Farklı Branştaki Sporcuların Bilişsel Davranışçı ve Fiziksel Düzeylerinin Çoklu Zekâ Üzerine Etkisinin İncelenmesi
Öz
Amaç: Bu araştırmanın amacı, farklı branştaki sporcuların bilişsel davranışçı ve fiziksel düzeylerinin çoklu zeka üzerine etkisini incelemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırmada nicel araştırma desenlerinden ölçek yöntemi kullanılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli ile yapılmıştır ve araştırma verileri anket yöntemiyle elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Hatay ilinde farklı branşlardaki spor kulüplerinde oynayan 414 sporcu oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, birinci bölümde kişisel bilgiler, ikinci bölümde Bilişsel Davranışçı ve Fiziksel Aktivite Ölçeği, üçüncü bölümde Çoklu Zeka Ölçeğinden oluşan anket kullanıldı. Verilerin analizinde SPSS 22.0 programı kullanılmış, tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra ikili karşılaştırmalarda t-testi (Mann-Withney U test), çoklu karşılaştırmalarda varyans analizi (Kruskal Wallis-H test) uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmanın sonuçlarına göre, sporcuların cinsiyet değişkeni ile çoklu zeka alanları arasında ve bilişsel davranışçı fiziksel aktivite değişkeni arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0,05). Eğitim durumu değişkeninde, bilişsel davranışçı ve fiziksel aktivite düzeylerinde istatistiksel bakımdan anlamlı farklılık olduğu görülmüştür (p<0,05). Branş değişkenine göre ise mantıksal-matematiksel zeka alt boyutunda anlamlı bir farklılık tespit edilirken (p<0,05) diğer alanlarda istatistiksel bakımdan anlamlı farklılık bulunamamıştır. Sporcuların bilişsel davranışçı ve fiziksel aktivite ve çoklu zeka düzeyleri ile yaş değişkeni arasındaki ilişkinin tespitine yönelik olarak yapılan korelasyon testi sonuçlarına göre, yaş değişkeni ile sonuç beklentisi ve doğacı zeka alt boyutu arasında istatistiksel olarak düşük düzeyde pozitif yönlü anlamlı ilişki tespit edilirken, yaş değişkeni ile diğer alt boyutlar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki tespit edilememiştir. Sonuç: Araştırmanın sonucunda, farklı branşlarda mücadele eden sporcuların başarı göstermelerinde kendilerine hedef belirleme, başarılı olma yolunda iyi bir planlama yapabilme, çevresel etkenlerden etkilenme, bireysel motivasyon sağlayabilme, yeteneklerine güvenme, özgüvenli olma ve bunun sonucunda kendilerini olumlu ya da olumsuz sonuçlara odaklamalarında baskın zeka alanlarının etkisinin olduğu söylenilebilir.
Anahtar Kelimeler
Bilişsel Davranışçı ve Fiziksel Aktivite Çoklu Zekâ Spor Zekâ
Kaynakça
- Akar, K. (2006). İlköğretim 6.7.8. sınıf öğrencilerinin çoklu zeka kuramına göre sahip oldukları zeka alanları ve akademik başarılarının karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
- Aydın, T. (2014). Dil öğretimi ve oyun-çoklu zeka teorisi işığında. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 14(1), 71-83.
- Belanger, L.J., Plotnikoff, R.C., Clark, A.M., ve Courneya, K.S. (2013). Prevalence, correlates, and psychosocial outcomes of sport participation in young adult cancer survivors. Psychology of Sport and Exercise, 14(2), 298-304.
- Berkant, H.G., ve Ekici, G. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öğretmen öz-yeterlik inanç düzeyleri ile zeka türleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 113-132.
- Cengiz, Ş.Ş, ve Pulur, A. (2008). 12 Haftalık futbol eğitiminin 8-10 yaş grubu çocukların bedensel-kinestetik ve müzik zeka gelişimi üzerine etkisi, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 165-173.
- Çalı, O., & Kangalgil, M. (2020). Spor liselerinde öğrenim gören öğrencilerin çoklu zeka alanlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (İç Anadolu Bölgesi örneği). Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 2(2), 49-57.
- Çinkılıç, İ., ve Soyer, F. (2013). Beden eğitimi öğretmen adaylarının çoklu zeka alanları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri, 8(1), 4-16.
- Demirel, Ö., Tuncel, İ., Demirhan, C., & Demir, K. (2010). Çoklu zeka kuramı ile disiplinlerarası yaklaşımı temel alan uygulamalara ilişkin öğretmen-öğrenci görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 14-25.
