Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 43 - 52, 21.04.2025

Nurseza Akgöz , Deniz Kocoglu Tanyer

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1561400

Öz

Giriş: Yaşlanma ile solunum sisteminde ve immün sistemde görülen yapısal ve fizyolojik değişimler nedeniyle yaşlı bireylerde solunum sistemi problemleri sık görülmektedir. Bu nedenlerle yaşlı sağlığını geliştirme, hastalık sıklığını azaltma ve erken ölümleri önlemede, yaşlı bireylere özel olarak akciğer sağlığını geliştirmeye yönelik hemşirelik girişimlerinin etkinliğini değerlendiren çalışmalara gerek duyulmaktadır. 5A davranış değişikliği modeline dayalı olarak tasarlanmış akciğer sağlığını geliştirme programı ile yaşlılardaki risk faktörlerinin ve solunum fonksiyonlarının
iyileşeceği, fiziksel aktivite düzeylerinin artacağı, sık görülen bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklamanın artacağı ve kişilerin sağlık algılarının ve uyku kalitelerinin iyileşeceği düşünülmektedir.
Amaç: Bu çalışma; 5A modeline dayalı akciğer sağlığını geliştirme programının yaşlı bireylerde bazı fizyolojik parametreler, akciğer fonksiyonları, fiziksel aktivite, sağlık durumu algısı, uyku kalitesi ile 65 yaş ve üzeri erişkin aşılama durumu üzerindeki etkisini değerlendirmek üzere tasarlanan bir deney protokolüdür.
Yöntem: Araştırma paralel desende randomize kontrollü deneysel çalışma olarak yürütülecektir. Örneklem büyüklüğü, güç analizi yapılarak deney ve kontrol olmak üzere her gruba 21 birey olacak şekilde toplam 42 birey olarak belirlenmiştir. Bu tür çalışmalarda süreç içerisinde kayıplar olabileceği göz önünde bulundurularak örneklem büyüklüğü % 20 artırılarak 50 yaşlı bireyin çalışmaya alınması planlandı. 5A Modeline dayalı akciğer sağlığını geliştirmeye yönelik program rehberi doğrultusunda katılımcılara solunum egzersizleri uygulatılacak, yürüyüş egzersizi önerilecek, 65 yaş ve üzeri erişkin aşılama için danışmanlık yapılacaktır. Programın etkinliğini değerlendirmek için deney ve kontrol gruplarındaki başlangıç ve çalışma sonrası değişimler incelenecektir. Araştırmanın raporlanmasında The CONSORT-Outcomes 2022 Extension (CONSORT 2022 Sonuç Uzantısı) rehber olarak kullanılacaktır. Araştırma protokolü NCT06185842 numarası ile ClinicalTrials’a kaydedildi.

