Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

İSLÂM İKTİSADINDA FAİZİN İLLETİ VE GÜNÜMÜZ UYGULAMALARINA YANSIMALARI

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 110 - 130, 30.06.2025

Öz

Faiz kavramı bütün hukuk sistemlerinde ve dinlerde özellikle İslâm hukukunda dini ve ekonomik perspektiften tartışılmaktadır. Faize, gelir dağılımındaki adaletsizlik algısı nedeniyle çeşitli dinler ve hukuk sistemleri tarafından karşı çıkılmıştır. İslâm hukukunda alışveriş faizi ve borç faizi kavramları ve alım satımlarda faize neyin sebep olduğu konusu incelenmiştir. Teknoloji ve üretim yapısı geliştikçe, faizin sebeplerini günümüz ekonomik ve ticari hayatına uygun hale getirmek için yeniden değerlendirmek gerekir. Çalışmada İslâm mezhepleri faizin nedenlerini, hadiste belirtilen altı eşya üzerinden tartışmışlar ve destekleyici kanıtlar sunmayı, hangi işlemlerin faizli işlem sayılacağı konusundaki klasik ve günümüz İslâm hukukçuları tarafından tartışılmıştır. Faiz, din, felsefe, hukuk, ahlak ve ekonomi gibi çeşitli alanlarda uzun zamandır tartışılan bir konu olmuştur. Ancak, sanayi devriminden bu yana dünya hızla geliştikçe, odak noktası faiz işlemlerinin ahlaki olup olmadığını tartışmaktan ziyade doğasını ve meşruiyetini anlamaya doğru kaymıştır. İslam hukukçuları, ilgili hadislerde faiz illeti olarak zikredilen altı malı kendi yorumlarında ele almışlardır. Günümüz uygulamalarına yansıdığı haliyle faizin "misli bir mal olması" veya "cins ve sınıf birliği" illetler de ileri sürülmüştür. Çalışmada daha önceki çalışmalardan farklı olarak, bu görüşlerin arkasındaki kanıtları ve değerlendirmeleri ve bunların mevcut uygulamalar üzerindeki etkileri ve faiz işlemlerine ilişkin günümüz uygulamaları ele alınmıştır.