- Demirtaş, D., ve Duran, A. (2007). İlköğretim okulu 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çoklu zeka alanlarının gelişmişlik düzeyler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 20(6), 208-220.
- Ermiş, E. (2012). Aktif spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre çoklu zekalarının karşılaştırılması (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
- Ermiş, E., İmamoğlu, O., ve Erilli, N.A. (2012). Üniversite öğrencilerinin bedensel ve sosyal çoklu zeka puanlarında sporun etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 3(2):23-29.
- Eskiler, E., Küçükibiş, F., Gülle, M., ve Soyer, F. (2016). Bilişsel davranışçı fiziksel aktivite ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences. 13(2): 2577-2587.
- Ferik, A. O. (2022). Spor yapan ve yapmayan lise öğrencilerinin akademik başarıları ile çoklu zeka düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
- Furnham, A., Hosoe, T., ve Tang, T.L. (2001). Male hubris and female humility? a crosscultural study of ratings of self, parental, and sibling multiple ıntelligence in america, britain, and japan, Intelligence. 1(30), 101–115.
- Gürçay, D., & Eryılmaz, A. (2005). Çoklu zeka alanlarina dayalı öğretimin öğrencilerin fizik başarısına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 103-109.
- Gürses, A.B. (2011). İlköğretim öğrencilerinin çoklu zeka gelişim düzeylerine ilişkin algıları ve ingilizce öğretmenlerinin çoklu zekaya yönelik uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Hsu, Y.W., Belcher, B.R., Ventura, E.E., Byrd-Williams, C.E., Weigensberg, M.J., Davis, J.N., ... ve Spruijt-Metz, D. (2011). Physical activity, sedentary behavior, and the metabolic syndrome in minority youth. Medicine and Science in Sports and Exercise. 43(12), 2307-2313.
- İbili, N., Budak, C., & Seçer, E. (2024). Spor bilimleri öğrencilerinin fiziksel aktivite ve duygusal zeka düzeylerinin hedefe bağlılıklarına etkisi. Anatolia Sport Research, 5(2), 10-22.
- İzci, E., Kara, A., ve Dalaman, F. (2007). Dershane öğrencilerinin çoklu zeka kuramı açısından incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(21), 1-14.
- Korkmaz, H. (2001). Çoklu zeka kuramı tabanlı etkin öğrenme yaklaşımının öğrenci başarısına ve tutumuna etkisi. Eğitim ve Bilim, 26(119).
- Köroğlu, H., & Yeşildere, S. (2004). İlköğretim yedinci sınıf matematik dersi tamsayılar ünitesinde çoklu zeka teorisi tabanlı öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2).
- Loori, A. (2005). Multiple ıntelligences: a comparative study between the preferences of males and females, social behavior and personality. Society for Personality Research, 33(1), 77–78.
- Öncü, M.A., Çatı, K., ve Özbay G. (2007). Hızlı yiyecek işletmelerinin tercihinde etkili olan faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(1), 317-336.
- Özkan, A., Bozkuş, T., Kul, M., Türkmen, M., Öz, Ü., & Cengiz, C. (2013). Halk oyuncularının fiziksel aktivite düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi ve ilişkilendirilmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 1(3), 24-38.
- Polat, D. (2018). Spor bilimleri alanında özel yetenek sınavına giren adayların çoklu zeka alanlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
- Ramirez, E., Kulinna, P.H., ve Cothran, D. (2012). Constructs of physical activity behaviour in children: The usefulness of Social Cognitive Theory. Psychology of Sport and Exercise, 13(3), 303-310.
- Satıcı, A., İmamoğlu, O., Ermiş, E., ve Erilli, N.A. (2018). Futbol ve güreş branşında öğrencilerin bazı değişkenlere göre çoklu zekalarının karşılaştırılması. 6. Uluslararası Bilim Kültür ve Spor Kongresi, Lviv, Ukrayna, 25-27 Nisan 2018, 70.
- Schembre, S.M., Durand, C.P., Blissmer, B.J., ve Greene, G.W. (2015). Development and validation of the cognitive behavioral physical activity questionnaire. American Journal of Health Promotion. 30(1), 58-65.
- Selçuk, Z., Kayılı, H., ve Okut, L. (2003). Çoklu Zeka Uygulamaları, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
- Şentürk, B., ve Yazıcı, A.G. (2020). Sporcuların Çoklu zeka düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi: Ordu ili örneği. Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 2(1), 36-48.
- Tekin, M. (2008). Orta öğretimde öğrenim gören öğrencilerden spor yapan ve yapmayanlar arasındaki yaratıcılık ve çoklu zeka alanlarının araştırılması (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Tekin, M., ve Taşğın, Ö. (2008). Orta öğretimde öğrenim gören spor yapan ve yapmayan öğrencilerin yaratıcılık ve çoklu zeka alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 206-214.