Anahtar Kelimeler

5A modeli Hemşirelik solunum yaşlı yürüyüş

Kaynakça

  • Arnett, D. K., Blumenthal, R. S., Albert, M. A., et al. (2019). 2019 ACC/AHA guideline on the primary prevention of cardiovascular disease: executive summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Circulation, 140(11), e563–e595. doi: 10.1161/CIR.0000000000000677
  • ATS Committee on Proficiency Standards for Clinical Pulmonary Function Laboratories (2002). ATS statement: guidelines for the six-minute walk test. American journal of respiratory and critical care medicine, 166(1), 111–117. doi: 10.1164/ajrccm.166.1.at1102
  • Aydoğan, Ü., Onar, T., & Nerkiz, P. (2011). Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler. GeroFam, 2(3), 1-12.
  • Ayvat, E., Kilinç, M., & Kirdi, N. (2017). The Turkish version of the physical activity scale for the elderly (PASE): its cultural adaptation, validation, and reliability. Turkish journal of medical sciences, 47(3), 908–915. doi: 10.3906/sag-1605-7
  • Biçer, S. (2017). Yaşlı bireylerde görülen sağlık sorunları ve hemşirelik yaklaşımları. N. Ovayolu ve Ö. Ovayolu (Ed.), Temel iç hastalıkları hemşireliği ve farklı boyutlarıyla kronik hastalıklar içinde (s. 356-364). Nobel Tıp Kitabevi.
  • Bilir, N. ve Paksoy Erbaydar, N. (2015). Yaşlılık sorunları. Güler Ç. ve Akın L. (Ed.), Halk sağlığı temel bilgiler içinde (s. 1528-1532). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • Bolton, C. E., Bevan-Smith, E. F., Blakey, J. D., et al.., British Thoracic Society Pulmonary Rehabilitation Guideline Development Group, & British Thoracic Society Standards of Care Committee (2013). British Thoracic Society guideline on pulmonary rehabilitation in adults. Thorax, 68 Suppl 2, ii1–ii30. doi: 10.1136/thoraxjnl-2013-203808
  • Bull, F. C., Al-Ansari, S. S., Biddle, S., Borodulin, K., et al. (2020). World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour. British Journal of Sports Medicine, 54(24), 1451–1462. doi: 10.1136/bjsports-2020-102955
  • Carroll, J. K., Fiscella, K., Epstein, R. M., Sanders, M. R., & Williams, G. C. (2012). A 5A’s communication intervention to promote physical activity in underserved populations. BMC Health Services Research, 12, 374. doi: 10.1186/1472-6963-12-374
  • Celli, B., Tetzlaff, K., Criner, G.,et al. (2016). The 6-Minute-Walk Distance Test as a Chronic Obstructive Pulmonary Disease Stratification Tool. Insights from the COPD Biomarker Qualification Consortium. American Journal Of Respiratory and Critical Care Medicine, 194(12), 1483–1493. doi: 10.1164/ rccm.201508-1653OC
  • Chung, L. J., Tsai, P. S., Liu, B. Y., Chou, K. R., Lin, W. H., Shyu, Y. K., & Wang, M. Y. (2010). Home-based deep breathing for depression in patients with coronary heart disease: A randomised controlled trial. International Journal of Nursing Studies, 47(11), 1346–1353. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2010.03.007
  • Coşkun, F. (2015). Yaşa bağlı solunum fizyolojisinde değişiklikler ve KOAH. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(3), 159-162.
  • Duman, B. ve Dalar, L. (2018). Yaşlılarda solunum fonksiyonundaki değişiklikler. Ertürk A., Bahadır, A. ve Koşar, F. (Ed.), Yaşlılık ve solunum hastalıkları içinde (s. 61-68). Türkiye Solunum Araştırmalar Derneği (TÜSAD).
  • Durmuş, B. B., Atalay, T., ve Yurdalan, U. (2021). Erişkin ve geriatrik bireylerde kardiyopulmoner rehabilitasyon gerektiren hastalıklar. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 69-81. doi: 10.51754/ cusbed.869233
  • Erdal, A. (2020). Yaşlılarda solunum egzersizinin bazı fizyolojik parametreler, uyku kalitesi ve zindelik üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Fasce, A., Schmid, P., Holford, D. L., Bates, L., Gurevych, I., & Lewandowsky, S. (2023). A taxonomy of anti-vaccination arguments from a systematic literature review and text modelling. Nature human behaviour, 7(9), 1462–1480. doi: 10.1038/s41562-023-01644-3
  • Francisco, P. M., Donalisio, M. R., de Azevedo Barros, M. B., César, C. L., Carandina, L., & Goldbaum, M. (2006). Fatores associados à doença pulmonar em idosos [Factors associated with pulmonary disease among the elderly]. Revista De Saude Publica, 40(3), 428–435. doi: 10.1590/ s0034-89102006000300010
  • Fiore, M. C., Jaén, C. R., Baker, T. B., Bailey T. B., Biley W. C., Benowitz, N. L., … Wewers, M. E. Treating tobacco use and dependence: 2008 Update. clinical practice guideline. Rockville, MD: U.S. Department of Health and Human Services. Public Health Service, May 2008. Hayat Öktem, Ö., Karaoğlu, F. N., ve Kul Uçtu, A. (2023). Aşı reddi. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 204-211.
  • Heidari, M., Fayazi, S., Borsi, S. H., Latifi, M., Moradbeigi, K., Torghi, M. T., & Nassaji, N. A. (2018). Effect of the 5A Model on Clinical Status Indexes of COPD Patients. Rehabilitation nursing : the official journal of the Association of Rehabilitation Nurses, 43(3), 158–166. doi: 10.1097/ rnj.0000000000000012
  • Higgins, J. P., White, I. R., & Wood, A. M. (2008). Imputation methods for missing outcome data in meta-analysis of clinical trials. Clinical trials (London, England), 5(3), 225–239. doi: 10.1177/1740774508091600
  • Garg, P., Mendiratta, A., Banga, A., Bucharles, A., Victoria, P., Kamaraj, B., Qasba, R. K., Bansal, V., Thimmapuram, J., Pargament, R., & Kashyap, R. (2023). Effect of breathing exercises on blood pressure and heart rate: A systematic review and meta-analysis. International journal of cardiology., 20, 200232. doi: 10.1016/j.ijcrp.2023.200232
