Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

TEMENOUTHYRAI NEKROPOLÜ’NDE ORTAYA ÇIKARILAN SERAMİK BULUNTULAR

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 5 - 47, 30.04.2025

Emre Taştemür , Münteha Dinç , Davut Dağcı

Öz

Bu çalışmada Temenouthyrai antik kentinin olasılıkla nekropollerinden biri olan ve günümüzde Aybey Mahallesi olarak adlandırılan alanın yüksek mevkilerinde bulunan ve kurtarma kazıları ile ortaya çıkarılan nekropol alanındaki pişmiş toprak eserler değerlendirilmiştir. Temenouthyrai, Lydia sınırında Tabala'nın doğusunda, Phrygia'nın kuzeybatısındadır. Batısında Bagis'in yer aldığı Temenouthyrai, Phrygia Pacatiana’ya ait bir yerleşimdir ve Grimenouthyrai kenti ile de komşudur. Kentin lokalizasyonuna yönelik en önemli buluntu Aybey nekroplüne 2 km uzaklıkta bulunan mil taşıdır ve bu mil taşında hem uzaklık hem de kentin adı Latince ve Yunanca olarak yazılmıştır. Bu mil taşına göre Aybey nekropolü’nün olduğu alan kentin merkezinde olmalıdır. Ayrıca nekropol alanının 800m batısında günümüzde otopark olarak kullanılan alanın altında “eski hamam” olarak adlandırılan olasılıkla Roma İmparatorluk Dönemi’ne kadar kullanımı devam etmiş olabileceği düşünülen? bir hamam kalıntısı bulunmaktadır. Olasılıkla bu bölgeyi kapsayan ve günümüzde “çarşı” olarak adlandırılan alan Roma Dönemi’nde de kentin merkezi olarak kullanılmaktaydı. Bu araştırma ile hakkında çok fazla bilgi olmayan Temenouthyrai antik kentinin merkezindeki nekropol alanlarından birisine ait bir malzeme grubu ilk defa bilim dünyasına tanıtılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Temenouthyrai Lydia Phrygia Uşak Seramik

Teşekkür

Makalenin çizimleri ve düzenlemerindeki katkılarından dolayı Doktorant Ahsen FINDIK' a çok teşekkür ederiz.

