Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ergenlerde Siber Zorbalık: Bilişsel Esneklik ve Duygusal Zekanın Rolü

Yıl 2025, Sayı: 64, 1 - 28, 19.05.2025

Fatma Kıran , Ayşe Kalyon , Fatih Koca

Öz

Bu araştırmanın amacı bilişsel esneklik ve duygusal zekanın ergenlerin siber zorbalık davranışlarını açıklamada rolünü belirlemektir. Araştırma nicel yaklaşıma dayalı olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 162’si kız (%36.5), 282’si erkek (%63.5), toplam 444 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklem grubundaki öğrencilerin yaşları 14-19 arasında değişmektedir. Veri toplama araçları Kişisel Bilgi Formu, Siber Zorbalık Ölçeği, Bilişsel Esneklik Ölçeği ve Duygusal Zeka Ölçeği-Kısa Formu’ndan oluşmaktadır. Bilişsel esneklik ve duygusal zekanın siber zorbalık davranışlarını yordama durumunu belirlemek amacıyla çoklu doğrusal regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucuna göre, siber zorbalığı açıklamaya dönük oluşturulan modelin anlamlı olduğu belirlenmiştir ( R2=.199, ΔR2=.182, F(5,438)=8.83, p<.05). Ayrıca çeşitli demografik değişkenlere göre siber zorbalık puanlarının gruplar arası anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, bilişsel esneklik ve duygusal zeka ergenlerin siber zorbalık davranışlarını anlamlı düzeyde yordamaktadır. Bu çalışma sonucunda elde edilen bulgular literatür bulguları ışığında tartışılmıştır. Bu sonuçların, siber zorbalık davranışlarını azaltmak için geliştirilen müdahale programlarını daha etkili hale getirilebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siber zorbalık Bilişsel esneklik Duygusal zeka Ergenlik

Etik Beyan

Trabzon Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Sosyal ve Beşeri Bilimler kurulu, 19/12/2022 tarihli E-81614018-000-2200054594.