  • Gayretli, Ö. (2020). Göğüs duvarı anatomisi ve topografik anatomi. Kutluk A.C. ve Gürsoy S. (Ed.), Göğüs duvarı hastalıkları ve cerrahisi içinde (s. 4, 29-30). Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği.
  • Goldstein, M. G., Whitlock, E. P., DePue, J., & Planning Committee of the Addressing Multiple Behavioral Risk Factors in Primary Care Project (2004). Multiple behavioral risk factor interventions in primary care. Summary of research evidence. American Journal of Preventive Medicine, 27(2 Suppl), 61–79. doi: 10.1016/j.amepre.2004.04.023
  • Gossner, J., & Nau, R. (2013). Geriatric chest imaging: when and how to image the elderly lung, age-related changes, and common pathologies. Radiology Research and Practice, 2013, 584793. doi: 10.1155/2013/584793
  • Güngen, C., Ertan, T., Eker, E., Yaşar, R. ve Engin, F. (2002). Standardize mini mental test’in Türk toplumunda hafif demans tanısında geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(4), 273-281.
  • Jansang, S., Mickleborough, T., & Suksom, D. (2016). Effects of pursed-lip breathing exercise using windmill toy on lung function and respiratory muscle strength in the elderly. Journal of the Medical Association of Thailand = Chotmaihet thangphaet, 99(9), 1046–1051.
  • Jun, H. J., Kim, K. J., Nam, K. W., & Kim, C. H. (2016). Effects of breathing exercises on lung capacity and muscle activities of elderly smokers. Journal of Physical Therapy Science, 28(6), 1681–1685. doi: 10.1589/jpts.28.1681 Karahan Gülşen, A. (2021). Kronik hastalığı olan 65 yaş üstü bireylerin influenza ve pnömokok aşıları ile ilgili bilgi tutum ve davranışları (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstanbul İli Anadolu Kuzey Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul.
  • Lin, F. L., Yeh, M. L., Lai, Y. H., Lin, K. C., Yu, C. J., & Chang, J. S. (2019). Two-month breathing-based walking improves anxiety, depression, dyspnoea and quality of life in chronic obstructive pulmonary disease: A randomised controlled study. Journal of Clinical Nursing, 28(19-20), 3632–3640. doi: 10.1111/jocn.14960 Medhesap. 6 dakika yürüme testi. Erişim adresi (24.09.2023): https:// www.medhesap.com/6-dakika-yurume testi-6dyt-ideal-mesafe-hesaplama-araci/
  • OECD (2017), Education at a glance 2017: OECD ındicators, OECD publishing, Paris, doi: 10.1787/eag-2017-en Özdemir, N. (2022). Kanser hastalarında erişkin aşılamada tutum ve davranışlar üzerine etki eden faktörlerin belirlenmesi ve eczacı tarafından verilen aşı eğitiminin etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Snyder, E., Cai, B., DeMuro, C., Morrison, M. F., & Ball, W. (2018). A new single-ıtem sleep quality scale: results of psychometric evaluation in patients with chronic primary ınsomnia and depression. Journal of clinical sleep medicine: JCSM: official publication of the American Academy of Sleep Medicine, 14(11), 1849–1857. doi: 10.5664/jcsm.7478
  • Sundarrajan, A., Huber, J. E., & Sivasankar, M. P. (2017). Respiratory and laryngeal changes with vocal loading in younger and older individuals. Journal of Speech, Language, and Hearing Research: JSLHR, 60(9), 2551–2556. doi: 10.1044/2017 JSLHR-S-17-0106
  • Şen, G., ve Erol, S. (2018). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin düşme korkusunu azaltmada güvenli hareket ve yürüme programının etkisi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(3), 387-396. doi: 10.1768/hsp.380635
  • T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu. (2014). Türkiye fiziksel aktivite rehberi. Erişim adresi (25.11.2023): https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ dokumanlar-6.html
  • Tezel, A. (2017). Yaşlanmaya bağlı fizyolojik değişimler. Bilgili N. ve Kitiş Y. (Ed.), Yaşlılık ve yaşlı sağlığı içinde (s. 76). Ankara: Vize Basın Yayın.
  • Tunçalp, D. ve Yıldırım, N. (2023). Solunum fonksiyon testi. Erişim adresi (15.12.2023): https://solunum.org.tr/menu/61/solunum-fonksiyon-testleri-sft-hastalarimiza-neden-nasil-yapilir.html
  • Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanları Derneği. (2024). Erişkin bağışıklama rehberi. Erişim adresi (26.05.2024): https:// www.ekmud.org.tr/haber/1151-eriskin-bagisiklama-rehberi-2024
  • TÜİK. (2022). Türkiye sağlık araştırması. 2022. Erişim adresi (25.11.2023): https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747
  • Washburn, R. A., Smith, K. W., Jette, A. M., & Janney, C. A. (1993). The physical activity scale for the elderly (PASE): development and evaluation. Journal of Clinical Epidemiology, 46(2), 153–162. doi: 10.1016/08954356(93)90053-4
  • Whitlock, E. P., Orleans, C. T., Pender, N., & Allan, J. (2002). Evaluating primary care behavioral counseling interventions: an evidence-based approach. American journal of preventive medicine, 22(4), 267–284. doi: 10.1016/s0749-3797(02)00415-4
  • Yang, Y., Wei, L., Wang, S., et al. (2022). The effects of pursed lip breathing combined with diaphragmatic breathing on pulmonary function and exercise capacity in patients with COPD: a systematic review and meta-analysis. Physiotherapy Theory and Practice, 38(7), 847–857. doi: 10.1080/09593985.2020.1805834
  • Yıldırım, B., Özkahraman, Ş., ve Ersoy, S. (2012). Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler ve hemşirelik bakımı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 19-23.
  • Yılmaz M., Uyanık G., Böckün E., Tokem Y. ve Tekin N. (2019). Kronik hastalığı olan yaşlılarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(3).