- Ürgüp, S. (2015). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunun üç farklı bölümünde eğitim gören öğrencilerin çoklu zeka alanlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Investigation of the Effect of Cognitive Behavioral and Physical Levels of Athletes in Different Branches on Multiple Intelligences
Öz
Aim: The aim of this research is to examine the effects of cognitive, behavioral and physical levels of athletes in different branches on multiple intelligences. Method: The study used the scale method, one of the quantitative research designs. The study was conducted with the relational screening model and the research data were obtained with the survey method. The sample of the study consisted of 414 athletes playing in sports clubs in different branches in Hatay province. As a data collection tool, a questionnaire consisting of personal information in the first part, Cognitive Behavioral and Physical Activity Scale in the second part, and Multiple Intelligence Scale in the third part was used. SPSS 22.0 program was used in the analysis of the data, and in addition to descriptive statistics, t-test (Mann-Withney U test) was applied in paired comparisons and variance analysis (Kruskal Wallis-H test) was applied in multiple comparisons. Results: According to the results of the study, a significant difference was found between the gender variable of the athletes and the multiple intelligence areas and between the cognitive behavioral physical activity variable (p<0.05). In the education status variable, a statistically significant difference was found in the cognitive behavioral and physical activity levels (p<0.05). According to the branch variable, a significant difference was found in the logical-mathematical intelligence sub-dimension (p<0.05), while no statistically significant difference was found in the other areas. According to the correlation test results conducted to determine the relationship between the cognitive behavioral and physical activity and multiple intelligence levels of the athletes and the age variable, a statistically low level positive significant relationship was found between the age variable and the outcome expectation and the naturalistic intelligence sub-dimension, while no statistically significant relationship was found between the age variable and the other sub-dimensions. Conclusion: As a result of the research, it can be said that dominant intelligence areas have an effect on the success of athletes competing in different branches, such as setting goals for themselves, making good planning on the way to success, being affected by environmental factors, being able to provide individual motivation, trusting their abilities, being self-confident and, as a result, focusing on positive or negative results.
Anahtar Kelimeler
Cognitive Behavioral and Physical Activity Multiple Intelligence Sports Intelligence
Kaynakça
- Akar, K. (2006). İlköğretim 6.7.8. sınıf öğrencilerinin çoklu zeka kuramına göre sahip oldukları zeka alanları ve akademik başarılarının karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
- Aydın, T. (2014). Dil öğretimi ve oyun-çoklu zeka teorisi işığında. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 14(1), 71-83.
- Belanger, L.J., Plotnikoff, R.C., Clark, A.M., ve Courneya, K.S. (2013). Prevalence, correlates, and psychosocial outcomes of sport participation in young adult cancer survivors. Psychology of Sport and Exercise, 14(2), 298-304.
- Berkant, H.G., ve Ekici, G. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öğretmen öz-yeterlik inanç düzeyleri ile zeka türleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 113-132.
- Cengiz, Ş.Ş, ve Pulur, A. (2008). 12 Haftalık futbol eğitiminin 8-10 yaş grubu çocukların bedensel-kinestetik ve müzik zeka gelişimi üzerine etkisi, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 165-173.
- Çalı, O., & Kangalgil, M. (2020). Spor liselerinde öğrenim gören öğrencilerin çoklu zeka alanlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (İç Anadolu Bölgesi örneği). Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 2(2), 49-57.
- Çinkılıç, İ., ve Soyer, F. (2013). Beden eğitimi öğretmen adaylarının çoklu zeka alanları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri, 8(1), 4-16.
- Demirel, Ö., Tuncel, İ., Demirhan, C., & Demir, K. (2010). Çoklu zeka kuramı ile disiplinlerarası yaklaşımı temel alan uygulamalara ilişkin öğretmen-öğrenci görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 14-25.
- Demirtaş, D., ve Duran, A. (2007). İlköğretim okulu 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çoklu zeka alanlarının gelişmişlik düzeyler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 20(6), 208-220.
- Ermiş, E. (2012). Aktif spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre çoklu zekalarının karşılaştırılması (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
- Ermiş, E., İmamoğlu, O., ve Erilli, N.A. (2012). Üniversite öğrencilerinin bedensel ve sosyal çoklu zeka puanlarında sporun etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 3(2):23-29.
- Eskiler, E., Küçükibiş, F., Gülle, M., ve Soyer, F. (2016). Bilişsel davranışçı fiziksel aktivite ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences. 13(2): 2577-2587.
