Öz
Bu çalışma, 2020-2024 yılları arasında Türkiye’de tamamlanan otuz yedi infodemi tezini bibliyometrik ve tematik açıdan kapsamlı biçimde değerlendirmiştir. İnceleme, tez üretiminin büyük ölçüde yüksek lisans düzeyinde yoğunlaştığını, tıpta uzmanlık araştırmalarının kliniğe dönük boyut kazandırdığını ve doktora çalışmalarının henüz sınırlı kaldığını ortaya koymuştur. Tez metinleri genel olarak orta uzunlukta kaleme alınmıştır. Eş danışmanlık uygulamaları sonucu tez sayısını aşan danışman atamaları yapılmış, bu atamaların önemli bölümü doçent ve profesör ünvanlı akademisyenler tarafından üstlenilmiştir. Anahtar kelime taramasında Covid-19, infodemi ve sosyal medya terimlerinin öne çıktığı tespit edilmiştir. Tematik içerik analizi araştırmaları altı başlık altında toplamış ve en geniş kapsamın dijital ağlarda yanlış bilginin dolaşımını inceleyen sosyal medya dinamikleri temasında yer aldığı sonucuna varılmıştır. Bulgular, infodemi literatürünün pandemi sonrasında dijital odaklı ve disiplinler arası bir yörünge izlediğini göstermiştir. Bununla birlikte ölçek geliştirme, deneysel tasarım ve uluslararası yayın etkileşimi konularında yöntemsel derinliğin artırılmasına ihtiyaç bulunduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
İnfodemi Lisansüstü Tez Bibliyometrik Analiz Tematik İçerik Analizi Sosyal Medya Dezenformasyon Covid-19
Kaynakça
- Boyacı Yıldırım, M. & Özgen, E. (2024). Dijitalleşme ekseninde infodemi ve bilgi düzensizlikleri. Akademik Hassasiyetler, 11(25), 500–529. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1435823
- Cinelli, M., Quattrociocchi, W., Galeazzi, A., Valensise, C. M., Brugnoli, E., Schmidt, A. L., Zola, P., Zollo, F. & Scala, A. (2020). The Covid-19 social media infodemic. Scientific Reports, 10, Article 16598. https://doi.org/10.1038/s41598-020-73510-5
- Coşkun Erçelik, H. (2022). Covid-19 belirsizliğinde infodemi ve aşı kararsızlığı. Journal of Nursology, 25(3), 184–188. https://doi.org/10.5152/JANHS.2022.902401
- Çit, D. & Yavuzdemir, M. (2021). Covid-19 salgınının medya ve bilgi okuryazarlığı izdüşümü: İnfodemi. Kütüphane Arşiv ve Müze Araştırmaları Dergisi, 2(1), 36–46. https://doi.org/10.29228/lamre.49087
- Eysenbach, G. (2009). Infodemiology and infoveillance: Framework for an emerging set of public health informatics methods to analyze search, communication and publication behavior on the Internet. Journal of Medical Internet Research, 11(1), e11. https://doi.org/10.2196/jmir.1157
- Eyüboğlu, E. & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve dijital kamusal alan: Afet dönemi özelinde bir araştırma. TRT Akademi, 8(18), 528–551. https://doi.org/10.37679/trta.1277312
- Gölbaşı, S. D., Metintaş, S. & Önsüz, M. F. (2022). Web sitelerinde yer alan Covid-19 ile ilişkili mitlerin infodemi açısından değerlendirilmesi: Bir içerik analizi. Turkish Journal of Public Health, 20(1), 138–151. https://doi.org/10.20518/tjph.932008
- Islam, M. S., Sarkar, T., Khan, S. H., Kamal, A.-H. M., Hasan, S. M. M., Kabir, A., Yeasmin, D., Islam, M. A., Chowdhury, K. I. A., Anwar, K. S., Chughtai, A. A. & Seale, H. (2020). Covid-19-related infodemic and its impact on public health: A global social media analysis. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 103(4), 1621–1629. https://doi.org/10.4269/ajtmh.20-0812
- Javed, R. T., Shuja, M. E., Usama, M., Qadir, J., Iqbal, W., Tyson, G., Castro, I. & Garimella, K. (2020). A first look at COVID-19 messages on WhatsApp in Pakistan. In M. Atzmueller, M. Coscia, & R. Missaoui (Eds.), Proceedings of the 2020 IEEE/ACM International Conference on Advances in Social Networks Analysis and Mining (ASONAM 2020) (pp. 118–125). IEEE. https://doi.org/10.1109/ASONAM49781.2020.9381360
- Kouzy, R., Abi Jaoude, J., Kraitem, A., El Alam, M. B., Karam, B., Adib, E., Zarka, J., Traboulsi, C., Akl, E. W. & Baddour, K. (2020). Coronavirus goes viral: Quantifying the Covid-19 misinformation epidemic on Twitter. Cureus, 12(3), e7255. https://doi.org/10.7759/cureus.7255
- Scopus (2025). Elsevier. https://www.elsevier.com/solutions/scopus , Erişim Tarihi: 01.05.2025.
- Web of Science (2024). Web of Science (WoS) Core Collection. https://www.webofscience.com/wos/woscc/basic-search , Erişim tarihi: 01.05.2025.
- Word Art, https://wordart.com/create , Erişim Tarihi: 05.05.2025.
- World Health Organization. (2020). Resolution WHA73.1: Covid-19 response (Seventy-third World Health Assembly, 18–19 May 2020). Erişim adresi: https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA73/A73_R1-en.pdf
- YÖK Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp , Erişim Tarihi:01.05.2025.