Effectiveness of a 5A Model-Based Lung Helath Promotion Program in Elderly Nursing Home Residents: Protocol of a Randomized Controlled Trial

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 43 - 52, 21.04.2025

Nurseza Akgöz , Deniz Kocoglu Tanyer

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1561400

Öz

Introduction: Respiratory system problems are frequently seen in elderly individuals due to structural and physiological changes in the respiratory system and immune system with aging. For these reasons, studies evaluating the effectiveness of nursing interventions specifically aimed at improving lung health in elderly individuals are needed in improving elderly health, reducing disease frequency and preventing premature deaths. It is thought that with the lung health improvement program designed based on the 5A behavioral change model, risk factors and respiratory functions in the elderly will improve, physical activity levels will increase, immunization against common infectious diseases will increase and people's health perception and sleep quality will improve.
Objective: This study is an experimental protocol designed to evaluate the effects of a lung health promotion program based on the 5A model on some physiological parameters, lung functions, physical activity, health status perception, sleep quality, and vaccination status of adults aged 65 years and older in elderly individuals.
Method: The study will be conducted as a parallel randomized controlled experimental study. The sample size was determined as 42 individuals in total, with 21 individuals in each group, experimental and control, by performing power analysis. Considering that there may be losses in the process in such studies, it was planned to increase the sample size by 20 % and include 50 elderly individuals in the study. In line with the program guide for improving lung health based on the 5A Model, participants will be applied breathing exercises, walking exercise will be recommended, and adult vaccination counseling will be provided for adults aged 65 and over. In order to evaluate the effectiveness of the program, the changes in the experimental and control groups at the beginning and after the study will be examined. The CONSORT-Outcomes 2022 Extension (CONSORT 2022 Outcomes Extension) will be used as a guide in reporting the study. The research protocol was registered in ClinicalTrials with the number NCT06185842.

