Öz
Morton’a (Feldman) Göndermeler eserinin el yazması partisyonu üzerinden ilk kez yürütülen bu çalışmada, eseri oluşturan 36 tane kısa kesitin nasıl bir bütünü oluşturduğu, bu kesitlerin birbirleriyle olan ilişkileri, 20. yy.ın önemli figürlerinden Morton Feldman’ın Usmanbaş tarafından nasıl algılandığı ve söz konusu eserde nasıl göndermede bulunduğunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Yürütülen çalışmada, dizisel olmayan atonal bir müzikte seslerin nasıl organize edilmiş olabileceği hakkında tespitlerde bulunulmuş, eser süresince kullanılan ses malzemesinin niteliğinin belirlenmesi, tasnif edilmesi ve birbirleriyle olan ilişkilerinin saptanması konusunda yöntem olarak pitch class set teori (set teori) esas alınmıştır. Araştırma sonucunda birbirinden bağımsız gibi görünen 36 kesitin, kullanılan pitch class set’lerin göz önüne alınmasıyla belirlenen sekiz temel kesite dayandığı, diğer kesitlerin bu sekiz temel kesit etrafında üçer, dörder ve altışarlı olacak şekilde kümelenerek bir bütün oluşturulduğu görülmüştür. Bu bağlamda Usmanbaş’ın Feldman’a, ilk bakışta birbirinden bağımsız gibi görünen müzik fikirlerinin bir araya getirilmesiyle müziğin tasarlanması ve müzikal akıştaki süreklilik konularında göndermede bulunduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
İlhan Usmanbaş Morton Feldman Morton’a (Feldman) Göndermeler Pitch Class Set Teori
Kaynakça
- Aydoğan, B.E. (2021). Dali'den Üç Resim: İlhan Usmanbaş'ın Müziği Bağlamında Müzik ve Görsel Sanatlar Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi
- Aygün, B. (2020). İlhan Usmanbaş'ın Viyolonsel Eserlerinin Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Boran, İ. (1999). İlhan Usmanbaş ve Cengiz Tanç'ın Orkestra Yapıtlarında Tını ve Doku Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Cope, D. (1997). Techniques of the Contemporary Composer, Schirmer Cengage Learning, USA.
- Demir, P. (2021). İlhan Usmanbaş'ın Hayatı ve Çağdaş Türk Müziğine Katkıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi
- Forte, A. (1973). The Structure of Atonal Music, Yale University Press, New Haven and London.
- Gökayaz, C. (2022). İlhan Usmanbaş'ın Yaylı Dördül-70 Eserinin Formal ve Çalış Teknikleri Bakımından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi
- İlyasoğlu, E. (1993). İlhan Usmanbaş’a Armağan, Sevda Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, Ankara.
- İlyasoğlu, E. (2009). Zaman İçinde Müzik, 9.Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Kostka, S. (2016). Materials and Techniques of Post-Tonal Music, Fourth Edition, Routledge, New York.
- Nemutlu, M. (2015). “Sekizil Üzerine”, Perpetuum Mobile, (Ed: Köksal, A., Nemutlu, M., Şenürkmez, K.Y.) Pan Yayıncılık, İstanbul.
- Özler, E.H. (2007). Bakışsız Bir Kedi Kara, Kareler ve Şenlikname Adlı Yapıtları Bağlamında İlhan Usmanbaş'ın Müzik Dilinin Çağdaş Türk Şiiriyle İlişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Rahn, J. (1980). Basic Atonal Theory, Schirmer Books, New York.
- Say, A. (2009). Müzik Sözlüğü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara.
- Sazer, G. (2023). “İlhan Usmanbaş Keman Piyano Sonat’ının Form Açısından İncelenmesi: İlhan Usmanbaş Keman Piyano Sonat’ının Form Açısından İncelenmesi”, Türk Müziği, 3(2), 167–184.
- Sonakın, E.M. (2009). İlhan Usmanbaş'ın Klarinet ve Piyano için Üç Sonatin'i (Üç Sonatin'in Çalgı ve Yazı Teknikleri Bakımından Bestecinin Diğer Klarinet Müzikleriyle Ele Alınması). (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Straus, J.N. (2016). Introduction to Post-Tonal Theory, Fourth Edition, W.W. Norton & Company, New York.
- Şanver, A.Z. (2016). İlhan Usmanbaş'ın Solo Flüt için 'Fl. -75' ve Hasan Uçarsu'nun Flüt ve Piyano için'...Zamansal Çelişkiler Kenti, İstanbul...' Adlı Yapıtlarının Yapısal İncelenmesi. (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Türkoğlu, A. (2022). İlhan Usmanbaş'ın 'Ölümsüz Deniz Taşlarıydı' Eserinin Müziksel Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Uçarsu, H. (2015). “İlhan Usmanbaş’ın Müziğinde Geleneğin İzleri”, Perpetuum Mobile, (Ed: Köksal, A., Nemutlu, M., Şenürkmez, K.Y.) Pan Yayıncılık, İstanbul.
- Usmanbaş, İ. (1999). Morton’a (Feldman) Göndermeler, El Yazması Partisyon.
- Yavuz, D. (2019). “İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı Monoritmica’nın İncelenmesı̇”, Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 1/2, 1-14.