Kaynakça

  • Aboujaoude, E., Savage, M. W., Starcevic, V., & Salame, W. O. (2015). Cyberbullying: Review of an old problem gone viral. Journal of Adolescent Health, 57(1), 10-18. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2015.04.011
  • Akgül, G. (2020). Siber zorbalığın nedenleri üzerine kuramsal açıklamalar. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 149-167.
  • Altan, T., & Eldeleklioğlu, J. (2019). Lise öğrencilerinde siber zorbalığın yordayıcısı olarak siber mağduriyet ve duygusal zekâ. İlkogretim Online, 18(4). https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.641213
  • Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students. Eurasian Journal of Educational Research, 9(34), 167-184.
  • Arıcak, O. T., Kınay, H., & Tanrıkulu, T. (2012). Siber Zorbalık Ölçeği’nin ilk psikometrik bulguları. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 101-114.
  • Arıcak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N., & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. Cyber Psychology & Behavior, 11(3), 253–261. https://doi.org/10.1089/cpb.2007.0016
  • Arthanari, S., Khalique, N., Ansari, M. A., & Faizi, N. ( 2017). Prevalence & determinants of internet addiction among Indian adolescents. Indian Journal of Community Health, 29(01), 89-95. http://dx.doi.org/10.47203/IJCH.2017.v29i01.013
  • Ateş, B., & Güler, M. (2016). Ergenlerde siber zorbalığın yordayıcısı olarak algılanan sosyal yetkinlik ve toplumsal kaygı. Journal of Education Faculty, 18(1), 391-408. https://doi.org/10.17556/jef.01832
  • Avcı, M. (2019). Lise öğrencilerinin olumsuz değerlendirilme korkusu düzeyleri öznel iyi oluş düzeyleri ile sanal zorbalık düzeyleri arasındaki yordayıcı ilişkiler [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Aydın, B. (2023). Examination of the relationship between digital addiction and digital risk-taking, correct usage, cognitive flexibility and emotion regulation. [Doctoral dissertation, Hacettepe University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  • Baroncelli, A., & Ciucci, E. (2014). Unique effects of different components of trait emotionalintelligence in traditional bullying and cyberbullying. Journal of Adolescence, 37, 807 815. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2014.05.0009
  • Başol, G. (2008). Bilimsel araştırma süreci ve yöntem. Kılıç, O. Cinoğlu, M. (Eds.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 113-143). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
  • Bayhan, V. (2020). Z kuşağı lise gençlerinde sosyal medya bağımlılığı ile siber zorbalık ve siber mağduriyet deneyimleri. İlahiyat Akademi, (12), 117-144.
  • Bayraktar, F. (2006). İlköğretimde zorbalık ve kurban olma: Ergenlik öncesi çocuklarda zorbaların, kurbanların, zorba/kurbanların ve katılmayan grubun karşılaştırılması. Türk Psikoloji Bülteni, 38, 43-58.
  • Bingöl, T. Y., & Erkek, Z. Y. (2020). Duygusal zeka ve şiddet. MEYAD Akademi, 1(2), 165-181.
  • Bingöl, N., & Tanrıkulu, T. (2014). Siber zorba ve mağdur olma ile algılanan sosyal destek düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 1(43).
  • Biswas, T., Scott, J. G., Munir, K., Thomas, H. J., Huda, M. M., Hasan, M. M., ... & Mamun, A. A. (2020). Global variation in the prevalence of bullying victimisation amongst adolescents: Role of peer and parental supports. EClinicalMedicine, 20, 100276. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.1002766
  • Bottino, S. M. B., Bottino, C., Regina, C. G., Correia, A. V. L., & Ribeiro, W. S. (2015). Cyberbullying and adolescent mental health: systematic review. Cadernos de Saude Publica, 31, 463-475. https://doi.org.10.1590/0102-311X00036114
  • Buğa, A., Özkamalı, E., Altunkol, F., & Çekiç, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tarzlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 48-58.
  • Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2015). Sosyal bilimler için istatistik (19. baskı). Pegem A Yayıncılık.
  • Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2nd ed.). New York, NY: Routledge.
  • Calvete, E., Orue, I., Estévez, A., Villardón, L., & Padilla, P. (2010). Cyberbullying in adolescents: Modalities and aggressors’ profile. Computers in Human Behavior, 26(5), 1128-1135.
  • Campbell, M. A. (2005). Cyber bullying: An old problem in a new guise?. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 15(1), 68-76. https://doi.org/10.1375/ajgc.15.1.68
  • Canas, J. J., Fajardo, I., & Salmeron, L. (2006). Cognitive flexibility. International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors, 1, 297-301.
  • Canbaz, S., Tevfik-Sunter, A., Peksen, Y., & Canbaz, M. A. (2009). Prevalence of the pathological internet use in a sample of Turkish school adolescents. Iranian Journal of Public Health, 38(4), 64- 71.
  • Cao, F., & Su, L. (2006). Internet addiction among Chinese adolescents: Prevalence and psychological features. Child: Care, Health and Development, 33(3), 275-281. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2006.00715.x
  • Carroll, J. A., & Kirkpatrick, R. L. (2011). Impact of social media on adolescent behavioral health. Oakland, CA: California Adolescent Health Collaborative, 1-6.
  • Cenkseven-Önder, F., & Yalnızca-Yıldırım, S. (2020). Duygusal zeka ve saldırganlık arasındaki ilişkide yaşam doyumunun aracı rolü. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 30-53. https://doi.org/10.33711/yyuefd.671825
  • Chesebro, J. L., & Martin, M. M. (2003). The relationship between conversational sensitivity, cognitive flexibility, verbal aggressiveness and indirect interpersonal aggressiveness. Communication Research Reports, 20(2), 143-150. https://doi.org/10.1080/08824090309388810
  • Çakır, Z. (2022). Spor lisesi öğrencilerinin e-zorbalık ve e-mağduriyet davranışlarına yönelik tutumlarının incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 13(48), 656-671. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3169
  • Çelikkaleli, Ö., Ata, R., & Avcı, R. (2018). Investigation of problematic internet usage in middle adolescence stage in terms of demographic variables. Journal of Computer and Education Research, 6(12), 123-141.
  • Çetinkaya, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde siber zorbalığın yaygınlığı [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çınar, S. E., Tekin, Ö. E., Keçeci, B., & Çetin, D. (2021). Ergenlerde heyecan arayışı, yıkıcı davranışlar ve üst bilişsel farkındalığın siber zorbalığı yordayıcılığı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 54(54), 169-187. https://doi.org/10.15285/maruaebd.881665
  • Çifçi, S. (2010). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık düzeyleri ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çolak, C. (2019). Üniversite öğrencilerinin dijital güvenlik öz yeterlikleri ve çevrimiçi risk alma eğilimlerinin incelenmesi [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Davidson, R. J.,Putnam, K. M., & Larson, C. L. (2000). Dysfunction in the neural circuitry of emotion regulation-A possible prelude to violence. Science, 289(5479), 591–594. https://doi.org/10.1126/science.289.5479.5
  • Déak, G. O. (2004). The development of cognitive flexibility and language abilities. Advances in Child Development and Behavior, 31, 271-327. https://doi.org/10.1016/S0065-2407(03)31007-9
  • Demary, M. K., & Malecki, C. K. (2003). Perceptions of the frequency and importance of social support by students classifed as victims, bullies, and bully/victims in an urban middle school. School Psychology Review, 32(3), 471-489. https://doi.org/10.1080/02796015.2003.12086213