Anahtar Kelimeler

5 A model nursing respiratory elderly walking

Kaynakça

  • Arnett, D. K., Blumenthal, R. S., Albert, M. A., et al. (2019). 2019 ACC/AHA guideline on the primary prevention of cardiovascular disease: executive summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Circulation, 140(11), e563–e595. doi: 10.1161/CIR.0000000000000677
  • ATS Committee on Proficiency Standards for Clinical Pulmonary Function Laboratories (2002). ATS statement: guidelines for the six-minute walk test. American journal of respiratory and critical care medicine, 166(1), 111–117. doi: 10.1164/ajrccm.166.1.at1102
  • Aydoğan, Ü., Onar, T., & Nerkiz, P. (2011). Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler. GeroFam, 2(3), 1-12.
  • Ayvat, E., Kilinç, M., & Kirdi, N. (2017). The Turkish version of the physical activity scale for the elderly (PASE): its cultural adaptation, validation, and reliability. Turkish journal of medical sciences, 47(3), 908–915. doi: 10.3906/sag-1605-7
  • Biçer, S. (2017). Yaşlı bireylerde görülen sağlık sorunları ve hemşirelik yaklaşımları. N. Ovayolu ve Ö. Ovayolu (Ed.), Temel iç hastalıkları hemşireliği ve farklı boyutlarıyla kronik hastalıklar içinde (s. 356-364). Nobel Tıp Kitabevi.
  • Bilir, N. ve Paksoy Erbaydar, N. (2015). Yaşlılık sorunları. Güler Ç. ve Akın L. (Ed.), Halk sağlığı temel bilgiler içinde (s. 1528-1532). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • Bolton, C. E., Bevan-Smith, E. F., Blakey, J. D., et al.., British Thoracic Society Pulmonary Rehabilitation Guideline Development Group, & British Thoracic Society Standards of Care Committee (2013). British Thoracic Society guideline on pulmonary rehabilitation in adults. Thorax, 68 Suppl 2, ii1–ii30. doi: 10.1136/thoraxjnl-2013-203808
  • Bull, F. C., Al-Ansari, S. S., Biddle, S., Borodulin, K., et al. (2020). World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour. British Journal of Sports Medicine, 54(24), 1451–1462. doi: 10.1136/bjsports-2020-102955
  • Carroll, J. K., Fiscella, K., Epstein, R. M., Sanders, M. R., & Williams, G. C. (2012). A 5A’s communication intervention to promote physical activity in underserved populations. BMC Health Services Research, 12, 374. doi: 10.1186/1472-6963-12-374
  • Celli, B., Tetzlaff, K., Criner, G.,et al. (2016). The 6-Minute-Walk Distance Test as a Chronic Obstructive Pulmonary Disease Stratification Tool. Insights from the COPD Biomarker Qualification Consortium. American Journal Of Respiratory and Critical Care Medicine, 194(12), 1483–1493. doi: 10.1164/ rccm.201508-1653OC
  • Chung, L. J., Tsai, P. S., Liu, B. Y., Chou, K. R., Lin, W. H., Shyu, Y. K., & Wang, M. Y. (2010). Home-based deep breathing for depression in patients with coronary heart disease: A randomised controlled trial. International Journal of Nursing Studies, 47(11), 1346–1353. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2010.03.007
  • Coşkun, F. (2015). Yaşa bağlı solunum fizyolojisinde değişiklikler ve KOAH. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(3), 159-162.
  • Duman, B. ve Dalar, L. (2018). Yaşlılarda solunum fonksiyonundaki değişiklikler. Ertürk A., Bahadır, A. ve Koşar, F. (Ed.), Yaşlılık ve solunum hastalıkları içinde (s. 61-68). Türkiye Solunum Araştırmalar Derneği (TÜSAD).
  • Durmuş, B. B., Atalay, T., ve Yurdalan, U. (2021). Erişkin ve geriatrik bireylerde kardiyopulmoner rehabilitasyon gerektiren hastalıklar. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 69-81. doi: 10.51754/ cusbed.869233
  • Erdal, A. (2020). Yaşlılarda solunum egzersizinin bazı fizyolojik parametreler, uyku kalitesi ve zindelik üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Fasce, A., Schmid, P., Holford, D. L., Bates, L., Gurevych, I., & Lewandowsky, S. (2023). A taxonomy of anti-vaccination arguments from a systematic literature review and text modelling. Nature human behaviour, 7(9), 1462–1480. doi: 10.1038/s41562-023-01644-3
