Öz
The minstrelsy (Ozanlık) tradition is a deeply rooted cultural practice that has existed since the emergence of the Turks on the historical stage. It has lived on for centuries as an integral part of folk culture. The minstrels, who have played a significant role in forming, preserving, and transmitting this tradition to the present day, began to be referred to as “Âşık” over time. Typically accompanied by the saz, these poets and singers have addressed a wide range of topics in their works, shedding light on history. Among the prominent representatives of this tradition in the 20th century, Âşık Feyzullah Çınar expressed the language, emotions, and thoughts of his era and became the voice of the people. By performing the works of previous minstrels and those of his contemporaries, he contributed to transmitting these works from generation to generation. This study examines the artistic identity, musical productions, and cultural heritage of Feyzullah Çınar, one of the important representatives of the Anatolian minstrelsy tradition in the 20th century. Growing up in the Sivas region, where Alevi-Bektashi beliefs are prominent, Çınar not only continued the traditional minstrel culture but also brought a critical perspective to social issues in his works. The study utilizes qualitative research methods, particularly document analysis, to examine the artist’s poems, records, concert recordings, and academic sources written about him. Through musical analysis, the themes, musical structures, performance techniques, and cultural values highlighted in Feyzullah Çınar’s works have been identified. The findings show that Çınar was a folk poet, cultural transmitter, and social critic. This study is of great importance for better understanding Çınar’s influence on Turkish folk music and Anatolian culture and for passing on his legacy to future generations.
Anahtar Kelimeler
bardic tradition minstrel Feyzullah Çınar cultural heritage Turkish folk music
Kaynakça
- Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik (Çalışma raporu). Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Düzenli, P. (2014). İslâm kültür tarihinde mûsiki. Kayıhan Yayınları.
- Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Erdener, Y. (1992). Halk türküleri koro için çoksesli hâle getirilmeli midir?. S. Turhan (Ed.), Türk halk musikîsinde çeşitli görüşler içinde (s. 114). Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Ergün, C. (2007). Halk şairi Feyzullah Çına üzerine bir araştırma. [Lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Kaptan, Z. ve Yurduşen, Y. (2014). Âşık edebiyatı halk şiirinin tarihsel gelişim süreci. Alevilik Araştırmaları Dergisi, (8), 199.
- Karaaslan, S. (2023). “Bu yıl bu dağların karı erimez” adlı eserin makamsal analizi: Feyzullah Çınar icrası. Türk
- Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (108), 183-202.
- Karaduman, İ. (2019). Şehir yaşantısı içinde bir kırsal müzik temsilcisi: Feyzullah Çınar. V. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu, Kütahya.
- Karaduman, İ. ve Bulut, M. (2014). Feyzullah Çınar türkülerinin çok boyutlu içerik çözümlemesi. Turkish
- Studies, 9(5), 1219-1228.
- Kaya, D. (2002). Çamşık ozanları. Ankara.
- Kaynar, Ü. (1996). Türk halk kültürü ve halk müziği. Ege Yayınları.
- Melikoff, I. (2022). Uyur idik uyardılar. Monografi.
- Minheti, M. (1990). Bir Feyzullah Çınar vardı. Ozan Dergisi, (7), 15-22.
- Otyam, F. (1979). Hu Dost. Ozan, 8(5), 43-50.
- Türker Gönül, C. (2024). Anadolu ozanlık geleneği içerisinde Feyzullah Çınar’ın yeri ve besteleri üzerinde müzikal çözümleme (Tez No. 893350) [Yüksek lisans tezi, Ordu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi.
- Yakıcı, A. (2007). Dede Korkut Kitabı’nda görülen ozan tiplerinin türkiye sahası âşıklık geleneğinin oluşumuna etkisi. Milli Folklor, (73), 40-47.
- Yakıcı, A. (2009). Ozan dili çevik olur. Gazi Kitabevi.
- Yalçın, M. (1994). Feyzullah Çınar Dede – Koca Çınar. Kervan, (35), 16-17.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. bs.). Seçkin Yayıncılık.