- Yüksek, S. (2019). İlhan Usmanbaş'ın Üretiminde Dizisellik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Yüksek, S. (2023). “Analysis of İlhan Usmanbaş’s Three Musical Poems, Three Paintings by Dali and Five Etudes for Violin and Piano in the context of 12-tone Technique and Integral Serialism”, Journal of Music Theory and Transcultural Music Studies, 1(1), 1-22.
Öz
This study, the first to be carried out on the manuscript score of Morton'a (Feldman) Göndermeler, aimed to show how the 36 short sections that make up the work form a whole, how these sections relate to each other, how Morton Feldman, one of the important figures of the 20th century, was perceived by Usmanbaş, and how he made references in the work in question. The study has determined how the sounds could have been organised in a nonserial atonal music and has taken the pitch class set theory (set theory) as a method for determining the quality of the sound material used in the work, classifying them, and determining their relationships to each other. As a result of the research, it was seen that the 36 sections, which seem to be independent from each other, are based on eight basic sections determined by considering the pitch class sets used, and the other sections are clustered around these eight basic sections in threes, fours, and sixes to form a whole. In this context, it is clear that Usmanbaş refers to Feldman in terms of musical design, bringing together musical ideas that at first glance seem independent of each other and continuity in the musical flow.
Anahtar Kelimeler
İlhan Usmanbaş Morton Feldman Morton’a (Feldman) Göndermeler Pitch Class Set Theory
Kaynakça
- Aydoğan, B.E. (2021). Dali'den Üç Resim: İlhan Usmanbaş'ın Müziği Bağlamında Müzik ve Görsel Sanatlar Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi
- Aygün, B. (2020). İlhan Usmanbaş'ın Viyolonsel Eserlerinin Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Boran, İ. (1999). İlhan Usmanbaş ve Cengiz Tanç'ın Orkestra Yapıtlarında Tını ve Doku Özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Cope, D. (1997). Techniques of the Contemporary Composer, Schirmer Cengage Learning, USA.
- Demir, P. (2021). İlhan Usmanbaş'ın Hayatı ve Çağdaş Türk Müziğine Katkıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi
- Forte, A. (1973). The Structure of Atonal Music, Yale University Press, New Haven and London.
- Gökayaz, C. (2022). İlhan Usmanbaş'ın Yaylı Dördül-70 Eserinin Formal ve Çalış Teknikleri Bakımından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi
- İlyasoğlu, E. (1993). İlhan Usmanbaş’a Armağan, Sevda Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, Ankara.
- İlyasoğlu, E. (2009). Zaman İçinde Müzik, 9.Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Kostka, S. (2016). Materials and Techniques of Post-Tonal Music, Fourth Edition, Routledge, New York.
- Nemutlu, M. (2015). “Sekizil Üzerine”, Perpetuum Mobile, (Ed: Köksal, A., Nemutlu, M., Şenürkmez, K.Y.) Pan Yayıncılık, İstanbul.
- Özler, E.H. (2007). Bakışsız Bir Kedi Kara, Kareler ve Şenlikname Adlı Yapıtları Bağlamında İlhan Usmanbaş'ın Müzik Dilinin Çağdaş Türk Şiiriyle İlişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Rahn, J. (1980). Basic Atonal Theory, Schirmer Books, New York.
- Say, A. (2009). Müzik Sözlüğü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara.
- Sazer, G. (2023). “İlhan Usmanbaş Keman Piyano Sonat’ının Form Açısından İncelenmesi: İlhan Usmanbaş Keman Piyano Sonat’ının Form Açısından İncelenmesi”, Türk Müziği, 3(2), 167–184.
- Sonakın, E.M. (2009). İlhan Usmanbaş'ın Klarinet ve Piyano için Üç Sonatin'i (Üç Sonatin'in Çalgı ve Yazı Teknikleri Bakımından Bestecinin Diğer Klarinet Müzikleriyle Ele Alınması). (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Straus, J.N. (2016). Introduction to Post-Tonal Theory, Fourth Edition, W.W. Norton & Company, New York.
- Şanver, A.Z. (2016). İlhan Usmanbaş'ın Solo Flüt için 'Fl. -75' ve Hasan Uçarsu'nun Flüt ve Piyano için'...Zamansal Çelişkiler Kenti, İstanbul...' Adlı Yapıtlarının Yapısal İncelenmesi. (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Türkoğlu, A. (2022). İlhan Usmanbaş'ın 'Ölümsüz Deniz Taşlarıydı' Eserinin Müziksel Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Uçarsu, H. (2015). “İlhan Usmanbaş’ın Müziğinde Geleneğin İzleri”, Perpetuum Mobile, (Ed: Köksal, A., Nemutlu, M., Şenürkmez, K.Y.) Pan Yayıncılık, İstanbul.
- Usmanbaş, İ. (1999). Morton’a (Feldman) Göndermeler, El Yazması Partisyon.
- Yavuz, D. (2019). “İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı Monoritmica’nın İncelenmesı̇”, Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 1/2, 1-14.
- Yüksek, S. (2019). İlhan Usmanbaş'ın Üretiminde Dizisellik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Yüksek, S. (2023). “Analysis of İlhan Usmanbaş’s Three Musical Poems, Three Paintings by Dali and Five Etudes for Violin and Piano in the context of 12-tone Technique and Integral Serialism”, Journal of Music Theory and Transcultural Music Studies, 1(1), 1-22.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klasik Batı Müziğinde Kompozisyon |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 2 Mayıs 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Temmuz 2024 |
| Kabul Tarihi | 4 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 68 |