  • Francisco, P. M., Donalisio, M. R., de Azevedo Barros, M. B., César, C. L., Carandina, L., & Goldbaum, M. (2006). Fatores associados à doença pulmonar em idosos [Factors associated with pulmonary disease among the elderly]. Revista De Saude Publica, 40(3), 428–435. doi: 10.1590/ s0034-89102006000300010
  • Fiore, M. C., Jaén, C. R., Baker, T. B., Bailey T. B., Biley W. C., Benowitz, N. L., … Wewers, M. E. Treating tobacco use and dependence: 2008 Update. clinical practice guideline. Rockville, MD: U.S. Department of Health and Human Services. Public Health Service, May 2008. Hayat Öktem, Ö., Karaoğlu, F. N., ve Kul Uçtu, A. (2023). Aşı reddi. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 204-211.
  • Heidari, M., Fayazi, S., Borsi, S. H., Latifi, M., Moradbeigi, K., Torghi, M. T., & Nassaji, N. A. (2018). Effect of the 5A Model on Clinical Status Indexes of COPD Patients. Rehabilitation nursing : the official journal of the Association of Rehabilitation Nurses, 43(3), 158–166. doi: 10.1097/ rnj.0000000000000012
  • Higgins, J. P., White, I. R., & Wood, A. M. (2008). Imputation methods for missing outcome data in meta-analysis of clinical trials. Clinical trials (London, England), 5(3), 225–239. doi: 10.1177/1740774508091600
  • Garg, P., Mendiratta, A., Banga, A., Bucharles, A., Victoria, P., Kamaraj, B., Qasba, R. K., Bansal, V., Thimmapuram, J., Pargament, R., & Kashyap, R. (2023). Effect of breathing exercises on blood pressure and heart rate: A systematic review and meta-analysis. International journal of cardiology., 20, 200232. doi: 10.1016/j.ijcrp.2023.200232
  • Gayretli, Ö. (2020). Göğüs duvarı anatomisi ve topografik anatomi. Kutluk A.C. ve Gürsoy S. (Ed.), Göğüs duvarı hastalıkları ve cerrahisi içinde (s. 4, 29-30). Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği.
  • Goldstein, M. G., Whitlock, E. P., DePue, J., & Planning Committee of the Addressing Multiple Behavioral Risk Factors in Primary Care Project (2004). Multiple behavioral risk factor interventions in primary care. Summary of research evidence. American Journal of Preventive Medicine, 27(2 Suppl), 61–79. doi: 10.1016/j.amepre.2004.04.023
  • Gossner, J., & Nau, R. (2013). Geriatric chest imaging: when and how to image the elderly lung, age-related changes, and common pathologies. Radiology Research and Practice, 2013, 584793. doi: 10.1155/2013/584793
  • Güngen, C., Ertan, T., Eker, E., Yaşar, R. ve Engin, F. (2002). Standardize mini mental test’in Türk toplumunda hafif demans tanısında geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(4), 273-281.
  • Jansang, S., Mickleborough, T., & Suksom, D. (2016). Effects of pursed-lip breathing exercise using windmill toy on lung function and respiratory muscle strength in the elderly. Journal of the Medical Association of Thailand = Chotmaihet thangphaet, 99(9), 1046–1051.
  • Jun, H. J., Kim, K. J., Nam, K. W., & Kim, C. H. (2016). Effects of breathing exercises on lung capacity and muscle activities of elderly smokers. Journal of Physical Therapy Science, 28(6), 1681–1685. doi: 10.1589/jpts.28.1681 Karahan Gülşen, A. (2021). Kronik hastalığı olan 65 yaş üstü bireylerin influenza ve pnömokok aşıları ile ilgili bilgi tutum ve davranışları (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstanbul İli Anadolu Kuzey Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul.
