere Kilisesi Resim Programı”,Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ 3, (2009): 75-90.
  • Peker, Nilüfer. “Gülşehir Karşı Kilise Duvar Resimleri,” On İkinci ve On Üçüncü Yüzyıllarda Bizans Dünyasında Değişim, ed. Ayla Ödekan, Engin Akyürek ve Nevra Necipoğlu, İstanbul: Vehbi Koç Vakfı, 2007.
  • Peker, Nilüfer ve Tolga B. Uyar. “Güzelöz - Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşimleri 2012.” içinde 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, ed. Adil Özme Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Basımevi, 2014.
  • Peker, Nilüfer ve Tolga B. Uyar. “Güzelöz – Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşmeleri 2009.” İçinde 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, ed. A. Naci Toy ve Candaş Keskin, Ankara: Allâme Tanıtım Matbaacılık, 2011).
  • Prokopios. Bizans’ın Gizli Tarihi. çev. Orhan Duru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
  • Restle, Marcell. Byzantine Wall Painting in Asia Minor I-II-III. Shannon: Irish University Press, 1967.
  • Rodley, Lyn. “The Pigeon House Church, Cavusin", Jahrbuch der Osterreichischen Byzantinistik 33, (1983): 301-339.
  • Rodley, Lyn. Cave Monasteries of Byzantine Cappadocia. New York: Cambridge University Press, 1985.
  • Schminck, Andreas, “Codex Theodosianus”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 1, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 475.
  • Sevin, Veli. “Güzel Atlar Ülkesi.” içinde Kapadokya, ed. Metin Sözen, İstanbul: Ayhan Şahenk Vakfı, 1998.
  • Shevchenko, Danil, Yulia Sadovskaya, Vladimir Shkondin, Yegor Zhurbin, Alexey Ostrovsky. “Rock-Cut Church Göreme 31 (Cappadocia, Turkey): New Data from the Study in Situ (2014–2015).” Scrinium 17, S.1 (2021): 274-290.
  • Smith, J. Warren. “Macrina, Tamer of Horses And Healer Of Souls: Grief and The Therapy of Hope in Gregory Of Nyssa's De Anıma Et Resurrectione”, The Journal of Theological Studies 52 S.1, (2001): 37-60.
  • Stylianou, Andreas ve Judith A. Stylianou.The Painted Churches of Cyprus Treasures of Byzantine Art., Nicosia: A.g. Leventis Foundation, 1997.
  • Süslü, Özden. “Figürlü Bir Taş Üzerine Düşünceler”, Sanat Tarihi Dergisi 3, S.3 (Mart 1984): 172-179.
  • Tanburoğlu, Nermin. “Kapadokya Bölgesi Göreme Vadisinde Bulunan Karanlık Kilise Duvar Resimleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Hacettepe Üniversitesi, 2001.
  • Thierry Nicole. “Un atelier Cappadocien du XIe siècle à Maçan-Göreme”, Cahiers Archéologiques. Fin de l'antiquité et Moyen Âge 44, (1996): 117-140.
  • Thierry Nicole. “Yusuf Koç Kilisesi Eglise Rupestre De Cappadoce”, Mansel’e Armağan I,Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1974.
  • Thierry Nicole.“Portraits Funéraires Inédits De Deux Officiers Byzantins Morts Au Combat Sur Les Frontières De La Cappadoce. Étude préliminaire”, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας / Deltion of the Christian Archaeological Society, (2009): 169-176.
  • Thierry, Nicole. “Art Byzantin Du Haut Moyen Âge En Cappadoce: L'église N°3 De Mavrucan”,Journal Des Savants 4, S.1 (1972): 233-269.
  • Thierry, Nicole. “Le culte du cerf en Anatolie et la Vision de saint Eustathe”, Monuments et Mémoires de la Fondation Eugène Piot 72, (1991): 33-100.
  • Tütüncü Çağlar, Filiz. “Tracing the Hoof-prints of Byzantine History: Horses and Horse Breeding in the Middle Byzantine Period.” İçinde Questions, Approaches, and Dialogues in Eastern Mediterranean Archaeology, ed. Ekin Kozal, Murat Akar, Yağmur Heffron vd., Münster: Ugarit Verlag, 2017.
  • Tütüncü, Filiz. “The Land of Beautiful Horses: Stables in Middle Byzantine Settlements of Cappadocia.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Bilkent Üniversitesi, 2008.
  • Uyar B, Tolga. “Art Et Société En Pays De Rum: Les Peintures Byzantines Du XIIIe Siècle En Cappadoce.” Yayımlanmamış Doktora Tezi., Université Panthéon-Sorbonne Histoire De l'Art, 2011.
  • Van Dam Raymond. Kingdom of Snow: Roman Rule and Greek Culture in Cappadocia. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2002.
  • Yılmaz Orhan ve Mehmet Ertuğrul, “Atlarda Nişane.” Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2, S.1, (2012): 83-90.
  • Yılmaz Orhan ve Mehmet Ertuğrul. “Atlarda Yürüyüş Çeşitleri ve Kusurları.” Akademik Ziraat Dergisi 2 S.1, (2013): 43-54.
  • Yılmaz, Ahmet ve Ali Toraman, “Türk Kültüründe At Kuyruğu Bağlama ve Kesme Geleneği Üzerine Bazı Tetkikler,” History Studies 12, S.3(Haziran 2020): 745-763.
  • Wallace, Sue-Anne.“Byzantine Cappadocia: The Planning and Function of Its Ecclesiastical Structures.”Yayımlanmamış Doktora Tezi., Australian University. 1991.
  • Aralık 11, 2024. https://sozluk.gov.tr/
  • Aralık 5, 2024. https://breeds.okstate.edu/horses/kabarda-horses.html
  • Aralık 16, 2024. http://fotoolaf.de/web_bilder/Kirche22/pages/DSC_0545a.htm
  • Ekim 20, 2024. https://wordscene.wordpress.com/wp-content/uploads/2021/08/dsc4986-1.jpg
  • Ekim 25, 2024. https://wordscene.wordpress.com/wp-content/uploads/2020/11/dsc6316.jpg
  • Nisan 7, 2025. https://www.atbilimleridergisi.com.tr/atlarda-pesoa-kullanimi/