  • Deniz, M. E., Özer, E., & Işık, E. (2013). Duygusal zekâ özelliği ölçeği–kısa formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 407-419.
  • Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010) The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34(3), 241-53. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9276-4
  • Dilmaç, B., & Özkan, C. (2019). Lise öğrencilerinde öznel mutluluk suçluluk ve utancın yordayıcısı olarak siber zorbalık. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 195-212.
  • Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, S. E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 106-124.
  • Dursun, A., & Eraslan-Çapan, B. (2018). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 128-140.
  • Efe, Y. S., Erdem, E., & Vural, B. (2021). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve internet bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 465-473. https://doi.org/10.51982/bagimli.936930
  • Eliçora, R. (2020). Ergenlerde siber mağduriyet ve siber zorbalıkla başa çıkma becerilerinin duygusal zekâ ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Erbiçer, E. S. (2019). Siber zorbalık ve siber mağduriyetin sosyal uyuma ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-24. https://doi.org/10.9779/pauefd.559831
  • Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal Of Educational Research, 27, 31-42. https://doi.org/10.9779/pauefd.559831
  • Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A., & Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177).
  • Espelage, D. L., & Swearer, S. M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here?. School Psychology Review, 32(3), 365-383.
  • Ferrer-Cascales, R., Albaladejo-Blázquez, N., Sánchez-SanSegundo, M., Portilla-Tamarit, I., Lordan, O., & Ruiz-Robledillo, N. (2019). Effectiveness of the TEI program for bullying and cyberbullying reduction and school climate improvement. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(4), 580.
  • Flavell, J. H. (2005). Development of children's knowledge about the mental world. In Growing Points in Developmental Science (pp. 102-122). Psychology Press.
  • Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2008). How to design evaluate research in education (7th ed.). New York: McGraw-Hill Companies, Inc.
  • Fraenkel, J. R. ,Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill
  • Goleman, D. (1998). Duygusal zeka (B. S. Yüksel, Çev.). Varlık. (Orijinal eserin basım tarihi 1995).
  • Goleman, D. (2021). Leadership: The power of emotional intelligence. More Than Sound LLC.
  • Gökbulut, B. (2020). Ortaokul öğrencilerinin akran zorbalığı ve dijital oyun bağımlılığı arasındaki ilişki. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 89-100.
  • Gönenç, N. (2018). Üniversite öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetin duygusal zeka ve psikolojik iyi oluş açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Hesapçıoğlu, S. T., & Yeşilova, H. (2015). Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları. Anatolian Journal of Psychiatry, 16, 284-293.
  • Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2005). Research summary: Cyberbullying victimization. Preliminary findings from an online survey of Internet-using adolescents. http://cyberbullying.us
  • Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2009). Bullying beyond the schoolyard: Preventing and responding to cyberbullying. Thousand Oaks, CA: Sage, Corwin Press.
  • Huang, C. L., Alimu, Y., Yang, S. C., & Kang, S. (2023). What you think is a joke is actually cyberbullying: The effects of ethical dissonance, event judgment and humor style on cyberbullying behavior. Computers in Human Behavior, 107670.
  • Johnco, C., Wuthrich V. M., & Rapee, R. M. (2014). The influence of cognitive flexibility on treatment outcome and cognitive restructuring skill acquisition during cognitive behavioural treatment for anxiety and depression in older adults: Results of a pilot study. Behaviour Research and Therapy, 57, 55-64. https://doi.org/10.10.16/j.brat.2014.04.005
  • Johnson, B. T. (2016). The relationship between cognitive flexibility, coping and symptomatology in psychotherapy [Master thesis, Marquette University]. Milwaukee, Wisconsin.
  • Juvonen, J., & Gross, E. F. (2008). Extending the school grounds? bullying experiences in cyberspace. Journal of School Health, 78(9), 496-505.
  • Kaba, İ., & Doğan, T. (2022). Ergenlerde bilişim teknolojileri kullanımının öz-belirleme kuramı perspektifinde incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 701-729.
  • Karamanlıoğlu, A. U., & Basım, N. (2022). Sosyal zekânın karar verme stiline olan etkisinde bilişsel esnekliğin düzenleyici rolü. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(Kongre Özel Sayı), 148-164.
  • Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi (26. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Kavuk, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve sanal kurban olma durumlarının incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Kavurucu, Ö., & Küçük, L. (2021). Çağın gelişen sorunu siber zorbalık: Çocuk ve ergenlerde siber zorbalığı önleme. Medical Research Reports,4(3), 50-56.
  • Kaynak, A., & Tunç, E (2021). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 85-104.
  • Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-Hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64.
  • Kılıç, K. M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı, zorbalık bilişleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişkiler. Elementary Education Online, 18(2), 549-562. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.562015
  • Kırat, M. N., & Dilmaç, B. (2021). Ergenlerde sanal zorbalık, beden imgesi ve duygusal zekâ arasındaki yordayıcı ilişkiler. OPUS International Journal of Society Researches, 17(35), 1990-2007. https://doi.org/10.26466/opus.761037
  • Khan, F., Limbana, T., Zahid, T., Eskander, N., & Jahan, N. (2020). Traits, trends, and trajectory of tween and teen cyberbullies. Cureus, 12(8), e9738. https://doi.org/10.7759/cureus.9738
  • Kocaman, O., Aktepe, E., & Sönmez, Y. (2017). Isparta il merkezi lise öğrencilerinde olası internet bağımlılığı ile saldırganlık ve empati düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(6), 602-610. https://doi.org/10.5455/apd.260925
  • Kutok, E. R., Dunsiger, S., Patena, J. V., Nugent, N. R., Riese, A., Rosen, R. K., & Ranney, M. L. (2021). A cyberbullying media-based prevention intervekutokntion for adolescents on instagram: Pilot randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 8(9), e26029.
  • Ladd, G. W., & Troop-Gordon, W. (2003). The role of chronic peer difficulties in the development of children’s psychological adjustment problems. Child Development, 74(5), 1344-1367.
  • Lam, T. N., Jensen, D. B., Hovey, J. D., & Roley-Roberts, M. E. (2022). College students and cyberbullying: how social media use affects social anxiety and social comparison. Heliyon, e12556.
  • Lawrence-Neuman, W. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). United States of America: Pearson.
  • Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: Research into cyberbullying and cyber victimization. Australasian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
  • Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Repots, 11, 1-9.