Kaynakça

  • Adevi, Ali b. Ahmed. Haşiyetü’l-Adevi alâ Şerhi Kifayeti’t-Talibi’r-Rabbanî. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1994.
  • Alkış, Alpaslan. “İslâm Hukukunda Faizin İlleti”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (Haziran 2018), 113-160.
  • Ahmet Vefik Paşa. Lehce-i Osmânî. Ankara: TDK Yayınları, 2000.
  • Aybakan, Bilal. “Fürû‘ Fıkıh Sistematiği Üzerine”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (Şubat 2006), 5-32.
  • Apaydın, Yunus. “Karz”. Türk Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 24/520-525. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Akipek, Şebnem, Türk Hukuku ve Mukayeseli Hukuk Açısından Tüketici Kredisi. Ankara: Seçkin Yayınevi, 1999.
  • Aktepe, İshak Emin. “Kredi Kartı Sistemi ve İslâm Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/1 (2010), 133-157.
  • Bayındır, Abdülaziz. Ticaret ve Faiz. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2016.
  • Bayındır, Servet. İslam Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2005.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Basımevi, 1985.
  • Bozbaş, Fatiha. “İslâm Hukukunda Dâru’l-Harbde Faiz Tartışmaları”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 23 (2014), 173-198.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Keşşâfü’l-Gınâ’ an Metnü’l-Iğnâ’. Beyrut: Alemü’l-Kütüp, 1983.
  • Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan. Muhâdarât fi'l-Fıkhi'l-Mükârin. Şam: Darü'l-Fikr, 1981.
  • Elmas, Ömer. “Bankacılık Kanunu Açısından Bağış ve Yardımlar ile Promosyonlara İlişkin Değerlendirme”. Bankacılar Dergisi 63 (2007), 40-50.
  • Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Füsûl fi'l-Usûl. Thk. Saîdullah Kâdî. Lahor-Pakistan: Mektebetü'l-İlmiyye Yayınları, 1981.
  • Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhâh Tâcü’l-Luga ve Sıhâhi’l-Arabiyye. Kahire: Daru’l-Hadis, 2009.
  • Çeker, Orhan. Fıkıh Dersleri : Alışverişler, Faiz, Borç, Siparişler, Kira, Hibe, Vekalet, Emanet, Şirketler. İstanbul: Seha Neşriyat, 1994.
  • Çeker, Orhan. “Promosyon - Diriliş Sohbetleri”. YouTube. Yayın Tarihi 8 Ağustos 2022. https://www.youtube.com/watch?v=Gd1Fx1kK6Fg
  • Dalgın, Nihat. Gündemdeki Tartışmalı Dini Konular 2. Samsun: Etüt Yayınları, 2015.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Bankaların Promosyonu caiz midir?”. Erişim 20 Haziran 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/1313/banka-promosyonu-caiz-midir#:~:text=Promosyonu%20caiz%20midir%3F-,Banka%20Promosyonu%20caiz%20midir%3F,%C5%9F%C3%BCphesinden%20de%20t%C3%BCm%C3%BCyle%20uzak%20de%C4%9Fildir.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Yardımlaşma sandığından borç olarak alınan para geri ödenirken bir fazlalık ödenmesi caiz midir?” Erişim 20 Haziran 2024.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası caiz midir?”. Erişim 27 Temmuz 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/1371/altin-tahvili-ve-altina-dayali-kira-sertifikasi-caiz-midir#:~:text=Buna%20göre%20işleyişi%20yukarıda%20anlatıldığı,fıkhi%20açıdan%20bir%20sakınca%20yoktur.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Sosyal Konut Projesi”. Erişim 23 Mart 2025. https://kurul.diyanet.gov.tr/Duyuru-Detay/Duyurular/637/basin-aciklamasi
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahman. Kitâbü’l-Ayn. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, 1988.
  • Halkbank, Türkiye Halk Bankası A.Ş. “Finans Sözlüğü”. Erişim 16 Ocak 2024.
  • Hamûd, Sâmî Hasan Ahmed. Tadvîru'l-A'mâli'l-Masrifiyye bimâ Yet-tefiku ve'ş-Şerîatü'l-İslâmiyye. Kahire: Matbaatü'ş-Şark Yayınları, 1982.
  • Hasenî, Ahmed Hasan Ahmed. Tedavvürü'n-Nükûd fi Dav’i'ş-Şerîati'l- İslâmî. Cidde: Daru'l-Medenî Yayınları, 1989.
  • Haskefî, Muhammed b. Ali b. Muhammed Alaaddin. Dürru’l-Muhtar Şerhu Tenviri’l-Ebsar. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 2002.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Reddü'l-Muhtâr ale'd-Dürri'l-Muhtâr Haşiyetü İbn Âbidîn. Beyrut: Daru'l-Hayai't- Turâsi'l-Arabî, 2. Baskı, 1987.
  • İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmet b. Said. el-Muhallâ bi'l-Âsâr. Beyrut: Daru'l-Fikr, ts.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemalüddîn. Fethu'l-Kadîr. Beyrut: Dâru's-Sadr Yayınları, 1316.
  • İbn Kudâme, Muvaffakuddîn. el-Muğnî, Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1985.
  • İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvınî. Sünen-i İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed. Lı̇sânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Masâdir, 1994.
  • İbn Müflih, Şemseddin. el-Mübdi’ fî Şerhi’l-Muğnî’. Şam: Mektebetü’l-İslâmî Yayınları, 1974.
  • İbn Neccar, Ebû Bekr Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz, Müntehe’l-irâdât fî cem’i’l- Mukni’ ma’a’t-Tenkih ve ziyâdât. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1999.
  • İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim. el-Bahru’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 2002.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. Bidâyetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l- Muktesıd. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1985.