  • Lin, F. L., Yeh, M. L., Lai, Y. H., Lin, K. C., Yu, C. J., & Chang, J. S. (2019). Two-month breathing-based walking improves anxiety, depression, dyspnoea and quality of life in chronic obstructive pulmonary disease: A randomised controlled study. Journal of Clinical Nursing, 28(19-20), 3632–3640. doi: 10.1111/jocn.14960 Medhesap. 6 dakika yürüme testi. Erişim adresi (24.09.2023): https:// www.medhesap.com/6-dakika-yurume testi-6dyt-ideal-mesafe-hesaplama-araci/
  • OECD (2017), Education at a glance 2017: OECD ındicators, OECD publishing, Paris, doi: 10.1787/eag-2017-en Özdemir, N. (2022). Kanser hastalarında erişkin aşılamada tutum ve davranışlar üzerine etki eden faktörlerin belirlenmesi ve eczacı tarafından verilen aşı eğitiminin etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Snyder, E., Cai, B., DeMuro, C., Morrison, M. F., & Ball, W. (2018). A new single-ıtem sleep quality scale: results of psychometric evaluation in patients with chronic primary ınsomnia and depression. Journal of clinical sleep medicine: JCSM: official publication of the American Academy of Sleep Medicine, 14(11), 1849–1857. doi: 10.5664/jcsm.7478
  • Sundarrajan, A., Huber, J. E., & Sivasankar, M. P. (2017). Respiratory and laryngeal changes with vocal loading in younger and older individuals. Journal of Speech, Language, and Hearing Research: JSLHR, 60(9), 2551–2556. doi: 10.1044/2017 JSLHR-S-17-0106
  • Şen, G., ve Erol, S. (2018). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin düşme korkusunu azaltmada güvenli hareket ve yürüme programının etkisi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(3), 387-396. doi: 10.1768/hsp.380635
  • T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu. (2014). Türkiye fiziksel aktivite rehberi. Erişim adresi (25.11.2023): https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ dokumanlar-6.html
  • Tezel, A. (2017). Yaşlanmaya bağlı fizyolojik değişimler. Bilgili N. ve Kitiş Y. (Ed.), Yaşlılık ve yaşlı sağlığı içinde (s. 76). Ankara: Vize Basın Yayın.
  • Tunçalp, D. ve Yıldırım, N. (2023). Solunum fonksiyon testi. Erişim adresi (15.12.2023): https://solunum.org.tr/menu/61/solunum-fonksiyon-testleri-sft-hastalarimiza-neden-nasil-yapilir.html
  • Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanları Derneği. (2024). Erişkin bağışıklama rehberi. Erişim adresi (26.05.2024): https:// www.ekmud.org.tr/haber/1151-eriskin-bagisiklama-rehberi-2024
  • TÜİK. (2022). Türkiye sağlık araştırması. 2022. Erişim adresi (25.11.2023): https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747
  • Washburn, R. A., Smith, K. W., Jette, A. M., & Janney, C. A. (1993). The physical activity scale for the elderly (PASE): development and evaluation. Journal of Clinical Epidemiology, 46(2), 153–162. doi: 10.1016/08954356(93)90053-4
  • Whitlock, E. P., Orleans, C. T., Pender, N., & Allan, J. (2002). Evaluating primary care behavioral counseling interventions: an evidence-based approach. American journal of preventive medicine, 22(4), 267–284. doi: 10.1016/s0749-3797(02)00415-4
  • Yang, Y., Wei, L., Wang, S., et al. (2022). The effects of pursed lip breathing combined with diaphragmatic breathing on pulmonary function and exercise capacity in patients with COPD: a systematic review and meta-analysis. Physiotherapy Theory and Practice, 38(7), 847–857. doi: 10.1080/09593985.2020.1805834
  • Yıldırım, B., Özkahraman, Ş., ve Ersoy, S. (2012). Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler ve hemşirelik bakımı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 19-23.
  • Yılmaz M., Uyanık G., Böckün E., Tokem Y. ve Tekin N. (2019). Kronik hastalığı olan yaşlılarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(3).
Toplam 42 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Yaşlı Bakımı Hemşireliği
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Nurseza Akgöz 0000-0003-1004-5387