Horse Figure and Horsemanship in Byzantine Cappadoccia: Wall Paintings and Their Reflections

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 328 - 361, 26.06.2025

Metin Kaya

https://doi.org/10.48120/oad.1611933

Öz

In the Byzantine Empire, the horse was generally regarded as a symbol representing both imperial and military authority. The Byzantines used horses mainly for transport, warfare, racing and parades. Moreover, the horse was considered a symbol of masculinity and the warrior spirit, and it was highly valued by the Emperor, the aristocracy, civil servants and the army. Therefore, it seems that even keeping a horse in a stable in the Byzantine period was a source of pride or a sign of status. Horses are also mentioned in Byzantine dream interpretation guidebooks, where they are associated with power and authority. The Empire's horse supply was provided by state-controlled stables, most of which were located in Cappadocia from the Roman period onward. In addition, Cappadocian horses are known to represent a distinct breed (or breeds) recognised throughout the Empire. The breed that resembled the horses bred in Cappadocia during Antiquity and the Middle Ages is thought to be the Kabardian (Circassian) breed of Azerbaijan. Byzantine artists were highly aware of the horses bred in Byzantine Cappadocia, which were integral to various aspects of daily life. As a matter of fact, wall paintings dated from the 9th-10th centuries to the 13th century depict numerous scenes with horse figures. The posture of the horses varied depending on the scene in which they were depicted. The horse figure is sometimes depicted in the foreground in the depictions of the bani, the saint on horseback, the army member (officer), and sometimes in the background, as in the scene of the worship of the three soothsayer kings. In the iconography of the mounted soldier, the horse is depicted together with a single soldier saint; it is also seen that two soldier saints and their horses are placed symmetrically and mutually on the stage. This article aims to address the gap in scholarship on this subject by analyzing horse figures in the Byzantine wall paintings of the Cappadocia region and to serve as a foundational source for future studies.