  • İbn Teymiyye, Takıyüddîn. Mecmûʿu fetâvâ. Riyad: Dâru Âlimu'l-Kütüp, 1991.
  • Kahveci, Nuri. Mukayeseli İslâm Borçlar Hukuku, İstanbul: Hikmetevi, 2015.
  • Karaman, Hayreddin. “Fıkıh”. TDV İslam Ansiklopedisi. 13. Cilt. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Karaman, Hayreddin. “Bankaların Promosyonu”. Erişim 6 Ocak 2025. http://www.hayrettinkaraman. net/makale/0260.htm. 09 Ekim 2018.
  • Karaman, Hayreddin. “Promosyon Dâhil Birkaç Soruya Cevap”. Erişim 10 Ocak 2025.
  • https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettin-karaman/promosyon-dhil-birkac-soruya-cevap-2064369 Kâsânî, Alâüddîn. Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1986.
  • Kurtubî, Muhammed b. Ahmed el-Ensari. el-Câmi' li Ahkami'l-Kur’ân. Beyrut: Daru'l-Marifet Yayınları, 2. Baskı, 1972.
  • Mergînânî, Burhaneddin. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî. Kahire: Daru’s-Selam, 2016.
  • Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-Ta'lîli'l-Muhtâr. İstanbul: Pamuk Yayınları, 1989.
  • Muhammed b. Ahmed el-Ezherî, Ebû Mansur. Tehzibü’l-Luga. Kahire: Müessesetü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, 1964.
  • Müslim, Ebu'l-Huseyin Müslim b. Haccâc. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr b. Sinan b. Dinâr. Sünen-i Nesâî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin b. Şeref. Kitabu'l-Mecmu' Şerhu'l- Mühezzeb. Cidde: Mektebetü'l-İrşad Yayınları, ts.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin b. Şeref. Ravdatü't-Tâlibîn. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1992.
  • Orhan, Zeyneb Hafsa. 40 Soruda Katılım Bankacılığı. İstanbul: İktisat Yayınları, 2020.
  • Özdemir, Ahmet. “Karz Akdinin Mahiyeti ve Faizli İşlemleri Önleme Fonksiyonu”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 12/1 (Mart 2012), 125-145.
  • Özsoy, İsmail. “Faiz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
  • Özsoy, İsmail. Faiz ve Problemleri. İzmir: Nil Yayınları, 1993.
  • Özsoy, İsmail. “Fıkıh Doktrininde Para ve Faiz”, Fıkhi Açıdan Finans ve Altın İşlemleri -Tebliğ ve Müzakereler- Tartışmalı İlmi Toplantı. Konya: Ensar Neşriyat, Nisan 2012.
  • Peşe, Ahmet Muhammet. “Klasik Hanefî Faiz Teorisinin Günümüzde Geçerliliği Sorunu: Kağıt Paraların ve Sanayi Ürünlerinin Kendi Cinsleriyle Mübadelesinde Fazlalık Faizi”. Amasya İlahiyat Dergisi 13 (Aralık 2019), 475-494.
  • Şâfiî, Ebu Abdullah Muhammed b. İdris. el-Ümm. Beyrut: Daru'l- Fikir Yayınları, 1990.
  • Samar, Mahmut. “Fıkhî Açıdan Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası İhracı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 33 (2019), 307-336.
  • Senhûrî, Abdurrezzak. Masâdiru'l-Hakk fi'l-Fıkhi'l-İslâmî. Beyrut: Muhammed Daye Yayınları, 1954.
  • Serahsî, Ebî Sehl. Kitabu'l-Mebsût. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1983.
  • Serka. “Yatırımlarda Devlet Yardımları”. Erişim 23 Mart 2025. https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/25-soruda-yatirimlarda-devlet-yardimlari.pdf
  • Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylü'l-Evtâr Şerhu Mün- teka'l-Ehbâr min Ahadîsi Seyyidi'l-Ehyâr. Mısır: Mustafa Ba- bü'l-Halebî Yayınları, ts.
  • Şîrâzî, Fîrûzâbâdî Muhammed b. İbrahim. el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: y.y., 1981.
  • Şirbînî, Muhammed el-Hatîb. Muğni’l-Muhtâc ilâ Mağrifeti Meânî Elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dârü’l-Fikir Yayınları, ts.
  • SPK, Sermaye Piyasası Kurulu. “Sermaye Piyasası Araçları”, Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları. Erişim 30 Mart 2023. https://spk.gov.tr/data/61e34f9a1b41c61270320792/Sermaye%20Piyasası%20Araçları.pdf
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed. Şerhu meʿâni’l-âsâr. thk. M. Zuhri Neccâr - M. Seyyid Câdelhak. Medine: Âlemu'l-Kütüb, 1994.
  • TCMB, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. “Terimler Sözlüğü”. Erişim 29 Kasım 2023. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/banka+hakkinda/egitim-akademik/terimler+sozlugu/
  • Turay, Fatih. Finansal Açıdan İslam Borçlar Hukuku (İslami Finans Teorisi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
  • Uludağ, Süleyman. İslâmda Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1988.
  • Uyanık, Mehmet Zeki. “Bankaların Memur, İşçi ve Emeklilere Verdiği Maaş Promosyonlarının Fıkhî Durumu”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 18/2 (Aralık 2018), 631-648.
  • Yetim, Serdar. Kredi Kartları ve Tüketici Kredileri. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu, 1997.
  • Yetiz, Filiz. “Bankacılığın Doğuşu ve Türk Bankacılık Sistemi”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/2 (Nisan 2016), 107-117.
  • Yıldırım, Mustafa. “Vedîa”. TDV İslam Ansiklopedisi. 42/596-598. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Yılmaz, Şiir. İktisat Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Muhammed, Esâsü’l-Belâga. Beyrut: Daru Sâdır, 1992. Zeylaî, Abdullah b. Yusuf. Nasbu’r-Râye li-ehâdîsi’l-Hidâye. Kahire: y.y., 1357. Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslami ve Edilletuhu. Dımeşk: Daru’l-Fikr, 2012.