Kaynakça

  • Agizza, R. (2001). Antik Yunan’da Mitoloji Masallar ve Söylenceler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
  • Akyürek Şahin N. E.(1992): Terra Sigillata aus dem Heiligtum des Apollon Smintheios, Studien zum antiken Kleinasien II, Schütte A., Editör, Rudolf Habert Akademie Verlag, Bonn, ss.125-167.
  • Anderson-Stojanović, V. R. (1987). The Chronology and Function of Ceramic Unguentaria. American Journal of Archaeology, 91(1), 105-122.
  • Arar, A. (1995). Konya Arkeoloji Müzesinde Bulunan Roma Dönemine Ait Rölyefli Kandiller. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Ayaz, M. (2014). Assos Kuzey Stoası Kırmızı Astarlı Roma Seramiği, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Çanakkale.
  • Bailey, D. M. (1972). Greek and Roman Pottery Lamps, The Trustees of the British Museum. Oxford: Great Britain at the University Press.
  • Bailey, D. M. (1980). A Catalogue of the Lamps in the British Museum II: Roman Lamps Made in Italy, London: British Museum Publications.
  • Bailey, D. M. (1988). A Catalogue of the Lamps in the British Museum III. Roman Provincial Lamps. London: British Museum.
  • Baldıran, A. (1998). Stratonikeia'dan Unguentariumlar, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 4, 335-356.
  • Baydur, N. (1991). Tarsus- Donuktaş Kazısı 1990, K.S.T, XIII, Cilt II, Çanakkale, 309-322.
  • Boulter, C. G. (1963). Graves in Lenorment Street, Athens, Hesperia, Vol. 32, No. 2, 113-137.
  • Broneer, O. (1930). Terracotta Lamps, Corinth Results of Excavations, Vol. IV, Part II, Cambridge.
  • Buresch, K. (1898). Aus Lydien epigraphisch-geographische Reisefrüchte. Druck und Verlag von B.G. Teubner, Leipzig.
  • Bursa, P. (2007). Antikçağ’da Anadolu’da Balık ve Balıkçılık. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Bussiere, J.& Wohl – Lindros, B. (2017). Ancient Lamps in the J. Paul Getty Museum, Los Angeles: Getty Museum Publication.
  • Carandini, A. (1981). Enciclopedia Dell'arte Antica, Classica e Orientale: Atlante Delle Forme Ceramiche, 1. Cilt, İtalya: Istituto Della Enciclopedia Italiana.
  • Chrzanovski, L. & Zhuravlev, D. (1998). Lamps from Chersonesos in the State Historical Museum - Moscow, Studia Archaeologica 94, Rome: L’erma di Bretschneider.
  • Chrzanovski, L. & Djaoui, D. (2018). A (partial) Iconographical Dictionary of Early Roman Imperial Lamps (70- 130 AD). A Short Study of 290 Discus- motifs Adorning the Lamps Discovered within the Harbour Garbage Covering the “Arles- Rhone 3”, In: PEUCE S.N. XVI, 2018. Shipwreck and of their Geographic Repartition. Tulcea: Muneul Delta Dunarii, (pp: 55-198).
  • Civelek, A. (2001). Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı, İzmir.
  • Çokay, S. (1998). Antik Çağda Aydınlatma Araçları, İstanbul: Eski Çağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
  • Coşkun, D. (2007). Konya Ereğli Müzesi’nde Bulunan Roma Dönemi Kandilleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Konya.
  • Demir, A. (2020). Giresun Müzesi’nde Bir Grup Pişmiş Toprak Unguentarium, Arkeoloji Dergisi, 25, 131-147.
  • Dickens, L. G. (1920). Hellenistic Sculpture. Oxford: Clarendon Press.
  • Drew-Bear, T. (1976). Local Cults in Graeco-Roman Phrygia, GBRS 17, 247-268. Drew-Bear T: Afyon ve Kütahya müzelerinde politeist ve erken Hristiyan yazıtları. 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı. 29 mayıs - 2 Haziran 2006 Çanakkale.
  • Gardner, E. A. (1911). A Polykleitan Head in the British Museum, JHS, Volume XXXI, 21-30, Pl. I,II. J. Deneauve,(1969). Lampes de Carthage, Paris.
  • Duman, B. (2010). Laodikeia. Hellenistik ve Erken Roma Dönemi Seramiği, Doktora Tezi Selçuk Üniversitesi, Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Dusenbery, E.B. (1998). The Necropolis, The Necropolis and Catalogues of Burials and Catalog Objects by Categories, Samothrace, Vol.II, Princeton: Princeton University Press.
  • Erol, D. (2011). Smyrna Agorasında Ele Geçen Terra Sigillata ve Geç Roma Seramiği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Erol, D. (2014). Terra Sigillata ve Late Roman Ware Seramik Grupları, Ankara: Gece Kitaplığı Yayınevi.
  • Fırat, M. (2015). Isparta Müzesi Volütlü Kandilleri Volute Lamps At The Museum Of Isparta, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, Cilt: 8 Sayı: 36 Volume: 8 Issue: 36.
  • Forbes, J.R. (1958). Studies in Ancient Technology, Vol:VI. E. J. Brill, Leiden.
  • Forti, L. (1962). Gli unguentari del primo periodo ellenistico, RendNap 37, 143-157.
  • Gaucker, P. (1915). Nécropolés Puniques de Carthaga 1-2, Paris.
  • Gerçek, H. (2023). Patara Kazılarında Ele Geçen (1988-2019) Kandiller, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
  • Gülünay, E. (2017). Afyon Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Pişmiş Toprak Kandil, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Günay Tuluk, G. (1999). Die Unguentarien im Museum von İzmir, Anatolia Antiqua, 7, 127-166.
  • Gürcan Bıçakçı, Ö. (2024). Eskişehir Eti Arkeoloji Müzesi Pişmiş Toprak Unguentariumları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
  • Handan S. (2019): Hellenistik ve Roma Dönemi Sinop Unguentariumları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
  • Hayes, J. W. (1980). Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum, Toronto.
  • Heimerl, A. (2001). Die Römischen Lampes Aus Pergamon, Deutsches Archaologisches İnstutut, Pergamenische Forschungen, Band 13, Berlin - New York.
  • Hellström, P. (1965). Labraunda, Swedish Excavations and Researches, Vol. II, Part 1, Pottery of Classical and Later Date, Terracotta Lamps and Glass, Lund.
  • Hübinger, U. (1993). Die Antiken Lampen, Des Academischen Kunstmuseums Der Universtat, Berlin.