Anahtar Kelimeler

Byzantine Cappadocia Wall Painting Iconography Horse

Kaynakça

  • Anonim, “Strategy”, içinde Three Byzantine Mlitary Treatises,ed. George Dennis, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library Collection, 1985.
  • Anonim, The Taktika of Leo VI. ed., çev. George Dennis, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection‚ Corpus Fontium Historiae Byzantinae‚ Vol. XLIX, 2010.
  • Baimukanov, Dastanbek Asylbekovic, Borozdin, E.K. ve N.G. Dimitriev, Animal Genetic Resources of the USSR, ed. N.G. Dimitriev, Roma: Fao and Unep, 1989.
  • Baydur, Nezahat. Kültepe (Kanes) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1970.
  • Bolman, Elizabeth. Monastic Visions: Wall Paintings in the Monastery of St. Antony at the Red Sea. New Heaven and London: Yale University Press, 2002.,
  • Chatzelis Georgios ve Jonathan Harris, A Tenth-Century Byzantine Military Manual: The Sylloge Tacticorum. New York: Routledge, 2017.
  • Cooper, J. Eric, ve Michael J.Decker. Life and Society in Byzantine Cappadocia. New York: Springer, 2012.
  • Crosby, Jeff, ve Shelley Ann Jackson. A History of Hors Breeds. New York: Tundra Books, 2011.
  • Çorağan Karakaya, Nilay. “2009 Yılı Kayseri’nin Yeşilhisar İlçesi Erdemli Köyü’ndeki Bizans Yerleşimi Yüzey Araştırması.” içinde 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. 3, ed. A. Naci Toy ve Candaş Keskin, Ankara: Allâme Tanıtım Matbaacılık, 2011.
  • Çorağan Karakaya, Nilay, “Erdemli”, Kayseri Ansiklopedisi, C. 2, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2010, 198-208.
  • Çorağan Karakaya, Nilay. “Dünya Mirasında Türkiye: Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kayalık Sitleri.” içinde Türkiye’nin Kültürel Mirası-1, ed. Canan Parla, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2597, 2012.
  • Durand, Jannic. “Mosaique Portative.” içinde BYZANCE: L'art Byzantin Dans Les Collections Publiques Françaises, ed. Jannic Durand, Paris: Musée du Louvre, 1992.
  • Esin, Ufuk. “Doğal Çevre ve Kültürler.” içinde Kapadokya, ed. Metin Sözen, İstanbul: Ayhan Şahenk Vakfı, 1998.
  • Folda, Jaroslav. “Crusader Art.” içinde The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era A.D. 843-126, ed. Helen Evans, William Wixom, New York: Metropolitan Museum of Art, 1997.
  • Grabar, André. L’empereur Dans L’art Byzantin: Recherches Sur L’art Oficiel De L’empire d’Orient. Paris: Publications de la Faculté des Lettres de Strasbourg, 1936.
  • Gregory, Timothy E. Bizans Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
  • Grotowski Piotr, Arms and Armour of the Warrior Saints: Tradition and Innovation in Byzantine Iconography (843–1261). The Medieval Mediterranean 87, Leiden-Boston: Brill, 2010.
  • Haldon, John F. Byzantine Praetorians: An Administrative, Institutional and Social Survey of the Opsikion and Tagmata, c. 580-900. Bonn: Dr. Rudolf Habelt GMBH, 1984.
  • Haldon, John F. “Constantine Porphyrogenitus Three Treatises On Imperial Military Expeditions.” içinde Vienna Corpus Fontium Historiae Byzantinae 28, ed. John Haldon, Wien: Österreichischen Akademie Der Wissenschaftens, 1990.
  • Heath, Ian, ve Angus McBride. Byzantine Armies 886-1118. London: Osprey Publishing, 1979.
  • Heath, Ian. Byzantine Armies 1118-1461 AD. London: Osprey Publishing, 1995.
  • Hendricks, Bonnie L., “Kabarda”, International Encyclopedia of Horse Breeds, University of Oklahoma Press, Oklahoma 2007, 244-245.
  • Hugh, Arnold ve Martin Jones. The later Roman Empire, 284-602: A Social Economic And Administrative Survey. Vol. II. , Oxford: Basil Blackwell, 1964.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. Les Eglises Byzantines De Cappadoce, Le Programme Iconographie de l’apside et de ses Abords. Paris: CNRS Éditions, 1991.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. La Cappadoce Un Siècle Après G. De Jerphanion I. Paris: Geuthner, 2015.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. “Nouvelles Données Sur Le IXe Siècle En Cappadoce: L’église D’Içeridere", Zbornik Radova Vizantoloskog Instituta 44, S.1 (2007): 73-86.
  • Jolivet-Lévy, Catherine. “Les Cavaliers de Karbala”, Zograf 33(2009): 19-31.
  • Kalas Veronica, “The 2004 Survey of the Byzantine Settlement at Selime-Yaprakhisar in the PeristremaValley, Cappadocia,” Dumbarton Oaks Papers 60 (2006): 271-293.
  • Karahan, Anne. “The Image of God in Byzantine Cappadocia and the Issue of Supreme Transcendence”, Studia Patristica 7 (2013): 97-111.