- Ferik, A. O. (2022). Spor yapan ve yapmayan lise öğrencilerinin akademik başarıları ile çoklu zeka düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
- Furnham, A., Hosoe, T., ve Tang, T.L. (2001). Male hubris and female humility? a crosscultural study of ratings of self, parental, and sibling multiple ıntelligence in america, britain, and japan, Intelligence. 1(30), 101–115.
- Gürçay, D., & Eryılmaz, A. (2005). Çoklu zeka alanlarina dayalı öğretimin öğrencilerin fizik başarısına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 103-109.
- Gürses, A.B. (2011). İlköğretim öğrencilerinin çoklu zeka gelişim düzeylerine ilişkin algıları ve ingilizce öğretmenlerinin çoklu zekaya yönelik uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Hsu, Y.W., Belcher, B.R., Ventura, E.E., Byrd-Williams, C.E., Weigensberg, M.J., Davis, J.N., ... ve Spruijt-Metz, D. (2011). Physical activity, sedentary behavior, and the metabolic syndrome in minority youth. Medicine and Science in Sports and Exercise. 43(12), 2307-2313.
- İbili, N., Budak, C., & Seçer, E. (2024). Spor bilimleri öğrencilerinin fiziksel aktivite ve duygusal zeka düzeylerinin hedefe bağlılıklarına etkisi. Anatolia Sport Research, 5(2), 10-22.
- İzci, E., Kara, A., ve Dalaman, F. (2007). Dershane öğrencilerinin çoklu zeka kuramı açısından incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(21), 1-14.
- Korkmaz, H. (2001). Çoklu zeka kuramı tabanlı etkin öğrenme yaklaşımının öğrenci başarısına ve tutumuna etkisi. Eğitim ve Bilim, 26(119).
- Köroğlu, H., & Yeşildere, S. (2004). İlköğretim yedinci sınıf matematik dersi tamsayılar ünitesinde çoklu zeka teorisi tabanlı öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2).
- Loori, A. (2005). Multiple ıntelligences: a comparative study between the preferences of males and females, social behavior and personality. Society for Personality Research, 33(1), 77–78.
- Öncü, M.A., Çatı, K., ve Özbay G. (2007). Hızlı yiyecek işletmelerinin tercihinde etkili olan faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(1), 317-336.
- Özkan, A., Bozkuş, T., Kul, M., Türkmen, M., Öz, Ü., & Cengiz, C. (2013). Halk oyuncularının fiziksel aktivite düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi ve ilişkilendirilmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 1(3), 24-38.
- Polat, D. (2018). Spor bilimleri alanında özel yetenek sınavına giren adayların çoklu zeka alanlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
- Ramirez, E., Kulinna, P.H., ve Cothran, D. (2012). Constructs of physical activity behaviour in children: The usefulness of Social Cognitive Theory. Psychology of Sport and Exercise, 13(3), 303-310.
- Satıcı, A., İmamoğlu, O., Ermiş, E., ve Erilli, N.A. (2018). Futbol ve güreş branşında öğrencilerin bazı değişkenlere göre çoklu zekalarının karşılaştırılması. 6. Uluslararası Bilim Kültür ve Spor Kongresi, Lviv, Ukrayna, 25-27 Nisan 2018, 70.
- Schembre, S.M., Durand, C.P., Blissmer, B.J., ve Greene, G.W. (2015). Development and validation of the cognitive behavioral physical activity questionnaire. American Journal of Health Promotion. 30(1), 58-65.
- Selçuk, Z., Kayılı, H., ve Okut, L. (2003). Çoklu Zeka Uygulamaları, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
- Şentürk, B., ve Yazıcı, A.G. (2020). Sporcuların Çoklu zeka düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi: Ordu ili örneği. Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 2(1), 36-48.
- Tekin, M. (2008). Orta öğretimde öğrenim gören öğrencilerden spor yapan ve yapmayanlar arasındaki yaratıcılık ve çoklu zeka alanlarının araştırılması (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Tekin, M., ve Taşğın, Ö. (2008). Orta öğretimde öğrenim gören spor yapan ve yapmayan öğrencilerin yaratıcılık ve çoklu zeka alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 206-214.
- Ürgüp, S. (2015). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunun üç farklı bölümünde eğitim gören öğrencilerin çoklu zeka alanlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Beden Eğitimi ve Spor Pedagojisi, Fiziksel Aktivite ve Sağlık |
| Bölüm | Makale |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1 |
Journal of Sports Education © 2017 by Ibrahim Erdemir is licensed under CC BY 4.0