The Cause of Interest in Islamic Economics and Its Reflections on Today's Practices

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 110 - 130, 30.06.2025

Öz

The concept of interest is discussed from a religious and economic perspective in all legal systems and religions, especially in Islamic law. Interest has been opposed by various religions and legal systems due to the perception of injustice in income distribution. The concepts of shopping interest and debt interest in Islamic law and what causes interest in purchases and sales are examined. As technology and production structure develops, it is necessary to re-evaluate the causes of interest in order to make them suitable for today's economic and commercial life. In this study, Islamic sects have discussed the causes of interest on the basis of the six items mentioned in the hadith, and the classical and contemporary Islamic jurists have discussed which transactions are considered as interest transactions. Interest has long been a subject of debate in various fields such as religion, philosophy, law, ethics and economics. However, as the world has developed rapidly since the industrial revolution, the focus has shifted from debating the morality of interest transactions to understanding their nature and legitimacy. Islamic jurists have considered the six goods mentioned in the relevant hadiths as the reasons for interest in their own interpretations. Islamic jurists have considered the six goods mentioned in the relevant hadiths as the reasons for interest in their own interpretations. As it is reflected in today's practices, the reasons of ‘being a similar good’ or ‘unity of kind and class’ have also been put forward. Unlike previous studies, this study analyses the evidence and evaluations behind these views, their effects on current practices, and contemporary practices regarding interest transactions.