  • Kazhdan, Alexander ve John W. Nesbitt, “Horse”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 2, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 948.
  • Kazhdan, Alexander, “Strategos”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 1964.
  • Kazhdan, Alexander, “Praefectus Praetorio”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991,1710-1711.
  • Kazhdan, Alexander. “Tourmaches”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 2100-2101.
  • Kazhdan, Alexander. “The Peasantry.” içinde The Byzantines, ed. G. Cavallo, Chicago, The University of Chicago Press, 1997.
  • Kınal, Füruzan. “Eski Önasya’da Ehli Atın Tarihi”, Belleten 17, S. 66 (Nisan 1953): 179-192.
  • Kolias, Taxiarchis G. "The Horse in the Byzantine world." içinde Le Cheval Dans Les Sociétés Antiques Et Médiévales. Actes Des Journées D’étude İnternationales Organisées Par l’UMR 7044 (Étude des civilisations de l’Antiquité), ed. Stavros Lazaris, Turnhout: Brepols Publishers, 2012.
  • Kuvanç, Rıfat ve Gökçe Bilcan. “At Koşum Takımları,” Zaiahina’nın Bronzları, ed. Erkan Konyar, Kenan Işık, Rıfat Kuvanç vd. , İstanbul: Doğubeyazıt Belediyesi Kültür Yayınları, 2018.
  • Maraşlı, Savaş.“Ortaçağ Anadolu’sunda Süvari Konulu Tasvirler.” Yayımlanmamış Doktora Tezi., Erciyes Üniversitesi, 2014.
  • McCormick, Michael.Eternal Victory: Triumphal Rulership in Late Antiquity, Byzantium and the Early Medieval West.Cambridge: Cambridge University Press, 1986.
  • McCabe, Anne. A Byzantine Encyclopaedia of Horse Medicine: The Sources, Compilation, and Transmission of The Hippiatrica. Oxford: Oxford University Press, 2007.
  • MacMullen, Ramsay. “Three Notes on Imperial Estates”, The Classical Quarterly (New Series) 12, S. 2 (Kasım 1962): 277-282.
  • Molacek, Elizabeth Mary.“Roman Wall Painting and the Art of Vision.”Yayımlanmamış Doktora Tezi., University of Virginia, 2014.
  • Oberhelman, Steven M. Bizans’ta Rüya Tabirnameleri: Giriş, Çeviri ve Yorumlarıyla Birlikte Altı Oneirokritika. çev. Arzu Akgün. İstanbul: Yap Kredi Yayınları, 2019.
  • Oikonomidès, Nicolas. Les Listes de Préséance Byzantines des IXe et Xe siècles. Paris: Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique, 1972.
  • Onur, Fatih. Ioannes Lydos ve Peri Arkhon. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2013.
  • Ousterhout, Robert. “Secular Architecture.” içinde The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era A.D. 843-126, ed. Helen Evans, William Wixom, New York: Metropolitan Museum of Art, 1997.
  • Ousterhout, Robert. A Byzantine Settlement in Cappadocia. Washington D.C.: DOAKS Studies XLII, 2011.
  • Ousterhout, Robert. Visualizing Community, Material Culture And Settlement in Byzantine Cappadocia Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 2017.
  • Öztürk, Fatma Gül.“A Comparative Architectural Investigation of the Middle Byzantine Courtyard Complexes in Açıksaray-Cappadocia: Questions of Monastic and Secular Settlement Açıksaray.” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi., 2010.
  • Parnell, David Alan. “The Emperor and His People at the Chariot Races in Byzantium”, The International Journal of the History of Sport 37, S.3-4 (Haziran 2020): 233-245.
  • Patlagean Evelyne. “Observations sur la chasse à Byzance aux IXe-XIe siècles”, Bulletin de la Société Nationale des Antiquaires de France, (1978-1979, 1982): 247-248.
  • Peker, Nilüfer. “Kapadokya’da Bir Atölye: Bahçeli İçeridere Kilisesi Resim Programı”,Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ 3, (2009): 75-90.
  • Peker, Nilüfer. “Gülşehir Karşı Kilise Duvar Resimleri,” On İkinci ve On Üçüncü Yüzyıllarda Bizans Dünyasında Değişim, ed. Ayla Ödekan, Engin Akyürek ve Nevra Necipoğlu, İstanbul: Vehbi Koç Vakfı, 2007.
  • Peker, Nilüfer ve Tolga B. Uyar. “Güzelöz - Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşimleri 2012.” içinde 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, ed. Adil Özme Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Basımevi, 2014.
  • Peker, Nilüfer ve Tolga B. Uyar. “Güzelöz – Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşmeleri 2009.” İçinde 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1, ed. A. Naci Toy ve Candaş Keskin, Ankara: Allâme Tanıtım Matbaacılık, 2011).
  • Prokopios. Bizans’ın Gizli Tarihi. çev. Orhan Duru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