  • Michael, M. J., & Reyes, M. (2021). Cyberbullying victimization as a predictor of depressive symptoms among selected adolescents amidst the COVID-19 pandemic. Makara Human Behavior Studies in Asia, 25(2), 145-152.
  • Modecki, K. L., Minchin, J., Harbaugh, A. G., Guerra, N. G., & Runions, K. C. (2014). Bullying prevalence across contexts: A meta-analysis measuring cyber and traditional bullying. Journal of Adolescent Health, 55(5), 602-611.
  • Nagata, J. M., Yang, J. H., Singh, G., Kiss, O., Ganson, K. T., Testa, A., ... & Baker, F. C. (2022). Cyberbullying and sleep disturbance among early adolescents in the US. Academic Pediatrics, S1876-2859. https://doi.org/10.1016/j.acap.2022.12.007
  • Nazir, T., & Thabassum, L. (2021). Cyberbullying: Definition, types, effects, related factors and precautions to be taken during COVID-19 pandemic. The International Journal of Indian Psychology, 9(4), 480-491.
  • Nelson, T. O., & Narens, L. (1996). Why investigate metacognition? In J. Metcalfe & A. P. Shimamura (Eds.), Metacognition (pp. 1-8). Cambrige, MA: MIT Press.
  • Onaral, G. (2021). Lise öğrencilerinde problemli internet-oyun kullanımı ve neiy/sosyal içe çekilme (hikikomori) riskinin yaygınlığı ve ilişkili değişkenlerin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Ojedokun, O., & Idemudia, E. S. (2014). Burnout among paramilitary personnel in Nigeria: A perspective from conservation of resources theory. South African journal of psychology, 44(1), 106-117.
  • Ormrod, J. E. (2003). Educational psychology. Merill Prentice Hall.
  • Özcan, D. A., & Esen, B. K. (2016). Ergenlerin bilişsel esneklik düzeyleri ile öz yeterliklerinin incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(24), 1-10.
  • Özbey, H., & Başdaş, Ö. (2022). Ergenlerde zorbalık ve siber zorbalığı etkileyen faktörler. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 106-116.
  • Özdemir, M., & Akar, Ö. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17( 4), 605–626.
  • Özdoğan, A. Ç., Haspolat, N. K., Çelik, O., & Yalçın, R. Ü. (2021). Ergenlerde reaktif-proaktif saldırganlık ve bilişsel esneklik: Öfkenin aracı rolü. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(2), 826-851.
  • Özyürek, A. (2019). Kişisel bazı faktörlere göre gençlerin saldırganlık düzeyleri. Proceeding E-Book, 129-135.
  • Öztürk, B. (2023). Y kuşağı üyelerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve farkındalıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(4), 1463-1488.
  • Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2010). Cyberbullying and self‐esteem. Journal of School Health, 80(12), 614-621.
  • Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2011). Traditional and nontraditional bullying among youth: A test of general strain theory. Youth & Society, 43(2), 727-751.
  • Peker, A. (2015). Ergenlerin saldirganlIk ve siber zorbalık davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 61(61), 323-336.
  • Pekşen-Süslü, D. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetin benlik saygısı, anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Peker, A., & Çukadar, F. (2016). Bilişsel esneklik ile sosyal medyayı kullanmaya yönelik tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 66-79.
  • Peker, A., & Yıldız, M. N. (2021). Mediating Role of self-control in the relationship between aggressiveness and cyber bullying. Psychiatry and Behavioral Sciences, 11(1), 40.
  • Polat, Z. D., & Bayraktar, S. (2016). Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyet ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6(1), 115-132.
  • Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: A review. Aggression and Violent Behavior, 15, 112-120.
  • Salmivalli, C., & Isaacs, J. (2005). Prospective relations among victimization, rejection, friendlessness, and children’s self-and peer-perceptions. Child Development, 76(6), 1161-1171.
  • Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
  • Seyran F. (2021). Covid-19 ve siber zorbalık: Uzaktan çalışma üzerine bir değerlendirme. 2.Uluslararası Sosyal Bilimler ve İnovasyon Kongresi, Ankara (Çevrimiçi), 6-27.
  • Sezen, M. F., & Murat, M. (2018). Ergenlerde akran zorbalığı, internet bağımlılığı ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 160-182.
  • Sijtsema, J. L., Veenstra, R., Lindenberg, S., & Salmivalli, C. (2009). Empirical test of bullies status goals: Assessing direct goals, aggression and prestige. Aggressive Behavior, 35, 57-67.
  • Stevens, A.D. (2009). Social problem-solving and cognitive flexibility: Relations to social skills and problem behavior of at-risk young children [Doctoral thesis, Seattle Pacific University].
  • Şahin, E., & Owen, F. (2009). Psikolojik ihtiyaçları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(32), 64-74.
  • Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö., & Er, S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 257-270.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education.
  • Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26(3), 277-287.
  • Tuncer, M., & Tanaş, R. (2022). Bilişsel esneklik ve öz düzenleme becerileri arasındaki ilişki. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 467-479.
  • Türkiye İstatistik Kurumu, (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması (49407). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
  • Yaman, E., & Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3),918-833.
  • Ybarra M. L., & Mitchell K. J. (2004). Youth engaging in online harassment: Associations with caregiver–child relationships, internet use, and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27, 319–336. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2004.03.007
  • Ybarra, M. L., & Mitchell, K. J. (2007). Prevalence and frequency of Internet harassment instigation: Implications for adolescent health. Journal of Adolescent Health, 41(2), 189-195.
  • Ybarra, M.L., Mitchell, K.J, Wolak, J., & Finkelhor, D. (2006). Examining characteristics and associated distress related to internet harassment: Findings from the second youth Internet safety survey. Pediatrics, 118(4), 1169-1177.
  • Yıldırım, İ. (2021). Sosyal medya, dijital bağımlılık ve siber zorbalık ekseninde değişen aile ilişkileri üzerine bir değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1237-1258.
  • Yıldırım, A. F., & Yazgan, Ç. Ü. (2022). Saldırganlığın dijital ortamda yeniden üretimi: Üniversite öğrencilerinin saldırganlık ve siber zorbalık/mağduriyet deneyimlerinin incelenmesi. TRT Akademi, 7(15), 648-675.
  • Yıldız, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ yaşam doyumu ve depresyonun cinsiyet ve sınıf seviyelerine göre etkileri. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 451-474.
  • Zengin, S., & Kesgin, M. T. (2023). Lise öğrencilerinin sanal zorbalık farkındalıklarının yordayıcısı olarak algılanan sosyal yetkinlik, cinsiyet, günlük internet kullanım süresi ve ebeveyn kontrolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 45-52.
  • Zhang, J. H. (2011). Relationship between cognitive flexibility and coping strategies of high school students [Master thesis, Hebei University].
  • Zhu, C., Huang, S., Evans, R., & Zhang, W. (2021). Cyberbullying among adolescents and children: A comprehensive review of the global situation, risk factors, and preventive measures. Frontiers in Public Health, 9, 634909. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.634909