Kaynakça

  • Adevi, Ali b. Ahmed. Haşiyetü’l-Adevi alâ Şerhi Kifayeti’t-Talibi’r-Rabbanî. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1994.
  • Alkış, Alpaslan. “İslâm Hukukunda Faizin İlleti”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (Haziran 2018), 113-160.
  • Ahmet Vefik Paşa. Lehce-i Osmânî. Ankara: TDK Yayınları, 2000.
  • Aybakan, Bilal. “Fürû‘ Fıkıh Sistematiği Üzerine”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (Şubat 2006), 5-32.
  • Apaydın, Yunus. “Karz”. Türk Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 24/520-525. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Akipek, Şebnem, Türk Hukuku ve Mukayeseli Hukuk Açısından Tüketici Kredisi. Ankara: Seçkin Yayınevi, 1999.
  • Aktepe, İshak Emin. “Kredi Kartı Sistemi ve İslâm Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/1 (2010), 133-157.
  • Bayındır, Abdülaziz. Ticaret ve Faiz. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2016.
  • Bayındır, Servet. İslam Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2005.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Basımevi, 1985.
  • Bozbaş, Fatiha. “İslâm Hukukunda Dâru’l-Harbde Faiz Tartışmaları”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 23 (2014), 173-198.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Keşşâfü’l-Gınâ’ an Metnü’l-Iğnâ’. Beyrut: Alemü’l-Kütüp, 1983.
  • Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan. Muhâdarât fi'l-Fıkhi'l-Mükârin. Şam: Darü'l-Fikr, 1981.
  • Elmas, Ömer. “Bankacılık Kanunu Açısından Bağış ve Yardımlar ile Promosyonlara İlişkin Değerlendirme”. Bankacılar Dergisi 63 (2007), 40-50.
  • Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Füsûl fi'l-Usûl. Thk. Saîdullah Kâdî. Lahor-Pakistan: Mektebetü'l-İlmiyye Yayınları, 1981.
  • Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhâh Tâcü’l-Luga ve Sıhâhi’l-Arabiyye. Kahire: Daru’l-Hadis, 2009.
  • Çeker, Orhan. Fıkıh Dersleri : Alışverişler, Faiz, Borç, Siparişler, Kira, Hibe, Vekalet, Emanet, Şirketler. İstanbul: Seha Neşriyat, 1994.
  • Çeker, Orhan. “Promosyon - Diriliş Sohbetleri”. YouTube. Yayın Tarihi 8 Ağustos 2022. https://www.youtube.com/watch?v=Gd1Fx1kK6Fg
  • Dalgın, Nihat. Gündemdeki Tartışmalı Dini Konular 2. Samsun: Etüt Yayınları, 2015.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Bankaların Promosyonu caiz midir?”. Erişim 20 Haziran 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/1313/banka-promosyonu-caiz-midir#:~:text=Promosyonu%20caiz%20midir%3F-,Banka%20Promosyonu%20caiz%20midir%3F,%C5%9F%C3%BCphesinden%20de%20t%C3%BCm%C3%BCyle%20uzak%20de%C4%9Fildir.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Yardımlaşma sandığından borç olarak alınan para geri ödenirken bir fazlalık ödenmesi caiz midir?” Erişim 20 Haziran 2024.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası caiz midir?”. Erişim 27 Temmuz 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/1371/altin-tahvili-ve-altina-dayali-kira-sertifikasi-caiz-midir#:~:text=Buna%20göre%20işleyişi%20yukarıda%20anlatıldığı,fıkhi%20açıdan%20bir%20sakınca%20yoktur.
  • DİYK, Din İşleri Yüksek Kurulu. “Sosyal Konut Projesi”. Erişim 23 Mart 2025. https://kurul.diyanet.gov.tr/Duyuru-Detay/Duyurular/637/basin-aciklamasi
  • Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş'as es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebî Dâvûd. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahman. Kitâbü’l-Ayn. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, 1988.
  • Halkbank, Türkiye Halk Bankası A.Ş. “Finans Sözlüğü”. Erişim 16 Ocak 2024.
  • Hamûd, Sâmî Hasan Ahmed. Tadvîru'l-A'mâli'l-Masrifiyye bimâ Yet-tefiku ve'ş-Şerîatü'l-İslâmiyye. Kahire: Matbaatü'ş-Şark Yayınları, 1982.
  • Hasenî, Ahmed Hasan Ahmed. Tedavvürü'n-Nükûd fi Dav’i'ş-Şerîati'l- İslâmî. Cidde: Daru'l-Medenî Yayınları, 1989.
