Amaç: Aerobik enerji sisteminin yoğunluklu aktif olduğu ve dayanıklılığın baskın olduğu branşlarda sporcular sıklıkla “çökme olgusu” denilen fizyolojik bir tükenmişlik ile karşılaşırlar. Literatür incelendiğinde, bu çöküşün geleneksel yaklaşım adı altında genellikle kardiyovasküler, pulmoner, sinir ya da kas-iskelet sistemlerine bağlı olarak açıklandığı görülmektedir. Ancak, bahsedilen sistemlerin çöküşünden bağımsız olarak bu olguyu açıklayan alternatif görüşler mevcuttur. Bu çalışma, çökme olgusunun nasıl oluştuğuna dair iki farklı fizyolojik yaklaşımı detaylı olarak incelemektedir. Yöntem: Literatürde Merkezi Yönetici Teorisi’ne ilişkin çalışmalar akademik veri tabanlarında “Central Governor Theory”, “Brain Regulation of Exercise Performance” ve “Brain Activity During Maximal Exercise” anahtar kelimeleri ile taranmış; konuya yönelik çalışmalardaki benzerlikler, karşıt görüşler ve çelişkiler ortaya konarak literatürdeki boşluklar tanımlanmıştır. Bulgular: Geleneksel teori, çökme olgusunu oksijen yetersizliği ve laktat birikiminden kaynaklı fizyolojik bir süreç olarak tanımlarken; Merkezi Yönetici Teorisi bu olguyu homeostazın korunmasını sağlayan bir merkezi yöneticinin egzersiz sırasında kas aktivitesini düzenlemesi olarak açıklamıştır. Bulgular, egzersiz sırasında beyin tarafından uygulanan bir düzenleme mekanizmasının performans sınırlarını belirleyebileceğini ve bu düzenlemenin yalnızca kas-iskelet sisteminin kapasitesiyle sınırlı olmadığını ortaya koymaktadır. Sonuç: Bu çalışma, geleneksel yorgunluk modellerinin açıklamakta yetersiz kaldığı çöküş olgusunun, Merkezi Yönetici Teorisi çerçevesinde daha bütüncül bir yaklaşımla ele alınabileceğini göstermektedir.
Aim: In sports where the aerobic energy system is predominantly active and endurance is dominant, athletes frequently encounter a physiological exhaustion known as the "collapse phenomenon". Literature suggests that this collapse is typically explained through traditional approaches related to the cardiovascular, pulmonary, nervous, or musculoskeletal systems. However, alternative views exist that explain this phenomenon independently of the failure of these systems. This study thoroughly examines two different physiological approaches to understanding how collapse occurs. Method: Studies on Central Governor Theory in the literature were searched in academic databases with the keywords “Central Governor Theory”, “Brain Regulation of Exercise Performance” and “Brain Activity During Maximal Exercise”; similarities, opposing views and contradictions in studies on the subject were revealed and gaps in the literature were defined. Results: The traditional theory defines the collapse phenomenon as a physiological process resulting from oxygen deficiency and lactate accumulation, whereas the Central Governor Theory explains this phenomenon as the regulation of muscle activity by a central governor to maintain homeostasis during exercise. The findings suggest that a regulatory mechanism controlled by the brain may determine performance limits and that this regulation is not solely restricted to the capacity of the musculoskeletal system. Conclusion: This study demonstrates that the collapse phenomenon, which traditional fatigue models fail to fully explain, can be approached more comprehensively within the framework of the Central Governor Theory.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Egzersiz Fizyolojisi, Fiziksel Aktivite ve Sağlık |
Bölüm | Makale |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 15 Nisan 2025 |
Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
Gönderilme Tarihi | 14 Kasım 2024 |
Kabul Tarihi | 15 Nisan 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1 |
Journal of Sports Education © 2017 by Ibrahim Erdemir is licensed under CC BY 4.0