Deniz Kocoglu Tanyer 0000-0001-9496-8749

Erken Görünüm Tarihi 16 Nisan 2025
Yayımlanma Tarihi 21 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 4 Ekim 2024
Kabul Tarihi 2 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Akgöz, N., & Kocoglu Tanyer, D. (2025). Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 7(1), 43-52. https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1561400
AMA Akgöz N, Kocoglu Tanyer D. Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü. SBÜHD. Nisan 2025;7(1):43-52. doi:10.48071/sbuhemsirelik.1561400
Chicago Akgöz, Nurseza, ve Deniz Kocoglu Tanyer. “Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü”. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 7, sy. 1 (Nisan 2025): 43-52. https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1561400.
EndNote Akgöz N, Kocoglu Tanyer D (01 Nisan 2025) Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 7 1 43–52.
IEEE N. Akgöz ve D. Kocoglu Tanyer, “Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü”, SBÜHD, c. 7, sy. 1, ss. 43–52, 2025, doi: 10.48071/sbuhemsirelik.1561400.
ISNAD Akgöz, Nurseza - Kocoglu Tanyer, Deniz. “Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü”. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 7/1 (Nisan 2025), 43-52. https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1561400.
JAMA Akgöz N, Kocoglu Tanyer D. Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü. SBÜHD. 2025;7:43–52.
MLA Akgöz, Nurseza ve Deniz Kocoglu Tanyer. “Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü”. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, c. 7, sy. 1, 2025, ss. 43-52, doi:10.48071/sbuhemsirelik.1561400.
Vancouver Akgöz N, Kocoglu Tanyer D. Huzurevinde Kalan Yaşlılarda 5A Modeline Dayalı Akciğer Sağlığını Geliştirme Programının Etkinliği: Bir Randomize Kontrollü Çalışmanın Protokolü. SBÜHD. 2025;7(1):43-52.
 Kapak Resmi İndir

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi'nin içeriği Creative Commons Lisansı Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.