- Yüksel, E., Kızılcık, A. & Atik, K. (2024). İnfodemi ve Kovid-19 pandemisi: Yalan haberlerin alımlanması. Etkileşim, 13, 28–63. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2024.7.13.240
- Zarocostas, J. (2020). How to fight an infodemic. The Lancet, 395(10226), 676. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30461-X
Öz
This study comprehensively evaluated thirty-seven infodemic-focused theses completed in Türkiye between 2020 and 2024 through bibliometric and thematic lenses. The analysis showed that thesis production is concentrated largely at the master’s level, that medical specialization theses add clinical perspectives, and that doctoral research remains limited in number. The theses are generally of moderate length. Co-supervision practices have led to a total number of advisor assignments that exceeds the thesis count, with most responsibilities assumed by associate and full professors. Keyword screening identified Covid-19, infodemic, and social media as the most frequent terms. Thematic content analysis grouped the research into six categories and found that the broadest coverage lies in the theme of social media dynamics and dissemination mechanisms, which investigates the spread of misinformation in digital networks. The findings indicate that post-pandemic infodemic literature follows a digitally oriented and interdisciplinary trajectory. Nevertheless, the field needs greater methodological depth through scale development, experimental design, and increased engagement with international publications.
Anahtar Kelimeler
Infodemic Graduate Theses Bibliometic Analysis Thematic Content Analysis Social Media Disinformation Covid-19
Kaynakça
- Boyacı Yıldırım, M. & Özgen, E. (2024). Dijitalleşme ekseninde infodemi ve bilgi düzensizlikleri. Akademik Hassasiyetler, 11(25), 500–529. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1435823
- Cinelli, M., Quattrociocchi, W., Galeazzi, A., Valensise, C. M., Brugnoli, E., Schmidt, A. L., Zola, P., Zollo, F. & Scala, A. (2020). The Covid-19 social media infodemic. Scientific Reports, 10, Article 16598. https://doi.org/10.1038/s41598-020-73510-5
- Coşkun Erçelik, H. (2022). Covid-19 belirsizliğinde infodemi ve aşı kararsızlığı. Journal of Nursology, 25(3), 184–188. https://doi.org/10.5152/JANHS.2022.902401
- Çit, D. & Yavuzdemir, M. (2021). Covid-19 salgınının medya ve bilgi okuryazarlığı izdüşümü: İnfodemi. Kütüphane Arşiv ve Müze Araştırmaları Dergisi, 2(1), 36–46. https://doi.org/10.29228/lamre.49087
- Eysenbach, G. (2009). Infodemiology and infoveillance: Framework for an emerging set of public health informatics methods to analyze search, communication and publication behavior on the Internet. Journal of Medical Internet Research, 11(1), e11. https://doi.org/10.2196/jmir.1157
- Eyüboğlu, E. & Kodak, D. (2023). İnfodemi ve dijital kamusal alan: Afet dönemi özelinde bir araştırma. TRT Akademi, 8(18), 528–551. https://doi.org/10.37679/trta.1277312
- Gölbaşı, S. D., Metintaş, S. & Önsüz, M. F. (2022). Web sitelerinde yer alan Covid-19 ile ilişkili mitlerin infodemi açısından değerlendirilmesi: Bir içerik analizi. Turkish Journal of Public Health, 20(1), 138–151. https://doi.org/10.20518/tjph.932008
- Islam, M. S., Sarkar, T., Khan, S. H., Kamal, A.-H. M., Hasan, S. M. M., Kabir, A., Yeasmin, D., Islam, M. A., Chowdhury, K. I. A., Anwar, K. S., Chughtai, A. A. & Seale, H. (2020). Covid-19-related infodemic and its impact on public health: A global social media analysis. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene, 103(4), 1621–1629. https://doi.org/10.4269/ajtmh.20-0812
- Javed, R. T., Shuja, M. E., Usama, M., Qadir, J., Iqbal, W., Tyson, G., Castro, I. & Garimella, K. (2020). A first look at COVID-19 messages on WhatsApp in Pakistan. In M. Atzmueller, M. Coscia, & R. Missaoui (Eds.), Proceedings of the 2020 IEEE/ACM International Conference on Advances in Social Networks Analysis and Mining (ASONAM 2020) (pp. 118–125). IEEE. https://doi.org/10.1109/ASONAM49781.2020.9381360
- Kouzy, R., Abi Jaoude, J., Kraitem, A., El Alam, M. B., Karam, B., Adib, E., Zarka, J., Traboulsi, C., Akl, E. W. & Baddour, K. (2020). Coronavirus goes viral: Quantifying the Covid-19 misinformation epidemic on Twitter. Cureus, 12(3), e7255. https://doi.org/10.7759/cureus.7255
- Scopus (2025). Elsevier. https://www.elsevier.com/solutions/scopus , Erişim Tarihi: 01.05.2025.
- Web of Science (2024). Web of Science (WoS) Core Collection. https://www.webofscience.com/wos/woscc/basic-search , Erişim tarihi: 01.05.2025.
- Word Art, https://wordart.com/create , Erişim Tarihi: 05.05.2025.
- World Health Organization. (2020). Resolution WHA73.1: Covid-19 response (Seventy-third World Health Assembly, 18–19 May 2020). Erişim adresi: https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA73/A73_R1-en.pdf
- YÖK Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp , Erişim Tarihi:01.05.2025.
- Yüksel, E., Kızılcık, A. & Atik, K. (2024). İnfodemi ve Kovid-19 pandemisi: Yalan haberlerin alımlanması. Etkileşim, 13, 28–63. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2024.7.13.240
- Zarocostas, J. (2020). How to fight an infodemic. The Lancet, 395(10226), 676. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30461-X
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Gazetecilik, Gazetecilik Çalışmaları, İletişim Çalışmaları, Sosyal Medya Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Mayıs 2025 |
| Kabul Tarihi | 17 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