Öz
Ozanlık geleneği, Türklerin tarih sahnesine çıkışından itibaren var olan, yüzyıllar boyunca halk kültürünün bir parçası olarak yaşamış, köklü bir gelenektir. Bu geleneğin ortaya koyulması, korunması ve bugünlere ulaşması noktasında önemli rol üstlenen ozanlar, zaman içerisinde âşık adıyla anılmaya başlanmıştır. Genellikle saz eşliğinde şiirlerini ve türkülerini söyleyen âşıklar birçok konuyu eserlerinde işleyerek tarihe ışık tutmuşlardır. Geleneğin 20. yüzyıl temsilcileri arasından Âşık Feyzullah Çınar; kendi döneminin dilini, duygularını ve düşüncelerini dile getirmiş, halkın sesi olmuştur. Kendinden önceki ve kendi döneminde yaşayan âşıkların eserlerini seslendirerek nesilden nesile aktarılmasını sağlamıştır. Bu çalışma, Anadolu ozanlık geleneğinin 20. yüzyıldaki önemli temsilcilerinden biri olan Feyzullah Çınar’ın sanatsal kimliğini, müzikal üretimlerini ve kültürel mirasını incelemeyi amaçlamaktadır. Alevi-Bektaşi inancının güçlü olduğu Sivas yöresinde yetişen Çınar hem geleneksel ozanlık kültürünü sürdürmüş hem de eserlerinde toplumsal sorunlara eleştirel bir bakış açısı getirmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak sanatçının şiirleri, plakları, konser kayıtları ve hakkında yazılan akademik kaynaklar incelenmiştir. Müzikal analiz ile Feyzullah Çınar’ın eserlerinde öne çıkan temalar, müzikal yapılar, icra teknikleri ve kültürel değerler belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, Çınar’ın sadece bir halk ozanı değil, aynı zamanda kültürel bir aktarıcı ve toplumsal bir eleştirmen olduğunu göstermektedir. Bu çalışma Feyzullah Çınar’ın hem Türk halk müziği hem de Anadolu kültürü üzerindeki etkilerini daha iyi anlamak ve gelecek nesillere aktarmak açısından büyük önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
ozanlık geleneği aşık Feyzullah Çınar kültürel miras Türk halk müziği
Kaynakça
- Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik (Çalışma raporu). Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Düzenli, P. (2014). İslâm kültür tarihinde mûsiki. Kayıhan Yayınları.
- Elçin, Ş. (1986). Halk edebiyatına giriş. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Erdener, Y. (1992). Halk türküleri koro için çoksesli hâle getirilmeli midir?. S. Turhan (Ed.), Türk halk musikîsinde çeşitli görüşler içinde (s. 114). Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Ergün, C. (2007). Halk şairi Feyzullah Çına üzerine bir araştırma. [Lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Kaptan, Z. ve Yurduşen, Y. (2014). Âşık edebiyatı halk şiirinin tarihsel gelişim süreci. Alevilik Araştırmaları Dergisi, (8), 199.
- Karaaslan, S. (2023). “Bu yıl bu dağların karı erimez” adlı eserin makamsal analizi: Feyzullah Çınar icrası. Türk
- Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (108), 183-202.
- Karaduman, İ. (2019). Şehir yaşantısı içinde bir kırsal müzik temsilcisi: Feyzullah Çınar. V. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu, Kütahya.
- Karaduman, İ. ve Bulut, M. (2014). Feyzullah Çınar türkülerinin çok boyutlu içerik çözümlemesi. Turkish
- Studies, 9(5), 1219-1228.
- Kaya, D. (2002). Çamşık ozanları. Ankara.
- Kaynar, Ü. (1996). Türk halk kültürü ve halk müziği. Ege Yayınları.
- Melikoff, I. (2022). Uyur idik uyardılar. Monografi.
- Minheti, M. (1990). Bir Feyzullah Çınar vardı. Ozan Dergisi, (7), 15-22.
- Otyam, F. (1979). Hu Dost. Ozan, 8(5), 43-50.
- Türker Gönül, C. (2024). Anadolu ozanlık geleneği içerisinde Feyzullah Çınar’ın yeri ve besteleri üzerinde müzikal çözümleme (Tez No. 893350) [Yüksek lisans tezi, Ordu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi.
- Yakıcı, A. (2007). Dede Korkut Kitabı’nda görülen ozan tiplerinin türkiye sahası âşıklık geleneğinin oluşumuna etkisi. Milli Folklor, (73), 40-47.
- Yakıcı, A. (2009). Ozan dili çevik olur. Gazi Kitabevi.
- Yalçın, M. (1994). Feyzullah Çınar Dede – Koca Çınar. Kervan, (35), 16-17.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. bs.). Seçkin Yayıncılık.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Müzikoloji ve Etnomüzikoloji |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 27 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 3 |