  • Restle, Marcell. Byzantine Wall Painting in Asia Minor I-II-III. Shannon: Irish University Press, 1967.
  • Rodley, Lyn. “The Pigeon House Church, Cavusin", Jahrbuch der Osterreichischen Byzantinistik 33, (1983): 301-339.
  • Rodley, Lyn. Cave Monasteries of Byzantine Cappadocia. New York: Cambridge University Press, 1985.
  • Schminck, Andreas, “Codex Theodosianus”, Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 1, ed. Alexander P. Kazhdan, Oxford University Press, New York 1991, 475.
  • Sevin, Veli. “Güzel Atlar Ülkesi.” içinde Kapadokya, ed. Metin Sözen, İstanbul: Ayhan Şahenk Vakfı, 1998.
  • Shevchenko, Danil, Yulia Sadovskaya, Vladimir Shkondin, Yegor Zhurbin, Alexey Ostrovsky. “Rock-Cut Church Göreme 31 (Cappadocia, Turkey): New Data from the Study in Situ (2014–2015).” Scrinium 17, S.1 (2021): 274-290.
  • Smith, J. Warren. “Macrina, Tamer of Horses And Healer Of Souls: Grief and The Therapy of Hope in Gregory Of Nyssa's De Anıma Et Resurrectione”, The Journal of Theological Studies 52 S.1, (2001): 37-60.
  • Stylianou, Andreas ve Judith A. Stylianou.The Painted Churches of Cyprus Treasures of Byzantine Art., Nicosia: A.g. Leventis Foundation, 1997.
  • Süslü, Özden. “Figürlü Bir Taş Üzerine Düşünceler”, Sanat Tarihi Dergisi 3, S.3 (Mart 1984): 172-179.
  • Tanburoğlu, Nermin. “Kapadokya Bölgesi Göreme Vadisinde Bulunan Karanlık Kilise Duvar Resimleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Hacettepe Üniversitesi, 2001.
  • Thierry Nicole. “Un atelier Cappadocien du XIe siècle à Maçan-Göreme”, Cahiers Archéologiques. Fin de l'antiquité et Moyen Âge 44, (1996): 117-140.
  • Thierry Nicole. “Yusuf Koç Kilisesi Eglise Rupestre De Cappadoce”, Mansel’e Armağan I,Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1974.
  • Thierry Nicole.“Portraits Funéraires Inédits De Deux Officiers Byzantins Morts Au Combat Sur Les Frontières De La Cappadoce. Étude préliminaire”, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας / Deltion of the Christian Archaeological Society, (2009): 169-176.
  • Thierry, Nicole. “Art Byzantin Du Haut Moyen Âge En Cappadoce: L'église N°3 De Mavrucan”,Journal Des Savants 4, S.1 (1972): 233-269.
  • Thierry, Nicole. “Le culte du cerf en Anatolie et la Vision de saint Eustathe”, Monuments et Mémoires de la Fondation Eugène Piot 72, (1991): 33-100.
  • Tütüncü Çağlar, Filiz. “Tracing the Hoof-prints of Byzantine History: Horses and Horse Breeding in the Middle Byzantine Period.” İçinde Questions, Approaches, and Dialogues in Eastern Mediterranean Archaeology, ed. Ekin Kozal, Murat Akar, Yağmur Heffron vd., Münster: Ugarit Verlag, 2017.
  • Tütüncü, Filiz. “The Land of Beautiful Horses: Stables in Middle Byzantine Settlements of Cappadocia.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., Bilkent Üniversitesi, 2008.
  • Uyar B, Tolga. “Art Et Société En Pays De Rum: Les Peintures Byzantines Du XIIIe Siècle En Cappadoce.” Yayımlanmamış Doktora Tezi., Université Panthéon-Sorbonne Histoire De l'Art, 2011.
  • Van Dam Raymond. Kingdom of Snow: Roman Rule and Greek Culture in Cappadocia. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2002.
  • Yılmaz Orhan ve Mehmet Ertuğrul, “Atlarda Nişane.” Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2, S.1, (2012): 83-90.
  • Yılmaz Orhan ve Mehmet Ertuğrul. “Atlarda Yürüyüş Çeşitleri ve Kusurları.” Akademik Ziraat Dergisi 2 S.1, (2013): 43-54.
  • Yılmaz, Ahmet ve Ali Toraman, “Türk Kültüründe At Kuyruğu Bağlama ve Kesme Geleneği Üzerine Bazı Tetkikler,” History Studies 12, S.3(Haziran 2020): 745-763.
  • Wallace, Sue-Anne.“Byzantine Cappadocia: The Planning and Function of Its Ecclesiastical Structures.”Yayımlanmamış Doktora Tezi., Australian University. 1991.
  • Aralık 11, 2024. https://sozluk.gov.tr/
  • Aralık 5, 2024. https://breeds.okstate.edu/horses/kabarda-horses.html
  • Aralık 16, 2024. http://fotoolaf.de/web_bilder/Kirche22/pages/DSC_0545a.htm
  • Ekim 20, 2024. https://wordscene.wordpress.com/wp-content/uploads/2021/08/dsc4986-1.jpg
  • Ekim 25, 2024. https://wordscene.wordpress.com/wp-content/uploads/2020/11/dsc6316.jpg
  • Nisan 7, 2025. https://www.atbilimleridergisi.com.tr/atlarda-pesoa-kullanimi/
Toplam 85 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat Tarihi, Bizans Tarihi
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Metin Kaya 0000-0003-1368-7537