Cyberbullying in Adolescents: The Impact of Cognitive Flexibility and Emotional Intelligence

Yıl 2025, Sayı: 64, 1 - 28, 19.05.2025

Fatma Kıran , Ayşe Kalyon , Fatih Koca

Öz

The aim of this study is to determine the impact of cognitive flexibility and emotional intelligence in explaining adolescents’ acts of cyberbullying. The study was designed with a quantitative approach. The sample of the study consists of a total of 444 high school students: 162 females (36.5%) and 242 males (63.5%), whose ages range from 14 to 19. Data collection tools consist of Personal Information Form, Cyberbullying Scale, Cognitive Flexibility Scale and Emotional Intelligence Questionnaire Scale-Short Form. The results of the analysis indicate that the model created to explain cyberbullying presents statistical significance (R2=.199, ΔR2=.182, F(5,438)=8.83, p<.05). Moreover, cyberbullying scores seem to have differed significantly between groups by various demographic variables. Cognitive flexibility and emotional intelligence can be used to predict the acts of cyberbullying of adolescents in a statistically significant manner. The results obtained as a result of this study have been discussed in light of those results reported in the literature. It is believed that these results can enable intervention programs developed to reduce the acts of cyberbullying to become more effective.

Anahtar Kelimeler

Cyberbullying Cognitive flexibility Emotional intelligence Adolescence

Etik Beyan

Trabzon University Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee dated 19/12/2022 and numbered E-81614018-000-2200054594.