  • Jones, A.H.M. (1998). The Cities of the Eastern Roman Provinces. Oxford: Oxford University Press.
  • Kaya, B. ve Temür, A. (2021). Amisos’tan Bir Grup Mezar Buluntusu: Unguentarium, TÜBA-KED, 23, 141-160.
  • Kassab, D. - Sezer, T. (1995). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandil Kataloğu I: Prehistorik, Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönemler, İstanbul.
  • Kınal, F. (1969). Kaunos Adak Lambaları. TTK Belleten, XXXII (130):151-157.
  • Kıralı, S. (2016). Aphrodisias Müzesi’nden Bir Grup Kandil. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Lightfoot, C. S. (2003). Amorium Reports 2: Research Papers and Technical Reports. Oxford: BAR international series 1170.
  • Loeschcke, S. (1919). Lampen aus Vindonissa / ein Beitrag zur Geschichte von Vindonissa und des antiken Beleuchtungswesens, German.
  • Menzel, H.(1969). Antike Lampen im Römisch-Germanischen Zentralmuseum zu Mainz, Mainz.
  • Metin, H. (2009). Kibyra’dan Bir Grup Palmet Kulplu Kandil, Uluslararası Genç Bildirimciler Buluşması, I, Sempozyum Bildirileri, Antalya, 227-237.
  • Metin, H. (2012). Kibyra Kandilleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Meyer-Schlichtmann, C. (1988). Die pergamenische Sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon : Mitte 2. Jh. v. Chr.-Mitte 2. Jh. n. Chr., Berlin : Deutsches Archäologisches Institut.
  • Nasıfoğlu, D. (2021). Adana Müzesi’nden Bir Grup Pişmiş Toprak Unguentarium, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Oizol, T. (1977). Salamine de Chypre VII, Les Lampes du Musee de Chypre, Paris: Diffusion de Baccard, 48-49.
  • Özhanlı, M. ve Fırat, M. (2011). Side Unguentariumları Işığında Dinin Kapların Kullanım Alanları Üzerindeki Etkileri, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 23, 7-30.
  • Öztürk, N. (2003). Kyzikos Kandilleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Erzurum.
  • Öztürk, N. (2004). Kyzikos Kökenli Kandillerde Bezeme ve Bezeme Öğeleri. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, IV (33): 101-116.
  • Perlzweig, J. (1961). Lamps of The Roman Period First to Seventh Century After Christ. The Athenian Agora VII. New Jersey: American School of Classical Studies at Athens Princeton.
  • Ramsay, W.M. (1960). Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası. (Çev: Pektaş, M.), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Robinson, D. M. (1936). The Cyniscus of Polyclitus. The Art Bulletin 18, No. 2, 133-149.
  • Sayan, Y. (2001). Uşak’ta Türk Devri Mimari Anıtları. 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, I. Cilt, 25- 27 Ekim 2001, Uşak, 451-460.
  • Tamsü Polat, R. (2017). Stratonikeia Akdağ Nekropolü, Stratonikeia Çalışmaları: 2, İstanbul: Ege Yayınları.
  • Tavukçu, Z. A. (2006). Parion Nekropolü 2005 Yılı Buluntuları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Tavukçu Z. A. ve Gülünay, E. (2018). Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Demlik Formlu Kandil. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (Özel Sayı 3), 2731-2743.
  • Tavukçu, A.Y. ve Kıralı, S. (2019). Aphrodisias Müzesi’nden Bir Grup Kalp Burunlu Kandil. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (4) , 1589-1605.
  • Temur, A. ve Kaya, B. (2022). Samsun Müzesi’nde Bulunan Hellenistik ve Roma Dönemi Unguentariumları, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8/16, 433-465.
  • Homer A. Thompson,(1934). Two Centuries of Hellenistic Pottery, A.J.A. Vol.3.
  • Toprak, Y. (2018). Anamur Müzesi’nden Bir Grup Pişmiş Toprak Kandil. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • Varinlioğlu, E. ve Debord, P. (2009). 2008 Yılı Karia Araştırmaları. 27. AST 3, Ankara, 1-8.
  • Varinlioğlu, E. (2023). The Greek Inscriptions in the Museum of Uşak. İstanbul: Ege Yayınları.
  • Vessberg, O. (1953). Hellenistic and Roman Lamps in Cyprus Opuscula Atheniensia I, Lund: Swedish Institute at Athens, s. 122-123, Pl. 2, Fig. 12
  • Walters, H. B. (1905). Roman Lamps. History of Ancient Pottery, Greek, Etruscan, and Roman Volume II, Charles Scribner’s Sons, New York, 247-258.
  • Walters, H. B. (1914). Catalogue of the Greek and Roman Lamps in the British Museum, London: Order of The Trustees.
  • Yaşar, A. (2010). Milet Müzesi’nde Bulunan Hellenistik ve Roma Dönemi Unguentariumlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
  • Yıldız, V. (2016), Akhisar Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Unguentariumlar, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14/1, 1-24.
  • Sönmez, B. E,(2015). Nevşehir Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Unguentariumlar, 9. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Eskişehir 2015, ss. 261-278.
  • Yılmaz, A. (2012). 2005-2010 Yılları Arasında Bulunan Parion, Nekropol Kandilleri, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Erzurum.
  • Yüksel, S. (2019). Antalya Müzesi'nde Bulunan Roma Dönemi Kandilleri. Seramik Araştırmaları Dergisi (1), 72-96.
  • Yüksel, S. (2019). Antalya Müzesi Roma Dönemi Kandilleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • İnternet Kaynakçası https://www.pompeii.co.uk/CDROM/VETTII/FRAMES/F1-08.HTM 01.02.2025
Toplam 81 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Arkeoloji (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Emre Taştemür 0000-0002-8831-0622

Münteha Dinç 0000-0003-4991-6645

Davut Dağcı 0009-0002-4155-597X

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 2 Nisan 2025
Kabul Tarihi 28 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Taştemür, E., Dinç, M., & Dağcı, D. (2025). TEMENOUTHYRAI NEKROPOLÜ’NDE ORTAYA ÇIKARILAN SERAMİK BULUNTULAR. Safran Kültür Ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(1), 5-47.
 Kapak Resmi İndir