Erken Görünüm Tarihi 25 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 26 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 2 Ocak 2025
Kabul Tarihi 6 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Kaya, M. (2025). Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 8(1), 328-361. https://doi.org/10.48120/oad.1611933
AMA Kaya M. Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları. OAD. Haziran 2025;8(1):328-361. doi:10.48120/oad.1611933
Chicago Kaya, Metin. “Bizans’ta Atçılık Ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi 8, sy. 1 (Haziran 2025): 328-61. https://doi.org/10.48120/oad.1611933.
EndNote Kaya M (01 Haziran 2025) Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi 8 1 328–361.
IEEE M. Kaya, “Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları”, OAD, c. 8, sy. 1, ss. 328–361, 2025, doi: 10.48120/oad.1611933.
ISNAD Kaya, Metin. “Bizans’ta Atçılık Ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi 8/1 (Haziran 2025), 328-361. https://doi.org/10.48120/oad.1611933.
JAMA Kaya M. Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları. OAD. 2025;8:328–361.
MLA Kaya, Metin. “Bizans’ta Atçılık Ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, c. 8, sy. 1, 2025, ss. 328-61, doi:10.48120/oad.1611933.
Vancouver Kaya M. Bizans’ta Atçılık ve At Figürünün Bizans Kapadokya’sı Duvar Resim Sanatına Yansımaları. OAD. 2025;8(1):328-61.
 Kapak Resmi İndir

       COPE.jpg  open-access-logo.png 32977

Ortaçağ Araştırmaları Dergisi'nde yayınlanan makaleler, Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır. Bilimsel araştırmaları kamuya ücretsiz sunmanın bilginin küresel paylaşımını artıracağı ilkesini benimseyen dergi, tüm içeriğine anında açık erişim sağlamaktadır. Makalelerdeki fikir ve görüşlerin sorumluluğu sadece yazarlarına ait olup Ortaçağ Araştırmaları Dergisi'nin görüşlerini yansıtmazlar.  Kullanım Şartları ve Gizlilik Politikası