Kaynakça

  • Aboujaoude, E., Savage, M. W., Starcevic, V., & Salame, W. O. (2015). Cyberbullying: Review of an old problem gone viral. Journal of Adolescent Health, 57(1), 10-18. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2015.04.011
  • Akgül, G. (2020). Siber zorbalığın nedenleri üzerine kuramsal açıklamalar. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 149-167.
  • Altan, T., & Eldeleklioğlu, J. (2019). Lise öğrencilerinde siber zorbalığın yordayıcısı olarak siber mağduriyet ve duygusal zekâ. İlkogretim Online, 18(4). https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.641213
  • Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students. Eurasian Journal of Educational Research, 9(34), 167-184.
  • Arıcak, O. T., Kınay, H., & Tanrıkulu, T. (2012). Siber Zorbalık Ölçeği’nin ilk psikometrik bulguları. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 101-114.
  • Arıcak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N., & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. Cyber Psychology & Behavior, 11(3), 253–261. https://doi.org/10.1089/cpb.2007.0016
  • Arthanari, S., Khalique, N., Ansari, M. A., & Faizi, N. ( 2017). Prevalence & determinants of internet addiction among Indian adolescents. Indian Journal of Community Health, 29(01), 89-95. http://dx.doi.org/10.47203/IJCH.2017.v29i01.013
  • Ateş, B., & Güler, M. (2016). Ergenlerde siber zorbalığın yordayıcısı olarak algılanan sosyal yetkinlik ve toplumsal kaygı. Journal of Education Faculty, 18(1), 391-408. https://doi.org/10.17556/jef.01832
  • Avcı, M. (2019). Lise öğrencilerinin olumsuz değerlendirilme korkusu düzeyleri öznel iyi oluş düzeyleri ile sanal zorbalık düzeyleri arasındaki yordayıcı ilişkiler [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Aydın, B. (2023). Examination of the relationship between digital addiction and digital risk-taking, correct usage, cognitive flexibility and emotion regulation. [Doctoral dissertation, Hacettepe University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  • Baroncelli, A., & Ciucci, E. (2014). Unique effects of different components of trait emotionalintelligence in traditional bullying and cyberbullying. Journal of Adolescence, 37, 807 815. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2014.05.0009
  • Başol, G. (2008). Bilimsel araştırma süreci ve yöntem. Kılıç, O. Cinoğlu, M. (Eds.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 113-143). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
  • Bayhan, V. (2020). Z kuşağı lise gençlerinde sosyal medya bağımlılığı ile siber zorbalık ve siber mağduriyet deneyimleri. İlahiyat Akademi, (12), 117-144.
  • Bayraktar, F. (2006). İlköğretimde zorbalık ve kurban olma: Ergenlik öncesi çocuklarda zorbaların, kurbanların, zorba/kurbanların ve katılmayan grubun karşılaştırılması. Türk Psikoloji Bülteni, 38, 43-58.
  • Bingöl, T. Y., & Erkek, Z. Y. (2020). Duygusal zeka ve şiddet. MEYAD Akademi, 1(2), 165-181.
  • Bingöl, N., & Tanrıkulu, T. (2014). Siber zorba ve mağdur olma ile algılanan sosyal destek düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 1(43).
  • Biswas, T., Scott, J. G., Munir, K., Thomas, H. J., Huda, M. M., Hasan, M. M., ... & Mamun, A. A. (2020). Global variation in the prevalence of bullying victimisation amongst adolescents: Role of peer and parental supports. EClinicalMedicine, 20, 100276. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.1002766
  • Bottino, S. M. B., Bottino, C., Regina, C. G., Correia, A. V. L., & Ribeiro, W. S. (2015). Cyberbullying and adolescent mental health: systematic review. Cadernos de Saude Publica, 31, 463-475. https://doi.org.10.1590/0102-311X00036114
  • Buğa, A., Özkamalı, E., Altunkol, F., & Çekiç, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tarzlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 48-58.
  • Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2015). Sosyal bilimler için istatistik (19. baskı). Pegem A Yayıncılık.
  • Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2nd ed.). New York, NY: Routledge.
  • Calvete, E., Orue, I., Estévez, A., Villardón, L., & Padilla, P. (2010). Cyberbullying in adolescents: Modalities and aggressors’ profile. Computers in Human Behavior, 26(5), 1128-1135.
  • Campbell, M. A. (2005). Cyber bullying: An old problem in a new guise?. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 15(1), 68-76. https://doi.org/10.1375/ajgc.15.1.68
  • Canas, J. J., Fajardo, I., & Salmeron, L. (2006). Cognitive flexibility. International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors, 1, 297-301.
  • Canbaz, S., Tevfik-Sunter, A., Peksen, Y., & Canbaz, M. A. (2009). Prevalence of the pathological internet use in a sample of Turkish school adolescents. Iranian Journal of Public Health, 38(4), 64- 71.
  • Cao, F., & Su, L. (2006). Internet addiction among Chinese adolescents: Prevalence and psychological features. Child: Care, Health and Development, 33(3), 275-281. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2006.00715.x
  • Carroll, J. A., & Kirkpatrick, R. L. (2011). Impact of social media on adolescent behavioral health. Oakland, CA: California Adolescent Health Collaborative, 1-6.
  • Cenkseven-Önder, F., & Yalnızca-Yıldırım, S. (2020). Duygusal zeka ve saldırganlık arasındaki ilişkide yaşam doyumunun aracı rolü. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 30-53. https://doi.org/10.33711/yyuefd.671825
  • Chesebro, J. L., & Martin, M. M. (2003). The relationship between conversational sensitivity, cognitive flexibility, verbal aggressiveness and indirect interpersonal aggressiveness. Communication Research Reports, 20(2), 143-150. https://doi.org/10.1080/08824090309388810
  • Çakır, Z. (2022). Spor lisesi öğrencilerinin e-zorbalık ve e-mağduriyet davranışlarına yönelik tutumlarının incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 13(48), 656-671. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3169
  • Çelikkaleli, Ö., Ata, R., & Avcı, R. (2018). Investigation of problematic internet usage in middle adolescence stage in terms of demographic variables. Journal of Computer and Education Research, 6(12), 123-141.
  • Çetinkaya, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde siber zorbalığın yaygınlığı [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çınar, S. E., Tekin, Ö. E., Keçeci, B., & Çetin, D. (2021). Ergenlerde heyecan arayışı, yıkıcı davranışlar ve üst bilişsel farkındalığın siber zorbalığı yordayıcılığı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 54(54), 169-187. https://doi.org/10.15285/maruaebd.881665
  • Çifçi, S. (2010). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık düzeyleri ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Çolak, C. (2019). Üniversite öğrencilerinin dijital güvenlik öz yeterlikleri ve çevrimiçi risk alma eğilimlerinin incelenmesi [Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Davidson, R. J.,Putnam, K. M., & Larson, C. L. (2000). Dysfunction in the neural circuitry of emotion regulation-A possible prelude to violence. Science, 289(5479), 591–594. https://doi.org/10.1126/science.289.5479.5
  • Déak, G. O. (2004). The development of cognitive flexibility and language abilities. Advances in Child Development and Behavior, 31, 271-327. https://doi.org/10.1016/S0065-2407(03)31007-9
  • Demary, M. K., & Malecki, C. K. (2003). Perceptions of the frequency and importance of social support by students classifed as victims, bullies, and bully/victims in an urban middle school. School Psychology Review, 32(3), 471-489. https://doi.org/10.1080/02796015.2003.12086213
  • Deniz, M. E., Özer, E., & Işık, E. (2013). Duygusal zekâ özelliği ölçeği–kısa formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 407-419.
  • Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010) The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34(3), 241-53. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9276-4
  • Dilmaç, B., & Özkan, C. (2019). Lise öğrencilerinde öznel mutluluk suçluluk ve utancın yordayıcısı olarak siber zorbalık. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 195-212.
  • Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, S. E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 106-124.
  • Dursun, A., & Eraslan-Çapan, B. (2018). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 128-140.
  • Efe, Y. S., Erdem, E., & Vural, B. (2021). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve internet bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 465-473. https://doi.org/10.51982/bagimli.936930
  • Eliçora, R. (2020). Ergenlerde siber mağduriyet ve siber zorbalıkla başa çıkma becerilerinin duygusal zekâ ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Erbiçer, E. S. (2019). Siber zorbalık ve siber mağduriyetin sosyal uyuma ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-24. https://doi.org/10.9779/pauefd.559831
  • Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal Of Educational Research, 27, 31-42. https://doi.org/10.9779/pauefd.559831
  • Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A., & Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177).
  • Espelage, D. L., & Swearer, S. M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here?. School Psychology Review, 32(3), 365-383.
  • Ferrer-Cascales, R., Albaladejo-Blázquez, N., Sánchez-SanSegundo, M., Portilla-Tamarit, I., Lordan, O., & Ruiz-Robledillo, N. (2019). Effectiveness of the TEI program for bullying and cyberbullying reduction and school climate improvement. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(4), 580.
  • Flavell, J. H. (2005). Development of children's knowledge about the mental world. In Growing Points in Developmental Science (pp. 102-122). Psychology Press.
  • Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2008). How to design evaluate research in education (7th ed.). New York: McGraw-Hill Companies, Inc.
  • Fraenkel, J. R. ,Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill
  • Goleman, D. (1998). Duygusal zeka (B. S. Yüksel, Çev.). Varlık. (Orijinal eserin basım tarihi 1995).
  • Goleman, D. (2021). Leadership: The power of emotional intelligence. More Than Sound LLC.
  • Gökbulut, B. (2020). Ortaokul öğrencilerinin akran zorbalığı ve dijital oyun bağımlılığı arasındaki ilişki. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 89-100.
  • Gönenç, N. (2018). Üniversite öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetin duygusal zeka ve psikolojik iyi oluş açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Hesapçıoğlu, S. T., & Yeşilova, H. (2015). Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları. Anatolian Journal of Psychiatry, 16, 284-293.
  • Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2005). Research summary: Cyberbullying victimization. Preliminary findings from an online survey of Internet-using adolescents. http://cyberbullying.us
  • Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2009). Bullying beyond the schoolyard: Preventing and responding to cyberbullying. Thousand Oaks, CA: Sage, Corwin Press.
  • Huang, C. L., Alimu, Y., Yang, S. C., & Kang, S. (2023). What you think is a joke is actually cyberbullying: The effects of ethical dissonance, event judgment and humor style on cyberbullying behavior. Computers in Human Behavior, 107670.
  • Johnco, C., Wuthrich V. M., & Rapee, R. M. (2014). The influence of cognitive flexibility on treatment outcome and cognitive restructuring skill acquisition during cognitive behavioural treatment for anxiety and depression in older adults: Results of a pilot study. Behaviour Research and Therapy, 57, 55-64. https://doi.org/10.10.16/j.brat.2014.04.005
  • Johnson, B. T. (2016). The relationship between cognitive flexibility, coping and symptomatology in psychotherapy [Master thesis, Marquette University]. Milwaukee, Wisconsin.
  • Juvonen, J., & Gross, E. F. (2008). Extending the school grounds? bullying experiences in cyberspace. Journal of School Health, 78(9), 496-505.
  • Kaba, İ., & Doğan, T. (2022). Ergenlerde bilişim teknolojileri kullanımının öz-belirleme kuramı perspektifinde incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 701-729.
  • Karamanlıoğlu, A. U., & Basım, N. (2022). Sosyal zekânın karar verme stiline olan etkisinde bilişsel esnekliğin düzenleyici rolü. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(Kongre Özel Sayı), 148-164.
  • Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi (26. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Kavuk, M. (2011). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve sanal kurban olma durumlarının incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Kavurucu, Ö., & Küçük, L. (2021). Çağın gelişen sorunu siber zorbalık: Çocuk ve ergenlerde siber zorbalığı önleme. Medical Research Reports,4(3), 50-56.
  • Kaynak, A., & Tunç, E (2021). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 85-104.
  • Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-Hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 51-64.
  • Kılıç, K. M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı, zorbalık bilişleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişkiler. Elementary Education Online, 18(2), 549-562. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.562015
  • Kırat, M. N., & Dilmaç, B. (2021). Ergenlerde sanal zorbalık, beden imgesi ve duygusal zekâ arasındaki yordayıcı ilişkiler. OPUS International Journal of Society Researches, 17(35), 1990-2007. https://doi.org/10.26466/opus.761037
  • Khan, F., Limbana, T., Zahid, T., Eskander, N., & Jahan, N. (2020). Traits, trends, and trajectory of tween and teen cyberbullies. Cureus, 12(8), e9738. https://doi.org/10.7759/cureus.9738
  • Kocaman, O., Aktepe, E., & Sönmez, Y. (2017). Isparta il merkezi lise öğrencilerinde olası internet bağımlılığı ile saldırganlık ve empati düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(6), 602-610. https://doi.org/10.5455/apd.260925
  • Kutok, E. R., Dunsiger, S., Patena, J. V., Nugent, N. R., Riese, A., Rosen, R. K., & Ranney, M. L. (2021). A cyberbullying media-based prevention intervekutokntion for adolescents on instagram: Pilot randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 8(9), e26029.
  • Ladd, G. W., & Troop-Gordon, W. (2003). The role of chronic peer difficulties in the development of children’s psychological adjustment problems. Child Development, 74(5), 1344-1367.
  • Lam, T. N., Jensen, D. B., Hovey, J. D., & Roley-Roberts, M. E. (2022). College students and cyberbullying: how social media use affects social anxiety and social comparison. Heliyon, e12556.
  • Lawrence-Neuman, W. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). United States of America: Pearson.
  • Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: Research into cyberbullying and cyber victimization. Australasian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
  • Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Repots, 11, 1-9.
  • Michael, M. J., & Reyes, M. (2021). Cyberbullying victimization as a predictor of depressive symptoms among selected adolescents amidst the COVID-19 pandemic. Makara Human Behavior Studies in Asia, 25(2), 145-152.
  • Modecki, K. L., Minchin, J., Harbaugh, A. G., Guerra, N. G., & Runions, K. C. (2014). Bullying prevalence across contexts: A meta-analysis measuring cyber and traditional bullying. Journal of Adolescent Health, 55(5), 602-611.