  • Haskefî, Muhammed b. Ali b. Muhammed Alaaddin. Dürru’l-Muhtar Şerhu Tenviri’l-Ebsar. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 2002.
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Reddü'l-Muhtâr ale'd-Dürri'l-Muhtâr Haşiyetü İbn Âbidîn. Beyrut: Daru'l-Hayai't- Turâsi'l-Arabî, 2. Baskı, 1987.
  • İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmet b. Said. el-Muhallâ bi'l-Âsâr. Beyrut: Daru'l-Fikr, ts.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemalüddîn. Fethu'l-Kadîr. Beyrut: Dâru's-Sadr Yayınları, 1316.
  • İbn Kudâme, Muvaffakuddîn. el-Muğnî, Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1985.
  • İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvınî. Sünen-i İbn Mâce. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed. Lı̇sânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Masâdir, 1994.
  • İbn Müflih, Şemseddin. el-Mübdi’ fî Şerhi’l-Muğnî’. Şam: Mektebetü’l-İslâmî Yayınları, 1974.
  • İbn Neccar, Ebû Bekr Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz, Müntehe’l-irâdât fî cem’i’l- Mukni’ ma’a’t-Tenkih ve ziyâdât. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1999.
  • İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim. el-Bahru’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 2002.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. Bidâyetü'l-Müctehid ve Nihayetü'l- Muktesıd. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1985.
  • İbn Teymiyye, Takıyüddîn. Mecmûʿu fetâvâ. Riyad: Dâru Âlimu'l-Kütüp, 1991.
  • Kahveci, Nuri. Mukayeseli İslâm Borçlar Hukuku, İstanbul: Hikmetevi, 2015.
  • Karaman, Hayreddin. “Fıkıh”. TDV İslam Ansiklopedisi. 13. Cilt. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Karaman, Hayreddin. “Bankaların Promosyonu”. Erişim 6 Ocak 2025. http://www.hayrettinkaraman. net/makale/0260.htm. 09 Ekim 2018.
  • Karaman, Hayreddin. “Promosyon Dâhil Birkaç Soruya Cevap”. Erişim 10 Ocak 2025.
  • https://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettin-karaman/promosyon-dhil-birkac-soruya-cevap-2064369 Kâsânî, Alâüddîn. Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1986.
  • Kurtubî, Muhammed b. Ahmed el-Ensari. el-Câmi' li Ahkami'l-Kur’ân. Beyrut: Daru'l-Marifet Yayınları, 2. Baskı, 1972.
  • Mergînânî, Burhaneddin. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî. Kahire: Daru’s-Selam, 2016.
  • Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-Ta'lîli'l-Muhtâr. İstanbul: Pamuk Yayınları, 1989.
  • Muhammed b. Ahmed el-Ezherî, Ebû Mansur. Tehzibü’l-Luga. Kahire: Müessesetü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, 1964.
  • Müslim, Ebu'l-Huseyin Müslim b. Haccâc. el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr b. Sinan b. Dinâr. Sünen-i Nesâî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin b. Şeref. Kitabu'l-Mecmu' Şerhu'l- Mühezzeb. Cidde: Mektebetü'l-İrşad Yayınları, ts.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Muhyiddin b. Şeref. Ravdatü't-Tâlibîn. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1992.
  • Orhan, Zeyneb Hafsa. 40 Soruda Katılım Bankacılığı. İstanbul: İktisat Yayınları, 2020.
  • Özdemir, Ahmet. “Karz Akdinin Mahiyeti ve Faizli İşlemleri Önleme Fonksiyonu”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 12/1 (Mart 2012), 125-145.
  • Özsoy, İsmail. “Faiz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
  • Özsoy, İsmail. Faiz ve Problemleri. İzmir: Nil Yayınları, 1993.
  • Özsoy, İsmail. “Fıkıh Doktrininde Para ve Faiz”, Fıkhi Açıdan Finans ve Altın İşlemleri -Tebliğ ve Müzakereler- Tartışmalı İlmi Toplantı. Konya: Ensar Neşriyat, Nisan 2012.