  • Nagata, J. M., Yang, J. H., Singh, G., Kiss, O., Ganson, K. T., Testa, A., ... & Baker, F. C. (2022). Cyberbullying and sleep disturbance among early adolescents in the US. Academic Pediatrics, S1876-2859. https://doi.org/10.1016/j.acap.2022.12.007
  • Nazir, T., & Thabassum, L. (2021). Cyberbullying: Definition, types, effects, related factors and precautions to be taken during COVID-19 pandemic. The International Journal of Indian Psychology, 9(4), 480-491.
  • Nelson, T. O., & Narens, L. (1996). Why investigate metacognition? In J. Metcalfe & A. P. Shimamura (Eds.), Metacognition (pp. 1-8). Cambrige, MA: MIT Press.
  • Onaral, G. (2021). Lise öğrencilerinde problemli internet-oyun kullanımı ve neiy/sosyal içe çekilme (hikikomori) riskinin yaygınlığı ve ilişkili değişkenlerin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Ojedokun, O., & Idemudia, E. S. (2014). Burnout among paramilitary personnel in Nigeria: A perspective from conservation of resources theory. South African journal of psychology, 44(1), 106-117.
  • Ormrod, J. E. (2003). Educational psychology. Merill Prentice Hall.
  • Özcan, D. A., & Esen, B. K. (2016). Ergenlerin bilişsel esneklik düzeyleri ile öz yeterliklerinin incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(24), 1-10.
  • Özbey, H., & Başdaş, Ö. (2022). Ergenlerde zorbalık ve siber zorbalığı etkileyen faktörler. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 106-116.
  • Özdemir, M., & Akar, Ö. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17( 4), 605–626.
  • Özdoğan, A. Ç., Haspolat, N. K., Çelik, O., & Yalçın, R. Ü. (2021). Ergenlerde reaktif-proaktif saldırganlık ve bilişsel esneklik: Öfkenin aracı rolü. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(2), 826-851.
  • Özyürek, A. (2019). Kişisel bazı faktörlere göre gençlerin saldırganlık düzeyleri. Proceeding E-Book, 129-135.
  • Öztürk, B. (2023). Y kuşağı üyelerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve farkındalıkları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(4), 1463-1488.
  • Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2010). Cyberbullying and self‐esteem. Journal of School Health, 80(12), 614-621.
  • Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2011). Traditional and nontraditional bullying among youth: A test of general strain theory. Youth & Society, 43(2), 727-751.
  • Peker, A. (2015). Ergenlerin saldirganlIk ve siber zorbalık davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 61(61), 323-336.
  • Pekşen-Süslü, D. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve siber mağduriyetin benlik saygısı, anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
  • Peker, A., & Çukadar, F. (2016). Bilişsel esneklik ile sosyal medyayı kullanmaya yönelik tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 66-79.
  • Peker, A., & Yıldız, M. N. (2021). Mediating Role of self-control in the relationship between aggressiveness and cyber bullying. Psychiatry and Behavioral Sciences, 11(1), 40.
  • Polat, Z. D., & Bayraktar, S. (2016). Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyet ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6(1), 115-132.
  • Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: A review. Aggression and Violent Behavior, 15, 112-120.
  • Salmivalli, C., & Isaacs, J. (2005). Prospective relations among victimization, rejection, friendlessness, and children’s self-and peer-perceptions. Child Development, 76(6), 1161-1171.
  • Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
  • Seyran F. (2021). Covid-19 ve siber zorbalık: Uzaktan çalışma üzerine bir değerlendirme. 2.Uluslararası Sosyal Bilimler ve İnovasyon Kongresi, Ankara (Çevrimiçi), 6-27.
  • Sezen, M. F., & Murat, M. (2018). Ergenlerde akran zorbalığı, internet bağımlılığı ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 160-182.
  • Sijtsema, J. L., Veenstra, R., Lindenberg, S., & Salmivalli, C. (2009). Empirical test of bullies status goals: Assessing direct goals, aggression and prestige. Aggressive Behavior, 35, 57-67.
  • Stevens, A.D. (2009). Social problem-solving and cognitive flexibility: Relations to social skills and problem behavior of at-risk young children [Doctoral thesis, Seattle Pacific University].
  • Şahin, E., & Owen, F. (2009). Psikolojik ihtiyaçları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(32), 64-74.
  • Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö., & Er, S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 257-270.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson Education.
  • Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26(3), 277-287.
  • Tuncer, M., & Tanaş, R. (2022). Bilişsel esneklik ve öz düzenleme becerileri arasındaki ilişki. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 467-479.
  • Türkiye İstatistik Kurumu, (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması (49407). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
  • Yaman, E., & Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3),918-833.
  • Ybarra M. L., & Mitchell K. J. (2004). Youth engaging in online harassment: Associations with caregiver–child relationships, internet use, and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27, 319–336. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2004.03.007
  • Ybarra, M. L., & Mitchell, K. J. (2007). Prevalence and frequency of Internet harassment instigation: Implications for adolescent health. Journal of Adolescent Health, 41(2), 189-195.
  • Ybarra, M.L., Mitchell, K.J, Wolak, J., & Finkelhor, D. (2006). Examining characteristics and associated distress related to internet harassment: Findings from the second youth Internet safety survey. Pediatrics, 118(4), 1169-1177.
  • Yıldırım, İ. (2021). Sosyal medya, dijital bağımlılık ve siber zorbalık ekseninde değişen aile ilişkileri üzerine bir değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1237-1258.
  • Yıldırım, A. F., & Yazgan, Ç. Ü. (2022). Saldırganlığın dijital ortamda yeniden üretimi: Üniversite öğrencilerinin saldırganlık ve siber zorbalık/mağduriyet deneyimlerinin incelenmesi. TRT Akademi, 7(15), 648-675.
  • Yıldız, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ yaşam doyumu ve depresyonun cinsiyet ve sınıf seviyelerine göre etkileri. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 451-474.
  • Zengin, S., & Kesgin, M. T. (2023). Lise öğrencilerinin sanal zorbalık farkındalıklarının yordayıcısı olarak algılanan sosyal yetkinlik, cinsiyet, günlük internet kullanım süresi ve ebeveyn kontrolü. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 45-52.
  • Zhang, J. H. (2011). Relationship between cognitive flexibility and coping strategies of high school students [Master thesis, Hebei University].
  • Zhu, C., Huang, S., Evans, R., & Zhang, W. (2021). Cyberbullying among adolescents and children: A comprehensive review of the global situation, risk factors, and preventive measures. Frontiers in Public Health, 9, 634909. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.634909
Toplam 126 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Okul Psikolojik Danışmanlığı
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Fatma Kıran 0000-0003-2342-540X

Ayşe Kalyon 0000-0002-3374-7528

Fatih Koca 0000-0002-3754-7283

Erken Görünüm Tarihi 16 Mayıs 2025
Yayımlanma Tarihi 19 Mayıs 2025
Gönderilme Tarihi 25 Ekim 2023
Kabul Tarihi 17 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 64

Kaynak Göster

APA Kıran, F., Kalyon, A., & Koca, F. (2025). Ergenlerde Siber Zorbalık: Bilişsel Esneklik ve Duygusal Zekanın Rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(64), 1-28.
 Kapak Resmi İndir

27767https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/