  • Peşe, Ahmet Muhammet. “Klasik Hanefî Faiz Teorisinin Günümüzde Geçerliliği Sorunu: Kağıt Paraların ve Sanayi Ürünlerinin Kendi Cinsleriyle Mübadelesinde Fazlalık Faizi”. Amasya İlahiyat Dergisi 13 (Aralık 2019), 475-494.
  • Şâfiî, Ebu Abdullah Muhammed b. İdris. el-Ümm. Beyrut: Daru'l- Fikir Yayınları, 1990.
  • Samar, Mahmut. “Fıkhî Açıdan Altın Tahvili ve Altına Dayalı Kira Sertifikası İhracı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 33 (2019), 307-336.
  • Senhûrî, Abdurrezzak. Masâdiru'l-Hakk fi'l-Fıkhi'l-İslâmî. Beyrut: Muhammed Daye Yayınları, 1954.
  • Serahsî, Ebî Sehl. Kitabu'l-Mebsût. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1983.
  • Serka. “Yatırımlarda Devlet Yardımları”. Erişim 23 Mart 2025. https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/25-soruda-yatirimlarda-devlet-yardimlari.pdf
  • Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylü'l-Evtâr Şerhu Mün- teka'l-Ehbâr min Ahadîsi Seyyidi'l-Ehyâr. Mısır: Mustafa Ba- bü'l-Halebî Yayınları, ts.
  • Şîrâzî, Fîrûzâbâdî Muhammed b. İbrahim. el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: y.y., 1981.
  • Şirbînî, Muhammed el-Hatîb. Muğni’l-Muhtâc ilâ Mağrifeti Meânî Elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dârü’l-Fikir Yayınları, ts.
  • SPK, Sermaye Piyasası Kurulu. “Sermaye Piyasası Araçları”, Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları. Erişim 30 Mart 2023. https://spk.gov.tr/data/61e34f9a1b41c61270320792/Sermaye%20Piyasası%20Araçları.pdf
  • Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed. Şerhu meʿâni’l-âsâr. thk. M. Zuhri Neccâr - M. Seyyid Câdelhak. Medine: Âlemu'l-Kütüb, 1994.
  • TCMB, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. “Terimler Sözlüğü”. Erişim 29 Kasım 2023. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/banka+hakkinda/egitim-akademik/terimler+sozlugu/
  • Turay, Fatih. Finansal Açıdan İslam Borçlar Hukuku (İslami Finans Teorisi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
  • Uludağ, Süleyman. İslâmda Faiz Meselesine Yeni Bir Bakış. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1988.
  • Uyanık, Mehmet Zeki. “Bankaların Memur, İşçi ve Emeklilere Verdiği Maaş Promosyonlarının Fıkhî Durumu”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 18/2 (Aralık 2018), 631-648.
  • Yetim, Serdar. Kredi Kartları ve Tüketici Kredileri. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu, 1997.
  • Yetiz, Filiz. “Bankacılığın Doğuşu ve Türk Bankacılık Sistemi”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/2 (Nisan 2016), 107-117.
  • Yıldırım, Mustafa. “Vedîa”. TDV İslam Ansiklopedisi. 42/596-598. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Yılmaz, Şiir. İktisat Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Muhammed, Esâsü’l-Belâga. Beyrut: Daru Sâdır, 1992. Zeylaî, Abdullah b. Yusuf. Nasbu’r-Râye li-ehâdîsi’l-Hidâye. Kahire: y.y., 1357. Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslami ve Edilletuhu. Dımeşk: Daru’l-Fikr, 2012.
Toplam 79 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dini Araştırmalar (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yahya Bilginer 0000-0002-3463-1156

Erken Görünüm Tarihi 10 Temmuz 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 8 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 26 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 17 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD Bilginer, Yahya. “İSLÂM İKTİSADINDA FAİZİN İLLETİ VE GÜNÜMÜZ UYGULAMALARINA YANSIMALARI”. Şarkiyat 17/1 (Haziran 2025), 110-130.

Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.
Derginin tüm içeriğine açık erişim sağlanmaktadır. Yayınlanan makaleler öncelikle İThenticate programında taranmaktadır.
Dergimizde yayınlanan makalelerin sorumluluğu yazara ait olup, tüm telif hakları Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi’ne devrolunmuştur.


27787